【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 ကုလစင်မြင့်ရောက် အမေရိကန်-တရုတ် အားပြိုင်မှု

【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 ကုလစင်မြင့်ရောက် အမေရိကန်-တရုတ် အားပြိုင်မှု

ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်း ကျင်းပတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံသတင်းတွေက စောင့်ကြည့်နေရတဲ့အထိ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းနေခဲ့ပါတယ်။ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ဆိုးဆိုးရွားရွားပျံ့နှံ့နေခဲ့တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ရောဂါကြောင့် ပုံမှန်ကျင်းပနေကြ ကုလညီလာခံကို နိုင်ငံတကာထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တွေ မတက်ရောက်ခဲ့ဘဲ ဗီဒီယိုကနေတစ်ဆင့် မိန်းခွန်းတွေပြောကြားခဲ့တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ စိတ်ထဲမှာရှိတဲ့အတိုင်း လက်လွတ်စပယ်ပြောဆိုမှုတွေကြောင့် (၇၅) ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံက နိုင်ငံကြီးတွေအကြား ပြင်းပြင်းထန်ထန်တင်းမာမှုတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ကုလညီလာခံလိုဘဲ ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ အမေရိကန်မှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်သေဆုံးသူ နှစ်သိန်းကျော်ခဲ့ပြီး အိန္ဒိယက ကမ္ဘာ့ဒုတိယကူးစက်ခံရမှု အမြင့်ဆုံးရောက်လာခဲ့တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုသတင်းတွေကလည်း ယခုတစ်ပတ် သတိထားစောင့်ကြည့်နေခဲ့ရတဲ့ သတင်းပါဘဲ။

ဒီလိုသတင်းအပြင် သဘာ၀ဘေးဆိုင်ရာသတင်းတွေ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုသတင်းတွေ ဒေသတွင်း တင်းမာမှုသတင်းတွေကလည်း ထုံးစံအတိုင်း ဆက်လက်ဖြစ်နေဆဲဖြစ်လို့ ယခုရက်သတ္တပတ်မှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ သတင်းတွေထဲက စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့  မြောက်ကိုရီးယားရေပိုင်နက်ထဲတွင် ပျောက်ဆုံးသွားသော တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံသားတစ်ဦးကို မြောက်ကိုရီးယားတပ်ဖွဲ့ဝင်များမှ ပစ်သတ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ အိန္ဒိယက သုံးထပ်တိုက်ပြိုကျမှုမှာ လူ ၄၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့တဲ့သတင်း၊ မာလီ စစ်အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင်က လွတ်လပ်ရေး နှစ် ၆၀ ပြည့်အခမ်းအနားမှာ ပိတ်ဆို့မှုတွေရုပ်သိမ်းပေးဖို့ တောင်းဆိုလိုက်တဲ့သတင်းတွေ၊ ဘုရင်စနစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတောင်းဆိုတဲ့ ဆန္ဒပြခေါင်းဆောင်တွေကို ဥပဒေအရ အရေးယူသွားမယ်လို့ ထိုင်းရဲတပ်ဖွဲ့က ပြောကြားခဲ့တဲ့သတင်း၊ စပိန်နိုင်ငံ မက်ဒရစ်မြို့ရဲ့ အဓိကပြဇာတ်ရုံ Teatro Real မှာ လူခွာစည်းမျဉ်းကို မလိုက်နာပဲ နေရာချထားလို့ ပွဲကြည့်ပရိသတ်တွေက မတ်တတ်ရပ် လက်ခုပ်တီး ဆန္ဒပြခဲ့ကြတဲ့သတင်း၊ နိုင်ငံတကာဘဏ်ကြီးတစ်ချို့က ရာဇဝတ်သားများ ငွေဖြူလျှော်ဖွတ်နိုင်ရန် ခွင့်ပြုခဲ့တဲ့ စာရွက်စာတမ်းတွေ ပေါက်ကြားခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် မြန်မာနိုင်ငံတို့၌ စီမံကိန်းများပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ အိန္ဒိယနှင့် ဂျပန်နိုင်ငံတို့ ဆွေးနွေးနေတဲ့သတင်း၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံ မွမ်ဘိုင်းမှာ မိုးအကြီးအကျယ်ရွာသွန်းပြီး ရေကြီးရေလျှံလို့ ရုံးတွေပိတ်ထားရတဲ့သတင်း၊ ဩစတြေးလျနိုင်ငံ တက်စ်မေးနီးယားကျွန်းမှာ ဝေလငါးတွေ သောင်တင်သေဆုံးခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဗင်နီဇွဲလားသမ္မတ နီကိုလပ်စ် မာဒူရို ကို စစ်ရာဇဝတ်ကျူးလွန်သူတစ်ဦးအဖြစ် တရားစွဲဆိုဖို့ ကိုလံဘီယာသမ္မတက တောင်းဆိုခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဗြိတိန်က ဂိုဒေါင်တစ်ခုကနေ ပျောက်ဆုံးသွားခဲ့တဲ့ ရာစုနှစ်နဲ့ချီသက်တမ်းရှိ အဖိုးတန်စာအုပ်ပေါင်း ၂၀၀ ခန့်ကို ရိုးမေးနီးယားမှာ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တဲ့သတင်း၊ ကယ်လီဖိုးနီးယားတွင် တောမီးများကြောင့် သေဆုံးသူ ၂၆ ဦးအထိရှိလာတဲ့ သတင်းတွေက အဆိုပါသတင်းနှစ်ပုဒ်အောက်မှာ သတိထားမိမှုနည်းခဲ့ပါတယ်။

တရုတ်နဲ့ ကိုဗစ် ၁၉ ကို ကုလစင်မြင့်ထိ ဆွဲတင်လာတဲ့ ထရမ့်

ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ၇၅ ကြိမ်မြောက် အထွေထွေညီလာခံကို စက်တင်ဘာ ၂၂ ရက်က စတင်လိုက်တဲ့အခါ အရင်အခါတွေကထက် ကုလညီလာခံဟာ ပဋိပက္ခတွေနဲ့ ပြင်းထန်နေခဲ့ပါတယ်။လတ်တလော ပြင်းထန်ဆိုးရွားနေတဲ့ ကိုဗစ် ၁၉ ကူးစက်ရောဂါကြောင့် အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံခေါင်းဆောင်တွေ အပါအဝင် နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်အများစုက ဗီဒီယိုမိန့်ခွန်းတွေ ပေးပို့ခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။ဒီဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ပြန့်ပွားမှုကြောင့် အထိနာနေတဲ့ အမေရိကန်သမ္မတ ထရမ့် က ဗီဒီယိုနဲ့ပေးပို့တဲ့ မိန့်ခွန်းမှာ ဒီဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ပြန့်ပွားမှုအတွက် တရုတ်ကို တိုက်ရိုက်လက်ညှိုးထိုးပြီး စွပ်စွဲမှုနဲ့ စတင်ခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန်သမ္မတ ထရမ့်ရဲ့ ဗီဒီယိုမိန့်ခွန်းမှာ အမေရိကန် နိုင်ငံသား ၂ သိန်းနှင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း လူ ၁ သန်း နီးပါး သေဆုံးစေသော ဗိုင်းရပ်စ်အတွက် တရုတ်ကိုအပြစ်တင်ခဲ့ပြီး “ကမ္ဘာကြီးကို ကပ်ရောဂါထုတ်လွှတ်ခဲ့တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံကို ကျွန်တော်တို့တွေ မဖြစ်မနေတာဝန်ခံခိုင်းရပါမယ်။တရုတ်အစိုးရနဲ့အတူ တရုတ်အစိုးရရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်ကို လုံးဝနီးပါးရောက်ခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့တို့ဟာ လူလူချင်းကူးစက်နိုင်တဲ့ အထောက်အထားမရှိဘူးလို့ မှားယွင်းပြီး ထုတ်ပြန်ကြေညာခဲ့ပါတယ်။အဲဒီနောက်ပိုင်းမှာ ရောဂါလက္ခဏာမပြတဲ့သူတွေဆီကနေ ရောဂါမပြန့်ပွားနိုင်ဘူးလို့လည်း ထပ်မံမှားယွင်းကြေညာခဲ့ပြန်ပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ကုလသမဂ္ဂဟာ တရုတ်နိုင်ငံကို သူတို့ရဲ့လုပ်ရပ်တွေအတွက် အပြည့်အ၀တာဝန်ခံခိုင်းရပါမယ်” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖိန်ကတော့ သူ့ရဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံကို ပေးပို့ခဲ့တဲ့ မိန့်ခွန်းမှာ “ကျွန်တော်တို့ ဗိုလ်ကျတာ၊ နယ်ချဲ့ထွင်တာနဲ့ ဩဇာထူထောင်တာတွေကို ဘယ်တော့မှမလုပ်ဘူး။ဘယ်နိုင်ငံနဲ့မှလည်း စစ်အေးဖြစ်ဖြစ်၊ စစ်မက်ဖြစ်ပွားမှုဖြစ်ဖြစ် တရုတ်နိုင်ငံက တိုက်ခိုက်မယ်ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်လည်းရှိမထားဘူး” လို့ ပြောခဲ့ပြီး တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့် မည်သည့်နိုင်ငံနှင့်မျှ ‘စစ်အေး’ ရော၊ ‘စစ်ပူ’ ပါ တိုက်ခိုက်လိုခြင်းမရှိဟု ဆိုခဲ့ပါတယ်။ဒါ့အပြင် ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ပြန့်ပွားမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး “ဗိုင်းရပ်စ်ကို ရင်ဆိုင်ကြရာမှာ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ စည်းလုံးညီညွတ်သင့်ပြီး အတူကျော်လွှားသင့်တယ်။သိပ္ပံပညာရဲ့ လမ်းညွှန်ချက်တွေကို လိုက်နာသင့်တယ်။
ဗိုင်းရပ်စ်ကို အနိုင်ပိုင်းရေး နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းတုံ့ပြန်မှုကို ဖော်ဆောင်ရမှာဖြစ်တယ်” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

ယခု ဗီဒီယိုဖြင့်ကျင်းပခဲ့တဲ့ ခြောက်ရက်ကြာ အထွေထွေညီလာခံမှာ ကုလသမဂ္ဂ၏ ၇၅ နှစ်ကြာ သမိုင်းမှာ ထူးခြားနေပြီး ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်များ၏ မိန့်ခွန်းများကလည်း ကမ္ဘာတွင်ရင်ဆိုင်နေရသည့် ပဋိပက္ခတိုင်း၊ အကျပ်အတည်းတိုင်းနှင့် သဘောထားကွဲလွဲမှုတိုင်းနှင့် ပတ်သက်နေကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။အီရန်သမ္မတရဲ့ မိန့်ခွန်းမှာ အမေရိကန်နှင့်ပတ်သက်သည့် တင်းမာမှုကို အထင်းသားပြခဲ့ပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံအနေနဲ့ အီရန်နိုင်ငံအပေါ် ညှိနှိုင်းမှု (သို့မဟုတ်) စစ်ကို ချမှတ်နိုင်ကြောင်းနှင့် သူ၏နိုင်ငံမှာ အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲနှင့် ပြည်တွင်းမူဝါဒများအတွက် အပေးအယူလုပ်သည့် ပစ္စည်းမဟုတ်ကြောင်း အီရန်သမ္မတ ရိုဟာနီ က ပြောခဲ့ပါတယ်။

ပြင်သစ်သမ္မတ မက်ခရွန် က ကမ္ဘာတစ်ဝန်းဖြစ်နေတဲ့ ကူးစက်ရောဂါကြောင့် နိုင်ငံစုံ ပိုမိုပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကို အားပေးသည့် သတိပေးချက်ဖြစ်ကြောင်း၊ ဒီလိုမလုပ်ရင် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ တရုတ်-အမေရိကန် စုံတွဲအကကိုကြည့်နေရတဲ့ သနားစရာပွဲကြည့်ပရိသတ်များသာဖြစ်နေမယ်လို့ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်ကတော့ ကူးစက်ရောဂါတိုက်ဖျက်ရာတွင် နိုင်ငံစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးကို တောင်းဆိုပြီး သူ့နိုင်ငံနဲ့ အခြားနိုင်ငံများအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ အဆုံးသတ်ရန် တောင်းဆိုခဲ့တာကိုတွေ့ရပါတယ်။

ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်ပွားမှုအတွက် တရုတ်ကို အမေရိကန်သမ္မတရဲ့ တိုက်ရိုက်စွပ်စွဲမှုက အတော်လေးပြင်းထန်ခဲ့သလို ဒီလိုစွပ်စွဲမှုဖြစ်လာလိမ့်မယ်လို့ တရုတ်ဘက်က ထင်မှတ်ထားပုံမရပါဘူး။ကုလမှာ ထရမ့်ရဲ့ ဒီလိုပြင်းထန်တဲ့စွပ်စွဲမှုတွေကို ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ တရုတ်အမြဲတမ်းကိုယ်စားလှယ် ကျောင်ကျန် က ချက်ခြင်းဆိုသလို အခြေအမြစ်မရှိသော စွပ်စွဲချက်တွေဆိုပြီး ပယ်ချခဲ့ကာ ကုလသမဂ္ဂမှာ “နိုင်ငံရေးဗိုင်းရပ်စ်” တစ်မျိုးပျံ့အောင် အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် က ပြန့်အောင်လုပ်နေတယ်ဆိုပြီး တန်ပြန်စွပ်စွဲခဲ့ပါတယ်။  

ဒီလိုပြင်းထန်တဲ့အခြေအနေတွေရှိနေတဲ့အတွက် ကုလအတွင်းရေးမှူးချုပ် ဂူတာရက်စ်ကတော့ အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်အကြား စစ်အေးတိုက်ပွဲမဖြစ်ကြဖို့နဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ကပ်ရောဂါကို အာရုံစိုက်နိုင်အောင် ပဋိပက္ခဖြစ်တာတွေ ရပ်တန့်ကြဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။တရုတ်သံအမတ်က ကုလညီလာခံမှာ အမေရိကန်သမ္မတ မိန့်ခွန်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး “အမေရိကန်ရဲ့ အသံဗလံဟာ အထွေထွေညီလာခံ အဝန်းအဝိုင်းနဲ့ သဟဇာတမဖြစ်ဘူး ဆိုတာပါပဲ” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။တရုတ်အနေနဲ့ ကုလညီလာခံမှာ အမေရိကန်ဘက်က ပြောလာနိုင်တဲ့အချက်တွေကို ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားခဲ့ပေမယ့် အများအားဖြင့် ဒီလို အမေရိကန်ဘက်က လက်လွတ်စပယ် စွပ်စွဲပြောဆိုမှုဖြစ်လာမယ်လို့ ထင်ထားပုံမရပါဘူး။ဒီအတွက် အမေရိကန်နဲ့ ထိပ်တိုက်တွေ့နေတဲ့ ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ ထိုင်ဝမ်-တောင်တရုတ်ပင်လယ် အရေးတွေမှာ တရုတ်ဘက်က ပိုပြီးတင်းမာလာနိုင်သလို အမေရိကန်ဘက်ကလည်း ထိတွေ့မှုတွေမှာ ပိုပြီးပြင်းထန်လာနိုင်ခြေတွေ၊ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုတွေ မြင့်တက်လာနိုင်ခြေများနေပါတယ်။

ဒီရက်ထဲမှာဘဲ အမေရိကန်ရဲ့ နာဆာက ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာ လွှတ်တင်ရန်မျှော်လင့်ထားတဲ့ ထျန်းဂွန်လို့ အမည်ရတဲ့ “တရုတ် နိုင်ငံတကာအာကာသစခန်း” နဲ့ ပတ်သက်ပြီး သတိပေးမှုတွေလုပ်လာသလို ကမ္ဘာပတ်လမ်းအနိမ့်ပိုင်းမှာ လူလိုက်ပါနိုင်သည့် ဂြိုဟ်တုလွှတ်တင်ဖို့ လောဆော်လာတာကို တွေ့ရပါတယ်။တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖိန် က ကုလညီလာခံမှာ  နယ်စပ်ကိစ္စတွေအပါအဝင် အပြင်းပွားမှုတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုများမှတစ်ဆင့် အခြားသောနိုင်ငံများနှင့် အငြင်းပွားမှုများကိုဖြေရှင်းပြီး မတူကွဲပြားမှုများ နည်းပါးစေရေးတို့ကို တရုတ်နိုင်ငံက ဆက်လက်ကြိုးပမ်းသွားမယ်လို့ ပြောခဲ့ပေမယ် အခြေအနေတွေက တရုတ်ဘက်ကယူဆသလို အေးဆေးမယ့်အနေအထားမရှိပါဘူး။နယ်စပ်မှာ တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယတပ်များ စစ်ရေးတေ့ဆိုင်မှုများရှိနေသလို ဒီရက်ထဲမှာဘဲ  ပြင်သစ်ကနေဝယ်ယူထားတဲ့ Rafale တိုက်လေယာဉ်တွေကို အငြင်းပွားနယ်စပ် အထက်ဝေဟင်မှာ အိန္ဒိယက စမ်းသပ်ပျံသန်းခဲ့တာတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ကုလညီလာခံမတိုင်ခင် စက်တင်ဘာ ၁၈ ရက်မှာ ထိုင်ဝမ်ကို  အမေရိကန် ထိပ်တန်းသံတမန်တစ်ဦးလာပြီး ထိပ်သီးအဆင့်ဆွေးနွေးပွဲ လုပ်နေစဉ်မှာ တရုတ်ဘက်က ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားမှာ နှစ်ရက်ကြာစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုကို လုပ်ခဲ့သလို ထိုင်ဝမ်ဘက်ကလည်း စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတစ်ခုကို လုပ်ခဲ့သလို ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားမှာ ပျံသန်းနေတဲ့ တရုတ်ဗုံးကြဲလေယာဉ်နှစ်စီးနဲ့ ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၁၆ စီးကို ကြားဖြတ်ဟန့်တား သတိပေးမှုတွေလုပ်ခဲ့တာရှိပါတယ်။ဒါ့အပြင် ထိုင်ဝမ်ခေါင်းဆောင် ဆိုင်အင်းဝမ် က ထိုင်ဝမ်ကိုလာရောက်တဲ့ အမေရိကန် ထိပ်တန်းသံတမန်နဲ့ တွေ့ဆုံမှုမှာ အမေရိကန်နှင့်ဆက်ဆံရေးများ ပိုမိုနက်ရှိုင်းအောင် ဆောင်ရွက်မယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့တာလည်းရှိခဲ့ပါတယ်။

တရုတ်နဲ့ထိစပ်နေတဲ့ ဂျပန်မှာလည်း သဘောထားတင်းမာတဲ့ ဆူဂါ တက်လာခဲ့သလို သူ့ရဲ့ ပထမဆုံး သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ မြောက်ကိုရီးယားရဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုမှန်သမျှကိုတုံ့ပြန်ဖို့ ဂျပန်နဲ့ တောင်ကိုရီးယားတို့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြရမှာဖြစ်တယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ဒါ့အပြင် တရုတ်နိုင်ငံထဲက ဂျပန်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို ဆွဲထုတ်ဖို့ အာဘေးလက်ထက်က ချခဲ့တဲ့ မူဝါဒကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ဖွယ်ရှိနေတဲ့အတွက် ဒါဟာ တရုတ်အတွက် အတော်လေးသတိထားရမယ့်ကိစ္စ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန်အနေနဲ့ ကုလညီလာခံမှာ တရုတ်ကို ဗိုင်းရပ်စ်ကိစ္စနဲ့တွဲစပ်ပြီး တင်ခဲ့သလို စက်တင်ဘာ ၂၂ ရက်မှာ ကိုဗစ် ၁၉ ရောဂါကြောင့် အမေရိကန်ပြည်သူ ၂၀၀၀၀၀ အထိ အသက်ဆုံးရှုံးလိုက်ရခြင်းဟာ အရှက်ရစရာကိစ္စတစ်ခုဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် က ပြောခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာ အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်အကြား တင်းမာမှုတွေ ဆက်လက်မြင့်တက်မယ့် အရိပ်ယောင်ပါဘဲ။ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် အထိနာခဲ့သလို သမ္မတအဖြစ် ပြန်လည်ရွေးကောက်ခံရဖို့ မျှော်လင့်ချက်မဲ့ခဲ့တဲ့အတွက် တရုတ်အပေါ် ထရမ့်ရဲ့ အာရုံစိုက်မှုက ပိုလာဖွယ်ရှိနေပါတယ်။အခန့်မသင့်ရင် ကန့်သတ်စစ်ဆိုတာဖြစ်လာနိုင်သလို တခြားသောအယူအဆမတူတဲ့ ရုရှား၊ အီရန်၊ မြောက်ကိုရီးယားတို့ထက် တရုတ်အပေါ် အာရုံစိုက်မှုက လာမည့်နှစ်အတော်ကြာထိ အမေရိကန်ရဲ့ အာသီအာသဖြစ်လာနိုင်ခြေများနေခဲ့ပါပြီ။တရုတ်အနေနဲ့ ဒီအနေအထားကို ကြိုပြင်ဆင်ထားခဲ့ပုံရပါတယ်။ကပ်ဘေးအလွန် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံကြီးတွေရဲ့ အခင်းအကျင်းတွေက စစ်မက်ဘေးနဲ့ အတော်လေးကိုနီးစပ်နေသလို ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံတွေ၊ ထိစပ်နေတဲ့နေတဲ့ နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ အရင်လို ငါနဲ့မဆိုင်ဘဲဆိုပြီး နေလို့မရတဲ့အနေအထားဖြစ်နေတဲ့အတွက် ကမ္ဘာ့အရေးတွေက ပိုရှုပ်ထွေးလာဖွယ်ရှိနေပါတယ်။နိုင်ငံရေးဒီပလိုမေစီ ပြတ်သားသူတွေနဲ့ ပါးနပ်သူတွေသာ ဒီအခင်းအကျင်းမှာ ရှင်သန်နိုင်ပါလိမ်မယ်။သမ္မတသက်တမ်းအစမှာ တရုတ်ကို ကုန်သွယ်ရေးနဲ့ စစ်မျက်နှာဖွင့်ပြီး ပြည်တွင်းမှာ လူကြိုက်များအောင်လုပ်ခဲ့တဲ့ ထရမ့်အနေနဲ့ ကူးစက်မှုကာလမှာ သူ့ရဲ့ပေါ့ဆတဲ့စီမံမှုကို ကာကွယ်တဲ့အနေနဲ့ ပြည်တွင်းထောက်ခံမှုရအောင် ဘာတွေချနင်းဦးမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။

အရှိန်အဟုန်ပြင်းနေတဲ့ ကူးစက်မှု

စက်တင်ဘာ ၂၂ ရက်နေ့က ဝါရှင်တန် အထိမ်းအမှတ် ကျောက်တိုင်ကွင်းပြင်မှာ COVID Memorial Project ပရောဂျက်အဖွဲ့က စေတနာ့ဝန်ထမ်းတွေဟာ အမေရိကန်အလံငယ် ၂၀၀၀၀ ကို စိုက်ထူခဲ့ကြပါတယ်။ဒါဟာ အလံတစ်ခုချင်းစီကို သေဆုံးသွားခဲ့ရတဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံသား ၁၀ ဦးစီကို ကိုယ်စားပြုတယ်လို့ဆိုတဲ့အတွက် အမေရိကန်နိုင်ငံတစ်ဝန်းမှာ သေဆုံးသူအရေအတွက်က နှစ်သိန်းကျော်လာခဲ့ပြီ ဆိုတာကိုပါဘဲ။လက်ရှိမှာ အမေရိကန်ဟာ worldo meter ရဲ့ ကိန်းဂဏန်းတွေအရ အမေရိကန်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူ ၇ ဒသမ ၁၈၅ သန်းရှိပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် သေဆုံးသူ ၂၀၇,၅၃၈ ဦး ရှိနေတယ်လို့ သိရပါတယ်။အမေရိကန်ကတော့ ကမ္ဘာမှာ ကိုဗစ် ၁၉ ကြောင့် လူသေဆုံးမှုအများဆုံးနိုင်ငံအဖြစ်ရှိနေပြီး ယင်းရဲ့နောက်မှာတော့ အိန္ဒိယက သေဆုံးသူ ၉၃,၃၁၇ ဦး၊ ဘရာဇီးက သေဆုံးသူ ၁၃၉,၈၈၃ ဦးတို့နဲ့ အသီးသီးရပ်တည်နေပါတယ်။

ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ကိုဗစ် ၁၉ ကူးစက်ခံရသူ ၃၂ သန်းကျော်ရှိပြီး သေဆုံးသူ ၉၈၇,၈၁၅ ဦးထိ ရှိနေခဲ့တဲ့အတွက် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ကိုဗစ် ၁၉ ကြောင့် သေဆုံးသူစုစုပေါင်းရဲ့ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းဟာ အမေရိကန်မှာ သေဆုံးသူတွေဖြစ်နေပါတယ်။ဒီအတွက် အမေရိကန်သမ္မတ ထရမ့်အတွက် ဒါဟာ မကြာခင်ကျင်းပတော့မယ့် ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကောင်းတဲ့လက္ခဏာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာကနေ တရုတ်နိုင်ငံအလယ်ပိုင်း ၀ူဟန်ကနေစခဲ့တဲ့ ကိုဗစ် ၁၉ ကူးစက်ကပ်ရောဂါဟာ ယခုဆိုရင် ၁၀ လနီးပါးရှိလာခဲ့သလို ဒီကာလအတွင်း ကမ္ဘာအနှံ့ မဖြစ်ဘူးတဲ့နေရာမရှိသလောက်နီးပါးဖြစ်ခဲ့ပြီး ယခုအခါမှာ ဒုတိယအကျော့ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားနေခဲ့တဲ့အတွက် ကမ္ဘာအတွက် နာလံထူဖို့ အတော်လေးခက်ခဲတဲ့ အနေအထားပါဘဲ။ကမ္ဘာ့အချို့နေရာတွေမှာ ကန့်သတ်မှုတွေပြန်လုပ်ခဲ့ရသလို တချို့နေရာတွေမှာ ကူးစက်မှုတွေပြန်ဖြစ်လာနိုင်ခြေ မြင့်မားလာတဲ့အတွက် လော့ခ်ဒေါင်းချမှုတွေ ပြန်လုပ်ခဲ့ရတာတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။

မြင့်တက်လာနေသော ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုများကိုထိန်းချုပ်ရန် ဥရောပမြောက်ပိုင်းရှိ ဒိန်းမတ်နှင့် အိုက်စလန်မှသည် ဥရောပတောင်ပိုင်းရှိ ဂရိနိုင်ငံအထိ ကန့်သတ်ချက်အသစ်များ ချမှတ်ကြောင်း ကြေညာခဲ့ရသလို ဗြိတိန်မှာ ကူးစက်မှုမြင့်တက်လာလို့ တစ်နိုင်ငံလုံး Lockdown ပြန်ချဖို့ စဉ်းစားနေရတဲ့အထိ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ကိုဗစ် ပထမလှိုင်းဒဏ်ကို အတော်လေးခံခဲ့ရတဲ့ ဥရောပနိုင်ငံတွေမှာ ပြီးခဲ့သည့် နှစ်လအတွင်း ကူးစက်မှုများ ဖြည်းဖြည်းချင်း ပြန်လည်မြင့်တက်လာနေသလို ပြင်သစ်နှင့် စပိန်မှာဆိုရင် အထူးကြပ်မတ်ကုသဆောင် (ICU) ရှိ လူနာအရေအတွက်နှင့် သေဆုံးမှုကမြင့်တက်လာနေပါတယ်။အစ္စရေးမှာဆိုရင် ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းနှစ်ပတ်အတွင်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ဖြစ်ပွားမှု တစ်ဦးချင်းနှုန်း ကမ္ဘာ့အများဆုံးဖြစ်ခဲ့တဲ့အတွက် တစ်နိုင်ငံလုံးကို Lockdown ပြန်ချခဲ့ရပါတယ်။ဒီလို Lockdown ပြန်ချခဲ့လို့ ဆန္ဒပြမှုတွေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

နိုင်ငံတိုင်းအနေနဲ့ ကိုဗစ် ၁၉ ကူးစက်မှုကို ကိုင်တွယ်ရာမှာ တစ်နိုင်ငံနဲ့ တစ်နိုင်ငံ ကိုင်တွယ်မှုခြင်းမတူပါဘူး။ဒီရက်ပိုင်းထဲ နယူးဇီလန်လို နိုင်ငံမှာ ကူးစက်မှုလျော့ကျခဲ့လို့ နိုင်ငံအစိတ်အပိုင်း အတော်များများကို ပြန်ဖွင့်ပေးခဲ့သလို ကမ္ဘာ့ဒုတိယကူးစက်ခံရသူအများဆုံးဖြစ်ခဲ့တဲ့ အိန္ဒိယမှာ ကမ္ဘာကျော် တာ့ချ်မဟာကို လာရောက်လည်ပတ်သူတွေအတွက် ပြန်ဖွင့်ပေးခဲ့တာတွေရှိခဲ့ပါတယ်။ထိုင်းဆိုရင်လည်း လေကြောင်းလိုင်းတွေ ပြန်ဖွင့်ဖို့စီစဉ်နေသလို ဗန်ကောက်ကိုလာတဲ့ ခရီးသွားတွေကို အနှိပ်ခန်းတွေ၊ အခြားဝန်ဆောင်မှုတွေ ပြန်ခွင့်ပြုဖို့အထိ စီစဉ်နေတာကိုလည်းတွေ့ရပါတယ်။ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုကြောင့် နိုင်ငံတိုင်းလိုလို စီးပွားရေးကိုထိခိုက်နေခဲ့တဲ့အတွက် နောက်ပိုင်းမှာ ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ပြီး စည်းကမ်းချက်နဲ့အညီနေထိုင်ဖို့ ကြိုးစားလာကြတာကို ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်း နိုင်ငံအတော်များများမှာ တွေ့လာခဲ့ရပါတယ်။

ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ပြန့်ပွားမှု ၁၀ လဝန်းကျင်ကိုရောက်ရှိလာချိန်မှာ ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး သိသင့်သလောက်သိလာနေကြသလို ကုသဆေးနဲ့ ကာကွယ်ဆေး မပေါ်လာခင် မကူးစက်ဖို့ ဆောင်ရန်ရှောင်ရန်တွေကိုလည်း သတိထားမိလာကြတဲ့အတွက် ကျန်းမာရေးအခြေခံမြင့်မားတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ ကူးစက်မှုကို ထိန်းချုပ်လာနိုင်တာကိုလည်း တွေ့လာရပါတယ်။ဒါ့ပေမယ် ယခုအချိန်အထိ ဗိုင်းရပ်စ်က လေထဲကနေကူးစက်မှု ရှိ/မရှိကို အငြင်းပွားနေရဆဲပါ။စက်တင်ဘာ ၁၈ ရက်က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ အမေရိကန် ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးနှင့် တားဆီးကာကွယ်ရေးစင်တာ CDC ၏ လမ်းညွှန်ချက်သစ်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သည် အများစုအားဖြင့် လေထဲမှ ပျံ့နှံ့ကူးစက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ထားသူတစ်ဦး ချောင်းဆိုးခြင်း၊ နှာချေခြင်း၊ သီချင်းဆိုခြင်း၊ စကားပြောဆိုခြင်းနှင့် အသက်ရှုသွင်းရှုထုတ်ခြင်းများလုပ်ရာမှ ထွက်ရှိလာတဲ့ အရည်အမှုန်အမွှားလေးများက လေထဲတွင်ပျံ့နှံ့ရှိနေရာမှ ယင်းကို အသက်ရှုသွင်းမိရာမှ ကူးစက်ခြင်းအများစုဖြစ်ခဲ့တာဆိုပြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

နောက်မှာတော့ အဆိုပါသတိပေးချက်ကို CDC က ပြန်လည်ဖြုတ်ချခဲ့ပါတယ်။ဗိုင်းရပ်စ်က ဆက်လက်ရှင်သန်နေဆဲမှာဖြစ်သလို ဒုတိယလှိုင်းပြီးရင်လဲ နောက်ထပ်လှိုင်းတွေ လာနိုင်သေးတယ်ဆိုပြီး ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က သတိပေးထားတာလဲရှိပါတယ်။ကုသကာကွယ်ဆေးကလဲ ရခါနီးလို့ ဆိုထားပါတယ်။အမေရိကန်သမ္မတက ကုလညီလာခံကိုပေးပို့တဲ့ ဗီဒီယိုမိန့်ခွန်းမှာ အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ အားထုတ်မှုကြောင့် ကာကွယ်ဆေးသုံးမျိုးသည် နောက်ဆုံးအဆင့်စမ်းသပ်မှုသို့ ရောက်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောခဲ့သလို ကမ္ဘာတဝန်း ကူးစက်ရောဂါကို အဆုံးသတ်ပစ်မယ်လို့ ကတိပေးခဲ့တာကိုလည်း တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ထရမ့် က လာမည့်လအတွင်း ကာကွယ်ဆေးရရန် သူ့နိုင်ငံထဲမှာ ကတိပေးထားခဲ့သလို တချို့ဆေးတွေကလည်း ရလဒ်ကောင်းတွေထွက်နေခဲ့တာရှိပါတယ်။ရုရှားကထုတ်တဲ့ sputnik ကလည်း ကုလဝန်ထမ်းတွေကိုထိုးပေးဖို့ ရုရှားက ကမ်းလှမ်းခဲ့တာရှိသလို တရုတ်ဘက်က ထုတ်နေတဲ့ဆေးကလည်း လာမည့်နှစ်စပိုင်းမှာ နိုင်ငံတကာကိုစဖြန့်မယ်ဆိုတဲ့အတွက် ကုသဆေးနဲ့ ကာကွယ်ဆေးက အနှေးနဲ့အမြန်ဆိုသလို ပေါ်ထွက်လာမှာသေချာပါတယ်။ဒါပေမယ့် နိုင်ငံငယ်တွေဆေးရဖို့ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၅ ဘီလီယံကျော် ကုန်ကျမယ့် WHO ကျောထောက်နောက်ခံပြုသော ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်ရေးနှင့် အားလုံးရရှိအောင် ဖြန့်ဝေပေးနိုင်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်က ယခုချိန်ထိ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃ ဘီလီယံသာရရှိသေးလို့ အခြေအနေမကောင်းသေးပါဘူး။ဒီအခြေအနေကြောင့်  နိုင်ငံငယ်တွေအနေနဲ့ ဆေးရဖို့ အခြားပေးဆပ်လဲလှယ်မှုတွေနဲ့ နိုင်ငံကြီးတွေအလိုကျ လုပ်ရဖွယ်ရှိနေပါတယ်။ဒီအတွက် အကောင်းဆုံးက ညွှန်ကြားချက်အတိုင်း ပုံစံသစ်နေထိုင်မှုနဲ့ အသားကျနေထိုင်တာက အကောင်းဆုံးဖြစ်ဖွယ်ရှိနေပါတယ်ဆိုတာ တင်ပြရင်း ယခုရက်သတ္တပတ် နိုင်ငံတကာသတင်းသုံးသပ်ချက်ကို ဒီမှာဘဲရပ်လိုက်ချင်ပါတယ်။

မင်းထက်
စက်တင်ဘာ - ၂၅

( Zawgyi )

ယခုရက္သတၱပတ္အတြင္း က်င္းပတဲ့ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံသတင္းေတြက ေစာင့္ၾကည့္ေနရတဲ့အထိ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းေနခဲ့ပါတယ္။ကမာၻတစ္ဝန္း ဆိုးဆိုး႐ြား႐ြားပ်ံ႕ႏွံ႔ေနခဲ့တဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ေရာဂါေၾကာင့္ ပုံမွန္က်င္းပေနၾက ကုလညီလာခံကို ႏိုင္ငံတကာထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ေတြ မတက္ေရာက္ခဲ့ဘဲ ဗီဒီယိုကေနတစ္ဆင့္ မိန္းခြန္းေတြေျပာၾကားခဲ့တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ စိတ္ထဲမွာရွိတဲ့အတိုင္း လက္လြတ္စပယ္ေျပာဆိုမႈေတြေၾကာင့္ (၇၅) ႀကိမ္ေျမာက္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံက ႏိုင္ငံႀကီးေတြအၾကား ျပင္းျပင္းထန္ထန္တင္းမာမႈေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ကုလညီလာခံလိုဘဲ ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ အေမရိကန္မွာ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ေသဆုံးသူ ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ခဲ့ၿပီး အိႏၵိယက ကမာၻ႔ဒုတိယကူးစက္ခံရမႈ အျမင့္ဆုံးေရာက္လာခဲ့တဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈသတင္းေတြကလည္း ယခုတစ္ပတ္ သတိထားေစာင့္ၾကည့္ေနခဲ့ရတဲ့ သတင္းပါဘဲ။

ဒီလိုသတင္းအျပင္ သဘာ၀ေဘးဆိုင္ရာသတင္းေတြ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈသတင္းေတြ ေဒသတြင္း တင္းမာမႈသတင္းေတြကလည္း ထုံးစံအတိုင္း ဆက္လက္ျဖစ္ေနဆဲျဖစ္လို႔ ယခုရက္သတၱပတ္မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြထဲက စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတဲ့  ေျမာက္ကိုရီးယားေရပိုင္နက္ထဲတြင္ ေပ်ာက္ဆုံးသြားေသာ ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံသားတစ္ဦးကို ေျမာက္ကိုရီးယားတပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားမွ ပစ္သတ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ အိႏၵိယက သုံးထပ္တိုက္ၿပိဳက်မႈမွာ လူ ၄၀ ခန႔္ ေသဆုံးခဲ့တဲ့သတင္း၊ မာလီ စစ္အာဏာသိမ္းေခါင္းေဆာင္က လြတ္လပ္ေရး ႏွစ္ ၆၀ ျပည့္အခမ္းအနားမွာ ပိတ္ဆို႔မႈေတြ႐ုပ္သိမ္းေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုလိုက္တဲ့သတင္းေတြ၊ ဘုရင္စနစ္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတာင္းဆိုတဲ့ ဆႏၵျပေခါင္းေဆာင္ေတြကို ဥပေဒအရ အေရးယူသြားမယ္လို႔ ထိုင္းရဲတပ္ဖြဲ႕က ေျပာၾကားခဲ့တဲ့သတင္း၊ စပိန္ႏိုင္ငံ မက္ဒရစ္ၿမိဳ႕ရဲ႕ အဓိကျပဇာတ္႐ုံ Teatro Real မွာ လူခြာစည္းမ်ဥ္းကို မလိုက္နာပဲ ေနရာခ်ထားလို႔ ပြဲၾကည့္ပရိသတ္ေတြက မတ္တတ္ရပ္ လက္ခုပ္တီး ဆႏၵျပခဲ့ၾကတဲ့သတင္း၊ ႏိုင္ငံတကာဘဏ္ႀကီးတစ္ခ်ိဳ႕က ရာဇဝတ္သားမ်ား ေငြျဖဴေလွ်ာ္ဖြတ္ႏိုင္ရန္ ခြင့္ျပဳခဲ့တဲ့ စာ႐ြက္စာတမ္းေတြ ေပါက္ၾကားခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတို႔၌ စီမံကိန္းမ်ားပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ဖို႔ အိႏၵိယႏွင့္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံတို႔ ေဆြးေႏြးေနတဲ့သတင္း၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံ မြမ္ဘိုင္းမွာ မိုးအႀကီးအက်ယ္႐ြာသြန္းၿပီး ေရႀကီးေရလွ်ံလို႔ ႐ုံးေတြပိတ္ထားရတဲ့သတင္း၊ ဩစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ တက္စ္ေမးနီးယားကြၽန္းမွာ ေဝလငါးေတြ ေသာင္တင္ေသဆုံးခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဗင္နီဇြဲလားသမၼတ နီကိုလပ္စ္ မာဒူ႐ို ကို စစ္ရာဇဝတ္က်ဴးလြန္သူတစ္ဦးအျဖစ္ တရားစြဲဆိုဖို႔ ကိုလံဘီယာသမၼတက ေတာင္းဆိုခဲ့တဲ့သတင္း၊ ၿဗိတိန္က ဂိုေဒါင္တစ္ခုကေန ေပ်ာက္ဆုံးသြားခဲ့တဲ့ ရာစုႏွစ္နဲ႔ခ်ီသက္တမ္းရွိ အဖိုးတန္စာအုပ္ေပါင္း ၂၀၀ ခန႔္ကို ႐ိုးေမးနီးယားမွာ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့သတင္း၊ ကယ္လီဖိုးနီးယားတြင္ ေတာမီးမ်ားေၾကာင့္ ေသဆုံးသူ ၂၆ ဦးအထိရွိလာတဲ့ သတင္းေတြက အဆိုပါသတင္းႏွစ္ပုဒ္ေအာက္မွာ သတိထားမိမႈနည္းခဲ့ပါတယ္။

တ႐ုတ္နဲ႔ ကိုဗစ္ ၁၉ ကို ကုလစင္ျမင့္ထိ ဆြဲတင္လာတဲ့ ထရမ့္

ကုလသမဂၢရဲ႕ ၇၅ ႀကိမ္ေျမာက္ အေထြေထြညီလာခံကို စက္တင္ဘာ ၂၂ ရက္က စတင္လိုက္တဲ့အခါ အရင္အခါေတြကထက္ ကုလညီလာခံဟာ ပဋိပကၡေတြနဲ႔ ျပင္းထန္ေနခဲ့ပါတယ္။လတ္တေလာ ျပင္းထန္ဆိုး႐ြားေနတဲ့ ကိုဗစ္ ၁၉ ကူးစက္ေရာဂါေၾကာင့္ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြ အပါအဝင္ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္အမ်ားစုက ဗီဒီယိုမိန႔္ခြန္းေတြ ေပးပို႔ခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ဒီဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ျပန႔္ပြားမႈေၾကာင့္ အထိနာေနတဲ့ အေမရိကန္သမၼတ ထရမ့္ က ဗီဒီယိုနဲ႔ေပးပို႔တဲ့ မိန႔္ခြန္းမွာ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ျပန႔္ပြားမႈအတြက္ တ႐ုတ္ကို တိုက္႐ိုက္လက္ညႇိဳးထိုးၿပီး စြပ္စြဲမႈနဲ႔ စတင္ခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္သမၼတ ထရမ့္ရဲ႕ ဗီဒီယိုမိန႔္ခြန္းမွာ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံသား ၂ သိန္းႏွင့္ ကမာၻတစ္ဝန္း လူ ၁ သန္း နီးပါး ေသဆုံးေစေသာ ဗိုင္းရပ္စ္အတြက္ တ႐ုတ္ကိုအျပစ္တင္ခဲ့ၿပီး “ကမာၻႀကီးကို ကပ္ေရာဂါထုတ္လႊတ္ခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ေတြ မျဖစ္မေနတာဝန္ခံခိုင္းရပါမယ္။တ႐ုတ္အစိုးရနဲ႔အတူ တ႐ုတ္အစိုးရရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္ကို လုံးဝနီးပါးေရာက္ခဲ့တဲ့ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕တို႔ဟာ လူလူခ်င္းကူးစက္ႏိုင္တဲ့ အေထာက္အထားမရွိဘူးလို႔ မွားယြင္းၿပီး ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာ ေရာဂါလကၡဏာမျပတဲ့သူေတြဆီကေန ေရာဂါမျပန႔္ပြားႏိုင္ဘူးလို႔လည္း ထပ္မံမွားယြင္းေၾကညာခဲ့ျပန္ပါတယ္။
ကမာၻ႔ကုလသမဂၢဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို သူတို႔ရဲ႕လုပ္ရပ္ေတြအတြက္ အျပည့္အ၀တာဝန္ခံခိုင္းရပါမယ္” လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။

တ႐ုတ္သမၼတ ရွီက်င့္ဖိန္ကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ ကုလသမဂၢ အေထြေထြညီလာခံကို ေပးပို႔ခဲ့တဲ့ မိန႔္ခြန္းမွာ “ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဗိုလ္က်တာ၊ နယ္ခ်ဲ႕ထြင္တာနဲ႔ ဩဇာထူေထာင္တာေတြကို ဘယ္ေတာ့မွမလုပ္ဘူး။ဘယ္ႏိုင္ငံနဲ႔မွလည္း စစ္ေအးျဖစ္ျဖစ္၊ စစ္မက္ျဖစ္ပြားမႈျဖစ္ျဖစ္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက တိုက္ခိုက္မယ္ဆိုတဲ့ ရည္႐ြယ္ခ်က္လည္းရွိမထားဘူး” လို႔ ေျပာခဲ့ၿပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေနျဖင့္ မည္သည့္ႏိုင္ငံႏွင့္မွ် ‘စစ္ေအး’ ေရာ၊ ‘စစ္ပူ’ ပါ တိုက္ခိုက္လိုျခင္းမရွိဟု ဆိုခဲ့ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ျပန႔္ပြားမႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး “ဗိုင္းရပ္စ္ကို ရင္ဆိုင္ၾကရာမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔အေနနဲ႔ စည္းလုံးညီၫြတ္သင့္ၿပီး အတူေက်ာ္လႊားသင့္တယ္။သိပၸံပညာရဲ႕ လမ္းၫႊန္ခ်က္ေတြကို လိုက္နာသင့္တယ္။
ဗိုင္းရပ္စ္ကို အႏိုင္ပိုင္းေရး ႏိုင္ငံတကာပူးေပါင္းတုံ႔ျပန္မႈကို ေဖာ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္တယ္” လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ယခု ဗီဒီယိုျဖင့္က်င္းပခဲ့တဲ့ ေျခာက္ရက္ၾကာ အေထြေထြညီလာခံမွာ ကုလသမဂၢ၏ ၇၅ ႏွစ္ၾကာ သမိုင္းမွာ ထူးျခားေနၿပီး ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ မိန႔္ခြန္းမ်ားကလည္း ကမာၻတြင္ရင္ဆိုင္ေနရသည့္ ပဋိပကၡတိုင္း၊ အက်ပ္အတည္းတိုင္းႏွင့္ သေဘာထားကြဲလြဲမႈတိုင္းႏွင့္ ပတ္သက္ေနၾကတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။အီရန္သမၼတရဲ႕ မိန႔္ခြန္းမွာ အေမရိကန္ႏွင့္ပတ္သက္သည့္ တင္းမာမႈကို အထင္းသားျပခဲ့ၿပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ အီရန္ႏိုင္ငံအေပၚ ညႇိႏႈိင္းမႈ (သို႔မဟုတ္) စစ္ကို ခ်မွတ္ႏိုင္ေၾကာင္းႏွင့္ သူ၏ႏိုင္ငံမွာ အေမရိကန္ေ႐ြးေကာက္ပြဲႏွင့္ ျပည္တြင္းမူဝါဒမ်ားအတြက္ အေပးအယူလုပ္သည့္ ပစၥည္းမဟုတ္ေၾကာင္း အီရန္သမၼတ ႐ိုဟာနီ က ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ျပင္သစ္သမၼတ မက္ခ႐ြန္ က ကမာၻတစ္ဝန္းျဖစ္ေနတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံစုံ ပိုမိုပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးကို အားေပးသည့္ သတိေပးခ်က္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒီလိုမလုပ္ရင္ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႔ တ႐ုတ္-အေမရိကန္ စုံတြဲအကကိုၾကည့္ေနရတဲ့ သနားစရာပြဲၾကည့္ပရိသတ္မ်ားသာျဖစ္ေနမယ္လို႔ သတိေပးခဲ့ပါတယ္။႐ုရွားသမၼတ ဗလာဒီမာပူတင္ကေတာ့ ကူးစက္ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ရာတြင္ ႏိုင္ငံစုံ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးကို ေတာင္းဆိုၿပီး သူ႔ႏိုင္ငံနဲ႔ အျခားႏိုင္ငံမ်ားအေပၚ ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈမ်ား အဆုံးသတ္ရန္ ေတာင္းဆိုခဲ့တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။

ကမာၻတစ္ဝန္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ျဖစ္ပြားမႈအတြက္ တ႐ုတ္ကို အေမရိကန္သမၼတရဲ႕ တိုက္႐ိုက္စြပ္စြဲမႈက အေတာ္ေလးျပင္းထန္ခဲ့သလို ဒီလိုစြပ္စြဲမႈျဖစ္လာလိမ့္မယ္လို႔ တ႐ုတ္ဘက္က ထင္မွတ္ထားပုံမရပါဘူး။ကုလမွာ ထရမ့္ရဲ႕ ဒီလိုျပင္းထန္တဲ့စြပ္စြဲမႈေတြကို ကုလသမဂၢဆိုင္ရာ တ႐ုတ္အၿမဲတမ္းကိုယ္စားလွယ္ ေက်ာင္က်န္ က ခ်က္ျခင္းဆိုသလို အေျခအျမစ္မရွိေသာ စြပ္စြဲခ်က္ေတြဆိုၿပီး ပယ္ခ်ခဲ့ကာ ကုလသမဂၢမွာ “ႏိုင္ငံေရးဗိုင္းရပ္စ္” တစ္မ်ိဳးပ်ံ႕ေအာင္ အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ က ျပန႔္ေအာင္လုပ္ေနတယ္ဆိုၿပီး တန္ျပန္စြပ္စြဲခဲ့ပါတယ္။  

ဒီလိုျပင္းထန္တဲ့အေျခအေနေတြရွိေနတဲ့အတြက္ ကုလအတြင္းေရးမႉးခ်ဳပ္ ဂူတာရက္စ္ကေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္အၾကား စစ္ေအးတိုက္ပြဲမျဖစ္ၾကဖို႔နဲ႔ ကိုဗစ္-၁၉ ကပ္ေရာဂါကို အာ႐ုံစိုက္ႏိုင္ေအာင္ ပဋိပကၡျဖစ္တာေတြ ရပ္တန႔္ၾကဖို႔ တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္သံအမတ္က ကုလညီလာခံမွာ အေမရိကန္သမၼတ မိန႔္ခြန္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး “အေမရိကန္ရဲ႕ အသံဗလံဟာ အေထြေထြညီလာခံ အဝန္းအဝိုင္းနဲ႔ သဟဇာတမျဖစ္ဘူး ဆိုတာပါပဲ” လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္အေနနဲ႔ ကုလညီလာခံမွာ အေမရိကန္ဘက္က ေျပာလာႏိုင္တဲ့အခ်က္ေတြကို ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားခဲ့ေပမယ့္ အမ်ားအားျဖင့္ ဒီလို အေမရိကန္ဘက္က လက္လြတ္စပယ္ စြပ္စြဲေျပာဆိုမႈျဖစ္လာမယ္လို႔ ထင္ထားပုံမရပါဘူး။ဒီအတြက္ အေမရိကန္နဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႕ေနတဲ့ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ ထိုင္ဝမ္-ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အေရးေတြမွာ တ႐ုတ္ဘက္က ပိုၿပီးတင္းမာလာႏိုင္သလို အေမရိကန္ဘက္ကလည္း ထိေတြ႕မႈေတြမွာ ပိုၿပီးျပင္းထန္လာႏိုင္ေျခေတြ၊ ဝင္ေရာက္စြက္ဖက္မႈေတြ ျမင့္တက္လာႏိုင္ေျခမ်ားေနပါတယ္။

ဒီရက္ထဲမွာဘဲ အေမရိကန္ရဲ႕ နာဆာက ၂၀၂၂ ခုႏွစ္မွာ လႊတ္တင္ရန္ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ ထ်န္းဂြန္လို႔ အမည္ရတဲ့ “တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံတကာအာကာသစခန္း” နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သတိေပးမႈေတြလုပ္လာသလို ကမာၻပတ္လမ္းအနိမ့္ပိုင္းမွာ လူလိုက္ပါႏိုင္သည့္ ၿဂိဳဟ္တုလႊတ္တင္ဖို႔ ေလာေဆာ္လာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။တ႐ုတ္သမၼတ ရွီက်င့္ဖိန္ က ကုလညီလာခံမွာ  နယ္စပ္ကိစၥေတြအပါအဝင္ အျပင္းပြားမႈေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းမႈမ်ားမွတစ္ဆင့္ အျခားေသာႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ အျငင္းပြားမႈမ်ားကိုေျဖရွင္းၿပီး မတူကြဲျပားမႈမ်ား နည္းပါးေစေရးတို႔ကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ဆက္လက္ႀကိဳးပမ္းသြားမယ္လို႔ ေျပာခဲ့ေပမယ္ အေျခအေနေတြက တ႐ုတ္ဘက္ကယူဆသလို ေအးေဆးမယ့္အေနအထားမရွိပါဘူး။နယ္စပ္မွာ တ႐ုတ္ႏွင့္ အိႏၵိယတပ္မ်ား စစ္ေရးေတ့ဆိုင္မႈမ်ားရွိေနသလို ဒီရက္ထဲမွာဘဲ  ျပင္သစ္ကေနဝယ္ယူထားတဲ့ Rafale တိုက္ေလယာဥ္ေတြကို အျငင္းပြားနယ္စပ္ အထက္ေဝဟင္မွာ အိႏၵိယက စမ္းသပ္ပ်ံသန္းခဲ့တာေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ကုလညီလာခံမတိုင္ခင္ စက္တင္ဘာ ၁၈ ရက္မွာ ထိုင္ဝမ္ကို  အေမရိကန္ ထိပ္တန္းသံတမန္တစ္ဦးလာၿပီး ထိပ္သီးအဆင့္ေဆြးေႏြးပြဲ လုပ္ေနစဥ္မွာ တ႐ုတ္ဘက္က ထိုင္ဝမ္ေရလက္ၾကားမွာ ႏွစ္ရက္ၾကာစစ္ေရးေလ့က်င့္မႈကို လုပ္ခဲ့သလို ထိုင္ဝမ္ဘက္ကလည္း စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈတစ္ခုကို လုပ္ခဲ့သလို ထိုင္ဝမ္ေရလက္ၾကားမွာ ပ်ံသန္းေနတဲ့ တ႐ုတ္ဗုံးႀကဲေလယာဥ္ႏွစ္စီးနဲ႔ ဂ်က္တိုက္ေလယာဥ္ ၁၆ စီးကို ၾကားျဖတ္ဟန႔္တား သတိေပးမႈေတြလုပ္ခဲ့တာရွိပါတယ္။ဒါ့အျပင္ ထိုင္ဝမ္ေခါင္းေဆာင္ ဆိုင္အင္းဝမ္ က ထိုင္ဝမ္ကိုလာေရာက္တဲ့ အေမရိကန္ ထိပ္တန္းသံတမန္နဲ႔ ေတြ႕ဆုံမႈမွာ အေမရိကန္ႏွင့္ဆက္ဆံေရးမ်ား ပိုမိုနက္ရႈိင္းေအာင္ ေဆာင္႐ြက္မယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တာလည္းရွိခဲ့ပါတယ္။

တ႐ုတ္နဲ႔ထိစပ္ေနတဲ့ ဂ်ပန္မွာလည္း သေဘာထားတင္းမာတဲ့ ဆူဂါ တက္လာခဲ့သလို သူ႔ရဲ႕ ပထမဆုံး သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ေျမာက္ကိုရီးယားရဲ႕ ၿခိမ္းေျခာက္မႈမွန္သမွ်ကိုတုံ႔ျပန္ဖို႔ ဂ်ပန္နဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယားတို႔ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ၾကရမွာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံထဲက ဂ်ပန္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ဆြဲထုတ္ဖို႔ အာေဘးလက္ထက္က ခ်ခဲ့တဲ့ မူဝါဒကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ဖြယ္ရွိေနတဲ့အတြက္ ဒါဟာ တ႐ုတ္အတြက္ အေတာ္ေလးသတိထားရမယ့္ကိစၥ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္အေနနဲ႔ ကုလညီလာခံမွာ တ႐ုတ္ကို ဗိုင္းရပ္စ္ကိစၥနဲ႔တြဲစပ္ၿပီး တင္ခဲ့သလို စက္တင္ဘာ ၂၂ ရက္မွာ ကိုဗစ္ ၁၉ ေရာဂါေၾကာင့္ အေမရိကန္ျပည္သူ ၂၀၀၀၀၀ အထိ အသက္ဆုံးရႈံးလိုက္ရျခင္းဟာ အရွက္ရစရာကိစၥတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ က ေျပာခဲ့ပါတယ္။ဒါဟာ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္အၾကား တင္းမာမႈေတြ ဆက္လက္ျမင့္တက္မယ့္ အရိပ္ေယာင္ပါဘဲ။ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ အထိနာခဲ့သလို သမၼတအျဖစ္ ျပန္လည္ေ႐ြးေကာက္ခံရဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မဲ့ခဲ့တဲ့အတြက္ တ႐ုတ္အေပၚ ထရမ့္ရဲ႕ အာ႐ုံစိုက္မႈက ပိုလာဖြယ္ရွိေနပါတယ္။အခန႔္မသင့္ရင္ ကန႔္သတ္စစ္ဆိုတာျဖစ္လာႏိုင္သလို တျခားေသာအယူအဆမတူတဲ့ ႐ုရွား၊ အီရန္၊ ေျမာက္ကိုရီးယားတို႔ထက္ တ႐ုတ္အေပၚ အာ႐ုံစိုက္မႈက လာမည့္ႏွစ္အေတာ္ၾကာထိ အေမရိကန္ရဲ႕ အာသီအာသျဖစ္လာႏိုင္ေျခမ်ားေနခဲ့ပါၿပီ။တ႐ုတ္အေနနဲ႔ ဒီအေနအထားကို ႀကိဳျပင္ဆင္ထားခဲ့ပုံရပါတယ္။ကပ္ေဘးအလြန္ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံႀကီးေတြရဲ႕ အခင္းအက်င္းေတြက စစ္မက္ေဘးနဲ႔ အေတာ္ေလးကိုနီးစပ္ေနသလို ပတ္ဝန္းက်င္ႏိုင္ငံေတြ၊ ထိစပ္ေနတဲ့ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႔ အရင္လို ငါနဲ႔မဆိုင္ဘဲဆိုၿပီး ေနလို႔မရတဲ့အေနအထားျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ကမာၻ႔အေရးေတြက ပိုရႈပ္ေထြးလာဖြယ္ရွိေနပါတယ္။ႏိုင္ငံေရးဒီပလိုေမစီ ျပတ္သားသူေတြနဲ႔ ပါးနပ္သူေတြသာ ဒီအခင္းအက်င္းမွာ ရွင္သန္ႏိုင္ပါလိမ္မယ္။သမၼတသက္တမ္းအစမွာ တ႐ုတ္ကို ကုန္သြယ္ေရးနဲ႔ စစ္မ်က္ႏွာဖြင့္ၿပီး ျပည္တြင္းမွာ လူႀကိဳက္မ်ားေအာင္လုပ္ခဲ့တဲ့ ထရမ့္အေနနဲ႔ ကူးစက္မႈကာလမွာ သူ႔ရဲ႕ေပါ့ဆတဲ့စီမံမႈကို ကာကြယ္တဲ့အေနနဲ႔ ျပည္တြင္းေထာက္ခံမႈရေအာင္ ဘာေတြခ်နင္းဦးမလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။

အရွိန္အဟုန္ျပင္းေနတဲ့ ကူးစက္မႈ

စက္တင္ဘာ ၂၂ ရက္ေန႔က ဝါရွင္တန္ အထိမ္းအမွတ္ ေက်ာက္တိုင္ကြင္းျပင္မွာ COVID Memorial Project ပေရာဂ်က္အဖြဲ႕က ေစတနာ့ဝန္ထမ္းေတြဟာ အေမရိကန္အလံငယ္ ၂၀၀၀၀ ကို စိုက္ထူခဲ့ၾကပါတယ္။ဒါဟာ အလံတစ္ခုခ်င္းစီကို ေသဆုံးသြားခဲ့ရတဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား ၁၀ ဦးစီကို ကိုယ္စားျပဳတယ္လို႔ဆိုတဲ့အတြက္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတစ္ဝန္းမွာ ေသဆုံးသူအေရအတြက္က ႏွစ္သိန္းေက်ာ္လာခဲ့ၿပီ ဆိုတာကိုပါဘဲ။လက္ရွိမွာ အေမရိကန္ဟာ worldo meter ရဲ႕ ကိန္းဂဏန္းေတြအရ အေမရိကန္မွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရသူ ၇ ဒသမ ၁၈၅ သန္းရွိၿပီး ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ေသဆုံးသူ ၂၀၇,၅၃၈ ဦး ရွိေနတယ္လို႔ သိရပါတယ္။အေမရိကန္ကေတာ့ ကမာၻမွာ ကိုဗစ္ ၁၉ ေၾကာင့္ လူေသဆုံးမႈအမ်ားဆုံးႏိုင္ငံအျဖစ္ရွိေနၿပီး ယင္းရဲ႕ေနာက္မွာေတာ့ အိႏၵိယက ေသဆုံးသူ ၉၃,၃၁၇ ဦး၊ ဘရာဇီးက ေသဆုံးသူ ၁၃၉,၈၈၃ ဦးတို႔နဲ႔ အသီးသီးရပ္တည္ေနပါတယ္။

ကမာၻတစ္ဝန္း ကိုဗစ္ ၁၉ ကူးစက္ခံရသူ ၃၂ သန္းေက်ာ္ရွိၿပီး ေသဆုံးသူ ၉၈၇,၈၁၅ ဦးထိ ရွိေနခဲ့တဲ့အတြက္ ကမာၻတစ္ဝန္း ကိုဗစ္ ၁၉ ေၾကာင့္ ေသဆုံးသူစုစုေပါင္းရဲ႕ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္းဟာ အေမရိကန္မွာ ေသဆုံးသူေတြျဖစ္ေနပါတယ္။ဒီအတြက္ အေမရိကန္သမၼတ ထရမ့္အတြက္ ဒါဟာ မၾကာခင္က်င္းပေတာ့မယ့္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲအတြက္ ေကာင္းတဲ့လကၡဏာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ၂၀၁၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာကေန တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ၀ူဟန္ကေနစခဲ့တဲ့ ကိုဗစ္ ၁၉ ကူးစက္ကပ္ေရာဂါဟာ ယခုဆိုရင္ ၁၀ လနီးပါးရွိလာခဲ့သလို ဒီကာလအတြင္း ကမာၻအႏွံ႔ မျဖစ္ဘူးတဲ့ေနရာမရွိသေလာက္နီးပါးျဖစ္ခဲ့ၿပီး ယခုအခါမွာ ဒုတိယအေက်ာ့ ျပန္လည္ျဖစ္ပြားေနခဲ့တဲ့အတြက္ ကမာၻအတြက္ နာလံထူဖို႔ အေတာ္ေလးခက္ခဲတဲ့ အေနအထားပါဘဲ။ကမာၻ႔အခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ကန႔္သတ္မႈေတြျပန္လုပ္ခဲ့ရသလို တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ကူးစက္မႈေတြျပန္ျဖစ္လာႏိုင္ေျခ ျမင့္မားလာတဲ့အတြက္ ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်မႈေတြ ျပန္လုပ္ခဲ့ရတာေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။

ျမင့္တက္လာေနေသာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈမ်ားကိုထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ဥေရာပေျမာက္ပိုင္းရွိ ဒိန္းမတ္ႏွင့္ အိုက္စလန္မွသည္ ဥေရာပေတာင္ပိုင္းရွိ ဂရိႏိုင္ငံအထိ ကန႔္သတ္ခ်က္အသစ္မ်ား ခ်မွတ္ေၾကာင္း ေၾကညာခဲ့ရသလို ၿဗိတိန္မွာ ကူးစက္မႈျမင့္တက္လာလို႔ တစ္ႏိုင္ငံလုံး Lockdown ျပန္ခ်ဖို႔ စဥ္းစားေနရတဲ့အထိ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ကိုဗစ္ ပထမလႈိင္းဒဏ္ကို အေတာ္ေလးခံခဲ့ရတဲ့ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာ ၿပီးခဲ့သည့္ ႏွစ္လအတြင္း ကူးစက္မႈမ်ား ျဖည္းျဖည္းခ်င္း ျပန္လည္ျမင့္တက္လာေနသလို ျပင္သစ္ႏွင့္ စပိန္မွာဆိုရင္ အထူးၾကပ္မတ္ကုသေဆာင္ (ICU) ရွိ လူနာအေရအတြက္ႏွင့္ ေသဆုံးမႈကျမင့္တက္လာေနပါတယ္။အစၥေရးမွာဆိုရင္ ၿပီးခဲ့တဲ့ သီတင္းႏွစ္ပတ္အတြင္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ျဖစ္ပြားမႈ တစ္ဦးခ်င္းႏႈန္း ကမာၻ႔အမ်ားဆုံးျဖစ္ခဲ့တဲ့အတြက္ တစ္ႏိုင္ငံလုံးကို Lockdown ျပန္ခ်ခဲ့ရပါတယ္။ဒီလို Lockdown ျပန္ခ်ခဲ့လို႔ ဆႏၵျပမႈေတြျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ႏိုင္ငံတိုင္းအေနနဲ႔ ကိုဗစ္ ၁၉ ကူးစက္မႈကို ကိုင္တြယ္ရာမွာ တစ္ႏိုင္ငံနဲ႔ တစ္ႏိုင္ငံ ကိုင္တြယ္မႈျခင္းမတူပါဘူး။ဒီရက္ပိုင္းထဲ နယူးဇီလန္လို ႏိုင္ငံမွာ ကူးစက္မႈေလ်ာ့က်ခဲ့လို႔ ႏိုင္ငံအစိတ္အပိုင္း အေတာ္မ်ားမ်ားကို ျပန္ဖြင့္ေပးခဲ့သလို ကမာၻ႔ဒုတိယကူးစက္ခံရသူအမ်ားဆုံးျဖစ္ခဲ့တဲ့ အိႏၵိယမွာ ကမာၻေက်ာ္ တာ့ခ်္မဟာကို လာေရာက္လည္ပတ္သူေတြအတြက္ ျပန္ဖြင့္ေပးခဲ့တာေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ထိုင္းဆိုရင္လည္း ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြ ျပန္ဖြင့္ဖို႔စီစဥ္ေနသလို ဗန္ေကာက္ကိုလာတဲ့ ခရီးသြားေတြကို အႏွိပ္ခန္းေတြ၊ အျခားဝန္ေဆာင္မႈေတြ ျပန္ခြင့္ျပဳဖို႔အထိ စီစဥ္ေနတာကိုလည္းေတြ႕ရပါတယ္။ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတိုင္းလိုလို စီးပြားေရးကိုထိခိုက္ေနခဲ့တဲ့အတြက္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔အတူယွဥ္တြဲေနထိုင္ၿပီး စည္းကမ္းခ်က္နဲ႔အညီေနထိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားလာၾကတာကို ယခုရက္သတၱပတ္အတြင္း ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ေတြ႕လာခဲ့ရပါတယ္။

ကမာၻတစ္ဝန္း ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ျပန႔္ပြားမႈ ၁၀ လဝန္းက်င္ကိုေရာက္ရွိလာခ်ိန္မွာ ဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သိသင့္သေလာက္သိလာေနၾကသလို ကုသေဆးနဲ႔ ကာကြယ္ေဆး မေပၚလာခင္ မကူးစက္ဖို႔ ေဆာင္ရန္ေရွာင္ရန္ေတြကိုလည္း သတိထားမိလာၾကတဲ့အတြက္ က်န္းမာေရးအေျခခံျမင့္မားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ကူးစက္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္လာႏိုင္တာကိုလည္း ေတြ႕လာရပါတယ္။ဒါ့ေပမယ္ ယခုအခ်ိန္အထိ ဗိုင္းရပ္စ္က ေလထဲကေနကူးစက္မႈ ရွိ/မရွိကို အျငင္းပြားေနရဆဲပါ။စက္တင္ဘာ ၁၈ ရက္က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ တားဆီးကာကြယ္ေရးစင္တာ CDC ၏ လမ္းၫႊန္ခ်က္သစ္မွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္သည္ အမ်ားစုအားျဖင့္ ေလထဲမွ ပ်ံ႕ႏွံ႔ကူးစက္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ထားသူတစ္ဦး ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ ႏွာေခ်ျခင္း၊ သီခ်င္းဆိုျခင္း၊ စကားေျပာဆိုျခင္းႏွင့္ အသက္ရႈသြင္းရႈထုတ္ျခင္းမ်ားလုပ္ရာမွ ထြက္ရွိလာတဲ့ အရည္အမႈန္အမႊားေလးမ်ားက ေလထဲတြင္ပ်ံ႕ႏွံ႔ရွိေနရာမွ ယင္းကို အသက္ရႈသြင္းမိရာမွ ကူးစက္ျခင္းအမ်ားစုျဖစ္ခဲ့တာဆိုၿပီး ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

ေနာက္မွာေတာ့ အဆိုပါသတိေပးခ်က္ကို CDC က ျပန္လည္ျဖဳတ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ဗိုင္းရပ္စ္က ဆက္လက္ရွင္သန္ေနဆဲမွာျဖစ္သလို ဒုတိယလႈိင္းၿပီးရင္လဲ ေနာက္ထပ္လႈိင္းေတြ လာႏိုင္ေသးတယ္ဆိုၿပီး ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕က သတိေပးထားတာလဲရွိပါတယ္။ကုသကာကြယ္ေဆးကလဲ ရခါနီးလို႔ ဆိုထားပါတယ္။အေမရိကန္သမၼတက ကုလညီလာခံကိုေပးပို႔တဲ့ ဗီဒီယိုမိန႔္ခြန္းမွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ အားထုတ္မႈေၾကာင့္ ကာကြယ္ေဆးသုံးမ်ိဳးသည္ ေနာက္ဆုံးအဆင့္စမ္းသပ္မႈသို႔ ေရာက္ေနၿပီျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာခဲ့သလို ကမာၻတဝန္း ကူးစက္ေရာဂါကို အဆုံးသတ္ပစ္မယ္လို႔ ကတိေပးခဲ့တာကိုလည္း ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ထရမ့္ က လာမည့္လအတြင္း ကာကြယ္ေဆးရရန္ သူ႔ႏိုင္ငံထဲမွာ ကတိေပးထားခဲ့သလို တခ်ိဳ႕ေဆးေတြကလည္း ရလဒ္ေကာင္းေတြထြက္ေနခဲ့တာရွိပါတယ္။႐ုရွားကထုတ္တဲ့ sputnik ကလည္း ကုလဝန္ထမ္းေတြကိုထိုးေပးဖို႔ ႐ုရွားက ကမ္းလွမ္းခဲ့တာရွိသလို တ႐ုတ္ဘက္က ထုတ္ေနတဲ့ေဆးကလည္း လာမည့္ႏွစ္စပိုင္းမွာ ႏိုင္ငံတကာကိုစျဖန႔္မယ္ဆိုတဲ့အတြက္ ကုသေဆးနဲ႔ ကာကြယ္ေဆးက အေႏွးနဲ႔အျမန္ဆိုသလို ေပၚထြက္လာမွာေသခ်ာပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံငယ္ေတြေဆးရဖို႔ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၅ ဘီလီယံေက်ာ္ ကုန္က်မယ့္ WHO ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳေသာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကာကြယ္ေဆးထုတ္လုပ္ေရးႏွင့္ အားလုံးရရွိေအာင္ ျဖန႔္ေဝေပးႏိုင္ေရး လုပ္ငန္းစဥ္က ယခုခ်ိန္ထိ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃ ဘီလီယံသာရရွိေသးလို႔ အေျခအေနမေကာင္းေသးပါဘူး။ဒီအေျခအေနေၾကာင့္  ႏိုင္ငံငယ္ေတြအေနနဲ႔ ေဆးရဖို႔ အျခားေပးဆပ္လဲလွယ္မႈေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံႀကီးေတြအလိုက် လုပ္ရဖြယ္ရွိေနပါတယ္။ဒီအတြက္ အေကာင္းဆုံးက ၫႊန္ၾကားခ်က္အတိုင္း ပုံစံသစ္ေနထိုင္မႈနဲ႔ အသားက်ေနထိုင္တာက အေကာင္းဆုံးျဖစ္ဖြယ္ရွိေနပါတယ္ဆိုတာ တင္ျပရင္း ယခုရက္သတၱပတ္ ႏိုင္ငံတကာသတင္းသုံးသပ္ခ်က္ကို ဒီမွာဘဲရပ္လိုက္ခ်င္ပါတယ္။

မင္းထက္
စက္တင္ဘာ - ၂၅