【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】အာဏာရှင်ကို အောင်နိုင်ခဲ့တဲ့ ဆူဒန်

【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】အာဏာရှင်ကို အောင်နိုင်ခဲ့တဲ့ ဆူဒန်

ယခုတစ်ပတ် သတင်းတွေထဲ စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းတဲ့ သတင်းကတော့ အာဖရိကတိုက်က ဆူဒန်နဲ့ အယ်လ်ဂျီးရီးယားမှာ ပြည်သူတွေက ဆန္ဒပြပွဲတွေကနေ အာဏာရှင်အစိုးရကို ဖြုတ်ချတဲ့ သတင်းတွေပါဘဲ။အထူးသဖြင့် မလိမ်တစ်ပတ်လုပ်ကာ စစ်အာဏာရှင်စနစ် တည်ဆောက်မယ့် ဆူဒန် အာဏာသိမ်း စစ်အစိုးရကိုပါ ဆူဒန်ပြည်သူတွေက ဆက်ဖြုတ်ချနိုင်ခဲ့တာပါ။ဒီလို အခြေအနေတွေကြောင့် ဆူဒန်အရေးက ကမ္ဘာ့သတင်းမီဒီယာတွေမှာ စောင့်ကြည့်ရမယ့် သတင်းဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

ဒီဆူဒန်သတင်းက ယခုတစ်ပတ်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ လပေါ်ဆင်းသက်ဖို့ ရည်ရွယ်ထားတဲ့ အစ္စရေး လဆင်းယာဉ် Beresheet လမျက်နှာပြင်ပေါ် ထိုးကျပျက်စီးခဲ့တဲ့ သတင်း၊ နဂါးငွေ့တန်း ဂလက်ဆီတစ်ခုအတွင်းက အာကာသတွင်းနက်ကြီးတစ်ခုကို ပထမဆုံးအကြိမ် ဓာတ်ပုံရိုက်ယူနိုင်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ လေယာဉ်ကိုယ်ထည်နှစ်ခု ပါဝင်ပြီး ဘီး ၂၈ လုံး၊ 747 ဂျက်အင်ဂျင် ၆ လုံးနှင့် ဘောလုံးကွင်းတစ်ကွင်း အလျားထက် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည့် အတောင်ပံထိပ်နှစ်ဖက် ပါဝင်တဲ့ Stratolaunch လေယာဉ်ကြီး ပထမဆုံးအကြိမ် ပျံသန်းခဲ့တဲ့ သတင်း၊ မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံ တောင်ပိုင်း ဟန်ဂျောင်းပြည်နယ် စင်ပိုအရပ်ရှိ သင်္ဘောကျင်းတစ်ခုမှာ ရေငုပ်သင်္ဘောတစ်စင်းကို တည်ဆောက်နေတဲ့ သတင်း၊ အမေရိကန်နိုင်ငံရှိ မိဘများနဲ့ အတူနေနိုင်ရန် ဗဟိုအမေရိကနိုင်ငံများရှိ ကလေးငယ် ၂၇၀၀ ကို တရားရုံးဆုံးဖြတ်ချက်ဖြင့် လာရောက်နေထိုင် ခွင့်ပြုရတော့မယ့် သတင်း၊ နိုင်ငံရေးခိုလှုံခွင့်ကို အီကွေဒေါဘက်က ပယ်ဖျက်ရုတ်သိမ်းလိုက်ပြီးတဲ့နောက် လန်ဒန်ရှိ အီကွေဒေါသံရုံးမှာ ခိုလှုံနေသူ Wikileaks ပူးတွဲတည်ထောင်သူ Julian Assange ကို ဗြိတိန်ရဲတပ်ဖွဲ့က ဖမ်းဆီးလိုက်တဲ့ သတင်းတွေထဲ ကွဲပြားစွာ အာရုံစိုက်စရာ သတင်းတစ်ပုဒ် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို ဖြုတ်ချခဲ့တဲ့ ဆူဒန်ပြည်သူတွေ

နှစ်ကာလများစွာ ဆူဒန်ကို အုပ်စိုးခဲ့တဲ့ သမ္မတ အိုမာအယ်လ်ဘာရှား က မကြာမီကျင်းပမယ့် ဆူဒန်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ထပ်ယှဉ်ပြိုင်မယ်လို့ ပြောခဲ့တဲ့နောက်မှာ ဆူဒန်ပြည်သူတွေက လက်မခံတော့ပါဘူး။
အသက် ၈၀ ကျော် သမ္မတ အယ်လ်ဘာရှား ကို ဆက်လက်ရွေးချယ်ဖို့ ပြည်သူတွေက လက်မခံပေမယ့် အာဏာရဲ့အရသာကို သိနေတဲ့ သက်ကြားအိုအာဏာရှင်က တရားမျှတစွာ ရွေးကောက်ပွဲဝင်ဖို့ မရှိဘဲ မရ ရတဲ့နည်းနဲ့ အာဏာကို ဆက်လက်ဆုပ်ကိုင်ဖို့ ရှိတဲ့အတွက် ဆူဒန်ပြည်သူတွေက လမ်းပေါ်ထွက်ကာ ဆန္ဒပြခဲ့ကြတာပါ။

ပြီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင်ဘာလကစလို့ ဆူဒန်မှာ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေ ကြီးမြင့်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆန္ဒပြခဲ့ရာမှာ လူ ၃၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
ဖြစ်ပွားနေတဲ့ ဆန္ဒပြမှုတွေကြောင့် ဆူဒန်စစ်တပ်က  ဧပြီ ၁၁ ရက်မှာ လက်ရှိ အုပ်စိုးနေသူ သမ္မတ အယ်လ်ဘာရှား ကို အတင်းအကျပ် ရာထူးကနေဖယ်ရှားကာ စစ်တပ်အကြီးအကဲ အော့ဝတ်ဒ်အမ်းအော့ဖ် က အသွင်ကူးပြောင်းရေး စစ်ကောင်စီကို ဖွဲ့စည်းကာ ကြားဖြတ်အစိုးရအဖြစ် ဆူဒန်ကို အရပ်သားအစိုးရကို မဖွဲ့နိုင်မီအထိ ဆက်လက်ထိန်းချုပ်ဖို့ ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါတယ်။
အဆိုပါစစ်ကောင်စီက ဆန္ဒပြနေတဲ့ ဆူဒန်ပြည်သူတွေကို  မဖမ်းဆီးဘူးလို့ အာမခံခဲ့သလို ဘာရှား အစိုးရလက်ထက်က ဝန်ကြီးတွေက ဖမ်းဆီးပြခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမယ့် နိုင်ငံတကာမှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးရင် ဘယ်တော့မှ ပြန်လက်လွှတ်လေ့မရှိဘဲ အကြောင်းအမျိုးမျိုးပြပြီး  အာဏာကို ဆက်ကိုင်ထားတတ်တဲ့ သဘောကို သိနေတဲ့ ဆူဒန်ပြည်သူတွေက ရာထူးက ဖယ်ရှားခံရတဲ့ သမ္မတဟောင်း ဘာရှား နဲ့ အလွန်နီးစပ်တဲ့ လက်ရှိ အာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို အယုံအကြည်မရှိပါဘူး။

ဒါကြောင့် အရပ်သားအစိုးရကို ချက်ချင်းလွဲပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့သလို အာဏာမလွဲမခြင်း ဆက်လက် ဆန္ဒပြခဲ့တဲ့အတွက် အာဏာသိမ်းပြီး နောက်တစ်ရက် ဧပြီ ၁၂ ရက်မှာ အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင် စစ်တပ် အကြီးအကဲ အော့ဝတ်ဒ်အမ်းအော့ဖ်က ရာထူးက နုတ်ထွက်ကြောင်းကို နိုင်ငံပိုင်ရုပ်သံကနေ ကြေညာ ခဲ့ပါ တယ်။ ဒါဟာ ဆူဒန်ပြည်သူတွေအတွက် အောင်ပွဲပါ။ဘယ်လောက်ပဲ လက်နက်ကိုင်ဆောင်ပြီး အာဏာကို ဆုပ်ကိုင်ထားပါစေ ညီညွတ်ရင် ပြည်သူအားကို ပြည့်မင်းတောင်မလွန်ဆန်နိုင်ဆိုတဲ့ စကားအတိုင်း ဆူဒန်ပြည် သူတွေ ညီညွတ်ခဲ့တဲ့အတွက် ဆူဒန်မှာ ပုံစံပြောင်းပြီး ဆက်ရှိလာနိုင်တဲ့ စစ်အာဏာရှင်အစိုးရမျိုးတည်ဆောက်မှာကို တားဆီးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဆူဒန်အရေးက မပြီးဆုံးသေးပါဘူး။ဆက်စောင့်ကြည့်ရဦးမှာပါ။လက်ရှိမှာ အာဏာ သိမ်းစစ်ကောင်စီ ဘက်က အတိုက်အခံတွေ သဘောတူတဲ့ အရပ်သားအစိုးရအမျိုးကိုအာဏာလွှဲဖို့ အသင့် ပဲ လို့ ပြောသလို ဆူဒန်ပြည်သူတွေကလည်း စစ်ရုံးချုပ်အပြင်ဘက်မှာ တဲထိုးပြီး အရပ်သားအစိုးရကို အာဏာ မလွဲမခြင်း ဆက်လက်တောင်းဆိုနေတဲ့အတွက် ဘာတွေဖြစ်လာဦးမလဲ၊အာရှ-အာဖရိကမှာရှိတဲ့ စစ်ခေါင်း ဆောင်တွေလို့ ရေရှည်အာဏာဆုပ်ကိုင်မှုတွေဖြစ်လာမလား၊ဆူဒန်ပြည်သူတွေဘက်က ဘယ်လို တုံပြန်မှု တွေရှိလာဦးမလဲ ဆိုတာဆက်စောင့်ကြည့်ရဦးမှာပါ။

ဆူဒန်လိုဘဲ အယ်လ်ဂျီးရီးယားနိုင်ငံမှာ နှစ်လတာ သောကြာနေ့တိုင်းဆန္ဒပြမှုတွေကြောင့် သမ္မတ အက်ဘ်ဒဲလ်လာဇစ်ဘော့တီဖလီကာ ရာထူးကနေနုတ်ထွက်ခဲ့ရပါတယ်။လက်ရှိမှာ ကြားဖြတ်သမ္မတအက်ဘ်ဒဲလ်ကာဒါဘန်ဆယ်လက်ရှ်တာဝန်ယူထားပေမယ့် သူ့ကိုပါ ရာထူးကနေ နုတ်ထွက်ဖို့ အယ်လ်ဂျီးရီးယားပြည် သူတွေက တောင်းဆိုဆန္ဒပြမှုတွေ ရှိနေတာပါ။ ဆန္ဒပြမှုတွေကို ရဲတပ်ဖွဲ့ ရေအမြောက်တွေ မျက်ရည်ယိုဓာတ် ငွေ့သုံးပြီး ဖြိုခွင်းခဲ့ပြီး ဆန္ဒပြတဲ့ ပြည်သူ ၁၀၈ ဦးထိရဲတပ်ဖွဲ့က ထိန်းသိမ်းတာတွေ ရှိခဲ့တဲ့အတွက် အခြေအနေ က တင်းမာနေပါတယ်။အယ်လ်ဂျီးရီးယားအရေးလည်း ဆူဒန်အရေးလိုဘဲ အာဏာကို ဖက်တွယ်ထား လိုသူ တွေဘက်က အနိုင်ရမလား၊ ပြည်သူတွေဘက်က အာဏာရှင်ကိုဖယ်ရှားရေးက အောင်မြင်မလား ဘာတွေ ဆက်ဖြစ်လာဦးမလဲ ဆိုတာ ဆက်စောင့်ကြည့်နေရဦးမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဖင်လန်နိုင်ငံမှာတော့ ဧပြီ ၁၄ ရက်ကပြုလုပ်တဲ့ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲမှာ လက်ယာဝါဒီ ဆိုရှယ်ဒီမို ကရက်တစ်ပါတီကအနိုင်ရခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ဥရောပမှာ နေထိုင်လို့ အကောင်းဆုံးလို့ သတ်မှတ်ခံထားရတဲ့ ဖင် လန်မှာ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနဲ့ပက်သက်ပြီး ဝေဖန်မှုတွေ ရှိလာချိန်မှာ ရွေ့ပြောင်းအခြေချတွေကို ဆန့်ကျင်တဲ့ လက်ဝဲဝါဒီဖြစ်တဲ့ ဖင်းစ်ပါတီကို မဲရမှတ် ဝ ဒသမ ၂ ရာခိုင်နှုန်းအသာရပြီး အန်တီရင်နီရဲ့ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီက အနိုင်ရခဲ့တာပါ။ဘယ်ပါတီကမှ အစိုးရဖွဲ့လောက်အောင် မဲအသာမရခဲ့တဲ့အတွက် လက်ရှိအာဏာရ ပါတီ အာဏာလက်လွှတ်ခဲ့ရတဲ့ ဖင်လန်နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးက ညွှန်ပေါင်းအစိုးရဖွဲ့ဖို့ အားပြိုင်မှုတွေနဲ့ အတူ  ရှုပ်ထွေးလာမှာကို မြင်ရဖွယ်ရှိနေပါတယ်။

လာမယ့် ဧပြီ ၁၇ ရက်မှာကမ္ဘာအကြီးဆုံးမွတ်ဆလင်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ အင်ဒိုနီးရှားမှာ  ပြည်သူ သန်း ၁၉၀ ကျော်က သမ္မတ၊ လွှတ်တော်အမတ်တွေနဲ့ ဒေသန္တရတာဝန်ရှိသူတွေကို မဲပေးရွေး ကောက်ကြတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီရွေးကောက်ပွဲမှာ ယှဉ်ပြိုင်သူ ကိုယ်စားလှယ်ပေါင်း ၂၄၅၀ဝ၀ ရှိပြီး နိုင်ငံအနှံ့ မဲရုံပေါင်း ရှစ်သိန်း ခန့် ရှိပါတယ်။

မကြာခင်ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပတော့မှာ ဖြစ်လို့ နောက်ဆုံး ရုပ်သံစကားစစ်ထိုးပွဲကို ဧပြီ ၁၃ ရက် နံနက်ပိုင်းက ရုပ်မြင် သံကြားကနေ စကားစစ်ထိုးပွဲ ဆင်နွဲခဲ့ပါတယ်။ လက်ရှိသမ္မတ ဂျိုကိုဝီဒိုဒိုနဲ့ စိန်ခေါ်သူ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း ပရာဘိုဝိုထက် တို့စကားစစ်ထိုးပွဲကို အင်ဒိုနီးရှားတစ်နိုင်ငံလုံးက စောင့်ကြည့်ခဲ့ပါတယ်။လက်ရှိမှာ မဲဆန္ဒ စစ်တမ်းကောက်ယူမှုအရ မဲစစ်တမ်းမှာလက်ရှိသမ္မတ ဂျိုကိုဝီဒိုဒိုက ရလဒ်နှစ်ဆနဲ့ ဦးဆောင်နေပါတယ်။

ဒီသတင်းတွေနဲ့ အတူ ဧပြီ ၁၃ ရက်က မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံကို တည်ထောင်သူ ကင်အီဆွန်းရဲ့ မွေးနေ့အဖြစ် ၂၁ ကြိမ်မြောက် ကီမင်ဆန်းဂျာ ပန်းပွဲတော်ကို ပြုံးယမ်းမှာ ကျင်းပတဲ့ သတင်း၊မြောက်ကိုရီးယား နိုင် ငံရဲ့ အမည်ခံ နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲနေရာမှာ ကင်ဂျုံးအွန်မ်ရဲ့လက်ထောက်ချိုယောင်ဟီးကိုခန့်အပ်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ပြင်သစ်နိုင်ငံမှာ အပေါ်အင်္ကျီအဝါဝတ် ဆန္ဒပြသူ ထောင်ပေါင်းများစွာက ၂၂ ပတ်မြောက် ဆန္ဒပြမှုအဖြစ် ဧပြီ ၁၃ ရက်က လမ်းတွေပေါ်ထွက် ဆန္ဒပြခဲ့ကြတဲ့ သတင်း၊ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှာ ထိပ်တန်းတက္ကသိုလ်ကျောင်းသားတွေဟာ အယူစွဲကို တွန်းလှန်တိုက်ဖျက်ဖို့အတွက် ရိုးရာလုံချည်တွေ ဝတ်ဆင်ကာ ဒါကာမြို့အတွင်း စုရုံးလှည့်လည်ကြတဲ့သတင်း၊မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင်ကင်ဂျုံအမ်နှင့် ရုရှားသမ္မတပူတင်တို့တွေ့ဆုံမည့် ပထမဆုံး တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးပွဲအတွက် ပြင်ဆင်နေကြောင်း ကရင်မလင်ကပြောခဲ့တဲ့သတင်း၊ပီရူးသမ္မတဟောင်း ပက်ဒရို ပက်ဘလို ကုစညက်စကီကို အကျင့်ပျက်ခြစားမှုနဲ့ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့တဲ့ သတင်း၊ကမ္ဘာအကြီးဆုံးဒီမိုကရေစီနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယမှာ ရွေးကောက်ပွဲ စတင်ကျင်းပနေတဲ့ သတင်း၊ အစ္စရေး ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင် နေတန်ယာဟုထပ်မံအနိုင်ရခဲ့တဲ့သတင်းတွေနဲ့ အတူ သတင်းဖတ်သူတွေစိတ်အာရုံကို ဖမ်းစားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

လိပ်ခဲတည်းလည်း အရှေ့အလယ်ပိုင်း

ဧပြီ ၁၃ရက်က ဆီးရီးယားနိုင်ငံထဲ အစ္စရေးဘက်က လေကြောင်းကနေ ထပ်မံတိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့အတွက် အချို့ဒုံးကျည်တွေကို ပစ်ချနိုင်ခဲ့ပေမယ့် အဆောက်အဦးတွေကိုထိမှန်ခဲ့လို့ဆီးရီးယားစစ်သား ၃ ဦးဒဏ်ရာရ ခဲ့တယ်ဆိုပါတယ်။ဒါဟာ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ နောက်ထပ်တိုက်ပွဲတွေ ဆက်ဖြစ်နေတာကိုပြဆိုနေပြီး ဂိုလန် ကုန်းမြင့်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆီးရီးယားနဲ့တင်းမာနေတဲ့ အခြေအနေကိုထပ်မံမီးမြှင့်ပေးလိုက်တဲ့ အနေအထားပါဘဲ။ တိုက်ပွဲတွေဆက်နေတဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ ပါလက်စတိုင်းဘက်က ဂျေရုဆလင်ကို အစ္စရေးက မြို့တော်အဖြစ်သတ်မှတ်ပြီး အစိုးရရုံးဆိုက်ရာအဖြစ် အမေရိကန်ဘက်ကစပြီး အသိအမှတ်ပြုခဲ့တဲ့အတွက် အာရပ် တွေအတွက် အစ္စရေးကိုတိုက်ခိုက်ရာမှာ ပိုပြီး ပြင်းထန်လာသလို တိုက်ခိုက်မှုတွေ ပိုစိပ်လာခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန်ဘက်ကတော့ ပါလက်စတိုင်းနဲ့ အစ္စရေးကြား ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်သစ်ကို သမ္မတဒေါ်နယ်ထရန့်ရဲ့ အကြံပေးများကရေးဆွဲခဲ့ပါတယ်။ ပါလက်စတိုင်းအာဏာပိုင်အဖွဲ့ (PA) ဥက္ကဋ္ဌမာမွတ်အာဘတ်စ်ကတော့ ဂျေရုဆလင်မပါတဲ့ ပါလက်စတိုင်းနိုင်ငံဆိုတာ မဖြစ်နိုင်သလို ဂါဇာမရှိဘဲ ပြည်နယ်ဆိုတာလည်း ဖြစ်မလာနိုင်ဘူးလို့ တုံပြန်ခဲ့ပါတယ်။ဒီအတွက် အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ အစ္စရေးအလိုကျ လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ အာရပ်တွေက ရှုမြင်ထားတဲ့ အမေရိကန်အတွက် ဘာပဲလုပ်လုပ် ပြဿနာတွေကိုသာမွေးနေတဲ့ သူအဖြစ် သာရှုမြင်ကြမှာဖြစ်ပါတယ်။အာဘတ်စ်ကတော့ ထရန့်ရဲ့ အာရှအရှေ့အလယ်ပိုင်းငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်က အလုပ်မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ကြိုပြီးကြေညာထားခဲ့ပါတယ်။

ဒီလို ပဋိပက္ခနဲ့ နိုင်ငံရေးတင်းမာမှု သတင်းတွေက ယခုတစ်ပတ်ထဲမှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အမ်ရမ်ဆာမြို့မှာ ဧပြီ ၁၃ ရက်ကကိုလိုနီခေတ်က ဗြိတိသျှတပ်တွေရဲ့ အစုအပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်ကျူးလွန်တဲ့ နှစ်တစ်ရာ ပြည့်အခမ်းအနားကို ကျင်းပခဲ့တဲ့သတင်း၊Amnesty International ကကမ္ဘာတစ်ဝန်း သေဒဏ်စီရင်ကွပ်မျက်မှု လျော့ကျလာတယ်လို့ ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့သတင်း၊ ဆီးရီးယားနိုင်ငံမှာ ၂၀၁၃ ခုနှစ်က ယာဉ်မောင်း ၂ ဦးနှင့်အတူ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည့် နယူးဇီလန်သူနာပြု အသက်ရှင်နိုင်ဖွယ်ရှိနေလို့ သတင်းပေးကြရန် ICRC က ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် တောင်းဆိုလိုက်တဲ့ သတင်း၊ဂျပန်နိုင်ငံ အိုကီနာဝါကျွန်းရှိတိုက်ခန်းတစ်ခုမှာ အမေရိကန်ရေတပ်သားတစ်ဦးနဲ့ ဂျပန်အမျိုးသမီးတစ်ဦးကိုသေဆုံးလျှက်တွေ့ရှိခဲ့ရတဲ့ သတင်း၊ အိုင်အက်စ်ထောက်ခံသူနှစ်ဦးကိုရုရှားလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက ဆိုက်ဘေးရီးယန်းမြို့မှာ ပစ်ခတ်သုတ်သင်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံ ကီတာမြို့ရဲ့ သစ်သီးဝလံဈေးထဲ ဖြစ်ပွားတဲ့ အသေခံဗုံးခွဲမှုကြောင့်  လူ ၂၀ အနည်းဆုံး သေဆုံးပြီး ၄၈ ဦး ဒဏ်ရာရခဲ့တဲ့ သတင်းတွေနဲ့အပြိုင် စောင့်ကြည့်စရာသတင်းတစ်ပုဒ်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ထပ်တလဲလဲ သဘာဝဘေး

အင်ဒိုနီးရှားအင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်း ဆူလာဝေစီကျွန်းမှာ သောကြာနေ့ညနေပိုင်းက မဂ္ဂနီကျူ့စ် ၆ဒသမ ၈ အဆင့်ရှိအင်အားပြင်းငလျင်တစ်ခုလှုပ်ခတ်ခဲ့ရာမှာ အသေအပျောက်နဲ့ အပျက်အစီးတွေရှိခဲ့ပါ တယ်။ ဒီလိုပြင်းအားကြီး ငလျင်လှုပ်ခတ်ခဲ့လို့ အာဏာပိုင်တွေဘက်က အစောပိုင်းမှာ ဆူနာမီသတိပေးချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့ ပေမယ့် နောက်ပိုင်းမှာ ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခဲ့ပါတယ်။

ဆူလာဝေစီကျွန်းဟာ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှစ်စက်တင်ဘာလအတွင်းက ငလျင်လှုပ်ခတ်မှု ကြောင့် ဖြစ်လာတဲ့ ဆူနာမီကြောင့် လူ ၄၃၄၀ သေဆုံးခဲ့ရတဲ့ ဖြစ်ရပ်ကရှိသေးသလို ယခုထိတိုင်ပျက်စီးခဲ့တဲ့ ပါလူနဲ့ ဒေါင်ဂလာမြို့နှစ်မြို့အတွက် ပြောင်းရွေ့နေရာချထားမှုတွေကို ယခုထိလုပ်ဆောင်နေရဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ဒါဟာ ငလျင်ကြောင့် ပေါ့ဆတဲ့နိုင်ငံတွေအတွက် သတိထားစရာ ကိစ္စတွေပါ။

ပစိဖိတ်မီးစက်ကွင်းလို့ ခေါ်တဲ့ငလျင်ရပ်ဝန်းအတွင်း ကျရောက်နေတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာ အင်အားပြင်းငလျင်များနှင့် ဆူနာမီဒဏ်ကို မကြာခဏခံရသလို သေဆုံးမှုကလည်း မကြာခဏ ကြောက်ခမန်း လိလိဖြစ်ကာ ကြိုတင်ကာကွယ်သတိပေးခြင်းကို ဂရုစိုက်လုပ်ဆောင်နေသော်လည်း မကြခဏဆိုသလို သေဆုံးမှုက ရှိနေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အင်ဒိုမှာ ငလျင်ကြောင့် အထိတ်တလန့်ဖြစ်ရချိန်မှာအာရှတစ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့အီရန်မှာရေကြီး နေပါတယ်။အီရန်နိုင်ငံအနောက်တောင်ပိုင်းကူဇက်စတန်ပြည်နယ်မြို့တော် အက်ရှ်ဗက်ဇ်မှာရေလွှမ်းမိုးမှုတွေ ဖြစ်ပွားလို့ ပြည်သူထောင်သောင်းများစွာကို အာဏာပိုင်တွေက ချက်ချင်းဘေးလွတ်ရာ ရွှေ့ပြောင်းခိုင်း နေရပါ တယ်။ အမေရိကန်မှာတော့ တော်နေဒိုးလို့ ခေါ်တဲ့ အားပြင်းလေဆင်နှာမောင်းတွေကြောင့် လေကြောင်းခရီး စဉ်တွေကိုဖျက်သိမ်းရတဲ့ အထိဖြစ်ကာ အိမ်ခြေထောင်ပေါင်းများစွာ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပြတ်တောက်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီသဘာဝဘေးသတင်းက ယခုတစ်ပတ်လူလုပ်ဘေးသတင်းတွေဖြစ်တဲ့ နီပေါနိုင်ငံရဲ့ ဧဝရက်တောင် ဧရိယာအတွင်း လေယာဉ်ကွင်းမှာ ခရီးသည်တင်လေယာဉ်ငယ်တစ်စင်း ကွင်းအတွင်းရပ်ထားတဲ့ ရဟတ်ယာဉ်ကို တိုက်မိလို့ လူ သုံးဦးသေဆုံးကာ လေးဦးဒဏ်ရာရခဲ့တဲ့သတင်း၊ဂျပန်ရဲ့ F-35 တိုက်လေယာဉ်တစ်စင်း လေ့ကျင့်ပျံသန်းစဉ် ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာထဲမှာ ပျက်ကျခဲ့တဲ့သတင်း၊သြစတြေးလျှ အရှေ့ပိုင်းရှိ မဲလ်ဘုန်းမြို့နိုက်ကလပ်တစ်ခုမှာ ပစ်ခတ်မှုဖြစ်လို့ တစ်ဦးသေဆုံးကာ တစ်ဦးက အပြင်းအထန်ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့တဲ့ သတင်း၊ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်ရှိ စင်ထရယ်ဝေါလ် ရှော့ပင်းမောလ်မှာ မီးလောင်ကျွမ်းမှုဖြစ်လို့ လူနှစ်ဦးသေဆုံးကာ တစ်ဒါဇင်နီးပါး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရခဲ့တဲ့သတင်းတွေနဲ့ အပြိုင် သတိထားမိစရာသတင်းတွေဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတာ တင်ပြရင်း ယခုတစ်ပတ်နိုင်ငံတကာသတင်းသုံးသပ်ချက်ကို ဒီမှာဘဲရပ်လိုက်ချင်ပါတယ်။

မင်းထက်
ဧပြီ - ၁၆

( Zawgyi )

ယခုတစ္ပတ္ သတင္းေတြထဲ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေကာင္းတဲ့ သတင္းကေတာ့ အာဖရိကတိုက္က ဆူဒန္နဲ႔ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယားမွာ ျပည္သူေတြက ဆႏၵျပပြဲေတြကေန အာဏာရွင္အစိုးရကို ျဖဳတ္ခ်တဲ့ သတင္းေတြပါဘဲ။အထူးသျဖင့္ မလိမ္တစ္ပတ္လုပ္ကာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ တည္ေဆာက္မယ့္ ဆူဒန္ အာဏာသိမ္း စစ္အစိုးရကိုပါ ဆူဒန္ျပည္သူေတြက ဆက္ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္ခဲ့တာပါ။ဒီလို အေျခအေနေတြေၾကာင့္ ဆူဒန္အေရးက ကမာၻ႔သတင္းမီဒီယာေတြမွာ ေစာင့္ၾကည့္ရမယ့္ သတင္းျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

ဒီဆူဒန္သတင္းက ယခုတစ္ပတ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ လေပၚဆင္းသက္ဖို႔ ရည္႐ြယ္ထားတဲ့ အစၥေရး လဆင္းယာဥ္ Beresheet လမ်က္ႏွာျပင္ေပၚ ထိုးက်ပ်က္စီးခဲ့တဲ့ သတင္း၊ နဂါးေငြ႕တန္း ဂလက္ဆီတစ္ခုအတြင္းက အာကာသတြင္းနက္ႀကီးတစ္ခုကို ပထမဆုံးအႀကိမ္ ဓာတ္ပုံ႐ိုက္ယူႏိုင္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ေလယာဥ္ကိုယ္ထည္ႏွစ္ခု ပါဝင္ၿပီး ဘီး ၂၈ လုံး၊ 747 ဂ်က္အင္ဂ်င္ ၆ လုံးႏွင့္ ေဘာလုံးကြင္းတစ္ကြင္း အလ်ားထက္ ပိုမိုက်ယ္ျပန႔္သည့္ အေတာင္ပံထိပ္ႏွစ္ဖက္ ပါဝင္တဲ့ Stratolaunch ေလယာဥ္ႀကီး ပထမဆုံးအႀကိမ္ ပ်ံသန္းခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ေျမာက္ကိုရီးယားႏိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္း ဟန္ေဂ်ာင္းျပည္နယ္ စင္ပိုအရပ္ရွိ သေဘၤာက်င္းတစ္ခုမွာ ေရငုပ္သေဘၤာတစ္စင္းကို တည္ေဆာက္ေနတဲ့ သတင္း၊ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရွိ မိဘမ်ားနဲ႔ အတူေနႏိုင္ရန္ ဗဟိုအေမရိကႏိုင္ငံမ်ားရွိ ကေလးငယ္ ၂၇၀၀ ကို တရား႐ုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ျဖင့္ လာေရာက္ေနထိုင္ ခြင့္ျပဳရေတာ့မယ့္ သတင္း၊ ႏိုင္ငံေရးခိုလႈံခြင့္ကို အီေကြေဒါဘက္က ပယ္ဖ်က္႐ုတ္သိမ္းလိုက္ၿပီးတဲ့ေနာက္ လန္ဒန္ရွိ အီေကြေဒါသံ႐ုံးမွာ ခိုလႈံေနသူ Wikileaks ပူးတြဲတည္ေထာင္သူ Julian Assange ကို ၿဗိတိန္ရဲတပ္ဖြဲ႕က ဖမ္းဆီးလိုက္တဲ့ သတင္းေတြထဲ ကြဲျပားစြာ အာ႐ုံစိုက္စရာ သတင္းတစ္ပုဒ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ျဖဳတ္ခ်ခဲ့တဲ့ ဆူဒန္ျပည္သူေတြ

ႏွစ္ကာလမ်ားစြာ ဆူဒန္ကို အုပ္စိုးခဲ့တဲ့ သမၼတ အိုမာအယ္လ္ဘာရွား က မၾကာမီက်င္းပမယ့္ ဆူဒန္ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ ထပ္ယွဥ္ၿပိဳင္မယ္လို႔ ေျပာခဲ့တဲ့ေနာက္မွာ ဆူဒန္ျပည္သူေတြက လက္မခံေတာ့ပါဘူး။
အသက္ ၈၀ ေက်ာ္ သမၼတ အယ္လ္ဘာရွား ကို ဆက္လက္ေ႐ြးခ်ယ္ဖို႔ ျပည္သူေတြက လက္မခံေပမယ့္ အာဏာရဲ႕အရသာကို သိေနတဲ့ သက္ၾကားအိုအာဏာရွင္က တရားမွ်တစြာ ေ႐ြးေကာက္ပြဲဝင္ဖို႔ မရွိဘဲ မရ ရတဲ့နည္းနဲ႔ အာဏာကို ဆက္လက္ဆုပ္ကိုင္ဖို႔ ရွိတဲ့အတြက္ ဆူဒန္ျပည္သူေတြက လမ္းေပၚထြက္ကာ ဆႏၵျပခဲ့ၾကတာပါ။

ၿပီးခဲ့တဲ့ ဒီဇင္ဘာလကစလို႔ ဆူဒန္မွာ ကုန္ေဈးႏႈန္းေတြ ႀကီးျမင့္မႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆႏၵျပခဲ့ရာမွာ လူ ၃၀ ေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။
ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ဆႏၵျပမႈေတြေၾကာင့္ ဆူဒန္စစ္တပ္က  ဧၿပီ ၁၁ ရက္မွာ လက္ရွိ အုပ္စိုးေနသူ သမၼတ အယ္လ္ဘာရွား ကို အတင္းအက်ပ္ ရာထူးကေနဖယ္ရွားကာ စစ္တပ္အႀကီးအကဲ ေအာ့ဝတ္ဒ္အမ္းေအာ့ဖ္ က အသြင္ကူးေျပာင္းေရး စစ္ေကာင္စီကို ဖြဲ႕စည္းကာ ၾကားျဖတ္အစိုးရအျဖစ္ ဆူဒန္ကို အရပ္သားအစိုးရကို မဖြဲ႕ႏိုင္မီအထိ ဆက္လက္ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ပါတယ္။
အဆိုပါစစ္ေကာင္စီက ဆႏၵျပေနတဲ့ ဆူဒန္ျပည္သူေတြကို  မဖမ္းဆီးဘူးလို႔ အာမခံခဲ့သလို ဘာရွား အစိုးရလက္ထက္က ဝန္ႀကီးေတြက ဖမ္းဆီးျပခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာမွာ စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းၿပီးရင္ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္လက္လႊတ္ေလ့မရွိဘဲ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးျပၿပီး  အာဏာကို ဆက္ကိုင္ထားတတ္တဲ့ သေဘာကို သိေနတဲ့ ဆူဒန္ျပည္သူေတြက ရာထူးက ဖယ္ရွားခံရတဲ့ သမၼတေဟာင္း ဘာရွား နဲ႔ အလြန္နီးစပ္တဲ့ လက္ရွိ အာဏာသိမ္း စစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြကို အယုံအၾကည္မရွိပါဘူး။

ဒါေၾကာင့္ အရပ္သားအစိုးရကို ခ်က္ခ်င္းလြဲေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့သလို အာဏာမလြဲမျခင္း ဆက္လက္ ဆႏၵျပခဲ့တဲ့အတြက္ အာဏာသိမ္းၿပီး ေနာက္တစ္ရက္ ဧၿပီ ၁၂ ရက္မွာ အာဏာသိမ္းစစ္ေခါင္းေဆာင္ စစ္တပ္ အႀကီးအကဲ ေအာ့ဝတ္ဒ္အမ္းေအာ့ဖ္က ရာထူးက ႏုတ္ထြက္ေၾကာင္းကို ႏိုင္ငံပိုင္႐ုပ္သံကေန ေၾကညာ ခဲ့ပါ တယ္။ ဒါဟာ ဆူဒန္ျပည္သူေတြအတြက္ ေအာင္ပြဲပါ။ဘယ္ေလာက္ပဲ လက္နက္ကိုင္ေဆာင္ၿပီး အာဏာကို ဆုပ္ကိုင္ထားပါေစ ညီၫြတ္ရင္ ျပည္သူအားကို ျပည့္မင္းေတာင္မလြန္ဆန္ႏိုင္ဆိုတဲ့ စကားအတိုင္း ဆူဒန္ျပည္ သူေတြ ညီၫြတ္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဆူဒန္မွာ ပုံစံေျပာင္းၿပီး ဆက္ရွိလာႏိုင္တဲ့ စစ္အာဏာရွင္အစိုးရမ်ိဳးတည္ေဆာက္မွာကို တားဆီးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဆူဒန္အေရးက မၿပီးဆုံးေသးပါဘူး။ဆက္ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာပါ။လက္ရွိမွာ အာဏာ သိမ္းစစ္ေကာင္စီ ဘက္က အတိုက္အခံေတြ သေဘာတူတဲ့ အရပ္သားအစိုးရအမ်ိဳးကိုအာဏာလႊဲဖို႔ အသင့္ ပဲ လို႔ ေျပာသလို ဆူဒန္ျပည္သူေတြကလည္း စစ္႐ုံးခ်ဳပ္အျပင္ဘက္မွာ တဲထိုးၿပီး အရပ္သားအစိုးရကို အာဏာ မလြဲမျခင္း ဆက္လက္ေတာင္းဆိုေနတဲ့အတြက္ ဘာေတြျဖစ္လာဦးမလဲ၊အာရွ-အာဖရိကမွာရွိတဲ့ စစ္ေခါင္း ေဆာင္ေတြလို႔ ေရရွည္အာဏာဆုပ္ကိုင္မႈေတြျဖစ္လာမလား၊ဆူဒန္ျပည္သူေတြဘက္က ဘယ္လို တုံျပန္မႈ ေတြရွိလာဦးမလဲ ဆိုတာဆက္ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာပါ။

ဆူဒန္လိုဘဲ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယားႏိုင္ငံမွာ ႏွစ္လတာ ေသာၾကာေန႔တိုင္းဆႏၵျပမႈေတြေၾကာင့္ သမၼတ အက္ဘ္ဒဲလ္လာဇစ္ေဘာ့တီဖလီကာ ရာထူးကေနႏုတ္ထြက္ခဲ့ရပါတယ္။လက္ရွိမွာ ၾကားျဖတ္သမၼတအက္ဘ္ဒဲလ္ကာဒါဘန္ဆယ္လက္ရွ္တာဝန္ယူထားေပမယ့္ သူ႔ကိုပါ ရာထူးကေန ႏုတ္ထြက္ဖို႔ အယ္လ္ဂ်ီးရီးယားျပည္ သူေတြက ေတာင္းဆိုဆႏၵျပမႈေတြ ရွိေနတာပါ။ ဆႏၵျပမႈေတြကို ရဲတပ္ဖြဲ႕ ေရအေျမာက္ေတြ မ်က္ရည္ယိုဓာတ္ ေငြ႕သုံးၿပီး ၿဖိဳခြင္းခဲ့ၿပီး ဆႏၵျပတဲ့ ျပည္သူ ၁၀၈ ဦးထိရဲတပ္ဖြဲ႕က ထိန္းသိမ္းတာေတြ ရွိခဲ့တဲ့အတြက္ အေျခအေန က တင္းမာေနပါတယ္။အယ္လ္ဂ်ီးရီးယားအေရးလည္း ဆူဒန္အေရးလိုဘဲ အာဏာကို ဖက္တြယ္ထား လိုသူ ေတြဘက္က အႏိုင္ရမလား၊ ျပည္သူေတြဘက္က အာဏာရွင္ကိုဖယ္ရွားေရးက ေအာင္ျမင္မလား ဘာေတြ ဆက္ျဖစ္လာဦးမလဲ ဆိုတာ ဆက္ေစာင့္ၾကည့္ေနရဦးမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဖင္လန္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ ဧၿပီ ၁၄ ရက္ကျပဳလုပ္တဲ့ အေထြေထြေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ လက္ယာဝါဒီ ဆိုရွယ္ဒီမို ကရက္တစ္ပါတီကအႏိုင္ရခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ ဥေရာပမွာ ေနထိုင္လို႔ အေကာင္းဆုံးလို႔ သတ္မွတ္ခံထားရတဲ့ ဖင္ လန္မွာ လူဝင္မႈႀကီးၾကပ္ေရးနဲ႔ပက္သက္ၿပီး ေဝဖန္မႈေတြ ရွိလာခ်ိန္မွာ ေ႐ြ႕ေျပာင္းအေျခခ်ေတြကို ဆန႔္က်င္တဲ့ လက္ဝဲဝါဒီျဖစ္တဲ့ ဖင္းစ္ပါတီကို မဲရမွတ္ ဝ ဒသမ ၂ ရာခိုင္ႏႈန္းအသာရၿပီး အန္တီရင္နီရဲ႕ဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္တစ္ ပါတီက အႏိုင္ရခဲ့တာပါ။ဘယ္ပါတီကမွ အစိုးရဖြဲ႕ေလာက္ေအာင္ မဲအသာမရခဲ့တဲ့အတြက္ လက္ရွိအာဏာရ ပါတီ အာဏာလက္လႊတ္ခဲ့ရတဲ့ ဖင္လန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးက ၫႊန္ေပါင္းအစိုးရဖြဲ႕ဖို႔ အားၿပိဳင္မႈေတြနဲ႔ အတူ  ရႈပ္ေထြးလာမွာကို ျမင္ရဖြယ္ရွိေနပါတယ္။

လာမယ့္ ဧၿပီ ၁၇ ရက္မွာကမာၻအႀကီးဆုံးမြတ္ဆလင္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ အင္ဒိုနီးရွားမွာ  ျပည္သူ သန္း ၁၉၀ ေက်ာ္က သမၼတ၊ လႊတ္ေတာ္အမတ္ေတြနဲ႔ ေဒသႏၲရတာဝန္ရွိသူေတြကို မဲေပးေ႐ြး ေကာက္ၾကေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ ယွဥ္ၿပိဳင္သူ ကိုယ္စားလွယ္ေပါင္း ၂၄၅၀ဝ၀ ရွိၿပီး ႏိုင္ငံအႏွံ႔ မဲ႐ုံေပါင္း ရွစ္သိန္း ခန႔္ ရွိပါတယ္။

မၾကာခင္ေ႐ြးေကာက္ပြဲ က်င္းပေတာ့မွာ ျဖစ္လို႔ ေနာက္ဆုံး ႐ုပ္သံစကားစစ္ထိုးပြဲကို ဧၿပီ ၁၃ ရက္ နံနက္ပိုင္းက ႐ုပ္ျမင္ သံၾကားကေန စကားစစ္ထိုးပြဲ ဆင္ႏြဲခဲ့ပါတယ္။ လက္ရွိသမၼတ ဂ်ိဳကိုဝီဒိုဒိုနဲ႔ စိန္ေခၚသူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္း ပရာဘိုဝိုထက္ တို႔စကားစစ္ထိုးပြဲကို အင္ဒိုနီးရွားတစ္ႏိုင္ငံလုံးက ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့ပါတယ္။လက္ရွိမွာ မဲဆႏၵ စစ္တမ္းေကာက္ယူမႈအရ မဲစစ္တမ္းမွာလက္ရွိသမၼတ ဂ်ိဳကိုဝီဒိုဒိုက ရလဒ္ႏွစ္ဆနဲ႔ ဦးေဆာင္ေနပါတယ္။

ဒီသတင္းေတြနဲ႔ အတူ ဧၿပီ ၁၃ ရက္က ေျမာက္ကိုရီးယားႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္သူ ကင္အီဆြန္းရဲ႕ ေမြးေန႔အျဖစ္ ၂၁ ႀကိမ္ေျမာက္ ကီမင္ဆန္းဂ်ာ ပန္းပြဲေတာ္ကို ၿပဳံးယမ္းမွာ က်င္းပတဲ့ သတင္း၊ေျမာက္ကိုရီးယား ႏိုင္ ငံရဲ႕ အမည္ခံ ႏိုင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲေနရာမွာ ကင္ဂ်ဳံးအြန္မ္ရဲ႕လက္ေထာက္ခ်ိဳေယာင္ဟီးကိုခန႔္အပ္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံမွာ အေပၚအက်ႌအဝါဝတ္ ဆႏၵျပသူ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာက ၂၂ ပတ္ေျမာက္ ဆႏၵျပမႈအျဖစ္ ဧၿပီ ၁၃ ရက္က လမ္းေတြေပၚထြက္ ဆႏၵျပခဲ့ၾကတဲ့ သတင္း၊ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ထိပ္တန္းတကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားေတြဟာ အယူစြဲကို တြန္းလွန္တိုက္ဖ်က္ဖို႔အတြက္ ႐ိုးရာလုံခ်ည္ေတြ ဝတ္ဆင္ကာ ဒါကာၿမိဳ႕အတြင္း စု႐ုံးလွည့္လည္ၾကတဲ့သတင္း၊ေျမာက္ကိုရီးယားေခါင္းေဆာင္ကင္ဂ်ဳံအမ္ႏွင့္ ႐ုရွားသမၼတပူတင္တို႔ေတြ႕ဆုံမည့္ ပထမဆုံး ေတြ႕ဆုံ ေဆြးေႏြးပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္ေနေၾကာင္း ကရင္မလင္ကေျပာခဲ့တဲ့သတင္း၊ပီ႐ူးသမၼတေဟာင္း ပက္ဒ႐ို ပက္ဘလို ကုစညက္စကီကို အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈနဲ႔ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခဲ့တဲ့ သတင္း၊ကမာၻအႀကီးဆုံးဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ အိႏၵိယမွာ ေ႐ြးေကာက္ပြဲ စတင္က်င္းပေနတဲ့ သတင္း၊ အစၥေရး ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဘင္ဂ်မင္ ေနတန္ယာဟုထပ္မံအႏိုင္ရခဲ့တဲ့သတင္းေတြနဲ႔ အတူ သတင္းဖတ္သူေတြစိတ္အာ႐ုံကို ဖမ္းစားႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

လိပ္ခဲတည္းလည္း အေရွ႕အလယ္ပိုင္း

ဧၿပီ ၁၃ရက္က ဆီးရီးယားႏိုင္ငံထဲ အစၥေရးဘက္က ေလေၾကာင္းကေန ထပ္မံတိုက္ခိုက္ခဲ့တဲ့အတြက္ အခ်ိဳ႕ဒုံးက်ည္ေတြကို ပစ္ခ်ႏိုင္ခဲ့ေပမယ့္ အေဆာက္အဦးေတြကိုထိမွန္ခဲ့လို႔ဆီးရီးယားစစ္သား ၃ ဦးဒဏ္ရာရ ခဲ့တယ္ဆိုပါတယ္။ဒါဟာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ ေနာက္ထပ္တိုက္ပြဲေတြ ဆက္ျဖစ္ေနတာကိုျပဆိုေနၿပီး ဂိုလန္ ကုန္းျမင့္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆီးရီးယားနဲ႔တင္းမာေနတဲ့ အေျခအေနကိုထပ္မံမီးျမႇင့္ေပးလိုက္တဲ့ အေနအထားပါဘဲ။ တိုက္ပြဲေတြဆက္ေနတဲ့ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ ပါလက္စတိုင္းဘက္က ေဂ်႐ုဆလင္ကို အစၥေရးက ၿမိဳ႕ေတာ္အျဖစ္သတ္မွတ္ၿပီး အစိုးရ႐ုံးဆိုက္ရာအျဖစ္ အေမရိကန္ဘက္ကစၿပီး အသိအမွတ္ျပဳခဲ့တဲ့အတြက္ အာရပ္ ေတြအတြက္ အစၥေရးကိုတိုက္ခိုက္ရာမွာ ပိုၿပီး ျပင္းထန္လာသလို တိုက္ခိုက္မႈေတြ ပိုစိပ္လာခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္ဘက္ကေတာ့ ပါလက္စတိုင္းနဲ႔ အစၥေရးၾကား ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအစီအစဥ္သစ္ကို သမၼတေဒၚနယ္ထရန႔္ရဲ႕ အႀကံေပးမ်ားကေရးဆြဲခဲ့ပါတယ္။ ပါလက္စတိုင္းအာဏာပိုင္အဖြဲ႕ (PA) ဥကၠ႒မာမြတ္အာဘတ္စ္ကေတာ့ ေဂ်႐ုဆလင္မပါတဲ့ ပါလက္စတိုင္းႏိုင္ငံဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္သလို ဂါဇာမရွိဘဲ ျပည္နယ္ဆိုတာလည္း ျဖစ္မလာႏိုင္ဘူးလို႔ တုံျပန္ခဲ့ပါတယ္။ဒီအတြက္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ အစၥေရးအလိုက် လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ အာရပ္ေတြက ရႈျမင္ထားတဲ့ အေမရိကန္အတြက္ ဘာပဲလုပ္လုပ္ ျပႆနာေတြကိုသာေမြးေနတဲ့ သူအျဖစ္ သာရႈျမင္ၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။အာဘတ္စ္ကေတာ့ ထရန႔္ရဲ႕ အာရွအေရွ႕အလယ္ပိုင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးအစီအစဥ္က အလုပ္မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလို႔ ႀကိဳၿပီးေၾကညာထားခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို ပဋိပကၡနဲ႔ ႏိုင္ငံေရးတင္းမာမႈ သတင္းေတြက ယခုတစ္ပတ္ထဲမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံ အမ္ရမ္ဆာၿမိဳ႕မွာ ဧၿပီ ၁၃ ရက္ကကိုလိုနီေခတ္က ၿဗိတိသွ်တပ္ေတြရဲ႕ အစုအၿပဳံလိုက္သတ္ျဖတ္က်ဴးလြန္တဲ့ ႏွစ္တစ္ရာ ျပည့္အခမ္းအနားကို က်င္းပခဲ့တဲ့သတင္း၊Amnesty International ကကမာၻတစ္ဝန္း ေသဒဏ္စီရင္ကြပ္မ်က္မႈ ေလ်ာ့က်လာတယ္လို႔ ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့သတင္း၊ ဆီးရီးယားႏိုင္ငံမွာ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္က ယာဥ္ေမာင္း ၂ ဦးႏွင့္အတူ ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရသည့္ နယူးဇီလန္သူနာျပဳ အသက္ရွင္ႏိုင္ဖြယ္ရွိေနလို႔ သတင္းေပးၾကရန္ ICRC က ပထမဆုံးအႀကိမ္အျဖစ္ ေတာင္းဆိုလိုက္တဲ့ သတင္း၊ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အိုကီနာဝါကြၽန္းရွိတိုက္ခန္းတစ္ခုမွာ အေမရိကန္ေရတပ္သားတစ္ဦးနဲ႔ ဂ်ပန္အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးကိုေသဆုံးလွ်က္ေတြ႕ရွိခဲ့ရတဲ့ သတင္း၊ အိုင္အက္စ္ေထာက္ခံသူႏွစ္ဦးကို႐ုရွားလုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြက ဆိုက္ေဘးရီးယန္းၿမိဳ႕မွာ ပစ္ခတ္သုတ္သင္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံ ကီတာၿမိဳ႕ရဲ႕ သစ္သီးဝလံေဈးထဲ ျဖစ္ပြားတဲ့ အေသခံဗုံးခြဲမႈေၾကာင့္  လူ ၂၀ အနည္းဆုံး ေသဆုံးၿပီး ၄၈ ဦး ဒဏ္ရာရခဲ့တဲ့ သတင္းေတြနဲ႔အၿပိဳင္ ေစာင့္ၾကည့္စရာသတင္းတစ္ပုဒ္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ထပ္တလဲလဲ သဘာဝေဘး

အင္ဒိုနီးရွားအင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ အလယ္ပိုင္း ဆူလာေဝစီကြၽန္းမွာ ေသာၾကာေန႔ညေနပိုင္းက မဂၢနီက်ဴ႕စ္ ၆ဒသမ ၈ အဆင့္ရွိအင္အားျပင္းငလ်င္တစ္ခုလႈပ္ခတ္ခဲ့ရာမွာ အေသအေပ်ာက္နဲ႔ အပ်က္အစီးေတြရွိခဲ့ပါ တယ္။ ဒီလိုျပင္းအားႀကီး ငလ်င္လႈပ္ခတ္ခဲ့လို႔ အာဏာပိုင္ေတြဘက္က အေစာပိုင္းမွာ ဆူနာမီသတိေပးခ်က္ထုတ္ျပန္ခဲ့ ေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းခဲ့ပါတယ္။

ဆူလာေဝစီကြၽန္းဟာ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္စက္တင္ဘာလအတြင္းက ငလ်င္လႈပ္ခတ္မႈ ေၾကာင့္ ျဖစ္လာတဲ့ ဆူနာမီေၾကာင့္ လူ ၄၃၄၀ ေသဆုံးခဲ့ရတဲ့ ျဖစ္ရပ္ကရွိေသးသလို ယခုထိတိုင္ပ်က္စီးခဲ့တဲ့ ပါလူနဲ႔ ေဒါင္ဂလာၿမိဳ႕ႏွစ္ၿမိဳ႕အတြက္ ေျပာင္းေ႐ြ႕ေနရာခ်ထားမႈေတြကို ယခုထိလုပ္ေဆာင္ေနရဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ဒါဟာ ငလ်င္ေၾကာင့္ ေပါ့ဆတဲ့ႏိုင္ငံေတြအတြက္ သတိထားစရာ ကိစၥေတြပါ။

ပစိဖိတ္မီးစက္ကြင္းလို႔ ေခၚတဲ့ငလ်င္ရပ္ဝန္းအတြင္း က်ေရာက္ေနတဲ့ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံမွာ အင္အားျပင္းငလ်င္မ်ားႏွင့္ ဆူနာမီဒဏ္ကို မၾကာခဏခံရသလို ေသဆုံးမႈကလည္း မၾကာခဏ ေၾကာက္ခမန္း လိလိျဖစ္ကာ ႀကိဳတင္ကာကြယ္သတိေပးျခင္းကို ဂ႐ုစိုက္လုပ္ေဆာင္ေနေသာ္လည္း မၾကခဏဆိုသလို ေသဆုံးမႈက ရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဒိုမွာ ငလ်င္ေၾကာင့္ အထိတ္တလန႔္ျဖစ္ရခ်ိန္မွာအာရွတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့အီရန္မွာေရႀကီး ေနပါတယ္။အီရန္ႏိုင္ငံအေနာက္ေတာင္ပိုင္းကူဇက္စတန္ျပည္နယ္ၿမိဳ႕ေတာ္ အက္ရွ္ဗက္ဇ္မွာေရလႊမ္းမိုးမႈေတြ ျဖစ္ပြားလို႔ ျပည္သူေထာင္ေသာင္းမ်ားစြာကို အာဏာပိုင္ေတြက ခ်က္ခ်င္းေဘးလြတ္ရာ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းခိုင္း ေနရပါ တယ္။ အေမရိကန္မွာေတာ့ ေတာ္ေနဒိုးလို႔ ေခၚတဲ့ အားျပင္းေလဆင္ႏွာေမာင္းေတြေၾကာင့္ ေလေၾကာင္းခရီး စဥ္ေတြကိုဖ်က္သိမ္းရတဲ့ အထိျဖစ္ကာ အိမ္ေျခေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္အားျပတ္ေတာက္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီသဘာဝေဘးသတင္းက ယခုတစ္ပတ္လူလုပ္ေဘးသတင္းေတြျဖစ္တဲ့ နီေပါႏိုင္ငံရဲ႕ ဧဝရက္ေတာင္ ဧရိယာအတြင္း ေလယာဥ္ကြင္းမွာ ခရီးသည္တင္ေလယာဥ္ငယ္တစ္စင္း ကြင္းအတြင္းရပ္ထားတဲ့ ရဟတ္ယာဥ္ကို တိုက္မိလို႔ လူ သုံးဦးေသဆုံးကာ ေလးဦးဒဏ္ရာရခဲ့တဲ့သတင္း၊ဂ်ပန္ရဲ႕ F-35 တိုက္ေလယာဥ္တစ္စင္း ေလ့က်င့္ပ်ံသန္းစဥ္ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာထဲမွာ ပ်က္က်ခဲ့တဲ့သတင္း၊ၾသစေၾတးလွ် အေရွ႕ပိုင္းရွိ မဲလ္ဘုန္းၿမိဳ႕ႏိုက္ကလပ္တစ္ခုမွာ ပစ္ခတ္မႈျဖစ္လို႔ တစ္ဦးေသဆုံးကာ တစ္ဦးက အျပင္းအထန္ထိခိုက္ဒဏ္ရာရရွိခဲ့တဲ့ သတင္း၊ထိုင္းႏိုင္ငံ ဘန္ေကာက္ရွိ စင္ထရယ္ေဝါလ္ ေရွာ့ပင္းေမာလ္မွာ မီးေလာင္ကြၽမ္းမႈျဖစ္လို႔ လူႏွစ္ဦးေသဆုံးကာ တစ္ဒါဇင္နီးပါး ထိခိုက္ဒဏ္ရာရခဲ့တဲ့သတင္းေတြနဲ႔ အၿပိဳင္ သတိထားမိစရာသတင္းေတြျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ တင္ျပရင္း ယခုတစ္ပတ္ႏိုင္ငံတကာသတင္းသုံးသပ္ခ်က္ကို ဒီမွာဘဲရပ္လိုက္ခ်င္ပါတယ္။

မင္းထက္
ဧၿပီ - ၁၆