【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 ပြင်းထန်တဲ့ ဘေရွတ်ပေါက်ကွဲမှုနောက်ကွယ်

ယခုရက်ပိုင်းအတွင်းဖြစ်ခဲ့တဲ့ သတင်းတွေထဲမှာ နိုင်ငံတကာစိတ်ဝင်စားသူတိုင်း စောင့်ဖတ်ခဲ့ရတဲ့သတင်းကတော့ လက်ဘနွန်နိုင်ငံမှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ ပေါက်ကွဲမှုသတင်းပါဘဲ။အနုမြူဗုံးပေါက်ကွဲသလောက်နီးပါးဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဒီပေါက်ကွဲမှုက အားလုံးအတွက် သို့လောဖြစ်ခဲ့ရသလို ထွက်ပေါ်လာတဲ့အကြောင်းရင်းဆိုတာတွေကိုလည်း မယုံခဲ့ကြပါဘူး။
ဘေရွတ်ပေါက်ကွဲမှုကို အာရုံစိုက်နေကြချိန်မှာ အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်ကြားက ပြဿနာက ပိုရှုပ်ထွေးလာခဲ့ပါတယ်။နည်းပညာတွေ၊ အခြားသောကုန်သွယ်မှုတွေအပြင် ယခုအခါမှာ တရုတ်နဲ့ထိစပ်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံတွေကို အမေရိကန်ဘက်က အာရုံစိုက်လာတဲ့အတွက် အမေရိကန်-တရုတ် အကျိုးစီးပွားပဋိပက္ခက ပိုပြီးကျယ်ပြန့်လာတာကို တွေ့ရပါတယ်။တင်းမာလာတဲ့ နိုင်ငံကြီးတွေပြဿနာကြားမှာ ကမ္ဘာတလွှားရေဘေးကြုံနေရတာကလည်း ဆင်ခြင်ဖွယ်ပါဘဲ။သဘာ၀ဘေးတွေထဲ ကျန်းမာရေးကပ်ဘေးကြုံချိန်မှာ သဘာ၀ဘေးနဲ့ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေးပါ တင်းမာနေတဲ့ ယနေ့ကမ္ဘာအခြေအနေက ရင်တမမနဲ့ စောင့်ကြည့်ရတော့မယ့်အခြေအနေကို ရောက်နေပြီဖြစ်ပါတယ်။

သင်္ဘောပေါ်က နိုက်ထရိတ် ၂၇၅၀ တန်

လက်ဘနွန်နိုင်ငံ ဘေရွတ်မြို့က ကုန်လှောင်ရုံတစ်ခုမှာ ဩဂုတ် ၄ ရက် ဒေသစံတော်ချိန် ညနေ ၆ နာရီထိုးပြီးခါစမှာ ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ပေါက်ကွဲမှုကြောင့်ဖြစ်လာတဲ့ ကနဦးမီးများကိုငြှိမ်းသတ်နေစဉ် ဟီရိုရှီးမားနှင့် နာဂါဆာကီ အနုမြူဗုံးကြဲမှုမြင်ကွင်းလိုမျိုး ပြင်းထန်စွာထပ်မံပေါက်ကွဲခဲ့တဲ့အတွက် ဘေရွတ်မြို့လယ်ရှိ CNN ဗျူရို၊ ယခင်ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း Saad Hariri ၏ ဌာနချုပ်နှင့် လက်ဘနွန်သမ္မတ၏ နေအိမ်အပါအဝင် မြို့တော်တစ်လွှားရှိ အဆောက်အအုံအများအပြား ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့ကာ ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ရာ ဆိပ်ကမ်းတစ်ဝိုက် အဆောက်အဦးတွေ ပြားပြားဝပ်ပျက်စီးခဲ့ပါတယ်။

ဩဂုတ် ၈ ရက်အထိ သေဆုံးသူ ၁၅၈ ယောက်၊ ဒဏ်ရာရသူ ၆၀၀၀ ကျော်နဲ့ ၂၁ ဦး သေသလား၊ ရှင်သလား မသိရတဲ့ လက်ဘနွန်နိုင်ငံသမိုင်းမှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ အကြီးဆုံးပေါက်ကွဲမှုဟာ ပြင်းထန်လွန်းလို့ မိုင်ရာချီဝေးတဲ့ ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံကတောင် တုန်လှုပ်ခံစားရမိတဲ့အထိပါဘဲ။ပြင်းထန်တဲ့ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ချိန်က ရုံးဆင်းချိန်ဖြစ်လို့ အနီးအနားလုပ်ငန်းခွင်ဝန်းကျင်နှင့် ကားမောင်းသွားလာနေသူတွေအပါအဝင် ဆိပ်ကမ်းနှင့် အကောက်ခွန်ဝန်ထမ်းတွေ အတုံးအရုံးသေဆုံးခဲ့ပါတယ်။နောက်ပိုင်းထွက်လာတဲ့ သတင်းတွေအရတော့ ဂိုဒေါင်အပေါက်ကို ဂဟေဆော်ရာကနေ မီးလောင်မှုဖြစ်ရာက လွန်ခဲ့တဲ့ ၆ နှစ်ကတည်းက သိုလှောင်ထားတဲ့ အမိုနီယမ်နိုက်ထရိတ် ၂၇၅၀ တန်ကို ကူးစက်ပြီး ပြင်းပြင်းထန်ထန် ပေါက်ကွဲမှုကြီးဖြစ်ခဲ့တာပါ။အဆိုပါပေါက်ကွဲမှုကြောင့် လူနေအဆောက်အအုံများစွာပျက်စီးခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၂၅၀၀၀၀ ခန့် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရသလို ဖမ်းဆီးရမိထားသည့် ဗုံးနှင့် ဓာတ်မြေဩဇာတို့တွင်သုံးတဲ့ အမိုနီယမ်နိုက်ထရိတ် ၂၇၅၀ တန် ဝန်းကျင်ခန့်ကို အန္တရာယ်မကင်းသည့်အခြေအနေနဲ့ နှစ်ပေါင်းများစွာ သိုလှောင်ထားခဲ့လို့ သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူတွေကို ဝေဖန်ပြစ်တင်ခဲ့ကြပါတယ်။ထုံးစံအတိုင်း လက်ဘနွန်အာဏာပိုင်တွေက သိုလှောင်ထိန်းသိမ်းခဲ့တဲ့ ဆိပ်ကမ်းတာဝန်ရှိသူတွေကိုဖမ်းဆီးပြီး နေအိမ်အကျယ်ချုပ်ထားခဲ့ပါတယ်။

ဒီလို ဧရာမပေါက်ကွဲမှုကိုဖြစ်စေတဲ့ အမိုနီယမ်နိုက်ထရိတ် တန် ၂၇၅၀ ကို ဆိပ်ကမ်းမှာ ၆ နှစ်ကြာတဲ့အထိ ဘာကြောင့်ထိန်းသိမ်းထားသလဲဆိုတာ စိတ်ဝင်စားစရာပါ။ဗုံးနဲ့ ဓာတ်မြေဩဇာအဖြစ်သုံးကြတဲ့ အမိုနီယမ်နိုက်ထရိတ် တန်သုံးထောင်နီးပါးက အကြမ်းဖက်ဗုံးခွဲမှုတွေ ဒင်းကြမ်းနေ့စဉ်ဖြစ်နေတဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းဒေသက မတည်ငြိမ်တဲ့နိုင်ငံတစ်ခုရဲ့ ဂိုထောင်ထဲမှာ ၆ နှစ်ကြာအောင် ရှိမှန်းမသိရှိနေတာ စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းတဲ့ ပုစ္ဆာတစ်ခုပါဘဲ။နောက်ပိုင်းထွက်လာတဲ့ သတင်းတွေမှာတော့ ဒီအမိုနီယမ်နိုက်ထရိတ် တန်ချိန် ၂၇၅၀ ကို မိုဇမ်ဘစ်က ကုမ္ပဏီတစ်ခုက ပိုင်ဆိုင်တဲ့အကြောင်း ပေါ်လာခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမယ့် ပြဿနာက ခပ်ရှုပ်ရှုပ်ဖြစ်ခဲ့ကာ ထင်ထားသလို ဂိုဒေါင်မဟုတ်ဘဲ သင်္ဘောကုန်လောင်ရုံမှာ ဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့သဘောတွေ ဖော်ပြလာတာကို တွေ့ရပါတယ်။  

၂၀၁၃ ခုနှစ်က အမိုနီယမ်နိုက်ထရိတ် မက်ထရစ်တန်ချိန် ၂၇၅၀ ကို တင်ဆောင်ကာ မိုဇမ်ဘစ်နိုင်ငံကို ဦးတည်ထွက်ခွာခဲ့တဲ့ ရုရှားပိုင် MV Rhosus ကုန်စည်တင်သင်္ဘောဟာ ဘဏ္ဍာရေးအခက်အခဲကြောင့် ဘေရွတ်မှာ ဆိုက်ကပ်ရပ်နားခဲ့စဉ် သင်္ဘောပေါ်ပါ ရုရှားနှင့် ယူကရိန်း  သင်္ဘောသားများကို ဆူပူအုံကြွမှုဖြစ်ခဲ့ပြီး သင်္ဘောကို ဘေရွတ်ဆိပ်ကမ်းမှာ နှစ်နဲ့ချီပြီးဆိုက်ကပ်ထားခဲ့ရတာပါ။ဒီသင်္ဘောပေါ်မှာပါတဲ့ အမိုနီယမ်နိုက်ထရိတ် မက်ထရစ်တန်ချိန် ၂၇၅၀ က ကုန်စည်တင်သင်္ဘောကို ရေပေါ်ကဗုံးလို အန္တရာယ်ကြီးမားနေတဲ့အတွက် ဆိပ်ကမ်းဘေးကင်းအောင်ဆိုပြီး ဆိပ်ကမ်းအာဏာပိုင်တွေက ဘေရွတ်မြို့လူစည်ကားတဲ့နေရာတွေနဲ့ မိနစ်ပိုင်းလမ်းလျှောက်ရုံမျှသာဝေးတဲ့ ကုန်လှောင်ရုံမှာ  ပြောင်းရွှေ့သိုလှောင်ထားခဲ့တာပါ။

ဒီအမိုနီယန်နိုက်ထရိတ်တွေကဟာ ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ ဘာတူမီမြို့မှထွက်ခွာခဲ့တာဖြစ်ပြီး ကုန်စည်တင်ဖို့ ဘေရွတ်ကိုဆိုက်ကပ်ရာကနေ ဘဏ္ဍာရေးအခြေအနေကြောင့် ဆိပ်ကမ်းအခွန်အခများ မပေးဆောင်မှုနဲ့ သင်္ဘောကိုထိန်းသိမ်းခဲ့တာလို့ ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပါတယ်။ဒီအမိုနီယမ်နိုက်ထရိတ်တွေကိုမှာယူတဲ့ မိုဇမ်ဘစ်နိုင်ငံမှ ဖောက်ခွဲရေးကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်တဲ့ FEM ကတော့ ဒါတွေကို ဓာတ်မြေဩဇာအတွက်မဟုတ်ဘဲ မိုင်းတွင်းလုပ်ငန်းတွေမှာ ဖောက်ခွဲရေးအတွက်အသုံးပြုဖို့ မှာယူတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ဒီလိုဖောက်ခွဲရေးသုံး တန်ချိန်ထောင်ချီတဲ့ အမိုနီယမ်နိုက်ထရိတ်တွေကို ၆ နှစ်ကျော်ကြာ မရှင်းလင်းပဲ ဂိုထောင်မှာလွယ်လင့်တကူထားတာ သဘောရိုးနဲ့မှဟုတ်ရဲ့လားဆိုတာကို နောက်ပိုင်းမှာ ပြန်လည်မေးခွန်းထုတ်မှုတွေ ပေါ်လာခဲ့ပါတယ်။လက်ဘနွန်လို ခြစားမှုနဲ့ အကျင့်ပျက်မှုတွေပြည့်နေတဲ့ နိုင်ငံမှာ၊ ဟစ်ဇ်ဘိုလာတွေ အခြေစိုက်တဲ့နိုင်ငံမှာ ဒီလိုပေါက်ကွဲအားပြင်းတဲ့ အမိုနီယမ်နိုက်ထရိတ်တွေ စုပြုံနေမှုအပေါ် အစိုးရနဲ့ မီဒီယာတွေဖော်ပြတဲ့ အကြောင်းအရင်းက လက်ခံနိုင်ဖို့ခက်ခဲနေခဲ့ပါတယ်။ဒါကြောင့်လည်း ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ပြီး ၄ ရက်အကြာ ဩဂုတ် ၈ ရက်မှာ ဆန္ဒပြမှုတွေ မြို့တော်ဘေရွတ်မှာဖြစ်ခဲ့ပြီး ဆန္ဒပြသူတွေက အစိုးရဝန်ကြီးဌာန အဆောက်အအုံတွေကို ဝင်စီးနင်းတာတွေအထိ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုစီးနင်းခဲ့တဲ့အတွက် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ ဆန္ဒပြသူတွေကြား ခိုက်ရန်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဆန္ဒပြသမားတွေကို မျက်ရည်ယိုဗုံးတွေသုံးပြီး ဖြိုခွင်းခဲ့ရတဲ့အထိဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

လက်ဘနွန်ပြည်သူတွေက ဒီဧရာမပေါက်ကွဲမှုမှာ အဓိကတာဝန်ရှိသူတွေကို အစိုးရအနေနဲ့ အရေးယူပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့တာဖြစ်ပြီး အစိုးရအနေနဲ့ တာဝန်ရှိသူ ၁၆ ဦးထိ ထိန်းသိမ်းခဲ့ပေမယ့် နေအိမ်အကျယ်ချုပ်သဘောမျိုးလို သက်ညှာတဲ့အရေးယူမှုတွေ လုပ်ခဲ့တဲ့အတွက် ပြည်သူတွေက ဒေါသူပုန်ထခဲ့ကြတာပါ။ဒီအတွက် ဆန္ဒပြမှုမှာ အစိုးရအာဏာပိုင်တွေရဲ့ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု၊ တာဝန်ခံမှုကင်းမဲ့ခြင်းနဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုအားနည်းချက်တွေကြောင့် ဖြစ်ပွားရတယ်လို့ စွပ်စွဲထားပြီး ဖြေရှင်းချက်ပေးဖို့ ပြင်းပြင်းထန်ထန်တောင်းခံခဲ့ကြပါတယ်။  

အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် က ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲ အိမ်ဖြူတော်မှာ သတင်းထောက်တွေနဲ့တွေ့ဆုံစဉ် ပြောခဲ့ရာမှာ ဒီပေါက်ကွဲမှုကို စက်ရုံပေါက်ကွဲမှုမျိုးမဟုတ်ဘဲ တိုက်ခိုက်မှုတစ်ရပ်ဖြစ်မယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့တာရှိပါတယ်။အကြမ်းဖက်မှုတစ်ခုဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ထရမ့်ရဲ့ မှတ်ချက်ကြောင့်  ကောင်းကင်ကို မှိုပွင့်ပုံစံ မီးခိုးလုံးကြီးတွေတက်လာခဲ့တဲ့ ဧရာမပေါက်ကွဲမှုက တစ်ကယ်ဘဲ သမာရိုးကျပေါက်ကွဲမှုဟုတ်ပါ့မလားဆိုတာ မေးခွန်းတွေထွက်လာခဲ့ပါတယ်။မကြာခင်လပိုင်းက အီရန်မှာ ပေါက်ကွဲမှုကြီးတွေ ဆက်တိုက်ဖြစ်ခဲ့ပြီး အနောက်အုပ်စုက နျူကလီးယားစမ်းသပ်မှုတွေ အီရန်လုပ်နေပြီလားဆိုပြီး သံသယရှိနေတဲ့အချိန်မှာ အီရန်ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိတဲ့ ဟစ်ဇ်ဘိုလာအဖွဲ့ အခြေစိုက်လှုပ်ရှားရာ လက်ဘနွန်မှာ ဒီလိုဧရာမပေါက်ကွဲမှုဖြစ်တာကို အမေရိကန်ဘက်က အလွတ်ပေးမှာမဟုတ်ပါဘူး။

ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ ဩဇာချဲ့ထွင်နေတဲ့ တူရကီကတော့ ဒီအခြေအနေမှာ လက်ဦးမှုယူပြီး ပျက်စီးသွားတဲ့ ဘေရွတ်ဆိပ်ကမ်းကို ကူညီတည်ဆောက်ပေးဖို့ အသင့်ရှိတယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့ပါတယ်။ဖြစ်ကတည်းက ရုရှား၊ အီရန် အပါအဝင် နိုင်ငံတကာက အကူအညီတွေပေးခဲ့သလို ဩဂုတ် ၉ ရက်မှာပြုလုပ်တဲ့ လက်ဘနွန်နိုင်ငံအား အကူအညီပေးနိုင်ရေး အစည်းအဝေးမှာ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် အပါအဝင် ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်တွေ တက်ရောက်ဆွေးနွေးခဲ့တာတွေရှိပါတယ်။လက်ဘနွန်ပေါက်ကွဲမှုက  ကမ္ဘာတစ်ဝန်း အမိုနီယမ်နိုက်ထရိတ် ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှုကို အာရုံစိုက်လာသလို အိန္ဒိယဆိုရင် ယခုရက်ထဲမှာဘဲ အမိုနီယံနိုက်ထရိတ် တန်ချိန် ၇၄၀ သိုလှောင်ထားတဲ့ ကွန်တိန်နာတစ်လုံးကို သိမ်းဆည်းခဲ့တာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။

ဘေရွတ်ပေါက်ကွဲမှုက တစ်ကယ်ဘဲ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေကူညီရလောက်အောင် လက်ဘနွန်နိုင်ငံအခြေအနေက ဆိုးရွားနေပါတယ်။ဆယ်စုနှစ်နှင့်ချီ အမြစ်တွယ်နေသော အကျင့်ပျက်ခြစားမှုများရှိနေတဲ့နိုင်ငံမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုနှင့်အတူ မကြုံစဖူး ဘဏ္ဍာရေးနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းများ ကြုံနေရမှုကြောင့် ပြိုလဲလုနီးဖြစ်နေပါတယ်။သမိုင်းကြောင်းအရ ရုတ်တရက်ဖြစ်ပွားသော ကပ်ဘေး (သို့မဟုတ်) မတော်တဆမှုများက အပြောင်းအလဲအတွက် အထောက်အကူတစ်ခုဖြစ်လေ့ရှိရာမှာ နှစ်ခုစလုံးကြုံနေရသည့် လက်ဘနွန်ပြည်သူတွေအတွက် လက်ဘနွန်၏ အစိုးရအဖွဲ့နှင့် အုပ်ချုပ်သူအထက်လွှာများကို အမှန်တစ်ကယ်ဘဲ တွန်းချနိုင်မလားဆိုတာ မျှော်လင့်စရာပါ။

ဆိုးဝါးတဲ့ သဘာ၀ဘေး

ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း သတင်းမီဒီယာတွေမှာ ရေဘေးသတင်းတွေ ခပ်စိပ်စိပ်တွေ့လာရပါတယ်။ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်သတ္တပတ်ကတည်းက မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းမှုကြောင့် ရေကြီးရေလွှမ်းနေခဲ့တဲ့ တောင်အာရှဒေသက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာဆိုရင် ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုကျော် အကြာရှည်ဆုံးရေကြီးမှုဖြစ်တဲ့ တစ်လခွဲကျော်ကြာ ရေကြီးမှုက အရှိန်မကျသေးပါဘူး။
ရေကြီးမှုကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ သေဆုံးသူ  ၁၆၁ ယောက်ရှိနေပြီး လူပေါင်းသန်းချီ အိုးအိမ်စွန့်ခွာခဲ့ရသလို နိုင်ငံရဲ့သုံးပုံတစ်ပုံခန့်ဟာ ရေလွှမ်းနေလို့ စပါးစိုက်ခင်း ဟက်တာ ၈၀,၀၀၀ နီးပါး ရေမြုပ်ခဲ့ရပါတယ်။ဒီအတွက် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်သူ နှစ်သိန်းခွဲကျော်ရှိပြီး သေဆုံးသူ သုံးသောင်းသုံးထောင်ကျော်ရှိနေတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအတွက် ထပ်ပြီးနလံမထူနိုင်တဲ့အခြေအနေ ရောက်နေပါတယ်။

အိမ်နီးချင်းဖြစ်တဲ့ အိန္ဒိယမှာဆိုရင် မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းပြီး ရေကြီးမှုတွေကြောင့် တောင်ပိုင်းကပြည်နယ်အချို့မှာ မြေပြိုတာတွေကြောင့် သေဆုံးသူ ၁၈ ဦးထိ ရှိလာခဲ့ပါတယ်။တချို့ပြည်နယ်တွေမှာ ရေကြီးမှုတွေဆက်ဖြစ်နေသလို သေဆုံးမှုတွေလည်း ဆက်တိုက်အရေအတွက်တိုးလာနေဆဲပါ။တောင်ကိုရီးယားနဲ့ တရုတ်မှလည်း ရေကြီးမှုတွေဖြစ်နေသလို အာဖရိကတိုက်က နိုင်ဂျီးရီးယားလို နိုင်ငံတွေမှာပါ ရေကြီးမှုတွေဖြစ်နေပါတယ်။တောင်ကိုရီးယားမှာဆိုရင် တိုင်ဖွန်းမုန်တိုင်းအရှိန်နဲ့ မိုးသည်းထန်စွာရွာခဲ့တဲ့အတွက် တောင်ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်ရဲ့ တောင်စွန်းပိုင်းက ဆုံမ်ဂျင်းမြစ် ရေကြီးခဲ့ပါတယ်။တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံမှာ ၇ နှစ်အတွင်း အရှည်လျားဆုံး မုတ်သုံရာသီကို ရင်ဆိုင်နေရလို့ ၄၆ ရက်ကြာ မိုးကြီးခဲ့အပြီးမှာ လူ ၂၁ ယောက်ထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။အထူးသဖြင့် မိုးကောင်းခဲ့လို့ ဆုံမ်ဂျင်းမြစ်ရဲ့ တာပေါင်ရိုး မီတာ ၁၀၀ လောက် ပြိုကျခဲ့တာကြောင့် သေဆုံးမှုတွေရေကြီးမှုတွေ ဆိုးရွားလာခဲ့ပါတယ်။

ဆိုးလ်မြို့တော်ဝန်းကျင်နဲ့ တောင်ပိုင်းဒေသတွေမှာတော့  ဂျန်းမိတိုင်ဖုန်းမုန်တိုင်းကြောင့် မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းမှုတွေ ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်ဖွယ်ရှိနေသေးတဲ့အတွက် ထိခိုက်သေဆုံးမှုက ထပ်မံမြင့်တက်လာဖွယ် ရှိနေပါသေးတယ်။မြစ်ရေကြီးတာတွေ၊ မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းတာတွေကြောင့် ရေကြီးရေလွှမ်းမှုတွေဖြစ်ခဲ့ပေမယ့် တရုတ်မှာမြစ်ဖျားခံပြီး အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေရဲ့ အသက်သွေးကြောမြစ်ဖြစ်တဲ့ မဲခေါင်မြစ်ကတော့ ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ်လုပ်သည့် ဆည် ၁၃ ခုကြောင့် ရေလယ်ဗယ်ကျဆင်းနေလို့ မဲခေါင်မြစ်တစ်လျှောက် လယ်ယာစိုက်ပျိုးရေးနဲ့ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်နေသူတွေ အကြီးအကျယ်ထိခိုက်နေပါတယ်။     

ဥရောပမှာတော့ အခုချိန်မှာ အပူလှိုင်းဖြတ်လို့ ပြင်သစ်မှာဆိုရင် သတိပေးမှုတွေလုပ်နေရပါပြီ။ဒီရက်ထဲမှာဘဲ ကမောက်ကမရာသီဥတုကို ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ကမ္ဘာမှာ ကျန်းမာရေးကပ်ဘေးက သတိထားမိလောက်အောင် ပိုဆိုးလာနေပါတယ်။အိန္ဒိယမှာ ကူးစက်ခံရသူ နှစ်သန်းရှိလာချိန်မှာ ဘရာဇီးမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် သေဆုံးအရေအတွက်က တစ်သိန်းကျော်လာပါတယ်။ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ကူးစက်ခံရသူ ၁၉ သန်းကျော်ရှိလာချိန်၊ သေဆုံးသူ ၇သိန်းကျော်ရှိလာချိန်မှာ ကာကွယ်ဆေးက မရနိုင်သေးတဲ့အခြေအနေ ဖြစ်နေတဲ့အတွက် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးပျက်ကပ်ကို မဖြစ်မနေရင်ဆိုင်ရမယ့်အခြေအနေကို ရောက်နေပါတယ်။သတင်းတွေအရ  ကာကွယ်ဆေးကို လာမည့်နှစ်ဆန်းပိုင်းအထိ ကျယ်ပြန့်စွာအသုံးပြုနိုင်မှာ မဟုတ်သေးတဲ့အတွက် သဘာ၀ဘေးနဲ့ ကျန်းမာရေးကပ်ဘေးမှာ လူ့အသက်တွေ ဘယ်လောက်ထိပါသွားဦးမလဲဆိုတာ ဆက်စောင့်ကြည့်ရဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

အကျိုးစီးပွားအတွက် ဆူပွက်နေတဲ့ နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေး

အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မိုက်ပွန်ပီယို က အမေရိကန်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအနေဖြင့် TikTok နှင့် WeChat တရုတ်အက်ပရီကေးရှင်းနှစ်ခုနှင့် အခြားမယုံကြည်ရသည့် ဝန်ဆောင်မှုများကိုဖယ်ရှားရန် တိုက်တွန်းခဲ့ပြီးနောက် တစ်နေ့ဖြစ်တဲ့ ဩဂုတ်လ ၇ ရက်မှာ အမေရိကန်သမ္မတ ထရမ့် က တရုတ်ဘက်ကို ထပ်မံထိုးနှက်ချက်အဖြစ် TikTok နှင့် WeChat အက်ပရီကေးရှင်းများ (သို့မဟုတ်) ယင်းအက်ပရီကေးရှင်းများကိုပိုင်ဆိုင်သည့် တရုတ်ကုမ္ပဏီများနှင့် မည်သည့်စီးပွားရေးမှမလုပ်ရန် အမေရိကန်နိုင်ငံသားများကိုတားမြစ်သည့် အထူးအမိန့်နှစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးလိုက်ပါတယ်။ဒါဟာ အမေရိကန်ဘက်က တရုတ်ဘက်ကို ထပ်မံဆင်နွှဲလိုက်တဲ့ စစ်ပွဲတစ်ခုပါဘဲ။

ယခုအမိန့်အား လက်မှတ်ရေးထိုးတဲ့ အချိန်က TikTok အက်ပရီကေးရှင်းကို အမေရိကန်ကုမ္ပဏီတစ်ခုသို့ရောင်းချရန် ထရမ့် က ByteDanc Ltd ကုမ္ပဏီကို ဖိအားပေးနေချိန်လည်းဖြစ်သလို ရက် ၉၀ ပင် မလိုတော့သည့် အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲ အကြိုကာလမှာ ထရမ့် က ၎င်း၏မဲဆွယ်စည်းရုံးမှု ပင်မဖြစ်သည့် တရုတ်အပေါ် စိန်ခေါ်မှုကို ထပ်တိုးလုပ်ဆောင်လိုက်ခြင်းလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ TikTok ကို  အမေရိကန်နိုင်ငံအတွင်း တားမြစ်သွားမယ်ဆိုပြီး ထရမ့် က ခြိမ်းခြောက်နေတာ မကြာသေးပါဘူး။ဒါပေမယ့် ဒီလိုအကျိုးအမြတ်ကြီးတဲ့ TikTok အက်ပရီကေးရှင်းကို အမေရိကန်လွှတ်တော်အမတ်များနှင့် အစိုးရတို့ အမျိုးသားလုံခြုံရေး စိုးရိမ်စရာအဖြစ် မြင်လာချိန်မှာ ယခုလို ထရမ့် က လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့လို့ အဆိုပါ ByteDanc Ltd ကုမ္ပဏီအနေနဲ့ ရွေးချယ်စရာမရှိ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

တရုတ်အစိုးရဘက်ကတော့ ထရမ့်ရဲ့ ဒီလိုအမိန့်ကို တရုတ်နိုင်ငံက အခိုင်မာဆန့်ကျင်ကြောင်း သောကြာနေ့က ပုံမှန်ပြုလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရသူ ဝမ်ဝန်ဘင် က ပြောခဲ့ပါတယ်။ဝန်ဘင် က တရုတ်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ၏ တရားဝင်အခွင့်အရေးများနှင့် အကျိုးစီးပွားများကို တရုတ်နိုင်ငံက ကာကွယ်မယ်လို့ပြောခဲ့ပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံ၏လုပ်ရပ်ဟာ ဗြောင်ကျသောဗိုလ်ကျမှုဖြစ်တယ်လို့ ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။ TikTok ကို ပိတ်ပင်လိုက်သောကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ထိုအပလီကေးရှင်းအသုံးပြုသူ သန်း ၇၀ကျော်ကို ဒေါသဖြစ်စေပြီး TikTok ကို ကယ်တင်ကြ ၂၀၂၀ #savetiktok2020 ဟူသော ပို့စ်များ ရေပန်းစားလာခဲ့ပါတယ်။

ဩဂုတ် ၇ ရက်မှာ အမေရိကန်ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးက ထိုင်ဝမ်သို့သွားရောက်ခဲ့စဉ်မှာ ထရမ့် က တစ်ပြိုင်တည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကို ကိုင်တွယ်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး တရုတ်နိုင်ငံကို ပိုမိုပြင်းထန်စွာ တိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ထရမ့် က ဘေဂျင်းသည် ပြည်တွင်းတွင် ဗိုင်းရပ်စ်ကိုထိန်းချုပ်ပြီး ကျန်တကမ္ဘာလုံးသို့ ပျံ့နှံ့စေသည်မှာ ကျက်သရေကင်းမဲ့စေတယ်လို့ပြောခဲ့သလို “မကျွမ်းကျင်လို့ပဲဖြစ်ဖြစ် တမင်ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ လုပ်တာပဲဖြစ်ဖြစ် တရုတ်နိုင်ငံရဲ့လုပ်ရပ်ဟာ ရွံစရာကောင်းတယ်” ဆိုပြီး ဝေဖန်အပုတ်ချခဲ့ပါတယ်။အဲဒီ ဩဂုတ် ၇ ရက်မှာဘဲ ထူးထူးခြားခြား တွစ်တာကနေ ရုရှားမှ RT, Sputnik, Redfish နှင့် တရုတ်မှ CGTN, Global Times, Caixin, CCTV နှင့် NewChina မှ အယ်ဒီတာချုပ်များနှင့် အဆင့်မြင့်ဝန်ထမ်းများကို “အစိုးရနှင့်ပတ်သက်သည့် သတင်းမီဒီယာများ” အဖြစ် တံဆိပ်များတပ်ဆင်ပေးမည်ဆိုပြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် အမေရိကန်အာဘော် အန်ပီအာသတင်းဌာနနှင့် ဗြိတိန်မှ ဘီဘီစီကဲ့သို့ အမေရိကန်အစိုးရနှင့် မိတ်ဆွေနိုင်ငံများ၏ လက်အောက်ခံသတင်းဌာနများမှာမူ နိုင်ငံတော်က ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုရယူသော်လည်း အယ်ဒီတာဆိုင်ရာ လွတ်လပ်ခွင့်ရှိသည်ဟူသော အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ကင်းလွတ်ခွင်ပေးခဲ့သဖြင့် ဒီကန့်သတ်ချက်က ဝေဖန်စရာဖြစ်နေပါတယ်။ဒီအတွက် တရုတ်နှင့် အမေရိကန် ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံမှုထဲ လူမှုကွန်ရက်ကုမ္ပဏီကြီးတွေဖြစ်တဲ့ facebook၊ twitter နှင့် Wechat တို့ ပါဝင်လာတဲ့အတွက်  စောင့်ကြည့်ချင်စရာပါ။

ဒီလိုသတင်းတွေအပြင် တခြားသတိထားမိဖွယ်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ သတင်းတွေထဲမှာ အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံအတွင်း အမေရိကန်တပ်သားအရေအတွက်ကို ၅၀၀၀ အောက်အထိ လျှော့ချသွားမယ်လို့ အမေရိကန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး မာ့ခ်အက်စ်ပါ က ပြောခဲ့တဲ့သတင်း၊ အိန္ဒိယမှာ COVID-19 လူနာများ ကွာရန်တင်းထားရှိရာ ဟိုတယ်မီးလောင်လို့ လူနာ ၁၁ ဦး သေဆုံးခဲ့တဲ့သတင်း၊ အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲမှာ ဒေါ်နယ်ထရမ့် ရှုံးနိမ့်မယ်လို့ သမိုင်းပညာပါမောက္ခ ဟောကိန်းထုတ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ အိန္ဒိယလေကြောင်းလိုင်း မတော်တဆဖြစ်မှုမှာ လေယာဉ်မှူးအပါအဝင် သေဆုံးသူ ၁၉ ဦးရှိခဲ့တဲ့သတင်း၊ အကြိတ်ပလိပ်ရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူတစ်ဦးထပ်တွေ့ခဲ့တဲ့ ကျေးရွာတစ်ရွာကို တရုတ်အာဏာပိုင်တွေ အသွားအလာပိတ်ပင်လိုက်တဲ့သတင်း၊ COVID-19 ဂယက်ကြောင့် Walt Disney ကုမ္ပဏီ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၄ ဒသမ ၇ ဘီလျံအထိ အရှုံးပေါ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဂျာလာဘက်အကျဉ်းထောင်မှ IS နဲ့ တာလီဘန်အကျဉ်းသားတွေ ထောင်နဲ့ချီပြီးထွက်ပြေးလွတ်မြောက်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဂျပန်သင်္ဘော လောင်စာဆီယိုဖိတ်မှုကြောင့် မောရစ်ရှနိုင်ငံက အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာလိုက်တဲ့သတင်း၊ အာဏာရှင်ကျဆုံးပါစေ စတဲ့ ကြွေးကြော်သံတွေနဲ့ ဘန်ကောက်တွင် လူ ၁၀၀၀ ကျော် ချီတက်ဆန္ဒပြတဲ့သတင်း၊ ကိုဗစ်ကပ်ဘေးကြောင့် အလုပ်အကိုင်တွေနဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်ရမှုကို မကိုင်တွယ်နိုင်တဲ့အတွက် အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် နုတ်ထွက်ပေးရန် ပြည်သူထောင်ချီ ဆန္ဒပြခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ထိန်းချုပ်ရေး စည်းကမ်းမလိုက်နာသူတွေကို လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက နေပူထဲမှာထိုင်ခိုင်းကာ အပြစ်ပေးခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဆိုမာလီနိုင်ငံ စစ်အခြေစိုက်စခန်းတွင် ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် ၈ ဦးသေဆုံး၊ ၁၄ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့တဲ့သတင်းတွေ အပါအဝင် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ရာသတင်းအချို့လည်း ရှိခဲ့တယ်ဆိုတာတင်ပြရင်း ယခုရက်သတ္တပတ် နိုင်ငံတကာသတင်းသုံးသပ်ချက်ကို ဒီမှာဘဲရပ်လိုက်ချင်ပါတယ်။

မင်းထက်
သြဂုတ် - ၁၀

( Zawgyi )

ယခုရက္ပိုင္းအတြင္းျဖစ္ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြထဲမွာ ႏိုင္ငံတကာစိတ္ဝင္စားသူတိုင္း ေစာင့္ဖတ္ခဲ့ရတဲ့သတင္းကေတာ့ လက္ဘႏြန္ႏိုင္ငံမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ေပါက္ကြဲမႈသတင္းပါဘဲ။အႏုျမဴဗုံးေပါက္ကြဲသေလာက္နီးပါးျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဒီေပါက္ကြဲမႈက အားလုံးအတြက္ သို႔ေလာျဖစ္ခဲ့ရသလို ထြက္ေပၚလာတဲ့အေၾကာင္းရင္းဆိုတာေတြကိုလည္း မယုံခဲ့ၾကပါဘူး။
ေဘ႐ြတ္ေပါက္ကြဲမႈကို အာ႐ုံစိုက္ေနၾကခ်ိန္မွာ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္ၾကားက ျပႆနာက ပိုရႈပ္ေထြးလာခဲ့ပါတယ္။နည္းပညာေတြ၊ အျခားေသာကုန္သြယ္မႈေတြအျပင္ ယခုအခါမွာ တ႐ုတ္နဲ႔ထိစပ္တဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ႏိုင္ငံေတြကို အေမရိကန္ဘက္က အာ႐ုံစိုက္လာတဲ့အတြက္ အေမရိကန္-တ႐ုတ္ အက်ိဳးစီးပြားပဋိပကၡက ပိုၿပီးက်ယ္ျပန႔္လာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။တင္းမာလာတဲ့ ႏိုင္ငံႀကီးေတြျပႆနာၾကားမွာ ကမာၻတလႊားေရေဘးႀကဳံေနရတာကလည္း ဆင္ျခင္ဖြယ္ပါဘဲ။သဘာ၀ေဘးေတြထဲ က်န္းမာေရးကပ္ေဘးႀကဳံခ်ိန္မွာ သဘာ၀ေဘးနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရးပါ တင္းမာေနတဲ့ ယေန႔ကမာၻအေျခအေနက ရင္တမမနဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မယ့္အေျခအေနကို ေရာက္ေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။

သေဘၤာေပၚက ႏိုက္ထရိတ္ ၂၇၅၀ တန္

လက္ဘႏြန္ႏိုင္ငံ ေဘ႐ြတ္ၿမိဳ႕က ကုန္ေလွာင္႐ုံတစ္ခုမွာ ဩဂုတ္ ၄ ရက္ ေဒသစံေတာ္ခ်ိန္ ညေန ၆ နာရီထိုးၿပီးခါစမွာ ေပါက္ကြဲမႈျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ေပါက္ကြဲမႈေၾကာင့္ျဖစ္လာတဲ့ ကနဦးမီးမ်ားကိုျငႇိမ္းသတ္ေနစဥ္ ဟီ႐ိုရွီးမားႏွင့္ နာဂါဆာကီ အႏုျမဴဗုံးႀကဲမႈျမင္ကြင္းလိုမ်ိဳး ျပင္းထန္စြာထပ္မံေပါက္ကြဲခဲ့တဲ့အတြက္ ေဘ႐ြတ္ၿမိဳ႕လယ္ရွိ CNN ဗ်ဴ႐ို၊ ယခင္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း Saad Hariri ၏ ဌာနခ်ဳပ္ႏွင့္ လက္ဘႏြန္သမၼတ၏ ေနအိမ္အပါအဝင္ ၿမိဳ႕ေတာ္တစ္လႊားရွိ အေဆာက္အအုံအမ်ားအျပား ထိခိုက္ပ်က္စီးခဲ့ကာ ေပါက္ကြဲမႈျဖစ္ရာ ဆိပ္ကမ္းတစ္ဝိုက္ အေဆာက္အဦးေတြ ျပားျပားဝပ္ပ်က္စီးခဲ့ပါတယ္။

ဩဂုတ္ ၈ ရက္အထိ ေသဆုံးသူ ၁၅၈ ေယာက္၊ ဒဏ္ရာရသူ ၆၀၀၀ ေက်ာ္နဲ႔ ၂၁ ဦး ေသသလား၊ ရွင္သလား မသိရတဲ့ လက္ဘႏြန္ႏိုင္ငံသမိုင္းမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ အႀကီးဆုံးေပါက္ကြဲမႈဟာ ျပင္းထန္လြန္းလို႔ မိုင္ရာခ်ီေဝးတဲ့ ဆိုက္ပရပ္စ္ႏိုင္ငံကေတာင္ တုန္လႈပ္ခံစားရမိတဲ့အထိပါဘဲ။ျပင္းထန္တဲ့ေပါက္ကြဲမႈျဖစ္ခ်ိန္က ႐ုံးဆင္းခ်ိန္ျဖစ္လို႔ အနီးအနားလုပ္ငန္းခြင္ဝန္းက်င္ႏွင့္ ကားေမာင္းသြားလာေနသူေတြအပါအဝင္ ဆိပ္ကမ္းႏွင့္ အေကာက္ခြန္ဝန္ထမ္းေတြ အတုံးအ႐ုံးေသဆုံးခဲ့ပါတယ္။ေနာက္ပိုင္းထြက္လာတဲ့ သတင္းေတြအရေတာ့ ဂိုေဒါင္အေပါက္ကို ဂေဟေဆာ္ရာကေန မီးေလာင္မႈျဖစ္ရာက လြန္ခဲ့တဲ့ ၆ ႏွစ္ကတည္းက သိုေလွာင္ထားတဲ့ အမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ ၂၇၅၀ တန္ကို ကူးစက္ၿပီး ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေပါက္ကြဲမႈႀကီးျဖစ္ခဲ့တာပါ။အဆိုပါေပါက္ကြဲမႈေၾကာင့္ လူေနအေဆာက္အအုံမ်ားစြာပ်က္စီးခဲ့ၿပီး လူေပါင္း ၂၅၀၀၀၀ ခန႔္ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ရသလို ဖမ္းဆီးရမိထားသည့္ ဗုံးႏွင့္ ဓာတ္ေျမဩဇာတို႔တြင္သုံးတဲ့ အမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ ၂၇၅၀ တန္ ဝန္းက်င္ခန႔္ကို အႏၲရာယ္မကင္းသည့္အေျခအေနနဲ႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ သိုေလွာင္ထားခဲ့လို႔ သက္ဆိုင္ရာတာဝန္ရွိသူေတြကို ေဝဖန္ျပစ္တင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ထုံးစံအတိုင္း လက္ဘႏြန္အာဏာပိုင္ေတြက သိုေလွာင္ထိန္းသိမ္းခဲ့တဲ့ ဆိပ္ကမ္းတာဝန္ရွိသူေတြကိုဖမ္းဆီးၿပီး ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္ထားခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို ဧရာမေပါက္ကြဲမႈကိုျဖစ္ေစတဲ့ အမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ တန္ ၂၇၅၀ ကို ဆိပ္ကမ္းမွာ ၆ ႏွစ္ၾကာတဲ့အထိ ဘာေၾကာင့္ထိန္းသိမ္းထားသလဲဆိုတာ စိတ္ဝင္စားစရာပါ။ဗုံးနဲ႔ ဓာတ္ေျမဩဇာအျဖစ္သုံးၾကတဲ့ အမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ တန္သုံးေထာင္နီးပါးက အၾကမ္းဖက္ဗုံးခြဲမႈေတြ ဒင္းၾကမ္းေန႔စဥ္ျဖစ္ေနတဲ့ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသက မတည္ၿငိမ္တဲ့ႏိုင္ငံတစ္ခုရဲ႕ ဂိုေထာင္ထဲမွာ ၆ ႏွစ္ၾကာေအာင္ ရွိမွန္းမသိရွိေနတာ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းတဲ့ ပုစာၦတစ္ခုပါဘဲ။ေနာက္ပိုင္းထြက္လာတဲ့ သတင္းေတြမွာေတာ့ ဒီအမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ တန္ခ်ိန္ ၂၇၅၀ ကို မိုဇမ္ဘစ္က ကုမၸဏီတစ္ခုက ပိုင္ဆိုင္တဲ့အေၾကာင္း ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ျပႆနာက ခပ္ရႈပ္ရႈပ္ျဖစ္ခဲ့ကာ ထင္ထားသလို ဂိုေဒါင္မဟုတ္ဘဲ သေဘၤာကုန္ေလာင္႐ုံမွာ ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတဲ့သေဘာေတြ ေဖာ္ျပလာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။  

၂၀၁၃ ခုႏွစ္က အမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ မက္ထရစ္တန္ခ်ိန္ ၂၇၅၀ ကို တင္ေဆာင္ကာ မိုဇမ္ဘစ္ႏိုင္ငံကို ဦးတည္ထြက္ခြာခဲ့တဲ့ ႐ုရွားပိုင္ MV Rhosus ကုန္စည္တင္သေဘၤာဟာ ဘ႑ာေရးအခက္အခဲေၾကာင့္ ေဘ႐ြတ္မွာ ဆိုက္ကပ္ရပ္နားခဲ့စဥ္ သေဘၤာေပၚပါ ႐ုရွားႏွင့္ ယူကရိန္း  သေဘၤာသားမ်ားကို ဆူပူအုံႂကြမႈျဖစ္ခဲ့ၿပီး သေဘၤာကို ေဘ႐ြတ္ဆိပ္ကမ္းမွာ ႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီးဆိုက္ကပ္ထားခဲ့ရတာပါ။ဒီသေဘၤာေပၚမွာပါတဲ့ အမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ မက္ထရစ္တန္ခ်ိန္ ၂၇၅၀ က ကုန္စည္တင္သေဘၤာကို ေရေပၚကဗုံးလို အႏၲရာယ္ႀကီးမားေနတဲ့အတြက္ ဆိပ္ကမ္းေဘးကင္းေအာင္ဆိုၿပီး ဆိပ္ကမ္းအာဏာပိုင္ေတြက ေဘ႐ြတ္ၿမိဳ႕လူစည္ကားတဲ့ေနရာေတြနဲ႔ မိနစ္ပိုင္းလမ္းေလွ်ာက္႐ုံမွ်သာေဝးတဲ့ ကုန္ေလွာင္႐ုံမွာ  ေျပာင္းေ႐ႊ႕သိုေလွာင္ထားခဲ့တာပါ။

ဒီအမိုနီယန္ႏိုက္ထရိတ္ေတြကဟာ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာႏိုင္ငံ ဘာတူမီၿမိဳ႕မွထြက္ခြာခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ကုန္စည္တင္ဖို႔ ေဘ႐ြတ္ကိုဆိုက္ကပ္ရာကေန ဘ႑ာေရးအေျခအေနေၾကာင့္ ဆိပ္ကမ္းအခြန္အခမ်ား မေပးေဆာင္မႈနဲ႔ သေဘၤာကိုထိန္းသိမ္းခဲ့တာလို႔ ေပၚေပါက္ခဲ့ပါတယ္။ဒီအမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ေတြကိုမွာယူတဲ့ မိုဇမ္ဘစ္ႏိုင္ငံမွ ေဖာက္ခြဲေရးကုမၸဏီတစ္ခုျဖစ္တဲ့ FEM ကေတာ့ ဒါေတြကို ဓာတ္ေျမဩဇာအတြက္မဟုတ္ဘဲ မိုင္းတြင္းလုပ္ငန္းေတြမွာ ေဖာက္ခြဲေရးအတြက္အသုံးျပဳဖို႔ မွာယူတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ဒီလိုေဖာက္ခြဲေရးသုံး တန္ခ်ိန္ေထာင္ခ်ီတဲ့ အမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ေတြကို ၆ ႏွစ္ေက်ာ္ၾကာ မရွင္းလင္းပဲ ဂိုေထာင္မွာလြယ္လင့္တကူထားတာ သေဘာ႐ိုးနဲ႔မွဟုတ္ရဲ႕လားဆိုတာကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ျပန္လည္ေမးခြန္းထုတ္မႈေတြ ေပၚလာခဲ့ပါတယ္။လက္ဘႏြန္လို ျခစားမႈနဲ႔ အက်င့္ပ်က္မႈေတြျပည့္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံမွာ၊ ဟစ္ဇ္ဘိုလာေတြ အေျခစိုက္တဲ့ႏိုင္ငံမွာ ဒီလိုေပါက္ကြဲအားျပင္းတဲ့ အမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ေတြ စုၿပဳံေနမႈအေပၚ အစိုးရနဲ႔ မီဒီယာေတြေဖာ္ျပတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းက လက္ခံႏိုင္ဖို႔ခက္ခဲေနခဲ့ပါတယ္။ဒါေၾကာင့္လည္း ေပါက္ကြဲမႈျဖစ္ၿပီး ၄ ရက္အၾကာ ဩဂုတ္ ၈ ရက္မွာ ဆႏၵျပမႈေတြ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဘ႐ြတ္မွာျဖစ္ခဲ့ၿပီး ဆႏၵျပသူေတြက အစိုးရဝန္ႀကီးဌာန အေဆာက္အအုံေတြကို ဝင္စီးနင္းတာေတြအထိ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ဒီလိုစီးနင္းခဲ့တဲ့အတြက္ လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြနဲ႔ ဆႏၵျပသူေတြၾကား ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ဆႏၵျပသမားေတြကို မ်က္ရည္ယိုဗုံးေတြသုံးၿပီး ၿဖိဳခြင္းခဲ့ရတဲ့အထိျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

လက္ဘႏြန္ျပည္သူေတြက ဒီဧရာမေပါက္ကြဲမႈမွာ အဓိကတာဝန္ရွိသူေတြကို အစိုးရအေနနဲ႔ အေရးယူေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့တာျဖစ္ၿပီး အစိုးရအေနနဲ႔ တာဝန္ရွိသူ ၁၆ ဦးထိ ထိန္းသိမ္းခဲ့ေပမယ့္ ေနအိမ္အက်ယ္ခ်ဳပ္သေဘာမ်ိဳးလို သက္ညႇာတဲ့အေရးယူမႈေတြ လုပ္ခဲ့တဲ့အတြက္ ျပည္သူေတြက ေဒါသူပုန္ထခဲ့ၾကတာပါ။ဒီအတြက္ ဆႏၵျပမႈမွာ အစိုးရအာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈ၊ တာဝန္ခံမႈကင္းမဲ့ျခင္းနဲ႔ စီမံခန႔္ခြဲမႈအားနည္းခ်က္ေတြေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားရတယ္လို႔ စြပ္စြဲထားၿပီး ေျဖရွင္းခ်က္ေပးဖို႔ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေတာင္းခံခဲ့ၾကပါတယ္။  

အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ က ယခုရက္သတၱပတ္ထဲ အိမ္ျဖဴေတာ္မွာ သတင္းေထာက္ေတြနဲ႔ေတြ႕ဆုံစဥ္ ေျပာခဲ့ရာမွာ ဒီေပါက္ကြဲမႈကို စက္႐ုံေပါက္ကြဲမႈမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ တိုက္ခိုက္မႈတစ္ရပ္ျဖစ္မယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တာရွိပါတယ္။အၾကမ္းဖက္မႈတစ္ခုျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ ထရမ့္ရဲ႕ မွတ္ခ်က္ေၾကာင့္  ေကာင္းကင္ကို မႈိပြင့္ပုံစံ မီးခိုးလုံးႀကီးေတြတက္လာခဲ့တဲ့ ဧရာမေပါက္ကြဲမႈက တစ္ကယ္ဘဲ သမာ႐ိုးက်ေပါက္ကြဲမႈဟုတ္ပါ့မလားဆိုတာ ေမးခြန္းေတြထြက္လာခဲ့ပါတယ္။မၾကာခင္လပိုင္းက အီရန္မွာ ေပါက္ကြဲမႈႀကီးေတြ ဆက္တိုက္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး အေနာက္အုပ္စုက န်ဴကလီးယားစမ္းသပ္မႈေတြ အီရန္လုပ္ေနၿပီလားဆိုၿပီး သံသယရွိေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အီရန္ဩဇာလႊမ္းမိုးမႈရွိတဲ့ ဟစ္ဇ္ဘိုလာအဖြဲ႕ အေျခစိုက္လႈပ္ရွားရာ လက္ဘႏြန္မွာ ဒီလိုဧရာမေပါက္ကြဲမႈျဖစ္တာကို အေမရိကန္ဘက္က အလြတ္ေပးမွာမဟုတ္ပါဘူး။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ ဩဇာခ်ဲ႕ထြင္ေနတဲ့ တူရကီကေတာ့ ဒီအေျခအေနမွာ လက္ဦးမႈယူၿပီး ပ်က္စီးသြားတဲ့ ေဘ႐ြတ္ဆိပ္ကမ္းကို ကူညီတည္ေဆာက္ေပးဖို႔ အသင့္ရွိတယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။ျဖစ္ကတည္းက ႐ုရွား၊ အီရန္ အပါအဝင္ ႏိုင္ငံတကာက အကူအညီေတြေပးခဲ့သလို ဩဂုတ္ ၉ ရက္မွာျပဳလုပ္တဲ့ လက္ဘႏြန္ႏိုင္ငံအား အကူအညီေပးႏိုင္ေရး အစည္းအေဝးမွာ အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ အပါအဝင္ ကမာၻ႔ေခါင္းေဆာင္ေတြ တက္ေရာက္ေဆြးေႏြးခဲ့တာေတြရွိပါတယ္။လက္ဘႏြန္ေပါက္ကြဲမႈက  ကမာၻတစ္ဝန္း အမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ကားမႈကို အာ႐ုံစိုက္လာသလို အိႏၵိယဆိုရင္ ယခုရက္ထဲမွာဘဲ အမိုနီယံႏိုက္ထရိတ္ တန္ခ်ိန္ ၇၄၀ သိုေလွာင္ထားတဲ့ ကြန္တိန္နာတစ္လုံးကို သိမ္းဆည္းခဲ့တာကိုလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။

ေဘ႐ြတ္ေပါက္ကြဲမႈက တစ္ကယ္ဘဲ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေတြကူညီရေလာက္ေအာင္ လက္ဘႏြန္ႏိုင္ငံအေျခအေနက ဆိုး႐ြားေနပါတယ္။ဆယ္စုႏွစ္ႏွင့္ခ်ီ အျမစ္တြယ္ေနေသာ အက်င့္ပ်က္ျခစားမႈမ်ားရွိေနတဲ့ႏိုင္ငံမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကပ္ေရာဂါကူးစက္မႈႏွင့္အတူ မႀကဳံစဖူး ဘ႑ာေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုင္ရာ အက်ပ္အတည္းမ်ား ႀကဳံေနရမႈေၾကာင့္ ၿပိဳလဲလုနီးျဖစ္ေနပါတယ္။သမိုင္းေၾကာင္းအရ ႐ုတ္တရက္ျဖစ္ပြားေသာ ကပ္ေဘး (သို႔မဟုတ္) မေတာ္တဆမႈမ်ားက အေျပာင္းအလဲအတြက္ အေထာက္အကူတစ္ခုျဖစ္ေလ့ရွိရာမွာ ႏွစ္ခုစလုံးႀကဳံေနရသည့္ လက္ဘႏြန္ျပည္သူေတြအတြက္ လက္ဘႏြန္၏ အစိုးရအဖြဲ႕ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္သူအထက္လႊာမ်ားကို အမွန္တစ္ကယ္ဘဲ တြန္းခ်ႏိုင္မလားဆိုတာ ေမွ်ာ္လင့္စရာပါ။

ဆိုးဝါးတဲ့ သဘာ၀ေဘး

ယခုရက္ပိုင္းအတြင္း သတင္းမီဒီယာေတြမွာ ေရေဘးသတင္းေတြ ခပ္စိပ္စိပ္ေတြ႕လာရပါတယ္။ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္သတၱပတ္ကတည္းက မိုးသည္းထန္စြာ႐ြာသြန္းမႈေၾကာင့္ ေရႀကီးေရလႊမ္းေနခဲ့တဲ့ ေတာင္အာရွေဒသက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွာဆိုရင္ ဆယ္စုႏွစ္ ႏွစ္ခုေက်ာ္ အၾကာရွည္ဆုံးေရႀကီးမႈျဖစ္တဲ့ တစ္လခြဲေက်ာ္ၾကာ ေရႀကီးမႈက အရွိန္မက်ေသးပါဘူး။
ေရႀကီးမႈေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွာ ေသဆုံးသူ  ၁၆၁ ေယာက္ရွိေနၿပီး လူေပါင္းသန္းခ်ီ အိုးအိမ္စြန္႔ခြာခဲ့ရသလို ႏိုင္ငံရဲ႕သုံးပုံတစ္ပုံခန႔္ဟာ ေရလႊမ္းေနလို႔ စပါးစိုက္ခင္း ဟက္တာ ၈၀,၀၀၀ နီးပါး ေရျမဳပ္ခဲ့ရပါတယ္။ဒီအတြက္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္သူ ႏွစ္သိန္းခြဲေက်ာ္ရွိၿပီး ေသဆုံးသူ သုံးေသာင္းသုံးေထာင္ေက်ာ္ရွိေနတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံအတြက္ ထပ္ၿပီးနလံမထူႏိုင္တဲ့အေျခအေန ေရာက္ေနပါတယ္။

အိမ္နီးခ်င္းျဖစ္တဲ့ အိႏၵိယမွာဆိုရင္ မိုးသည္းထန္စြာ႐ြာသြန္းၿပီး ေရႀကီးမႈေတြေၾကာင့္ ေတာင္ပိုင္းကျပည္နယ္အခ်ိဳ႕မွာ ေျမၿပိဳတာေတြေၾကာင့္ ေသဆုံးသူ ၁၈ ဦးထိ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။တခ်ိဳ႕ျပည္နယ္ေတြမွာ ေရႀကီးမႈေတြဆက္ျဖစ္ေနသလို ေသဆုံးမႈေတြလည္း ဆက္တိုက္အေရအတြက္တိုးလာေနဆဲပါ။ေတာင္ကိုရီးယားနဲ႔ တ႐ုတ္မွလည္း ေရႀကီးမႈေတြျဖစ္ေနသလို အာဖရိကတိုက္က ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားလို ႏိုင္ငံေတြမွာပါ ေရႀကီးမႈေတြျဖစ္ေနပါတယ္။ေတာင္ကိုရီးယားမွာဆိုရင္ တိုင္ဖြန္းမုန္တိုင္းအရွိန္နဲ႔ မိုးသည္းထန္စြာ႐ြာခဲ့တဲ့အတြက္ ေတာင္ကိုရီးယားကြၽန္းဆြယ္ရဲ႕ ေတာင္စြန္းပိုင္းက ဆုံမ္ဂ်င္းျမစ္ ေရႀကီးခဲ့ပါတယ္။ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံမွာ ၇ ႏွစ္အတြင္း အရွည္လ်ားဆုံး မုတ္သုံရာသီကို ရင္ဆိုင္ေနရလို႔ ၄၆ ရက္ၾကာ မိုးႀကီးခဲ့အၿပီးမွာ လူ ၂၁ ေယာက္ထက္မနည္း ေသဆုံးခဲ့ပါတယ္။အထူးသျဖင့္ မိုးေကာင္းခဲ့လို႔ ဆုံမ္ဂ်င္းျမစ္ရဲ႕ တာေပါင္႐ိုး မီတာ ၁၀၀ ေလာက္ ၿပိဳက်ခဲ့တာေၾကာင့္ ေသဆုံးမႈေတြေရႀကီးမႈေတြ ဆိုး႐ြားလာခဲ့ပါတယ္။

ဆိုးလ္ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္းက်င္နဲ႔ ေတာင္ပိုင္းေဒသေတြမွာေတာ့  ဂ်န္းမိတိုင္ဖုန္းမုန္တိုင္းေၾကာင့္ မိုးသည္းထန္စြာ႐ြာသြန္းမႈေတြ ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚဖြယ္ရွိေနေသးတဲ့အတြက္ ထိခိုက္ေသဆုံးမႈက ထပ္မံျမင့္တက္လာဖြယ္ ရွိေနပါေသးတယ္။ျမစ္ေရႀကီးတာေတြ၊ မိုးသည္းထန္စြာ႐ြာသြန္းတာေတြေၾကာင့္ ေရႀကီးေရလႊမ္းမႈေတြျဖစ္ခဲ့ေပမယ့္ တ႐ုတ္မွာျမစ္ဖ်ားခံၿပီး အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အသက္ေသြးေၾကာျမစ္ျဖစ္တဲ့ မဲေခါင္ျမစ္ကေတာ့ ေရအားလွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္သည့္ ဆည္ ၁၃ ခုေၾကာင့္ ေရလယ္ဗယ္က်ဆင္းေနလို႔ မဲေခါင္ျမစ္တစ္ေလွ်ာက္ လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးနဲ႔ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ေနသူေတြ အႀကီးအက်ယ္ထိခိုက္ေနပါတယ္။     

ဥေရာပမွာေတာ့ အခုခ်ိန္မွာ အပူလႈိင္းျဖတ္လို႔ ျပင္သစ္မွာဆိုရင္ သတိေပးမႈေတြလုပ္ေနရပါၿပီ။ဒီရက္ထဲမွာဘဲ ကေမာက္ကမရာသီဥတုကို ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ကမာၻမွာ က်န္းမာေရးကပ္ေဘးက သတိထားမိေလာက္ေအာင္ ပိုဆိုးလာေနပါတယ္။အိႏၵိယမွာ ကူးစက္ခံရသူ ႏွစ္သန္းရွိလာခ်ိန္မွာ ဘရာဇီးမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ေသဆုံးအေရအတြက္က တစ္သိန္းေက်ာ္လာပါတယ္။ကမာၻတစ္ဝန္း ကူးစက္ခံရသူ ၁၉ သန္းေက်ာ္ရွိလာခ်ိန္၊ ေသဆုံးသူ ၇သိန္းေက်ာ္ရွိလာခ်ိန္မွာ ကာကြယ္ေဆးက မရႏိုင္ေသးတဲ့အေျခအေန ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ကမာၻ႔စီးပြားေရးပ်က္ကပ္ကို မျဖစ္မေနရင္ဆိုင္ရမယ့္အေျခအေနကို ေရာက္ေနပါတယ္။သတင္းေတြအရ  ကာကြယ္ေဆးကို လာမည့္ႏွစ္ဆန္းပိုင္းအထိ က်ယ္ျပန႔္စြာအသုံးျပဳႏိုင္မွာ မဟုတ္ေသးတဲ့အတြက္ သဘာ၀ေဘးနဲ႔ က်န္းမာေရးကပ္ေဘးမွာ လူ႔အသက္ေတြ ဘယ္ေလာက္ထိပါသြားဦးမလဲဆိုတာ ဆက္ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ဆူပြက္ေနတဲ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရး

အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး မိုက္ပြန္ပီယို က အေမရိကန္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားအေနျဖင့္ TikTok ႏွင့္ WeChat တ႐ုတ္အက္ပရီေကးရွင္းႏွစ္ခုႏွင့္ အျခားမယုံၾကည္ရသည့္ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကိုဖယ္ရွားရန္ တိုက္တြန္းခဲ့ၿပီးေနာက္ တစ္ေန႔ျဖစ္တဲ့ ဩဂုတ္လ ၇ ရက္မွာ အေမရိကန္သမၼတ ထရမ့္ က တ႐ုတ္ဘက္ကို ထပ္မံထိုးႏွက္ခ်က္အျဖစ္ TikTok ႏွင့္ WeChat အက္ပရီေကးရွင္းမ်ား (သို႔မဟုတ္) ယင္းအက္ပရီေကးရွင္းမ်ားကိုပိုင္ဆိုင္သည့္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ မည္သည့္စီးပြားေရးမွမလုပ္ရန္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသားမ်ားကိုတားျမစ္သည့္ အထူးအမိန႔္ႏွစ္ရပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးလိုက္ပါတယ္။ဒါဟာ အေမရိကန္ဘက္က တ႐ုတ္ဘက္ကို ထပ္မံဆင္ႏႊဲလိုက္တဲ့ စစ္ပြဲတစ္ခုပါဘဲ။

ယခုအမိန႔္အား လက္မွတ္ေရးထိုးတဲ့ အခ်ိန္က TikTok အက္ပရီေကးရွင္းကို အေမရိကန္ကုမၸဏီတစ္ခုသို႔ေရာင္းခ်ရန္ ထရမ့္ က ByteDanc Ltd ကုမၸဏီကို ဖိအားေပးေနခ်ိန္လည္းျဖစ္သလို ရက္ ၉၀ ပင္ မလိုေတာ့သည့္ အေမရိကန္ေ႐ြးေကာက္ပြဲ အႀကိဳကာလမွာ ထရမ့္ က ၎၏မဲဆြယ္စည္း႐ုံးမႈ ပင္မျဖစ္သည့္ တ႐ုတ္အေပၚ စိန္ေခၚမႈကို ထပ္တိုးလုပ္ေဆာင္လိုက္ျခင္းလည္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ TikTok ကို  အေမရိကန္ႏိုင္ငံအတြင္း တားျမစ္သြားမယ္ဆိုၿပီး ထရမ့္ က ၿခိမ္းေျခာက္ေနတာ မၾကာေသးပါဘူး။ဒါေပမယ့္ ဒီလိုအက်ိဳးအျမတ္ႀကီးတဲ့ TikTok အက္ပရီေကးရွင္းကို အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားႏွင့္ အစိုးရတို႔ အမ်ိဳးသားလုံၿခဳံေရး စိုးရိမ္စရာအျဖစ္ ျမင္လာခ်ိန္မွာ ယခုလို ထရမ့္ က လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့လို႔ အဆိုပါ ByteDanc Ltd ကုမၸဏီအေနနဲ႔ ေ႐ြးခ်ယ္စရာမရွိ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

တ႐ုတ္အစိုးရဘက္ကေတာ့ ထရမ့္ရဲ႕ ဒီလိုအမိန႔္ကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက အခိုင္မာဆန႔္က်င္ေၾကာင္း ေသာၾကာေန႔က ပုံမွန္ျပဳလုပ္တဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာန ေျပာခြင့္ရသူ ဝမ္ဝန္ဘင္ က ေျပာခဲ့ပါတယ္။ဝန္ဘင္ က တ႐ုတ္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ား၏ တရားဝင္အခြင့္အေရးမ်ားႏွင့္ အက်ိဳးစီးပြားမ်ားကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ကာကြယ္မယ္လို႔ေျပာခဲ့ၿပီး အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏လုပ္ရပ္ဟာ ေျဗာင္က်ေသာဗိုလ္က်မႈျဖစ္တယ္လို႔ ေဝဖန္ခဲ့ပါတယ္။ TikTok ကို ပိတ္ပင္လိုက္ေသာေၾကာင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွ ထိုအပလီေကးရွင္းအသုံးျပဳသူ သန္း ၇၀ေက်ာ္ကို ေဒါသျဖစ္ေစၿပီး TikTok ကို ကယ္တင္ၾက ၂၀၂၀ #savetiktok2020 ဟူေသာ ပို႔စ္မ်ား ေရပန္းစားလာခဲ့ပါတယ္။

ဩဂုတ္ ၇ ရက္မွာ အေမရိကန္က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးက ထိုင္ဝမ္သို႔သြားေရာက္ခဲ့စဥ္မွာ ထရမ့္ က တစ္ၿပိဳင္တည္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကို ကိုင္တြယ္မႈႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို ပိုမိုျပင္းထန္စြာ တိုက္ခိုက္ခဲ့ပါတယ္။ထရမ့္ က ေဘဂ်င္းသည္ ျပည္တြင္းတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ကိုထိန္းခ်ဳပ္ၿပီး က်န္တကမာၻလုံးသို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေစသည္မွာ က်က္သေရကင္းမဲ့ေစတယ္လို႔ေျပာခဲ့သလို “မကြၽမ္းက်င္လို႔ပဲျဖစ္ျဖစ္ တမင္ရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ႔ လုပ္တာပဲျဖစ္ျဖစ္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕လုပ္ရပ္ဟာ ႐ြံစရာေကာင္းတယ္” ဆိုၿပီး ေဝဖန္အပုတ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။အဲဒီ ဩဂုတ္ ၇ ရက္မွာဘဲ ထူးထူးျခားျခား တြစ္တာကေန ႐ုရွားမွ RT, Sputnik, Redfish ႏွင့္ တ႐ုတ္မွ CGTN, Global Times, Caixin, CCTV ႏွင့္ NewChina မွ အယ္ဒီတာခ်ဳပ္မ်ားႏွင့္ အဆင့္ျမင့္ဝန္ထမ္းမ်ားကို “အစိုးရႏွင့္ပတ္သက္သည့္ သတင္းမီဒီယာမ်ား” အျဖစ္ တံဆိပ္မ်ားတပ္ဆင္ေပးမည္ဆိုၿပီး ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ အေမရိကန္အာေဘာ္ အန္ပီအာသတင္းဌာနႏွင့္ ၿဗိတိန္မွ ဘီဘီစီကဲ့သို႔ အေမရိကန္အစိုးရႏွင့္ မိတ္ေဆြႏိုင္ငံမ်ား၏ လက္ေအာက္ခံသတင္းဌာနမ်ားမွာမူ ႏိုင္ငံေတာ္က ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈရယူေသာ္လည္း အယ္ဒီတာဆိုင္ရာ လြတ္လပ္ခြင့္ရွိသည္ဟူေသာ အေၾကာင္းျပခ်က္ျဖင့္ ကင္းလြတ္ခြင္ေပးခဲ့သျဖင့္ ဒီကန႔္သတ္ခ်က္က ေဝဖန္စရာျဖစ္ေနပါတယ္။ဒီအတြက္ တ႐ုတ္ႏွင့္ အေမရိကန္ ထိပ္တိုက္ေတြ႕ဆုံမႈထဲ လူမႈကြန္ရက္ကုမၸဏီႀကီးေတြျဖစ္တဲ့ facebook၊ twitter ႏွင့္ Wechat တို႔ ပါဝင္လာတဲ့အတြက္  ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္စရာပါ။

ဒီလိုသတင္းေတြအျပင္ တျခားသတိထားမိဖြယ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြထဲမွာ အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံအတြင္း အေမရိကန္တပ္သားအေရအတြက္ကို ၅၀၀၀ ေအာက္အထိ ေလွ်ာ့ခ်သြားမယ္လို႔ အေမရိကန္ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး မာ့ခ္အက္စ္ပါ က ေျပာခဲ့တဲ့သတင္း၊ အိႏၵိယမွာ COVID-19 လူနာမ်ား ကြာရန္တင္းထားရွိရာ ဟိုတယ္မီးေလာင္လို႔ လူနာ ၁၁ ဦး ေသဆုံးခဲ့တဲ့သတင္း၊ အေမရိကန္သမၼတ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ ေဒၚနယ္ထရမ့္ ရႈံးနိမ့္မယ္လို႔ သမိုင္းပညာပါေမာကၡ ေဟာကိန္းထုတ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ အိႏၵိယေလေၾကာင္းလိုင္း မေတာ္တဆျဖစ္မႈမွာ ေလယာဥ္မႉးအပါအဝင္ ေသဆုံးသူ ၁၉ ဦးရွိခဲ့တဲ့သတင္း၊ အႀကိတ္ပလိပ္ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆုံးသူတစ္ဦးထပ္ေတြ႕ခဲ့တဲ့ ေက်း႐ြာတစ္႐ြာကို တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြ အသြားအလာပိတ္ပင္လိုက္တဲ့သတင္း၊ COVID-19 ဂယက္ေၾကာင့္ Walt Disney ကုမၸဏီ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၄ ဒသမ ၇ ဘီလ်ံအထိ အရႈံးေပၚခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဂ်ာလာဘက္အက်ဥ္းေထာင္မွ IS နဲ႔ တာလီဘန္အက်ဥ္းသားေတြ ေထာင္နဲ႔ခ်ီၿပီးထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဂ်ပန္သေဘၤာ ေလာင္စာဆီယိုဖိတ္မႈေၾကာင့္ ေမာရစ္ရွႏိုင္ငံက အေရးေပၚအေျခအေန ေၾကညာလိုက္တဲ့သတင္း၊ အာဏာရွင္က်ဆုံးပါေစ စတဲ့ ေႂကြးေၾကာ္သံေတြနဲ႔ ဘန္ေကာက္တြင္ လူ ၁၀၀၀ ေက်ာ္ ခ်ီတက္ဆႏၵျပတဲ့သတင္း၊ ကိုဗစ္ကပ္ေဘးေၾကာင့္ အလုပ္အကိုင္ေတြနဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ ထိခိုက္ရမႈကို မကိုင္တြယ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ အစၥေရးဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ႏုတ္ထြက္ေပးရန္ ျပည္သူေထာင္ခ်ီ ဆႏၵျပခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဗင္နီဇြဲလားႏိုင္ငံမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး စည္းကမ္းမလိုက္နာသူေတြကို လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြက ေနပူထဲမွာထိုင္ခိုင္းကာ အျပစ္ေပးခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဆိုမာလီႏိုင္ငံ စစ္အေျခစိုက္စခန္းတြင္ ေပါက္ကြဲမႈေၾကာင့္ ၈ ဦးေသဆုံး၊ ၁၄ ဦး ဒဏ္ရာရရွိခဲ့တဲ့သတင္းေတြ အပါအဝင္ စိတ္ဝင္စားဖြယ္ရာသတင္းအခ်ိဳ႕လည္း ရွိခဲ့တယ္ဆိုတာတင္ျပရင္း ယခုရက္သတၱပတ္ ႏိုင္ငံတကာသတင္းသုံးသပ္ခ်က္ကို ဒီမွာဘဲရပ္လိုက္ခ်င္ပါတယ္။

မင္းထက္
ၾသဂုတ္ - ၁၀