【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 အနောက်အုပ်စုကို အာခံလာတဲ့ အီရန်နဲ့ တူရကီ

ယခုတစ်ပတ် သတင်းတွေထဲ သတိထားစရာဖြစ်တဲ့ သတင်းတွေက ဗြိတိန် ရေနံတင်သင်္ဘောကို အီရန်က ဟန့်တားဖို့ကြိုးစားတဲ့ သတင်းနဲ့ အမေရိကန် တားနေတဲ့ကြားက ရုရှားကနေ S-400 လေကြောင်းကာကွယ်ရေးစနစ်ကို တူရကီက ဝယ်ယူလိုက်တဲ့ သတင်းတွေပါဘဲ။

ဒီသတင်းတွေက ယခုတစ်ပတ်မှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ ထိုင်ဝမ်ထံ ကန်ဒေါ်လာ ၂ ဒသမ ၂ ဘီလီယံဖိုး လက်နက်ရောင်းချမယ့် အစီအစဉ်ကို အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက အတည်ပြုလိုက်တဲ့ သတင်း၊ အမေရိကန်က ရှုမြင်ထားသော တရုတ်ကုမ္ပဏီ ဟွာဝေးထံမှ နည်းပညာကို အခြေခံထားသည့် မျိုးဆက်သစ် 5G မိုဘိုင်းဖုန်း ကွန်ရက်ကို မိုနာကိုမှာ ပထမဆုံးမိတ်ဆက်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ကိုရီးယားနိုင်ငံသားတစ်ဦး မြောက်ကိုရီးယားသို့ ဘက်ပြောင်းခိုလှုံခဲ့ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ အမေရိကန်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူညီချက် လက်မှတ်ရေးထိုးရန်အတွက် မြောက်ကိုရီးယားက ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေသစ်ကို ပြဋ္ဌာန်းလိုက်တဲ့ သတင်း၊ ထရမ့် လက်ထက် အမေရိကန်ရဲ့ ကုန်သွယ်ရေးမူဝါဒနဲ့ Brexit ဖြစ်စဉ်တွေကြောင့် ဥရောပစီးပွားရေးကို ထိခိုက်စေနိုင်တယ်လို့ အီးယူက သုံးသပ်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ တောင်ကိုရီးယား စစ်တပ်ထဲ လိင်စော်ကားမှုတွေ ဖြစ်ပွားနေတယ်လို့ AI အဖွဲ့က ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ သတင်း၊ လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် ဦးဆောင်တဲ့ အာဏာရပါတီ ဂရိရွေးကောက်ပွဲမှာ ရှုံးနိမ့်သွားတဲ့ သတင်းတွေနည်းတူ အများပြည်သူ သတင်းဖတ်သူတွေကို စိတ်ဝင်စားမှုပိုစေခဲ့ပါတယ်။

ငလျင်၊ ရေကြီး၊ မုန်တိုင်းနှင့် ယနေ့သဘာဝဘေး

ယခုတစ်ပတ် သဘာဝဘေး သတင်းတွေထဲ သတိထားစရာ သတင်းဖြစ်ခဲ့တာက အင်ဒိုငလျင်သတင်းပါ။အင်အား ၇ ဒသမ ၃ အဆင့်ဆိုတာ အတော်လေးပြင်းထန်တဲ့ အဆင့်ပါ။ဒီမတိုင်မီ ဇူလိုင် ၇ ရက်က ဆူလာဝေစီနဲ့ မာလူကူကျွန်းတွေအနားမှာ ပြင်းအား ၆ ဒသမ ၉ အဆင့်ရှိ အားပြင်းငလျင်တစ်ခု လှုပ်ခတ်ခဲ့ပါသေးတယ်။ဒီငလျင်က ပင်လယ်ရေသမုဒ္ဒရာအောက် ၂၄ ကီလိုမီတာ အနက်ကို ဗဟိုပြု လှုပ်ခတ်ခဲ့တဲ့အတွက် ဒါဟာ ဆူနာမီအတွက် သတိပေးချက်ထုတ်ရမယ့် အခြေအနေစိုက်ခဲ့ပါတယ်။ဒေသခံတွေအတွက်ကတော့ လှုပ်ခတ်စဉ် ဆူနာမီသတိပေးချက် ထွက်ခဲ့လို ကုန်းမြင့်ဒေသကို သေပြေးရှင်ပြေး ပြေးခဲ့ရတာပါ။

ဇူလိုင် ၁၄ ရက်မှာတော့ အင်ဒိုနီးရှား အရှေ့ပိုင်း မြောက်မာလူကူပြည်နယ်မှာ အင်အား ၇ ဒသမ ၃ မဂ္ဂနီကျု အဆင့်ရှိ အားပြင်းငလျင်တစ်ခု လှုပ်ခတ်ခဲ့ပါတယ်။ကုန်းမြေအောက် ဗဟိုပြုလှုပ်ခတ်ခဲ့တဲ့အတွက် ဆူနာမီအတွက် ဘေးကင်းတယ်ပြောပေမယ့် ဆွဲခါရမ်းသလို လှုပ်ခါတဲ့ ငလျင်ကြောင့် နေအိမ်တွေ ပြိုကျသလို လမ်းတွေကွဲအက်ကာ ထိခိုက်ပျက်စီးမှု များခဲ့ပါတယ်။ပြင်းအားကြီးမားတဲ့အပြင် ဇောက်တိမ်ငလျင်ထဲ ပါဝင်ပြီး မြေအောက် ၁၀ ကီလိုမီတာ (၆ မိုင်) ကို ဗဟိုပြုခဲ့လို့ ဒေသခံတွေ ငလျင်လှုပ်ခတ်မှုဒဏ်ကို သိသိသာသာ ခံလိုက်ရပါတယ်။ငလျင်ပြင်းထန်တဲ့အတွက် အနီးနားက ဆူလာဝေစီအထိတောင် ငလျင်က သက်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။ဒေသခံအများစု ငလျင်ကြီးနောက်ကနေ ပါလာတဲ့ နောက်ဆက်တွဲ ငလျင်ငယ်တွေကြောင့် အိမ်ပေါ်ပြန်မတက်ရဲဘဲ ယာယီခိုလှုံစခန်းတွေမှာ သွားခိုလှုံရတဲ့အထိပါဘဲ။သေဆုံးထိခိုက်မှုစာရင်းက ရှိခဲ့တဲ့အတွက် ငလျင်နဲ့ အကျွမ်းတဝင်ဖြစ်တဲ့ အင်ဒိုနီးရှားအတွက် နောက်ထပ်မှတ်တမ်းတစ်ခုပါဘဲ။

ငလျင်တွေကြောင့် လူတွေ မအိပ်ရဲတဲ့အချိန်မှာ အမေရိကန်မှာလည်း လူတွေ ကျီးလန့်စာစားဆိုသလို ဖြစ်နေရတဲ့ အဖြစ်ကို ရောက်နေပါတယ်။ဒါက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မက္ကဆီကိုပင်လယ်ကွေ့နားက ပြည်နယ်ဖြစ်တဲ့ လူဝီစီယားနားမှာပါ။လူဝီစီယားနားကို ဟာရီကိန်းမုန်တိုင်း ဘယ်ရီ ဝင်ရောက်လာမှာမို့ အားလုံးက လန့်ဖြန့်နေကြတာပါ။ဒီဒေသမှာ ၂၀၀၅ ခုနှစ်က ကတ်ထရီနာ မုန်တိုင်းဝင်ခဲ့လို့ ဒေသခံတွေ အထိနာခဲ့သလို ပြည်နယ်လည်း ဖွတ်ဖွတ်ညက်ညက် ကြေခဲ့ရပါတယ်။ဒီဒဏ်က အခုထိ မကြေသေးတဲ့အခါ ယခုဝင်လာမယ့် ဘယ်ရီမုန်တိုင်းက  လူဝီစီယားနားပြည်နယ်ထဲက အကြီးဆုံးဖြစ်တဲ့ နယူအော်လင်းမှာ ပြင်ဆင်မှုတွေ တက်သုတ်ရိုက် ပြုလုပ်ခဲ့ရပါတယ်။

မက္ကဆီကိုပင်လယ်ကွေ့ထဲ အားယူနေတဲ့ မုန်တိုင်းဘယ်ရီဟာ လေတိုက်နှုန်း တစ်နာရီလျှင် ၆၅ မိုင် နှုန်းအထိ ကြီးထွားလာနိုင်လို့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုထဲ ဝင်တဲ့အခါ ဟာရီကိန်းဖြစ်သွားနိုင်လို့ အမေရိကန် သမ္မတကိုယ်တိုင် နိုင်ငံတော်အဆင့် အရေးပေါ်အခြေအနေကို လူဝီစီယားနားပြည်နယ်မှာ ထုတ်ပြန်ခဲ့ရတယ်။အစောပိုင်းက တစ်နာရီ ၇၄ မိုင်နှုန်းနဲ့ ဝင်လာမယ်လို့ မှန်းခဲ့ပေမယ့် တစ်ကယ်ဝင်လာချိန်မှာ ဒီထက်ပိုပြင်းခဲ့လို့ အရင်ပြင်ဆင်ထားတဲ့ ပြင်ဆင်မှုတွေက လိုအပ်မှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ဒီဒေသမှာနေတဲ့ လူတွေအတွက် အထိမနာစေဖို့ ပြင်ဆင်မှုတွေ အားကောင်းခဲ့ပေမယ့် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုက ရှိခဲ့ပါတယ်။ဟာရီကိန်းဘယ်ရီကြောင့် နယူးအော်လန်မှာ ဘယ်လောက်တောင် ပျက်စီးမလဲ ဘယ်လောက်တောင် ဆုံးရှုံးမှုတွေရှိမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရဦးမှာပါ။

ရာသီဥတုက ကြိုမှန်းထားလို့ မရဘူးဆိုသလိုပါဘဲ။ဂရိမြောက်ပိုင်းကို ဇူလိုင် ၁၀ ရက်က ဆိုင်းမဆင့် ဗုံမဆင့် ကျရောက်တဲ့ လေပြင်းကြောင့်  ဂရိကမ်းခြေတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ဟေလကီဒီကီမှာ အဆောက်အအုံတွေ ပြိုလဲပြီး လာအပန်းဖြေတဲ့သူတွေ သေကြေတဲ့အထိ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။၁၅ မိနစ်ကြာ တိုက်ခတ်ခဲ့တဲ့ လေပြင်းကြောင့် ချက်လင်မယားနှစ်ဦး၊ ရိုမေးနီးယားမိသားစုသုံးဦး၊ ရုရှားသားအဖနှစ်ဦးနဲ့ ဂရိတံငါသည်တစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။အိန္ဒိယမှာတော့ မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းတာကြောင့် လူသုံးဦး သေဆုံးပြီး လူရှစ်သိန်းကျော် ရေဘေးသင့်နေပါတယ်။နီပေါမှာတော့ ရေကြီးမှုတွေနဲ့ မြေပြိုမှုတွေကြောင့် လူ ၁၅ ဦးသေဆုံးပြီး ၆ ဦးပျောက်ဆုံးနေခဲ့ပါတယ်။စပိန်မြောက်ပိုင်းမှာ ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း မိုးရွာသွန်းမှုများပြီး ရုတ်တရက် ရေလွှမ်းမိုးမှုဖြစ်လို့ လမ်းတွေ ပိတ်ကုန်တာ၊ မီးရထားခရီးစဉ်တွေ နှောင့်နှေးတာကားတွေ၊ ဂိုဒေါင်တွေ၊ မြေအောက်ခန်းတွေ၊ ထပ်ခိုးတွေ၊ စတိုးတွေ၊ လမ်းတွေ၊ စက်ရုံတွေ ထိခိုက်ပျက်စီးမှုတွေဖြစ်ပေါ်ကာ ကားတွေရေထဲမြောပြီး သေဆုံးသူအချို့ ရှိခဲ့ပါတယ်။

ဒီလိုမိုးသည်းထန်တာ၊ ရေကြီးတာတွေနဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက် မိုးခေါင်တာတွေ၊ နေ့အပူချိန် မြင့်တက်တာတွေကြောင့် အိန္ဒိယမှာဘဲ ရေမှောင်ခိုဈေးကွက် ဖြစ်နေပါတယ်။ရေတစ်ပုံးကို ရူပီး ၂၀ ကနေ ၅၀ အထိ ပေးရတာပါ။ကမောက်ရာသီဥတုတွေ ကမ္ဘာတစ်လွှားဖြစ်နေသလို လူလုပ်တဲ့ မတော်ဆတွေကြောင့်လည်း ကမ္ဘာအနှံ့ ထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေ ရှိနေခဲ့ပါတယ်။ဇူလိုင် ၁၁ ရက်က ဗန်ကူးဗားမြို့ကနေ ပျံသန်းလာတဲ့ Air Canada လေယာဉ်တစ်စင်း ပြင်းထန်တဲ့ သြစတြေးလျှကိုလာစဉ် လေလှိုင်းထန်မှုနဲ့ တွေ့ကြုံရလို့ ခရီးသည် ၃၅ ထက်မနည်း ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ဟိုနိုလူလူမှာ ရုတ်တရက် ဆင်းသက်ခဲ့တဲ့အဖြစ် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ဘရာဇီးမှာတော့ ဇန်နဝါရီ ၂၅ ရက်က ဖြစ်ခဲ့တဲ့ လူ ၂၅၀ ခန့် သေဆုံးခဲ့တဲ့ ရေကာတာပြိုကျမှုအတွက် နိုင်ငံတကာ မိုင်းလုပ်ငန်းကုမ္ပဏီကြီး Vale SA ကို အပျက်အစီးအားလုံးအတွက် လျော်ကြေးပေးဖို့ ဘရာဇီးတရားရုံးတစ်ခုက အမိန့်ချမှတ်ခဲ့တာ ရှိပါတယ်။

အဆိုပါ သတင်းတွေလို သဘာဝဘေးတွေ လူလုပ်ဘေးတွေ သတင်းအပြင် တခြားသတင်းတွေဖြစ်တဲ့ အင်ဒိုနီးရှားအစိုးရက ဆူယာဘာယာမြို့ရှိ အမှိုက်တန်ချိန် ၂၁၀ ကျော်ကို မူရင်း ဩစတြေးလျနိုင်ငံသို့ ပြန်လည်ပို့ဆောင်မယ်လို့ ပြောလိုက်တဲ့ သတင်း၊ မလေးရှားနိုင်ငံမှ အသက် (၂) နှစ်အရွယ် မိန်းကလေးငယ်တစ်ဦး  ပေါင်မုန့်အပိုင်း အစနင်ပြီး သေဆုံးခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ကနေဒါနိုင်ငံ ကယ်ဂါရီမြို့တွင် ၁,၈၀၈ ပေ အရှည် ကြိုးတန်းကို လမ်းလျှောက်ဖြတ်သန်းပြီး လူစွန့်စား နစ်ဝယ်လန်ဒါ ဂင်းနစ်ကမ္ဘာ့စံချိန်တစ်ရပ်အား ချိုးဖျက်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ စင်ရော်ငှက်တွေကနေ ဆေးမတိုးနိုင်တဲ့ ရောဂါပိုးတွေ စင်ရော်ငှက်တွေ သယ်လာနိုင်တယ်လို့ မားဒေါ့တက္ကသိုလ်မှ သုတေသနပညာရှင်တစ်ဦးက သတိပေးလိုက်တဲ့ သတင်း၊ ပါကစ္စတန်မှာ အက္ကဘာ ခရီးသည်တင် အမြန်ရထားနဲ့ စာပို့ကုန်ရထား တိုက်မိလို့ ခရီးသည် ၁၄ ဦးသေဆုံးပြီး ၇၉ ဦးဒဏ်ရာရခဲ့တဲ့ သတင်းတွေလည်း ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်းမှာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

အနောက်အုပ်စုကို အာခံလာတဲ့ အီရန်

မကြာခင်က ဂျီဘရော်လ်တာ ရေလက်ကြားမှာ အီရန် ရေနံတင်သင်္ဘောတစ်စင်းကို ဗြိတိန်က ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းလိုက်တဲ့အတွက် အီရန် - အမေရိကန် ပြဿနာထဲ ဗြိတိန်က ပါဝင်လာခဲ့ပါတယ်။ဗြိတိန်ဘက်က ဒီလိုလုပ်ခဲ့တဲ့အတွက်  အီရန်ဘက်က ရေနံစည်ပေါင်းနှစ်သန်း တင်ဆောင်တဲ့  ဒီ Grace 1 ရေနံတင်သင်္ဘောဟာ အနောက်အုပ်စုက စွပ်စွဲသလို ဆီးရီးယားကို သွားပို့တာမဟုတ်ဘူးလို့ ငြင်းဆန်ခဲ့ပေမယ့် အမေရိကန်ဘက်ကတော့ သူ့ရဲ့ ကန့်သတ်ပိတ်ဆို့မှုကို ပူးပေါင်းပါဝင်ခဲ့လို့ ဗြိတိန်ကို ချီးကျူးခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမယ့် အီရန် ရေနံတင်သင်္ဘောကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခဲ့တဲ့အတွက် ဗြိတိန်ကို ရုရှား အပါအဝင် အီရန်ထောက်ခံသူတွေက ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။အီရန်သမ္မတ ဟတ်ဆန်ရိုဟာနီ က အီရန် ရေနံတင်သင်္ဘောဟာ ဆန်ရှင်ကို ချိုးဖောက်ခြင်းမရှိဘူးလို့ပြောပြီး ဒီလို ပင်လယ်ဓားပြဆန်ဆန် လုပ်ရပ်အတွက် နောက်ဆက်တွဲ အကျိုးဆက်ကို ရင်ဆိုင်ရမယ်လို့ သတိပေးထားခဲ့ပါတယ်။ပြောပြီး မကြာခင်မှာ ဒီပြဿနာဟာ ဒီလိုနဲ့ ပြီးမသွားဘူးဆိုတာကို အီရန်ဘက်က ဇူလိုင် ၁၀ ရက်မှာ ပြခဲ့ပါတယ်။

ဇူလိုင် ၁၀ ရက်က ပင်လယ်ကွေ့ထဲ ဖြတ်သန်းသွားလာတဲ့ ဗြိတိန် ရေနံတင်သင်္ဘောကို အီရန် တော်လှန်ရေးအစောင့်တပ်က အီရန် ရေယာဉ်သုံးစင်းက ဟန့်တားဖို့ ကြိုးစားခဲ့ပါတယ်။ဟော်မုဇ်ရေလက်ကြားမှာ ဗြိတိန် ရေနံတင်သင်္ဘောကို ဟန့်တားဖို့ ကြိုးပမ်းစဉ် ဗြိတိန်ရေတပ်သင်္ဘော HMS Montrose က ကြားဝင်ပြီး အီရန် ရေယာဉ်တွေကို နှုတ်နဲ့လှမ်းပြီး သတိပေးခဲ့ပါတယ်။အီရန်တို့ရဲ့ ခုလုပ်ရပ်က နိုင်ငံတကာဥပဒေကို ဆန့်ကျင်နေကြောင်း ဆိုပါတယ်။အီရန် ရေယာဉ်သုံးစင်းရဲ့လုပ်ရပ် မအောင်မြင်ခဲ့ပေမယ့် ပင်လယ်ကွေ့ထဲ မတည်ငြိမ်မှုက ပိုပြီဆိုးရွားသွားခဲ့ပါတယ်။

အီရန်ရဲ့ အခုလုပ်ရပ်က နိုင်ငံတကာ ဥပဒေကို ဆန့်ကျင်နေတယ်လို့ ဗြိတိန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောခွင့်ရသူ မော်ဂန်အော်တက်စ် ကတော့ ဒါဟာ ဥပဒေမဲ့လုပ်ရပ်ပဲ ဖြစ်တယ်ဆိုပြီး ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။ဒီဖြစ်ရပ်နောက်ပိုင်းမှာ အမေရိကန်ဘက်က ပင်လယ်ကွေ့တစ်ဝိုက် လုံခြုံရေးအတွက် နိုင်ငံတကာ စစ်ရေးမဟာမိတ်အဖွဲ့ ဖန်တီးလိုတဲ့ သဘောတွေ ထုတ်ပြောလာခဲ့ပါတယ်။အမေရိကန် ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဂျိုးဆက်ဖ်ဒန်းဖို့ဒ် က ဒီဒေသမှာ သင်္ဘောတွေ လွတ်လပ်စွာ ခုတ်မောင်းသွားလာခွင့်ရဖို့ နိုင်ငံအများအပြားနဲ့ အမေရိကန်က ဆွေးနွေးနေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။စစ်ဦးစီးချုပ် အကြီးအကဲအဖြစ် လျာထားခံရတဲ့ ဗိုလ်ချုပ် မက်မီလီ က ပင်လယ်ကွေ့၌ သင်္ဘောများအတွက် စစ်တပ်က စောင့်ရှောက်လိုက်ပါ ပို့ဆောင်ရေး ဆွေးနွေးနေတယ် ဆိုပါတယ်။

ဗြိတိန်ဘက်ကတော့ အီရန်အနေနဲ့ ဆီးရီးယားကို ရေနံပို့တာမဟုတ်ဘူးလို အာမခံကို အီရန် ရေနံတင်သင်္ဘောကို ပြန်လွှတ်မယ်ဆိုပါတယ်။အီရန်ဘက်ကတော့ ဒီလိုအခင်းအကျင်းကို ကြိုပြီးသိထားတဲ့ သဘောပါဘဲ။ဒီမတိုင်ခင်ကတည်းက အီရန်အနေနဲ့ နျူကလီးယားလက်နက် ထုတ်လုပ်ရာမှာ အသုံးဝင်တဲ့ ယူရေနီယံကို တိုးထုတ်သန့်စင်မှုတွေ လုပ်မယ်ဆိုလို့ ဥရောပရော၊ အနောက်အုပ်စုပါ အီရန်ကို ချော့တစ်ခါခြောက်တစ်လှည့်နဲ့ စာချုပ်အတိုင်း လိုက်နာဖို့ ပြန်သိမ်းသွင်းနေရတာပါ။ပြဿနာအစဖြစ်တဲ့ အမေရိကန် သမ္မတ ထရမ့် ကတော့ အီရန်ကို ယူရေနီယံသန့်စင်မှု ကန့်သတ်ချက်ကို ချိုးဖောက်လို့ သတိထားနေဖို့ ဇူလိုင် ၇ ရက်က ခြိမ်းခြောက်ခဲ့ပါတယ်။
ယခုနောက်ပိုင်း ကမ္ဘာ့အရေးတွေမှာ ထဲထဲဝင်ဝင်ပါဝင်လာတဲ့ တရုတ်ဘက်က အီရန် နျူကလီးယား အကျပ်အတည်း ပိုမိုဆိုးဝါးလာရတာဟာ အမေရိကန်ရဲ့ တစ်ဖက်သတ် ကြီးနိုင်ငယ်ညှဉ်းလုပ်လို့ဆိုပြီး ပြစ်တင်ထားတာရှိပါတယ်။

ဒီကြားထဲမှာ အီရန်ကို အစ္စရေးဘက်ကနေ သတိပေးခြိမ်းခြောက်တာတွေလည်း ရှိနေသေးပါတယ်။အစ္စရေးဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင်နေတန်ညာဟု က နီဗာတင် လေတပ်စခန်းမှာ ပြုလုပ်တဲ့ အက်ဖ်-၃၅ တိုက်လေယာဉ်အုပ်စု စစ်ရေးပြအခမ်းအနားမှာ အီရန်ကို ခြိမ်းခြောက်တဲ့အနေနဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှ မည်သည့်နေရာသို့မဆို အက်ဖ်-၃၅ တိုက်လေယာဉ်တွေ လက်လှမ်းမီတယ်ဆိုပြီး ခြိမ်းခြောက်ခဲ့တာပါ။ဒါကလည်း အီရန် လွှတ်တော်အမတ်က အမေရိကန်ဘက်က တိုက်လာရင် အစ္စရေးနိုင်ငံရဲ့ သက်တမ်း နာရီဝက်ပဲ ကျန်ရှိတယ်လို့ ပြောခဲ့တာကို ပြန်တုံ့ပြန်ခဲ့တာပါ။

ဒီအတွက် ဘာတွေဆက်ဖြစ်လာဦးမလဲဆိုတာ စိတ်ဝင်စားစရာပါ။ဒီလို တစ်ကမ္ဘာလုံးနဲ့ဆိုင်တဲ့ အီရန်-အမေရိကန် တင်းမာမှုဖြစ်ပြီး အပြန်အလှန်ခြိမ်းခြောက်မှု သတင်းတွေက ယခုတစ်ပတ်မှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ သတင်းတွေဖြစ်တဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ ကျောင်းသူနှစ်ဦးကို အဓမ္မကျင့်ပြီး ကလေးငယ်ခြောက်ဦးကို လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ စော်ကားလို့ ဘာသာရေးကျောင်းတစ်ခုက ကျောင်းအုပ်ကို ဖမ်းဆီးလိုက်တဲ့ သတင်း၊ ကလေးငယ်နှစ်ဦးကို မဖွယ်မရာပြုမှုအတွက် ကုလသမဂ္ဂ အရာရှိဟောင်း ကနေဒါနိုင်ငံမှ ပီတာဂျွန် ဒေါ်ဂလစ်ချ် (၆၂) နှစ်ကို နီပေါတရားရုံးက ထောင်ဒဏ်ကိုးနှစ်နှင့် ထောင်ခုနစ်နှစ် ချမှတ်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ပါပူးဝါးနယူးဂီနီနိုင်ငံ ဟီလာပြည်နယ်တွင် ရက်များစွာကြာသည်အထိ ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပြိုင်ဘက်လူမျိုးစုများကြား အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုအတွင်း အမျိုးသမီးများနှင့် ကလေးငယ်များ အပါအဝင် လူ ၂၄ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့တဲ့ သတင်း၊ နိုင်ငံတကာ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာရေးအဖွဲ့ AI နဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက ဖိလစ်ပိုင် မူးယစ်ဆေးဝါး နှိမ်နင်းရေး စစ်ပွဲအတွင်း သတ်ဖြတ်မှုတွေကို စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ ကုလကို တိုက်တွန်းခဲ့တဲ့ သတင်း၊ အာရှဒေသမှာ တစ်နှစ်ကို လူတစ်သိန်းမှာ ၂ ဒသမ ၃ ဦးနှုန်းသာ သတ်ဖြတ်ခံရတယ်လို့ ကုလရဲ့ သုတေသနပြုချက်မှာ ဖော်ပြခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ဆီးရီးယား အနောက်မြောက်ပိုင်း အလက်ပိုမှာ ကားဗုံးပေါက်လို့ ၈ ဦးသေဆုံးကာ ဒါဇင်ကျော် ထိခိုက်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ အာဖဂန်ပြည်သူ့စစ်တစ်ဦးရဲ့ မင်္ဂလာဆောင်မှာ ဆယ်ကျော်သက်တစ်ဦး အသေခံဗုံးခွဲလို့ လူကိုးဦး သေဆုံးပြီး ၂၀ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့တဲ့ သတင်းတွေလည်း ယခုတစ်ပတ်မှာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

အစ္စလာမ်ကမ္ဘာမှာ ယုတ်လျော့လာတဲ့ အမေရိကန် သြဇာအာဏာ

S-400 တာဝေးပစ် လေကြောင်းကာကွယ်ရေးစနစ်ကို ရုရှားကနေ ဇူလိုင် ၁၂ ရက်မှာ ပေးပို့လိုက်မှုနဲ့အတူ အမေရိကန်ရဲ့ တစ်ခုတည်းသော နေတိုးအဖွဲ့ဝင် အစ္စလာမ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ တူရကီက အမေရိကန်ကို အာခံပြလိုက်ပါတယ်။အစ္စလာမ်ကမ္ဘာရဲ့ အင်အားကြီး တူရကီက ယခုလိုအာခံပြလိုက်တာဟာ အမေရိကန်အတွက် ဖင်ကြားခဲခုသလိုပါဘဲ။လွန်ခဲ့သည့်သီတင်းပတ်ကပဲ အမေရိကန်က  တူရကီကို ရုရှားဒုံးကျည်စနစ်ကိ ဝယ်ယူခဲ့ရင် ဆိုးရွားတဲ့ နောက်ဆက်တွဲအကျိုးဆက်တွေ လက်ခံရရှိမယ်လို့ ခြိမ်းခြောက်ထားခဲ့တာပါ။

ဒါပေမယ့် တူရကီက နောက်မဆုတ်ဘဲ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့လို့ အမေရိကန်-တူရကီ ဆက်ဆံရေးက တင်းမာလာဖို့် သေချာနေပါပြီ။အမေရိကန်က တူရကီကို ရုရှားမှ S-400  ဒုံးကျည်စနစ် ဝယ်ယူမှု ဖျက်သိမ်းဖို့ ဇူလိုင် ၃၁ ရက်အထိ အချိန်ပေးထားခဲ့တာပါ။ဒါကို မလိုက်နာရင် အက်ဖ် ၃၅ ဂျက်လေယာဉ် အစီအစဉ်မှ တူရကီကို ဖယ်ရှားမယ်လို့ ဆိုခဲ့ပါတယ်။ဇူလိုင် ၁၂ ရက်မှာ အမ်ကာရာလေဆိပ်ကို ရုရှားကနေ S-400  ဒုံးကျည်စနစ်ကို စတင်ပေးပို့လာတဲ့အခါ အမေရိကန်ဘက်က တူရကီကို ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ချမှတ်ရန် စီစဉ်နေတယ်ဆိုပြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေထဲမှာ  တူရကီက လူတွေကို ဗီဇာထုတ်ပေးမှု တားမြစ်ခြင်း၊ အမေရိကန်အခြေစိုက် Export-Import Bank အား အသုံးပြုခွင့်မပေးခြင်းကနေ အမေရိကန် ဘဏ္ဍာရေးစနစ်နှင့် ပို့ကုန်လိုင်စင်များ ထုတ်မပေးခြင်းတို့ ပါဝင်နိုင်လို့ တူရကီအတွက် အခက်တွေ့နိုင်စရာတွေပါ။တူရကီဘက်ကတော့ ပြီးခဲ့တဲ့ အိုဆာကာ G-20 အစည်းအဝေးမှာ အမေရိကန်သမ္မတ ထရမ့် က တူရကီသမ္မတကို S-400 များ ဝယ်ယူခြင်းကြောင့်  ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ မလုပ်ဆောင်ဖူးလို့ ပြောခဲ့တယ် ဆိုပါတယ်။

အမေရိကန်အနေနဲ့ တူရကီရဲ့ အာခံခြင်းကို ဒီနေရာမှာမှ မဟုတ်ပါဘူး။ဆိုက်ပရပ်စ်နိုင်ငံ ကမ်းလွန်ဒေသမှာ ဆိုက်ပရပ်စ်အစိုးရ၏ ရှာဖွေတူးဖော်ပိုင်ခွင့်ကို ကျော်လွန်စွက်ဖက်ပြီး ရေနံရှာဖွေ တူးဖော်နေတာကိုလည်း တားနေရပါတယ်။ဆိုက်ပရပ်စ်ကမ်းလွန်ဒေသမှာ တူရကီဘက်က ကိုယ်ပိုင်ရေနံတူးသင်္ဘောများ စေလွှတ်ထားရာမှာ အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းသို့ မေလကတည်းက စေလွှတ်ထားပြီး ယခုသီတင်းပတ် အစောပိုင်းမှာ ဒုတိယ ရေနံတူးသင်္ဘောတစ်စီးကို ဆိုက်ပရပ်စ် အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းကို စေလွှတ်ခဲ့တာပါ။ယခုဖြစ်တဲ့နေရာက တူရကီနဲ့ ဆိုက်ပရပ်စ်အစိုးရကြား သူပိုင်ကိုယ်ပိုင် အငြင်းပွားနေတဲ့ မြေထဲပင်လယ်ထဲက အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ပြီး ကျွန်းတောင်ဘက်ကမ်းလွန်မှာ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ ရှာဖွေတွေ့ရှိထားတဲ့ နေရာပါ။အမေရိကန်ကတော့ ဒီလိုလုပ်နေတာတွေ ရပ်တန့်ဖို့ တူရကီကို တိုက်တွန်းထားပါတယ်။

တူရကီအတွက်လည်း ပြည်တွင်းမှာ ထောက်ခံမှုရဖို့ ဒီလိုတွေ လုပ်နေရပေမယ့် သူ့မှာလည်း ပြဿနာနဲ့ပါ။နိုင်ငံထဲမှာ ဆီးရီးယား ဒုက္ခသည်ပေါင်း ၃ ဒသမ ၅ သန်းကို လက်ခံထားလို့ ပြဿနာတွေ ဖြစ်နေပါတယ်။ရက်အနည်းငယ်က ဆီးရီးယားဒုက္ခသည် ငါးသိန်းနေထိုင်တဲ့ အစ္စတန်ဘူလ်မှာ ဆီးရီးယားဒုက္ခသည်တွေရဲ့ လုပ်ငန်းကိုင်ငန်းတွေ ရှိရာအရပ်မှာ ဆီးရီးယားဆိုင်တွေကို တူရကီလူအုပ်တွေက ဝင်ရောက်ဖျက်ဆီးမှုတွေ ဖြစ်နေပါတယ်။ဆီးရီးယား ပြည်တွင်းစစ် စတဲ့ ၂၀၁၁ ကစတင်ပြီး တူရကီက ဆီးရီးယားဒုက္ခသည်တွေကို ခေါ်ယူလက်ခံထားခဲ့တာမှာ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုနဲ့ ပညာရေး အခမဲ့ပေးထားလို့ တိုးပွားလာတဲ့ ဒုက္ခသည်ဦးရေကြောင့် တူရကီနိုင်ငံမှာ အလုပ်လက်မဲ့နှုန်း မြင့်တက်တာနဲ့ ငွေကြေးဖောင်းပွမှု ကြီးမားတဲ့ဒဏ်ကို ကြုံတွေ့နေရတာပါ။ဒီအတွက် တချို့သူတွေက ဆီးရီးယားဒုက္ခသည်တွေကို တရားခံအဖြစ် ပစ်မှတ်ထားလာကြတာပါ။

တူရကီကို အရေးယူပိတ်ဆို့မယ့် အမေရိကန်မှာလည်း ပြဿနာနဲ့ပါ။မကြာမီက ဗြိတိန်သံအမတ်က အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် က အသုံးမကျဘူးလို့ ပြောခဲ့တဲ့ ကြေးနန်းများ ပေါက်ကြားလို့ ထရမ့် က အမေရိကန်အစိုးရအဖွဲ့သည် ဗြိတိန်သံအမတ် ကင်ဒါရော့၏ ကြည်ညိုလေးစားသူများ မဟုတ်ဘူးလို့ တုံ့ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ဒီနောက်မှာ အပြန်အလှန်အပြစ်တင်မှုတွေ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သလို အမေရိကန်ဆိုင်ရာ ဗြိတိန်သံအမတ် နုတ်ထွက်ခဲ့ရပါတယ်။အီးယူကနေထွက်မယ့် ဗြိတိန်အတွက် အမေရိကန်နဲ့ ဆက်ဆံရေးက အရမ်းအရေးကြီးပါတယ်။ဒီလိုဆက်ဆံရေးယိုယွင်းလာချိန်မှာ ဗြိတိန်ဘက်က အမေရိကန်နဲ့ ဆက်ဆံရေးပြန်ကောင်းဖို့ ပြန်ကြိုးစားနေပေမယ့် ဥရောပမှ အင်အားကြီးတဲ့ ဂျာမနီက အမေရိကန် တောင်းဆိုတဲ့ ဆီးရီးယားကို တပ်ဖွဲတွေစေလွှတ်ဖို့ ကိစ္စကို ပယ်ချခဲ့ပါတယ်။

ထရမ့် ကို အစ္စလာမ်ကမ္ဘာနဲ့ ဥရောပမဟာမိတ်တွေက မကြိုက်ပေမယ့် သူ့ပြည်တွင်းမှာတော့ သူ့လက်ထက်မှာ နိုင်ငံစီးပွားရေး ခိုင်မာအောင် လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်လို့ ထောက်ခံမှုမှာ စံချိန်တင် မြင့်တက်လာနေပါတယ်။

ဒီသတင်းတွေက ယခုတစ်ပတ် သတင်းတွေထဲက အမေရိကန် စိုက်ပျိုးရေးထုတ်ကုန်များကို ဝယ်ယူရန် ပေးထားတဲ့ ကတိကို တရုတ်နိုင်ငံ ပျက်ကွတ်တယ်လို့ သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် က စွပ်စွဲလိုက်တဲ့ သတင်း၊ ပြင်သစ်က အမေရိကန် သတိပေးခြိမ်းခြောက်နေတဲ့ကြားက သူ့နိုင်ငံထဲ လာရောင်းတဲ့ ဂူးဂဲလ်နှင့် ဖေ့စ်ဘွတ်ခ်ကဲ့သို့ နိုင်ငံစုံကုမ္ပဏီကြီးများရဲ့ အခွန် ၃ ရာခိုင်နှုန်း စည်းကြပ်ကောက်ခံတော့မယ့် သတင်း၊ အီတလီအစိုးရရှေ့ နေတွေက မီဒီယာတွေဖော်ပြခဲ့တဲ့ ရုရှားအရာရှိတွေနဲ့ အာဏာရပါတီ ထိပ်တန်းပုဂ္ဂိုလ်တွေ တွေ့ဆုံမှုကို စစ်ဆေးနေတဲ့ သတင်း၊ တောင်ကိုရီးယား နည်းပညာကုမ္ပဏီများ အသုံးပြုသည့် ကုန်ပစ္စည်းတွေကို ဂျပန်ဘက်က ထိန်းချုပ်လိုက်တဲ့အတွက် တောင်ကိုရီးယားဘက်က မှီခိုမှုလျှော့ချတော့မယ်ဆိုတဲ့ သတင်း၊ ထိုင်း စစ်ဘက်ဆိုင်ရာခေါင်းဆောင် ပရာယွတ်ချန်အိုချာ က ၎င်း၏ အရပ်သားအစိုးရအဖွဲ့သစ် ကျမ်းသစ္စာမကျိန်ဆိုမီ စစ်အုပ်ချုပ်ရေး အဆုံးသတ်ရန် ညွှန်ကြားခဲ့တဲ့ သတင်းတွေထဲ ထူးထူးခြားခြား စိတ်ဝင်စားစရာ ဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတာ တင်ပြရင်း ယခုတစ်ပတ် သတင်းသုံးသပ်ချက်ကို ဒီမှာဘဲ ရပ်လိုက်ချင်ပါတယ်။

မင်းထက်
ဇူလိုင် - ၁၅

( Zawgyi )

ယခုတစ္ပတ္ သတင္းေတြထဲ သတိထားစရာျဖစ္တဲ့ သတင္းေတြက ၿဗိတိန္ ေရနံတင္သေဘၤာကို အီရန္က ဟန႔္တားဖို႔ႀကိဳးစားတဲ့ သတင္းနဲ႔ အေမရိကန္ တားေနတဲ့ၾကားက ႐ုရွားကေန S-400 ေလေၾကာင္းကာကြယ္ေရးစနစ္ကို တူရကီက ဝယ္ယူလိုက္တဲ့ သတင္းေတြပါဘဲ။

ဒီသတင္းေတြက ယခုတစ္ပတ္မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ထိုင္ဝမ္ထံ ကန္ေဒၚလာ ၂ ဒသမ ၂ ဘီလီယံဖိုး လက္နက္ေရာင္းခ်မယ့္ အစီအစဥ္ကို အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနက အတည္ျပဳလိုက္တဲ့ သတင္း၊ အေမရိကန္က ရႈျမင္ထားေသာ တ႐ုတ္ကုမၸဏီ ဟြာေဝးထံမွ နည္းပညာကို အေျခခံထားသည့္ မ်ိဳးဆက္သစ္ 5G မိုဘိုင္းဖုန္း ကြန္ရက္ကို မိုနာကိုမွာ ပထမဆုံးမိတ္ဆက္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ကိုရီးယားႏိုင္ငံသားတစ္ဦး ေျမာက္ကိုရီးယားသို႔ ဘက္ေျပာင္းခိုလႈံခဲ့ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ အေမရိကန္ႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးသေဘာတူညီခ်က္ လက္မွတ္ေရးထိုးရန္အတြက္ ေျမာက္ကိုရီးယားက ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒသစ္ကို ျပ႒ာန္းလိုက္တဲ့ သတင္း၊ ထရမ့္ လက္ထက္ အေမရိကန္ရဲ႕ ကုန္သြယ္ေရးမူဝါဒနဲ႔ Brexit ျဖစ္စဥ္ေတြေၾကာင့္ ဥေရာပစီးပြားေရးကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္လို႔ အီးယူက သုံးသပ္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ေတာင္ကိုရီးယား စစ္တပ္ထဲ လိင္ေစာ္ကားမႈေတြ ျဖစ္ပြားေနတယ္လို႔ AI အဖြဲ႕က ထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့ သတင္း၊ လက္ရွိဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးေဆာင္တဲ့ အာဏာရပါတီ ဂရိေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ ရႈံးနိမ့္သြားတဲ့ သတင္းေတြနည္းတူ အမ်ားျပည္သူ သတင္းဖတ္သူေတြကို စိတ္ဝင္စားမႈပိုေစခဲ့ပါတယ္။

ငလ်င္၊ ေရႀကီး၊ မုန္တိုင္းႏွင့္ ယေန႔သဘာဝေဘး

ယခုတစ္ပတ္ သဘာဝေဘး သတင္းေတြထဲ သတိထားစရာ သတင္းျဖစ္ခဲ့တာက အင္ဒိုငလ်င္သတင္းပါ။အင္အား ၇ ဒသမ ၃ အဆင့္ဆိုတာ အေတာ္ေလးျပင္းထန္တဲ့ အဆင့္ပါ။ဒီမတိုင္မီ ဇူလိုင္ ၇ ရက္က ဆူလာေဝစီနဲ႔ မာလူကူကြၽန္းေတြအနားမွာ ျပင္းအား ၆ ဒသမ ၉ အဆင့္ရွိ အားျပင္းငလ်င္တစ္ခု လႈပ္ခတ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ဒီငလ်င္က ပင္လယ္ေရသမုဒၵရာေအာက္ ၂၄ ကီလိုမီတာ အနက္ကို ဗဟိုျပဳ လႈပ္ခတ္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဒါဟာ ဆူနာမီအတြက္ သတိေပးခ်က္ထုတ္ရမယ့္ အေျခအေနစိုက္ခဲ့ပါတယ္။ေဒသခံေတြအတြက္ကေတာ့ လႈပ္ခတ္စဥ္ ဆူနာမီသတိေပးခ်က္ ထြက္ခဲ့လို ကုန္းျမင့္ေဒသကို ေသေျပးရွင္ေျပး ေျပးခဲ့ရတာပါ။

ဇူလိုင္ ၁၄ ရက္မွာေတာ့ အင္ဒိုနီးရွား အေရွ႕ပိုင္း ေျမာက္မာလူကူျပည္နယ္မွာ အင္အား ၇ ဒသမ ၃ မဂၢနီက်ဳ အဆင့္ရွိ အားျပင္းငလ်င္တစ္ခု လႈပ္ခတ္ခဲ့ပါတယ္။ကုန္းေျမေအာက္ ဗဟိုျပဳလႈပ္ခတ္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဆူနာမီအတြက္ ေဘးကင္းတယ္ေျပာေပမယ့္ ဆြဲခါရမ္းသလို လႈပ္ခါတဲ့ ငလ်င္ေၾကာင့္ ေနအိမ္ေတြ ၿပိဳက်သလို လမ္းေတြကြဲအက္ကာ ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈ မ်ားခဲ့ပါတယ္။ျပင္းအားႀကီးမားတဲ့အျပင္ ေဇာက္တိမ္ငလ်င္ထဲ ပါဝင္ၿပီး ေျမေအာက္ ၁၀ ကီလိုမီတာ (၆ မိုင္) ကို ဗဟိုျပဳခဲ့လို႔ ေဒသခံေတြ ငလ်င္လႈပ္ခတ္မႈဒဏ္ကို သိသိသာသာ ခံလိုက္ရပါတယ္။ငလ်င္ျပင္းထန္တဲ့အတြက္ အနီးနားက ဆူလာေဝစီအထိေတာင္ ငလ်င္က သက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ေဒသခံအမ်ားစု ငလ်င္ႀကီးေနာက္ကေန ပါလာတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲ ငလ်င္ငယ္ေတြေၾကာင့္ အိမ္ေပၚျပန္မတက္ရဲဘဲ ယာယီခိုလႈံစခန္းေတြမွာ သြားခိုလႈံရတဲ့အထိပါဘဲ။ေသဆုံးထိခိုက္မႈစာရင္းက ရွိခဲ့တဲ့အတြက္ ငလ်င္နဲ႔ အကြၽမ္းတဝင္ျဖစ္တဲ့ အင္ဒိုနီးရွားအတြက္ ေနာက္ထပ္မွတ္တမ္းတစ္ခုပါဘဲ။

ငလ်င္ေတြေၾကာင့္ လူေတြ မအိပ္ရဲတဲ့အခ်ိန္မွာ အေမရိကန္မွာလည္း လူေတြ က်ီးလန႔္စာစားဆိုသလို ျဖစ္ေနရတဲ့ အျဖစ္ကို ေရာက္ေနပါတယ္။ဒါက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု မကၠဆီကိုပင္လယ္ေကြ႕နားက ျပည္နယ္ျဖစ္တဲ့ လူဝီစီယားနားမွာပါ။လူဝီစီယားနားကို ဟာရီကိန္းမုန္တိုင္း ဘယ္ရီ ဝင္ေရာက္လာမွာမို႔ အားလုံးက လန႔္ျဖန႔္ေနၾကတာပါ။ဒီေဒသမွာ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္က ကတ္ထရီနာ မုန္တိုင္းဝင္ခဲ့လို႔ ေဒသခံေတြ အထိနာခဲ့သလို ျပည္နယ္လည္း ဖြတ္ဖြတ္ညက္ညက္ ေၾကခဲ့ရပါတယ္။ဒီဒဏ္က အခုထိ မေၾကေသးတဲ့အခါ ယခုဝင္လာမယ့္ ဘယ္ရီမုန္တိုင္းက  လူဝီစီယားနားျပည္နယ္ထဲက အႀကီးဆုံးျဖစ္တဲ့ နယူေအာ္လင္းမွာ ျပင္ဆင္မႈေတြ တက္သုတ္႐ိုက္ ျပဳလုပ္ခဲ့ရပါတယ္။

မကၠဆီကိုပင္လယ္ေကြ႕ထဲ အားယူေနတဲ့ မုန္တိုင္းဘယ္ရီဟာ ေလတိုက္ႏႈန္း တစ္နာရီလွ်င္ ၆၅ မိုင္ ႏႈန္းအထိ ႀကီးထြားလာႏိုင္လို႔ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုထဲ ဝင္တဲ့အခါ ဟာရီကိန္းျဖစ္သြားႏိုင္လို႔ အေမရိကန္ သမၼတကိုယ္တိုင္ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ အေရးေပၚအေျခအေနကို လူဝီစီယားနားျပည္နယ္မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့ရတယ္။အေစာပိုင္းက တစ္နာရီ ၇၄ မိုင္ႏႈန္းနဲ႔ ဝင္လာမယ္လို႔ မွန္းခဲ့ေပမယ့္ တစ္ကယ္ဝင္လာခ်ိန္မွာ ဒီထက္ပိုျပင္းခဲ့လို႔ အရင္ျပင္ဆင္ထားတဲ့ ျပင္ဆင္မႈေတြက လိုအပ္မႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ဒီေဒသမွာေနတဲ့ လူေတြအတြက္ အထိမနာေစဖို႔ ျပင္ဆင္မႈေတြ အားေကာင္းခဲ့ေပမယ့္ ထိခိုက္ဆုံးရႈံးမႈက ရွိခဲ့ပါတယ္။ဟာရီကိန္းဘယ္ရီေၾကာင့္ နယူးေအာ္လန္မွာ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ပ်က္စီးမလဲ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ဆုံးရႈံးမႈေတြရွိမလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာပါ။

ရာသီဥတုက ႀကိဳမွန္းထားလို႔ မရဘူးဆိုသလိုပါဘဲ။ဂရိေျမာက္ပိုင္းကို ဇူလိုင္ ၁၀ ရက္က ဆိုင္းမဆင့္ ဗုံမဆင့္ က်ေရာက္တဲ့ ေလျပင္းေၾကာင့္  ဂရိကမ္းေျခတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ေဟလကီဒီကီမွာ အေဆာက္အအုံေတြ ၿပိဳလဲၿပီး လာအပန္းေျဖတဲ့သူေတြ ေသေၾကတဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။၁၅ မိနစ္ၾကာ တိုက္ခတ္ခဲ့တဲ့ ေလျပင္းေၾကာင့္ ခ်က္လင္မယားႏွစ္ဦး၊ ႐ိုေမးနီးယားမိသားစုသုံးဦး၊ ႐ုရွားသားအဖႏွစ္ဦးနဲ႔ ဂရိတံငါသည္တစ္ဦး ေသဆုံးခဲ့ပါတယ္။အိႏၵိယမွာေတာ့ မိုးသည္းထန္စြာ ႐ြာသြန္းတာေၾကာင့္ လူသုံးဦး ေသဆုံးၿပီး လူရွစ္သိန္းေက်ာ္ ေရေဘးသင့္ေနပါတယ္။နီေပါမွာေတာ့ ေရႀကီးမႈေတြနဲ႔ ေျမၿပိဳမႈေတြေၾကာင့္ လူ ၁၅ ဦးေသဆုံးၿပီး ၆ ဦးေပ်ာက္ဆုံးေနခဲ့ပါတယ္။စပိန္ေျမာက္ပိုင္းမွာ ယခုရက္ပိုင္းအတြင္း မိုး႐ြာသြန္းမႈမ်ားၿပီး ႐ုတ္တရက္ ေရလႊမ္းမိုးမႈျဖစ္လို႔ လမ္းေတြ ပိတ္ကုန္တာ၊ မီးရထားခရီးစဥ္ေတြ ေႏွာင့္ေႏွးတာကားေတြ၊ ဂိုေဒါင္ေတြ၊ ေျမေအာက္ခန္းေတြ၊ ထပ္ခိုးေတြ၊ စတိုးေတြ၊ လမ္းေတြ၊ စက္႐ုံေတြ ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈေတြျဖစ္ေပၚကာ ကားေတြေရထဲေျမာၿပီး ေသဆုံးသူအခ်ိဳ႕ ရွိခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုမိုးသည္းထန္တာ၊ ေရႀကီးတာေတြနဲ႔ ဆန႔္က်င္ဘက္ မိုးေခါင္တာေတြ၊ ေန႔အပူခ်ိန္ ျမင့္တက္တာေတြေၾကာင့္ အိႏၵိယမွာဘဲ ေရေမွာင္ခိုေဈးကြက္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ေရတစ္ပုံးကို ႐ူပီး ၂၀ ကေန ၅၀ အထိ ေပးရတာပါ။ကေမာက္ရာသီဥတုေတြ ကမာၻတစ္လႊားျဖစ္ေနသလို လူလုပ္တဲ့ မေတာ္ဆေတြေၾကာင့္လည္း ကမာၻအႏွံ႔ ထိခိုက္ေသဆုံးမႈေတြ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ဇူလိုင္ ၁၁ ရက္က ဗန္ကူးဗားၿမိဳ႕ကေန ပ်ံသန္းလာတဲ့ Air Canada ေလယာဥ္တစ္စင္း ျပင္းထန္တဲ့ ၾသစေၾတးလွ်ကိုလာစဥ္ ေလလႈိင္းထန္မႈနဲ႔ ေတြ႕ႀကဳံရလို႔ ခရီးသည္ ၃၅ ထက္မနည္း ဒဏ္ရာရရွိခဲ့ၿပီး ဟိုႏိုလူလူမွာ ႐ုတ္တရက္ ဆင္းသက္ခဲ့တဲ့အျဖစ္ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ဘရာဇီးမွာေတာ့ ဇန္နဝါရီ ၂၅ ရက္က ျဖစ္ခဲ့တဲ့ လူ ၂၅၀ ခန႔္ ေသဆုံးခဲ့တဲ့ ေရကာတာၿပိဳက်မႈအတြက္ ႏိုင္ငံတကာ မိုင္းလုပ္ငန္းကုမၸဏီႀကီး Vale SA ကို အပ်က္အစီးအားလုံးအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးဖို႔ ဘရာဇီးတရား႐ုံးတစ္ခုက အမိန႔္ခ်မွတ္ခဲ့တာ ရွိပါတယ္။

အဆိုပါ သတင္းေတြလို သဘာဝေဘးေတြ လူလုပ္ေဘးေတြ သတင္းအျပင္ တျခားသတင္းေတြျဖစ္တဲ့ အင္ဒိုနီးရွားအစိုးရက ဆူယာဘာယာၿမိဳ႕ရွိ အမႈိက္တန္ခ်ိန္ ၂၁၀ ေက်ာ္ကို မူရင္း ဩစေၾတးလ်ႏိုင္ငံသို႔ ျပန္လည္ပို႔ေဆာင္မယ္လို႔ ေျပာလိုက္တဲ့ သတင္း၊ မေလးရွားႏိုင္ငံမွ အသက္ (၂) ႏွစ္အ႐ြယ္ မိန္းကေလးငယ္တစ္ဦး  ေပါင္မုန႔္အပိုင္း အစနင္ၿပီး ေသဆုံးခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ကေနဒါႏိုင္ငံ ကယ္ဂါရီၿမိဳ႕တြင္ ၁,၈၀၈ ေပ အရွည္ ႀကိဳးတန္းကို လမ္းေလွ်ာက္ျဖတ္သန္းၿပီး လူစြန႔္စား နစ္ဝယ္လန္ဒါ ဂင္းနစ္ကမာၻ႔စံခ်ိန္တစ္ရပ္အား ခ်ိဳးဖ်က္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ စင္ေရာ္ငွက္ေတြကေန ေဆးမတိုးႏိုင္တဲ့ ေရာဂါပိုးေတြ စင္ေရာ္ငွက္ေတြ သယ္လာႏိုင္တယ္လို႔ မားေဒါ့တကၠသိုလ္မွ သုေတသနပညာရွင္တစ္ဦးက သတိေပးလိုက္တဲ့ သတင္း၊ ပါကစၥတန္မွာ အကၠဘာ ခရီးသည္တင္ အျမန္ရထားနဲ႔ စာပို႔ကုန္ရထား တိုက္မိလို႔ ခရီးသည္ ၁၄ ဦးေသဆုံးၿပီး ၇၉ ဦးဒဏ္ရာရခဲ့တဲ့ သတင္းေတြလည္း ယခုရက္သတၱပတ္အတြင္းမွာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

အေနာက္အုပ္စုကို အာခံလာတဲ့ အီရန္

မၾကာခင္က ဂ်ီဘေရာ္လ္တာ ေရလက္ၾကားမွာ အီရန္ ေရနံတင္သေဘၤာတစ္စင္းကို ၿဗိတိန္က ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းလိုက္တဲ့အတြက္ အီရန္ - အေမရိကန္ ျပႆနာထဲ ၿဗိတိန္က ပါဝင္လာခဲ့ပါတယ္။ၿဗိတိန္ဘက္က ဒီလိုလုပ္ခဲ့တဲ့အတြက္  အီရန္ဘက္က ေရနံစည္ေပါင္းႏွစ္သန္း တင္ေဆာင္တဲ့  ဒီ Grace 1 ေရနံတင္သေဘၤာဟာ အေနာက္အုပ္စုက စြပ္စြဲသလို ဆီးရီးယားကို သြားပို႔တာမဟုတ္ဘူးလို႔ ျငင္းဆန္ခဲ့ေပမယ့္ အေမရိကန္ဘက္ကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ ကန႔္သတ္ပိတ္ဆို႔မႈကို ပူးေပါင္းပါဝင္ခဲ့လို႔ ၿဗိတိန္ကို ခ်ီးက်ဴးခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ အီရန္ ေရနံတင္သေဘၤာကို ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းခဲ့တဲ့အတြက္ ၿဗိတိန္ကို ႐ုရွား အပါအဝင္ အီရန္ေထာက္ခံသူေတြက ရႈတ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။အီရန္သမၼတ ဟတ္ဆန္႐ိုဟာနီ က အီရန္ ေရနံတင္သေဘၤာဟာ ဆန္ရွင္ကို ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းမရွိဘူးလို႔ေျပာၿပီး ဒီလို ပင္လယ္ဓားျပဆန္ဆန္ လုပ္ရပ္အတြက္ ေနာက္ဆက္တြဲ အက်ိဳးဆက္ကို ရင္ဆိုင္ရမယ္လို႔ သတိေပးထားခဲ့ပါတယ္။ေျပာၿပီး မၾကာခင္မွာ ဒီျပႆနာဟာ ဒီလိုနဲ႔ ၿပီးမသြားဘူးဆိုတာကို အီရန္ဘက္က ဇူလိုင္ ၁၀ ရက္မွာ ျပခဲ့ပါတယ္။

ဇူလိုင္ ၁၀ ရက္က ပင္လယ္ေကြ႕ထဲ ျဖတ္သန္းသြားလာတဲ့ ၿဗိတိန္ ေရနံတင္သေဘၤာကို အီရန္ ေတာ္လွန္ေရးအေစာင့္တပ္က အီရန္ ေရယာဥ္သုံးစင္းက ဟန႔္တားဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ေဟာ္မုဇ္ေရလက္ၾကားမွာ ၿဗိတိန္ ေရနံတင္သေဘၤာကို ဟန႔္တားဖို႔ ႀကိဳးပမ္းစဥ္ ၿဗိတိန္ေရတပ္သေဘၤာ HMS Montrose က ၾကားဝင္ၿပီး အီရန္ ေရယာဥ္ေတြကို ႏႈတ္နဲ႔လွမ္းၿပီး သတိေပးခဲ့ပါတယ္။အီရန္တို႔ရဲ႕ ခုလုပ္ရပ္က ႏိုင္ငံတကာဥပေဒကို ဆန႔္က်င္ေနေၾကာင္း ဆိုပါတယ္။အီရန္ ေရယာဥ္သုံးစင္းရဲ႕လုပ္ရပ္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ေပမယ့္ ပင္လယ္ေကြ႕ထဲ မတည္ၿငိမ္မႈက ပိုၿပီဆိုး႐ြားသြားခဲ့ပါတယ္။

အီရန္ရဲ႕ အခုလုပ္ရပ္က ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒကို ဆန႔္က်င္ေနတယ္လို႔ ၿဗိတိန္ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးဌာနက ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာန ေျပာခြင့္ရသူ ေမာ္ဂန္ေအာ္တက္စ္ ကေတာ့ ဒါဟာ ဥပေဒမဲ့လုပ္ရပ္ပဲ ျဖစ္တယ္ဆိုၿပီး ရႈတ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။ဒီျဖစ္ရပ္ေနာက္ပိုင္းမွာ အေမရိကန္ဘက္က ပင္လယ္ေကြ႕တစ္ဝိုက္ လုံၿခဳံေရးအတြက္ ႏိုင္ငံတကာ စစ္ေရးမဟာမိတ္အဖြဲ႕ ဖန္တီးလိုတဲ့ သေဘာေတြ ထုတ္ေျပာလာခဲ့ပါတယ္။အေမရိကန္ ေရတပ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ဂ်ိဳးဆက္ဖ္ဒန္းဖို႔ဒ္ က ဒီေဒသမွာ သေဘၤာေတြ လြတ္လပ္စြာ ခုတ္ေမာင္းသြားလာခြင့္ရဖို႔ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပားနဲ႔ အေမရိကန္က ေဆြးေႏြးေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ အႀကီးအကဲအျဖစ္ လ်ာထားခံရတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ မက္မီလီ က ပင္လယ္ေကြ႕၌ သေဘၤာမ်ားအတြက္ စစ္တပ္က ေစာင့္ေရွာက္လိုက္ပါ ပို႔ေဆာင္ေရး ေဆြးေႏြးေနတယ္ ဆိုပါတယ္။

ၿဗိတိန္ဘက္ကေတာ့ အီရန္အေနနဲ႔ ဆီးရီးယားကို ေရနံပို႔တာမဟုတ္ဘူးလို အာမခံကို အီရန္ ေရနံတင္သေဘၤာကို ျပန္လႊတ္မယ္ဆိုပါတယ္။အီရန္ဘက္ကေတာ့ ဒီလိုအခင္းအက်င္းကို ႀကိဳၿပီးသိထားတဲ့ သေဘာပါဘဲ။ဒီမတိုင္ခင္ကတည္းက အီရန္အေနနဲ႔ န်ဴကလီးယားလက္နက္ ထုတ္လုပ္ရာမွာ အသုံးဝင္တဲ့ ယူေရနီယံကို တိုးထုတ္သန႔္စင္မႈေတြ လုပ္မယ္ဆိုလို႔ ဥေရာပေရာ၊ အေနာက္အုပ္စုပါ အီရန္ကို ေခ်ာ့တစ္ခါေျခာက္တစ္လွည့္နဲ႔ စာခ်ဳပ္အတိုင္း လိုက္နာဖို႔ ျပန္သိမ္းသြင္းေနရတာပါ။ျပႆနာအစျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ သမၼတ ထရမ့္ ကေတာ့ အီရန္ကို ယူေရနီယံသန႔္စင္မႈ ကန႔္သတ္ခ်က္ကို ခ်ိဳးေဖာက္လို႔ သတိထားေနဖို႔ ဇူလိုင္ ၇ ရက္က ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့ပါတယ္။
ယခုေနာက္ပိုင္း ကမာၻ႔အေရးေတြမွာ ထဲထဲဝင္ဝင္ပါဝင္လာတဲ့ တ႐ုတ္ဘက္က အီရန္ န်ဴကလီးယား အက်ပ္အတည္း ပိုမိုဆိုးဝါးလာရတာဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ တစ္ဖက္သတ္ ႀကီးႏိုင္ငယ္ညႇဥ္းလုပ္လို႔ဆိုၿပီး ျပစ္တင္ထားတာရွိပါတယ္။

ဒီၾကားထဲမွာ အီရန္ကို အစၥေရးဘက္ကေန သတိေပးၿခိမ္းေျခာက္တာေတြလည္း ရွိေနေသးပါတယ္။အစၥေရးဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဘင္ဂ်မင္ေနတန္ညာဟု က နီဗာတင္ ေလတပ္စခန္းမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ အက္ဖ္-၃၅ တိုက္ေလယာဥ္အုပ္စု စစ္ေရးျပအခမ္းအနားမွာ အီရန္ကို ၿခိမ္းေျခာက္တဲ့အေနနဲ႔ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွ မည္သည့္ေနရာသို႔မဆို အက္ဖ္-၃၅ တိုက္ေလယာဥ္ေတြ လက္လွမ္းမီတယ္ဆိုၿပီး ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့တာပါ။ဒါကလည္း အီရန္ လႊတ္ေတာ္အမတ္က အေမရိကန္ဘက္က တိုက္လာရင္ အစၥေရးႏိုင္ငံရဲ႕ သက္တမ္း နာရီဝက္ပဲ က်န္ရွိတယ္လို႔ ေျပာခဲ့တာကို ျပန္တုံ႔ျပန္ခဲ့တာပါ။

ဒီအတြက္ ဘာေတြဆက္ျဖစ္လာဦးမလဲဆိုတာ စိတ္ဝင္စားစရာပါ။ဒီလို တစ္ကမာၻလုံးနဲ႔ဆိုင္တဲ့ အီရန္-အေမရိကန္ တင္းမာမႈျဖစ္ၿပီး အျပန္အလွန္ၿခိမ္းေျခာက္မႈ သတင္းေတြက ယခုတစ္ပတ္မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြျဖစ္တဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံမွာ ေက်ာင္းသူႏွစ္ဦးကို အဓမၼက်င့္ၿပီး ကေလးငယ္ေျခာက္ဦးကို လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေစာ္ကားလို႔ ဘာသာေရးေက်ာင္းတစ္ခုက ေက်ာင္းအုပ္ကို ဖမ္းဆီးလိုက္တဲ့ သတင္း၊ ကေလးငယ္ႏွစ္ဦးကို မဖြယ္မရာျပဳမႈအတြက္ ကုလသမဂၢ အရာရွိေဟာင္း ကေနဒါႏိုင္ငံမွ ပီတာဂြၽန္ ေဒၚဂလစ္ခ်္ (၆၂) ႏွစ္ကို နီေပါတရား႐ုံးက ေထာင္ဒဏ္ကိုးႏွစ္ႏွင့္ ေထာင္ခုနစ္ႏွစ္ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ပါပူးဝါးနယူးဂီနီႏိုင္ငံ ဟီလာျပည္နယ္တြင္ ရက္မ်ားစြာၾကာသည္အထိ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ၿပိဳင္ဘက္လူမ်ိဳးစုမ်ားၾကား အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈအတြင္း အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ ကေလးငယ္မ်ား အပါအဝင္ လူ ၂၄ ဦးထက္မနည္း ေသဆုံးခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ႏိုင္ငံတကာ လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာေရးအဖြဲ႕ AI နဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႕ေတြက ဖိလစ္ပိုင္ မူးယစ္ေဆးဝါး ႏွိမ္နင္းေရး စစ္ပြဲအတြင္း သတ္ျဖတ္မႈေတြကို စုံစမ္းစစ္ေဆးဖို႔ ကုလကို တိုက္တြန္းခဲ့တဲ့ သတင္း၊ အာရွေဒသမွာ တစ္ႏွစ္ကို လူတစ္သိန္းမွာ ၂ ဒသမ ၃ ဦးႏႈန္းသာ သတ္ျဖတ္ခံရတယ္လို႔ ကုလရဲ႕ သုေတသနျပဳခ်က္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ဆီးရီးယား အေနာက္ေျမာက္ပိုင္း အလက္ပိုမွာ ကားဗုံးေပါက္လို႔ ၈ ဦးေသဆုံးကာ ဒါဇင္ေက်ာ္ ထိခိုက္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ အာဖဂန္ျပည္သူ႔စစ္တစ္ဦးရဲ႕ မဂၤလာေဆာင္မွာ ဆယ္ေက်ာ္သက္တစ္ဦး အေသခံဗုံးခြဲလို႔ လူကိုးဦး ေသဆုံးၿပီး ၂၀ ဒဏ္ရာရရွိခဲ့တဲ့ သတင္းေတြလည္း ယခုတစ္ပတ္မွာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

အစၥလာမ္ကမာၻမွာ ယုတ္ေလ်ာ့လာတဲ့ အေမရိကန္ ၾသဇာအာဏာ

S-400 တာေဝးပစ္ ေလေၾကာင္းကာကြယ္ေရးစနစ္ကို ႐ုရွားကေန ဇူလိုင္ ၁၂ ရက္မွာ ေပးပို႔လိုက္မႈနဲ႔အတူ အေမရိကန္ရဲ႕ တစ္ခုတည္းေသာ ေနတိုးအဖြဲ႕ဝင္ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ တူရကီက အေမရိကန္ကို အာခံျပလိုက္ပါတယ္။အစၥလာမ္ကမာၻရဲ႕ အင္အားႀကီး တူရကီက ယခုလိုအာခံျပလိုက္တာဟာ အေမရိကန္အတြက္ ဖင္ၾကားခဲခုသလိုပါဘဲ။လြန္ခဲ့သည့္သီတင္းပတ္ကပဲ အေမရိကန္က  တူရကီကို ႐ုရွားဒုံးက်ည္စနစ္ကိ ဝယ္ယူခဲ့ရင္ ဆိုး႐ြားတဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲအက်ိဳးဆက္ေတြ လက္ခံရရွိမယ္လို႔ ၿခိမ္းေျခာက္ထားခဲ့တာပါ။

ဒါေပမယ့္ တူရကီက ေနာက္မဆုတ္ဘဲ ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ခဲ့လို႔ အေမရိကန္-တူရကီ ဆက္ဆံေရးက တင္းမာလာဖို႔္ ေသခ်ာေနပါၿပီ။အေမရိကန္က တူရကီကို ႐ုရွားမွ S-400  ဒုံးက်ည္စနစ္ ဝယ္ယူမႈ ဖ်က္သိမ္းဖို႔ ဇူလိုင္ ၃၁ ရက္အထိ အခ်ိန္ေပးထားခဲ့တာပါ။ဒါကို မလိုက္နာရင္ အက္ဖ္ ၃၅ ဂ်က္ေလယာဥ္ အစီအစဥ္မွ တူရကီကို ဖယ္ရွားမယ္လို႔ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ဇူလိုင္ ၁၂ ရက္မွာ အမ္ကာရာေလဆိပ္ကို ႐ုရွားကေန S-400  ဒုံးက်ည္စနစ္ကို စတင္ေပးပို႔လာတဲ့အခါ အေမရိကန္ဘက္က တူရကီကို ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈမ်ား ခ်မွတ္ရန္ စီစဥ္ေနတယ္ဆိုၿပီး ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈေတြထဲမွာ  တူရကီက လူေတြကို ဗီဇာထုတ္ေပးမႈ တားျမစ္ျခင္း၊ အေမရိကန္အေျခစိုက္ Export-Import Bank အား အသုံးျပဳခြင့္မေပးျခင္းကေန အေမရိကန္ ဘ႑ာေရးစနစ္ႏွင့္ ပို႔ကုန္လိုင္စင္မ်ား ထုတ္မေပးျခင္းတို႔ ပါဝင္ႏိုင္လို႔ တူရကီအတြက္ အခက္ေတြ႕ႏိုင္စရာေတြပါ။တူရကီဘက္ကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ အိုဆာကာ G-20 အစည္းအေဝးမွာ အေမရိကန္သမၼတ ထရမ့္ က တူရကီသမၼတကို S-400 မ်ား ဝယ္ယူျခင္းေၾကာင့္  ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈမ်ား မလုပ္ေဆာင္ဖူးလို႔ ေျပာခဲ့တယ္ ဆိုပါတယ္။

အေမရိကန္အေနနဲ႔ တူရကီရဲ႕ အာခံျခင္းကို ဒီေနရာမွာမွ မဟုတ္ပါဘူး။ဆိုက္ပရပ္စ္ႏိုင္ငံ ကမ္းလြန္ေဒသမွာ ဆိုက္ပရပ္စ္အစိုးရ၏ ရွာေဖြတူးေဖာ္ပိုင္ခြင့္ကို ေက်ာ္လြန္စြက္ဖက္ၿပီး ေရနံရွာေဖြ တူးေဖာ္ေနတာကိုလည္း တားေနရပါတယ္။ဆိုက္ပရပ္စ္ကမ္းလြန္ေဒသမွာ တူရကီဘက္က ကိုယ္ပိုင္ေရနံတူးသေဘၤာမ်ား ေစလႊတ္ထားရာမွာ အေနာက္ဘက္ကမ္း႐ိုးတန္းသို႔ ေမလကတည္းက ေစလႊတ္ထားၿပီး ယခုသီတင္းပတ္ အေစာပိုင္းမွာ ဒုတိယ ေရနံတူးသေဘၤာတစ္စီးကို ဆိုက္ပရပ္စ္ အေရွ႕ဘက္ကမ္း႐ိုးတန္းကို ေစလႊတ္ခဲ့တာပါ။ယခုျဖစ္တဲ့ေနရာက တူရကီနဲ႔ ဆိုက္ပရပ္စ္အစိုးရၾကား သူပိုင္ကိုယ္ပိုင္ အျငင္းပြားေနတဲ့ ေျမထဲပင္လယ္ထဲက အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ၿပီး ကြၽန္းေတာင္ဘက္ကမ္းလြန္မွာ သဘာဝဓာတ္ေငြ႕ ရွာေဖြေတြ႕ရွိထားတဲ့ ေနရာပါ။အေမရိကန္ကေတာ့ ဒီလိုလုပ္ေနတာေတြ ရပ္တန႔္ဖို႔ တူရကီကို တိုက္တြန္းထားပါတယ္။

တူရကီအတြက္လည္း ျပည္တြင္းမွာ ေထာက္ခံမႈရဖို႔ ဒီလိုေတြ လုပ္ေနရေပမယ့္ သူ႔မွာလည္း ျပႆနာနဲ႔ပါ။ႏိုင္ငံထဲမွာ ဆီးရီးယား ဒုကၡသည္ေပါင္း ၃ ဒသမ ၅ သန္းကို လက္ခံထားလို႔ ျပႆနာေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ရက္အနည္းငယ္က ဆီးရီးယားဒုကၡသည္ ငါးသိန္းေနထိုင္တဲ့ အစၥတန္ဘူလ္မွာ ဆီးရီးယားဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းကိုင္ငန္းေတြ ရွိရာအရပ္မွာ ဆီးရီးယားဆိုင္ေတြကို တူရကီလူအုပ္ေတြက ဝင္ေရာက္ဖ်က္ဆီးမႈေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ဆီးရီးယား ျပည္တြင္းစစ္ စတဲ့ ၂၀၁၁ ကစတင္ၿပီး တူရကီက ဆီးရီးယားဒုကၡသည္ေတြကို ေခၚယူလက္ခံထားခဲ့တာမွာ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈနဲ႔ ပညာေရး အခမဲ့ေပးထားလို႔ တိုးပြားလာတဲ့ ဒုကၡသည္ဦးေရေၾကာင့္ တူရကီႏိုင္ငံမွာ အလုပ္လက္မဲ့ႏႈန္း ျမင့္တက္တာနဲ႔ ေငြေၾကးေဖာင္းပြမႈ ႀကီးမားတဲ့ဒဏ္ကို ႀကဳံေတြ႕ေနရတာပါ။ဒီအတြက္ တခ်ိဳ႕သူေတြက ဆီးရီးယားဒုကၡသည္ေတြကို တရားခံအျဖစ္ ပစ္မွတ္ထားလာၾကတာပါ။

တူရကီကို အေရးယူပိတ္ဆို႔မယ့္ အေမရိကန္မွာလည္း ျပႆနာနဲ႔ပါ။မၾကာမီက ၿဗိတိန္သံအမတ္က အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ က အသုံးမက်ဘူးလို႔ ေျပာခဲ့တဲ့ ေၾကးနန္းမ်ား ေပါက္ၾကားလို႔ ထရမ့္ က အေမရိကန္အစိုးရအဖြဲ႕သည္ ၿဗိတိန္သံအမတ္ ကင္ဒါေရာ့၏ ၾကည္ညိဳေလးစားသူမ်ား မဟုတ္ဘူးလို႔ တုံ႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ဒီေနာက္မွာ အျပန္အလွန္အျပစ္တင္မႈေတြ ထြက္ေပၚလာခဲ့သလို အေမရိကန္ဆိုင္ရာ ၿဗိတိန္သံအမတ္ ႏုတ္ထြက္ခဲ့ရပါတယ္။အီးယူကေနထြက္မယ့္ ၿဗိတိန္အတြက္ အေမရိကန္နဲ႔ ဆက္ဆံေရးက အရမ္းအေရးႀကီးပါတယ္။ဒီလိုဆက္ဆံေရးယိုယြင္းလာခ်ိန္မွာ ၿဗိတိန္ဘက္က အေမရိကန္နဲ႔ ဆက္ဆံေရးျပန္ေကာင္းဖို႔ ျပန္ႀကိဳးစားေနေပမယ့္ ဥေရာပမွ အင္အားႀကီးတဲ့ ဂ်ာမနီက အေမရိကန္ ေတာင္းဆိုတဲ့ ဆီးရီးယားကို တပ္ဖြဲေတြေစလႊတ္ဖို႔ ကိစၥကို ပယ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။

ထရမ့္ ကို အစၥလာမ္ကမာၻနဲ႔ ဥေရာပမဟာမိတ္ေတြက မႀကိဳက္ေပမယ့္ သူ႔ျပည္တြင္းမွာေတာ့ သူ႔လက္ထက္မွာ ႏိုင္ငံစီးပြားေရး ခိုင္မာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးႏိုင္လို႔ ေထာက္ခံမႈမွာ စံခ်ိန္တင္ ျမင့္တက္လာေနပါတယ္။

ဒီသတင္းေတြက ယခုတစ္ပတ္ သတင္းေတြထဲက အေမရိကန္ စိုက္ပ်ိဳးေရးထုတ္ကုန္မ်ားကို ဝယ္ယူရန္ ေပးထားတဲ့ ကတိကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ပ်က္ကြတ္တယ္လို႔ သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ က စြပ္စြဲလိုက္တဲ့ သတင္း၊ ျပင္သစ္က အေမရိကန္ သတိေပးၿခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ၾကားက သူ႔ႏိုင္ငံထဲ လာေရာင္းတဲ့ ဂူးဂဲလ္ႏွင့္ ေဖ့စ္ဘြတ္ခ္ကဲ့သို႔ ႏိုင္ငံစုံကုမၸဏီႀကီးမ်ားရဲ႕ အခြန္ ၃ ရာခိုင္ႏႈန္း စည္းၾကပ္ေကာက္ခံေတာ့မယ့္ သတင္း၊ အီတလီအစိုးရေရွ႕ ေနေတြက မီဒီယာေတြေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ ႐ုရွားအရာရွိေတြနဲ႔ အာဏာရပါတီ ထိပ္တန္းပုဂၢိဳလ္ေတြ ေတြ႕ဆုံမႈကို စစ္ေဆးေနတဲ့ သတင္း၊ ေတာင္ကိုရီးယား နည္းပညာကုမၸဏီမ်ား အသုံးျပဳသည့္ ကုန္ပစၥည္းေတြကို ဂ်ပန္ဘက္က ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္တဲ့အတြက္ ေတာင္ကိုရီးယားဘက္က မွီခိုမႈေလွ်ာ့ခ်ေတာ့မယ္ဆိုတဲ့ သတင္း၊ ထိုင္း စစ္ဘက္ဆိုင္ရာေခါင္းေဆာင္ ပရာယြတ္ခ်န္အိုခ်ာ က ၎၏ အရပ္သားအစိုးရအဖြဲ႕သစ္ က်မ္းသစၥာမက်ိန္ဆိုမီ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဆုံးသတ္ရန္ ၫႊန္ၾကားခဲ့တဲ့ သတင္းေတြထဲ ထူးထူးျခားျခား စိတ္ဝင္စားစရာ ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ တင္ျပရင္း ယခုတစ္ပတ္ သတင္းသုံးသပ္ခ်က္ကို ဒီမွာဘဲ ရပ္လိုက္ခ်င္ပါတယ္။

မင္းထက္
ဇူလိုင္ - ၁၅