အယ်လ်ဇိုင်းမားရောဂါ အကြောင်း(Alzheimer's disease)တစေ့တစောင်း

အယ္လ္ဇိုင္းမားေရာဂါ

အေၾကာင္း(Alzheimer's disease)တေစ့တေစာင္း

 

 

အယ္လ္ဇိုင္းမားေရာဂါ (Alzheimer's disease) ဆိုတာ ဦးေႏွာက္ပိုင္းဆိုင္ရာေရာဂါ

တစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး မွတ္ဥာဏ္၊စဥ္းစားေတြးေခၚႏိုင္မႈ၊ မွန္ကန္စြာခ်င့္ခ်ိန္ဆံုးျဖတ္ႏိုင္မႈ ႏွင့္ အေနအထိုင္ အျပဳအမူတို႔ေျပာင္းလဲလာေသာ

ေရာဂါ ျဖစ္သည္။မ်ိဳးရိုးလိုက္ႏိုင္သည့္ေရာဂါျဖစ္သည္။

 

အယ္လ္ဇိုင္းမားေရာဂါဘာေၾကာင့္ျဖစ္လဲ?

 ဦးေႏွာက္ဆဲလ္ကလပ္စည္းမ်ားေပၚတြင္

မူမမွန္ေသာပ႐ိုတင္းဓာတ္မ်ား (Amyloid plaques) မ်ားကပ္ေရာက္စုပံု အနည္ထိုင္လာျခင္းေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္၊အာရံုေၾကာဆဲလ္မ်ားပံုမွန္ထက္ပို၍ ပ်က္စီးလာျခင္းျဖစ္သည္။

ထို႔ျပင္ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇေျပာင္းလဲလာျခင္း၊စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျပားျခင္း၊လူေနမႈပံုစံ ႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာေျပာင္းလဲလာမႈမ်ားႏွင့္ဆက္စပ္မႈ႐ွိပါတယ္။

ေလ့လာခ်က္မ်ားအရ အသက္ ၆၅ ႏွစ္ေက်ာ္သူမ်ား၏ ၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အယ္လ္ဇိုင္းမားေရာဂါ ျဖစ္ေလ့ရွိသည္။ ဒါေပမဲ့ အသက္အရြယ္ အိုမင္းျခင္း၏သာမန္ျဖစ္စဥ္တခုမဟုတ္ပါ။

 

အယ္လ္ဇိုင္းမားေရာဂါမွာအဆင့္(၄)ဆင့္႐ွိပါတယ္။

ပထမအဆင့္ (Mild Cognitive Impairment)

-အေရးႀကီးေသာရက္၊အျဖစ္အပ်က္မ်ားကိုသတိေမ့လာျခင္း။

-ရင္းႏွီးကြၽမ္းဝင္ၿပီးသားအရာမ်ားကိုေမ့ေလ်ာ့လာျခင္း။

 

ဒုတိယအဆင့္(Early Stage)

-ေန႔စဥ္ပံုမွန္လုပ္ေနက်ကိစၥရပ္မ်ားကို အစီအစဥ္တက် မလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ျခင္း(ဥပမာ 

ေစ်းသြားျခင္း)

-စကားေျပာဆိုရာတြင္ စကားလံုး ႐ွာေဖြရခက္ခဲလာျခင္း၊ေျပာမည့္စကားလံုးမ်ားေမ့ေလ်ာ့လာျခင္း။

-ပစၥည္းမ်ားအထားအသိုမွားျခင္း၊မၾကာခဏေပ်ာက္ျခင္း၊ထားေနက်ေနရာတြင္မထားျခင္း။

 

တတိယအဆင့္ (Middle Stage)

-အမွားအမွန္ ေဝဖန္ပိုင္းျခားႏိုင္စြမ္းအားေလ်ာ့နည္းလာျခင္း။

-မိမိကိုယ္မိမိ ဂ႐ုစိုက္ႏိုင္မႈ၊ေစာင့္ေ႐ွာက္ႏိုင္မႈေလ်ာ့နည္းလာျခင္း(ဥပမာ ဝတ္စားဆင္ယင္မႈ၊တကိုယ္ရည္သန္႔႐ွင္းေရးမလုပ္ႏိုင္ျခင္း)

-အခ်ိန္ ႏွင့္ ေနရာ မ်ားေရာေထြးလာျခင္း

-စိတ္ဓာတ္က်လာျခင္း၊သံသယမ်ားလာျခင္း၊

ေၾကာက္လန္႔ျခင္း၊ေသာကမ်ားလာျခင္း။

 

စတုတၳအဆင့္ (Late Stage)

-လူနာသည္ ပတ္ဝန္းက်င္ ကိုလံုးလံုးလ်ားလ်ားမသိေတာ့ဘဲ စကားေျပာဆိုမႈမ်ားအလြန္ပင္ခက္ခဲလာၿပီး စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာသာမက

႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာပါ ထိခိုက္လာျခင္း။

-လမ္းေလ်ာက္ျခင္း၊ထိုင္ထျပဳလုပ္ျခင္း၊အစာမ်ိဳခ်ျခင္း တို႔ကိုေကာင္းစြာမျပဳလုပ္ႏိုင္ေတာ့ျခင္း။

-ဆီး၊ဝမ္းမထိန္းႏိုင္ျခင္း။

-ျပင္ပေရာဂါမ်ားအလြယ္တကူဝင္ေရာက္ႏိုင္ျခင္း။(ဥပမာ အဆုတ္အေအးမိျခင္း၊ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုးဝင္ျခင္း၊ အေရျပားပိုးဝင္ျခင္း)

 

ဘယ္လိုသိႏိုင္မလဲ?

-လူနာ၏ မွတ္ဥာဏ္ အသိဥာဏ္ အျပဳအမူဆိုင္ရာေမးခြန္းမ်ားေမးျခင္း။

-အာရံုစူးစိုက္ႏိုင္မႈ၊ျပသနာေျဖ႐ွင္းႏိုင္စြမ္း ႏွင့္ပတ္သက္တဲ့ေမးခြန္းေမးျခင္း။

-ေဆးဓာတ္မွန္႐ိုက္ျခင္း(MRI,SPECT) ႏွင့္

ေသြးစစ္ေဆးျခင္းမ်ားျပဳလုပ္ျခင္း။

 

အယ္လ္ဇိုင္းမားေရာဂါ ကိုမည္သို႔ကုမလဲ။

အယ္လ္ဇိုင္းမားေရာဂါ႐ွိသည္ဟု သံသယ ျဖစ္လ်င္ သက္ဆိုင္ရာ ဦးေႏွာက္အာရံုေၾကာအထူးကုဆရာဝန္ႀကီးနဲ႔ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ ကုသပါ။ေရာဂါအဆင့္အလိုက္

သတ္မွတ္ထာတဲ့ေဆးဝါးမ်ားနဲ႔ကုသပါ။ အခ်ိဳ႕ေဆးဝါးမ်ားက

စဥ္းစားေတြးေခၚျခင္းႏွင့္ မွတ္ဥာဏ္ပိုင္းဆိုင္ရာစြမ္းရည္မ်ား ေလ်ာ့ပါးႏိုင္မႈမ႐ွိေအာင္ႏွင့္ 

ေရာဂါ တဆင့္မွတဆင့္ လ်င္ျမန္စြာကူေျပာင္းမႈ ေလ်ာ့နည္းေအာင္ကူညီေပးႏိုင္ပါတယ္။

ေဆးဝါးကုသျခင္း အျပင္လူနာ၏အမူအက်င့္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာေျပာင္းလဲမႈမ်ားကို မိသားစုဝင္ မ်ားအေနနဲ႔ လိုက္ေလ်ာညီေထြစြာေနထိုင္ရပါမယ္။ အားေပးရမယ္၊

စာနာနားလည္ၿပီးႏွိမ္ခ်ဆက္ဆံျခင္းမျပဳသင့္ပါ။

 

ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ? 

-ကိုယ္လႈပ္႐ွားအားကစားျပဳလုပ္ျခင္း

-စာဖတ္ျခင္း

-အေပါင္းအသင္းမိတ္ေဆြမ်ားႏွင့္ေတြ႕ျခင္း

-သင္တင့္မ်ွတၿပီးအာဟာရ႐ွိ႐ွိစားေသာက္ျခင္း

-အရက္ေဆးလိပ္အလြန္အကြၽံေသာက္ျခင္းမွေ႐ွာင္ျခင္း

-စိတ္က်န္းမာေရးအတြက္တရားထိုင္ျခင္း

-ဥာဏ္စမ္းဂိမ္းမ်ားေဆာ့ျခင္း၊

-သီခ်င္းနားဆင္ျခင္း တို႔ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။

 

က်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ၾကပါေစ။