【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 အမေရိကန် - တရုတ်အကြား ပြင်းထန်လာတဲ့တုံ့ပြန်မှု

ယခုရက်သတ္တပတ် နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းက အတော်လေးကိုစိတ်ဝင်စားစရာကောင်းခဲ့ပါတယ်။အထူးသဖြင့် တရုတ်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးကို အမေရိကန်ဘက်က ပိတ်ခိုင်းတာကနေ အပြန်အလှန် ကောင်စစ်ဝန်ရုံးတွေကိုပိတ်ခိုင်းတာ၊ ဟူစတန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးထဲက တရုတ်သိပ္ပံပညာရှင်လေးဦးကို ဗီဇာလိမ်လည်မှုနဲ့ အမေရိကန်ဘက်ကဖမ်းခဲ့တာတောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း စစ်ရေးလေ့ကျင်မှုသတင်းတွေ၊ ကမ္ဘာအရပ်ရပ်က သဘာ၀ဘေးသတင်းတွေနဲ့  အမေရိကနဲ့ အာရှ - အာဖရိကမှာ အရှိန်ပြင်းထန်လာတဲ့ ကိုဗစ် ၁၉ ကူးစက်ကပ်ရောဂါသတင်းတွေက ယခုရက်ပိုင်းမှာ စောင့်ကြည့်ခဲ့ရတဲ့ သတင်းတွေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီထဲမှာ ပထမဆုံးအနေနဲ့ အမေရိကန် - တရုတ် သံတမန်တင်းမာမှုနဲ့ နောက်ဆက်တွဲသတင်းတွေကို ပထမဆုံးတင်ဆက်ချင်ပါတယ်။

ကောင်စစ်ဝန်ရုံး အပြန်အလှန်ပိတ်ခြင်းနောက်ကွယ်

ဇူလိုင် ၂၂ ရက်က ဆိုင်းမဆင့်ဗုံမဆင့်နဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ဟူစတန်မှာရှိတဲ့ တရုတ်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးကို အမေရိကန် ဉာဏမူပိုင်ခွင့်နှင့် အမေရိကန်တို့၏ ပုဂ္ဂလိကသတင်းအချက်အလက်များကို ကာကွယ်ရန်အတွက် အကြောင်းပြချက်နဲ့ ၇၂ နာရီအတွင်းပိတ်ရန် ညွှန်ကြားချက်ထုတ်လိုက်ပါတယ်။ဒါဟာ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး စီးပွားရေးအင်အားကြီးနှစ်နိုင်ငံအကြား ဆက်ဆံရေး သိသာထင်ရှားစွာ ဆိုးရွားလာနေတာကနေ ထပ်မံဆိုးရွားတဲ့အဆင့်ထိကို စိုက်ဆင်းလာတာဖြစ်ပါတယ်။     

ဒီလိုပိတ်ခိုင်းတဲ့ ကောင်စစ်ဝန်ရုံးနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်သမ္မတ ထရမ့် က သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောခဲ့တာကတော့  ဒီလိုပိတ်ခိုင်းတဲ့ ကောင်စစ်ဝန်ရုံးထဲမှာ အထောက်အထားတွေ၊ စာရွက်စာတမ်းတွေ မီးရှို့ခဲ့တာကိုတွေ့ခဲ့ရပြီး ဘာတွေကိုမီးရှို့တာလဲဆိုတာ သိချင်တယ်လို့ပြောခဲ့ပါတယ်။တစ်ကယ်လည်း ဟူစတန်ကကောင်စစ်ဝန်ရုံးမှာ မီးရှို့တာဖြစ်ခဲ့ပြီး  ညတွင်းခြင်း မီးသတ်သမားတွေက ရောက်ရှိခဲ့တဲ့ဖြစ်စဉ်ရှိခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုဖြစ်တဲ့အတွက် အမေရိကန်အနေနဲ့ သင်္ကာမကင်းဖြစ်ခဲ့ရသလို တခြားသော တရုတ်မစ်ရှင်တွေလည်း ပိတ်သိမ်းခံရနိုင်တယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့ပါတယ်။တရုတ်ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိ ဝမ်ဘင်ဆိုသူက ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကောင်စစ်ဝန်ရုံးက ပုံမှန်အတိုင်းဘဲလည်ပတ်နေတယ်လို့ပြောခဲ့ပြီး အမေရိကန်ဘက်က ဒီလိုပိတ်ခိုင်းတဲ့အတွက် မကြုံစဖူးတင်းမာမှုဘဲလို့ ပြောခဲ့သလို  တခြားပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ဟွာချွန်ယင် က “အမေရိကန်အနေနဲ့ ဒီလိုမှားယွင်းတဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပြန်ရုပ်သိမ်းသင့်ပါတယ်၊ မဟုတ်ရင်တော့ တရုတ်ဘက်ကလည်း ခိုင်မာတဲ့တုံ့ပြန်မှုတွေနဲ့  ပြန်လည်တုံ့ပြန်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်” လို့ အမေရိကန်ဘက်ကို သတိပေးခဲ့ပါတယ်။

ဒီမတိုင်ခင်ကလည်း တရုတ်နိုင်ငံသားနှစ်ဦးဖြစ်တဲ့ လီရှောက်ယုနှင့် တုံကျားရှီတို့ နှစ်ဦးကို လက်နက်ဒီဇိုင်းများ၊ ဆေးဝါးသတင်းအချက်အလက်များ၊ ဆော့ဖ်ဝဲရင်းမြစ်ကုဒ်များနှင့် အစိုးရနှင့် သဘောထားကွဲလွဲသူများနှင့် တရုတ်အားဆန့်ကျင်သူများအပါအဝင် ပစ်မှတ်ထားသော ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ ကိုယ်ရေးအချက်အလက်များကို ခိုးယူခဲ့တဲ့အတွက်ဆိုပြီး ဆိုင်ဘာသူလျှိုမှုနဲ့ အမေရိကန်တရားရေးဝန်ကြီးဌာနက ဇူလိုင် ၂၁ ရက်က တရားစွဲခဲ့တာရှိခဲ့ပါတယ်။ဟူစတန်က တရုတ်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးကို မပိတ်ခိုင်းခင်မှာ အမေရိကန်ဘက်ကနေ အမေရိကန်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး မိုက်ကတ်စပါ တရုတ်ကိုသွားရောက်ဖို့ စီစဉ်ထားတယ်ဆိုတာကို ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာအနေနဲ့ အမေရိကန်ဘက်က ပျော့ပြောင်းလာတာ၊ ပြေလည်လိုတဲ့လက္ခဏာပြလာတာလို့ ယူဆခဲ့ကြတာပါ။တောင်တရုတ်ပင်လယ်အရေးမှာ တရုတ်ဘက်ကကြေညာချက်ကို အတိအလင်းပယ်ချခဲ့ပြီး အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံတွေဘက်က ရပ်တည်ပြခဲ့သလို တောင်တရုတ်ပင်လယ်အတွင်း လေယာဉ်တင်စစ်သင်္ဘော အုပ်စုနှစ်စုကိုစေလွှတ်၊ စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွေ ဆက်တိုက်ဆောင်ရွက် စတဲ့ စစ်ရေးတင်းမာမှုအတွက်ပါ ဦးတည်လာတာကနေ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး မိုက်ကတ်စပါ က နှစ်နိုင်ငံအပြန်အလှန်ဆက်ဆံရေး တိုးတက်ကောင်းမွန်အောင် ဖော်ဆောင်ဖို့အတွက် ဆွေးနွေးပြောဆိုရန်အတွက်ဆိုတဲ့အတွက် အားလုံးက အကောင်းဘက်ကမြင်ခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမယ့် ထင်သလိုမဟုတ်ပါဘူး။

တရုတ်ဘက် ဒီလိုတစ်ဖက်သတ်ဆန်တဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ဆောင်ရွက်မှုကို ဒေါသူပုန်ထခဲ့ပါတယ်။တရုတ်ဘက်ကထွက်လာတဲ့ သတင်းတွေထဲမှာ ချန်ဒူနဲ့ ၀ူဟန်က အမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးတွေကို တရုတ်အာဏာပိုင်တွေက ပိတ်ခိုင်းဖွယ်ရှိတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေကို South China Morning Post သတင်းစာနဲ့ ရိုက်တာတို့က ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ဟူစတန်က တရုတ်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးကို အမေရိကန်ဘက်ကပိတ်ခိုင်းပြီး ရက်ပိုင်းအကြာမှာ တရုတ်အာဏာပိုင်တွေက ချန်ဒူးမှာရှိတဲ့ အမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးရဲ့ ခွင့်ပြုမိန့်ကိုပယ်ဖျက်ပြီး လက်ရှိ နှစ်နိုင်ငံ ဆက်ဆံရေးအခြေအနေက မြင်တွေ့လိုတဲ့အခြေအနေမဟုတ်ဘဲ ယခုလိုဖြစ်နေတာက အမေရိကန်မှာတာဝန်ရှိတယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ချန်ဒူးရှိ အမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးမှာ လက်ရှိ တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖိန်၏ နိုင်ငံရေးပြိုင်ဘက်ဟောင်း ဘိုရှီလိုင်၏ လက်ထောက်ထိပ်တန်းအရာရှိတစ်ဦး ၂၀၁၂ ခုနှစ်က ခိုလှုံခွင့်တောင်းခဲ့တဲ့ရုံးဖြစ်ပြီး ထိုကောင်စစ်ဝန်ရုံးကို ၁၉၈၅ ခုနှစ်က စတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့တာပါ။

ဒီလို ချန်ဒူးက အမေရိကန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးကိုပိတ်ဖို့ အကြောင်းကြားပြီးမှာဘဲ အမေရိကန်ဘက်က ပြန်လည်လက်တုံ့ပြန်တဲ့အနေနဲ့ ဆန်ဖရန်စ္စကိုရှိ တရုတ်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးမှာ စစ်ဖက်နောက်ခံကို ဖုံးကွယ်ထားသည့် တရုတ်သုတေသီတစ်ဦးနဲ့ အခြား ၃ ဦးကိုဖမ်းဆီးကာ တရားစွဲဆိုခဲ့ပါတယ်။
စွဲချက်မှာတောာ့ တရုတ်ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် တပ်ဖွဲ့ဝင်များဖြစ်သည်ဟူသောအချက်ကို ဖုံးကွယ်ထားပြီး ပြည်ဝင်ခွင့်ဗီဇာ လိမ်လည်လို့ဆိုပါတယ်။တရုတ်နဲ့ နိုင်ငံရေးတင်းမာလာပြီးနောက်ပိုင်း FBI က အမေရိကန် မြို့ကြီးပေါင်း ၂၅ မြို့မှ တရုတ်စစ်တပ်နှင့်အဆက်အသွယ်ကို ဖုံးကွယ်ထားတယ်လို့ သံသယရှိတဲ့ ဗီဇာကိုင်ဆောင်သူတွေကို ယခုကာလအတွင်း အမေရိကန်၏ အသိဉာဏ်ပစ္စည်းများကို ခိုးယူမှုအား အကြီးမားဆုံးဖြိုခွင်းမှုအဖြစ် ခေါင်းစဉ်တပ်ကာ ဆက်တိုက်စုံစမ်းစစ်ဆေးနေတာပါ။ထုတ်ပြန်ချက်တွေမှာတော့ ဖမ်းဆီးတရားစွဲခဲ့တဲ့ အဆိုပါသုတေသီရဲ့ တရုတ်ပြည်သူ့လွှတ်မြောက်ရေးတပ်မတော် အရပ်သားကေဒါဝတ်စုံနှင့် ဓါတ်ပုံကို ဖော်ထုတ်ပြသခဲ့သလို ထိုအမျိုးသမီးနေအိမ်က အထောက်အထားတွေ ထပ်မံရခဲ့တယ်လို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုဖမ်းဆီးခြင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး တရုတ်ဘက်ကတုံ့ပြန်တာ မတွေ့ရသေးဘဲ အခြေအနေကိုစောင့်ကြည့်နေတဲ့ သဘောပါဘဲ။      

တင်းမာမှုတွေက အမေရိကန်ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင်အထိ ပိုမိုပြင်းထန်လာဖွယ်ရှိနေပြီး ထရမ့်အနေနဲ့ ပြည်တွင်းမှာဖြစ်နေတဲ့ ကျန်းမာရေးကပ်ဘေးမှာ ကိုင်တွယ်မှုညံ့ဖျင်းလို့ လူတစ်သိန်းခွဲနီးပါး သေဆုံးခဲ့ရတာကို အာရုံလွှဲဖို့ဆိုရင် လက်ရှိအခြေအနေထက် ပိုပြင်းထန်တဲ့ဆောင်ရွက်မှုကို လုပ်နိုင်လာတယ်လို့ နိုင်ငံတကာအရေးလေ့လာသူတွေက သုံးသပ်ထားပါတယ်။အထူးသဖြင့်  ရီပတ်ဘလီကင်တွေလက်ထက်မှာ သမ္မတနေရာကို ဆက်ရွေးကောက်နိုင်ဖို့ဆိုရင် စစ်ပွဲကိုဆင်နွှဲလေ့ရှိတဲ့အတွက် လက်ရှိမှာ အမေရိကန်အနေနဲ့ ဖန်တရာတေ အကြမ်းဖက်သမားနှိမ်နှင်းရေးခေါင်းစဉ်က ပြည်တွင်းက မဲဆန္ဒရှင်တွေကို ထရမ့် မဆွဲဆောင်နိုင်တော့ပါဘူး။သုံးသပ်ချက်တွေအရဆိုရင် အရှေ့အလယ်ပိုင်းကနေ ထရမ့် စတက်လာကတည်းက တပ်တွေရုပ်သိမ်းခဲ့တာ၊ အစဉ်အလာရန်ဘက် ရုရှားမှာ သမ္မတပူတင် က တခြားအရေးတွေထက် ဆီးရီးယားမှာ စစ်ကျွံဝင်နေတာ၊ တခြား အီရန်၊ မြောက်ကိုရီးယား စတဲ့နိုင်ငံတွေ စီးပွားရေးနဲ့ ကိုဗစ်ကြောင့် မလူးသာမလွန့်သာဖြစ်နေတာတွေကြောင့် ထရမ့်အနေနဲ့ သူ့လက်ထက်မှာမှ အမေရိကန်ကိုတုဖက်ပြိုင်ပြီး စစ်အင်အားပြသခဲ့ကာ စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေးမှာ တန်းညှိလာတဲ့ တရုတ်ကို ပိုအာရုံကျနေတဲ့အနေအထားပါ။ဒီလိုအာရုံကျနေတဲ့အတွက်လည်း တရုတ်ကိုဆွတဲ့အနေနဲ့ ဇူလိုင် ၂၅ ရက်မှာ တွစ်တာကနေ “တောင်တရုတ်ပင်လယ်ဆိုတာ အငြင်းပွားနေတဲ့နယ်မြေသာဖြစ်ပြီး ဘေကျင်း၏အင်ပါယာမဟုတ်ဘူး” လို့ ရေးသားပြီး ထပ်ဆွခဲ့ပါတယ်။

ဒီလိုဖြစ်နေတဲ့အတွက် ထရမ့်အနေနဲ့ လာမည့်ရွေးကောက်ပွဲမတိုင်ခင် ပြည်တွင်းထောက်ခံမှုရယူဖို့ ကိုဗစ် ၁၉ နဲ့ ကုန်သွယ်ရေးကိစ္စတို့ကို အကြောင်းပြပြီး တရုတ်ကို အမေရိကန်က ကန့်သတ်စစ်ပွဲဆင်နွှဲမလား၊ နည်းပညာစစ်ပွဲကို ဆင်နွှဲမလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရတော့မယ့် အခြေအနေပါဘဲ။လတ်တလောမှာလည်း တရုတ်ဘက်က သူ့ပိုင်နက်လို့ပြောတဲ့ တောင်တရုတ်ပင်လယ်ထဲမှာ အမေရိကန်လေယာဉ်တင်စစ်သင်္ဘော အုပ်စုနှစ်စုလာထည့်ထားသလို ဗြိတိန်ကလဲ သူ့ရဲ့ လေယာဉ်တင်သင်္ဘော အဲလိဇဘက်ကွင်းကို ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာထဲမှာ အခြေချထားသလို စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွေ တရုတ်နဲ့အပြိုင်လာလုပ်ခဲ့တာလည်းရှိပါတယ်။မကြာမီက တရုတ်နဲ့ တောင်ပင်လယ်ကိစ္စ အငြင်းပွားနေတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားကနေ စစ်ရေယာဉ် ၂၄ စင်း၊ ဒုံးကျည်ဖျက်သင်္ဘောနှစ်စင်းနှင့် ကင်းလှည့်ရေယာဉ်လေးစင်းတို့ ပါဝင်တဲ့ လေးရက်ကြာစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုကို လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့အတွက် တောင်တရုတ်ပင်လယ်အခြေအနေက ယမ်းအိုးအနေအထားဖြစ်နေပါတယ်။

ဒီအခြေအနေမှာ ဘယ်သူက ယမ်းအိုးကိုမီးရှို့လိုက်မလဲဆိုတာ ကမ္ဘာက ရင်တမမကြည့်နေရတဲ့အနေအထားပါ။တရုတ်အနေနဲ့ လူရိုသေရှင်ရိုသေပြန်ဖြစ်ဖို့ တရုတ်အမျိုးသားနေ့မှာ စစ်အင်အားထုတ်ပြခဲ့တဲ့အတွက် သူ့လက်နက်တွေက ထိရောက်ကြောင်းပြဖို့  တောင်တရုတ်ပင်လယ်၊ ဟောင်ကောင်၊ ထိုင်ဝမ်၊ ကိုဗစ် ၁၉ နဲ့ ကုန်သွယ်ရေးကိစ္စတွေမှာ ထိပ်တိုက်တွေ့နေတဲ့ အမေရိကန်ကို ရင်ဆိုင်မလား၊ ဒါမှမဟုတ် နောက်တစ်လှမ်းဆုတ်ပြီး ရှောင်မလားဆိုတာ မကြာခင်ဆုံးဖြတ်ရတော့မယ့်အခြေအနေကို ရောက်လာတော့မှာပါ။မကြာခင်က  ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးအခြေအနေက ထူးလာမလား၊ ဒါမှမဟုတ် တင်းမာမှုလျော့ကျပြီး အကျိုးစီးပွားအတွက် ပြန်လည်ညှိနိုင်းကြမလားဆိုတာလည်း စောင့်ကြည့်ရတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။

ကမ္ဘာအရပ်ရပ် သဘာ၀ဘေး

အာရှဒေသမှာ မုတ်သုန်ရာသီနဲ့အတူ ရေကြီးရေလွှမ်းမိုးမှုတွေ၊ မုတ်သုန်နဲ့အတူလာလေ့ရှိတဲ့ ဆိုင်ကလုံး၊ တိုင်ဖွန်း မုန်တိုင်းတွေကြောင့် ဒေသတွင်း လူနေမှုအဆင့်အတန်းနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအနည်းဆုံး ဒေသတွေကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါးထိခိုက်စေတာက နှစ်တိုင်းပါဘဲ။ယခုနှစ်မှာ ရေကြီးရေလွှမ်းမှုဒဏ်ကို ဆိုးဆိုးရွားရွားခံနေရတာက တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ နီပေါနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဒေသတို့ပါဘဲ။

ဇွန်လကစတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ရေကြီးသည့်ရာသီအတွင်း လူ ၄၅ သန်းကျော် ထိခိုက်ခဲ့ကာ လူ ၁၄၂ ဦး ပျောက်ဆုံး (သို့မဟုတ်) သေဆုံးခဲ့ကာ စီးပွားရေးထိခိုက်မှု စတာလင်ပေါင် ၁၇ ဒသမ ၉၄ ဘီလျံထိ ရှိခဲ့ပါတယ်။တရုတ်နိုင်ငံအတွင်း မြစ်ပေါင်း ၉၃ မြစ်သည် သတိထားရမည့်အဆင့်ထက် ရေမျက်နှာပြင်များမြင့်တက်နေကာ တရုတ်နိုင်ငံ၏ အကြီးဆုံးဖြစ်သော သရီးဂျော့ချ်ဆည်ကို နောက်ထပ်ရေကြီးမှုများအတွင်း အနီးကပ်စောင့်ကြည့်ရန်လိုတဲ့အထိ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။မြေပြိုမှုများ၊ မြစ်ကမ်းပါးများကျိုးပေါက်မှုနှင့် တောင်ကျရေများကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံရှိ ဒေသများစွာတွင် ဘေးကင်းရာသို့ပြောင်းရွှေ့ရေး အရေးပေါ်ညွှန်ကြားချက်များ ထုတ်ပြန်ထားရသလို ဘိုဟိုင်ပင်လယ်အော်ဒေသအပါအဝင် အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းဒေသများ၊ ရှန်ဒေါင်းနှင့် ကျန်းဆုပြည်နယ်တို့မှာလည်း ဟာရီကိန်းအဆင့် လေပြင်းများနှင့် ကြုံတွေ့ရနိုင်ရလို့ သတိပေးချက်တွေ ထုတ်ထားရပါတယ်။

ဒီလိုအခြေအနေတွေကြောင့် ဟူပေပြည်နယ် ယန်ဇီမြစ်ပေါ်တွင် တည်ဆောက်ထားသော ၂ ဒသမ ၄ ကီလိုမီတာရှိ Three Gorges Dam ဆည်ကြီးမှာ တရုတ်နိုင်ငံတစ်ဝန်း စံချိန်တင်ရေကြီးမှုတွေကြောင့် ရေဝင်ရောက်မှုကများလွန်းပြီး ဆောင့်တိုးတဲ့ဒဏ်ကြောင့် ဆည်တမံပုံစံ အနည်းငယ်ပုံပန်းပျက်မှု ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။ဆည်နဲ့သက်ဆိုင်တဲ့ အော်ပရေတာတွေဘက်ကတော့ ပြဿနာမရှိဘူးလို့ဆိုသလို တပ်ဆင်ထားတဲ့ ဆင်ဆာ ၁၂၀၀၀ က ဘာအချက်ပြမှုမှမရှိခဲ့ဘူးလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။မြစ်အောက်ပိုင်းဒေသတွေဖြစ်တဲ့ ၀ူဟန်လို မြို့တွေမှာ ရေနစ်မြုပ်နိုင်တဲ့အတွက် ရေအားကိုထိန်းရာကနေ တမံအချို့နေရာမှာ ကွေးကောက်ခဲ့တာပါ။တရုတ်တင်မကပါဘူး။နီပေါ၊ ဘူတန်လို ကုန်းမြင့်မှာတည်ဆောက်ထားတဲ့ နိုင်ငံမှာလည်း ရေဘေးကမလွတ်ခဲ့ပါဘူး။
မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းတဲ့အတွက် နီပေါမှာ မြေပြိုမှုတွေ ရေကြီးမှုတွေကြောင့် သေဆုံးသူ ၁၀၀ ကျော်ခဲ့ပြီး လူ ၄ သန်းခန့် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

အိန္ဒိယမှာတော့ အနောက်ဘက် အာသံပြည်နယ်မှာ ရေကြီးမှုဆိုးဆိုးရွားရွားဖြစ်နေပြီး မေလနှောင်းပိုင်းဖြစ်ခဲ့သည့် ရေကြီးမှုသုံးခုကြောင့် လူပေါင်း ၂.၇၅ သန်းကျော် အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ရာမှာ ယခုရေကြီးမှုတွေကြောင့် အစိုးရက ကယ်ဆယ်ထောက်ပံ့ရေးတွေကို ဆင်းလုပ်နေရပါတယ်။ယူနီဆက်ကတော့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ့်၊ အိန္ဒိယ၊ နီပေါနှင့် ဘူတန်တို့မှာဖြစ်နေတဲ့ မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းခြင်း၊ ရေကြီးခြင်းနှင့် မြေပြိုခြင်းများကြောင့် ဒီဒေသအတွင်းက ကလေးငယ်လေးသန်းကျော်ကိုထိခိုက်နိုင်လို့ သတိပေးထားပါတယ်။ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဆိုလဲ နိုင်ငံရဲ့၏သုံးပုံတစ်ပုံ ရေနစ်မြုပ်နေတဲ့အတွက် အတော်လေးကို အကျပ်တွေ့နေပါတယ်။

ရေဘေးက တောင်အာရှနဲ့ တရုတ်မှာတင်မကပါဘူး။အမေရိကန်နဲ့ ကာရေဘီယံဒေသမှာလည်း မုန်တိုင်းတွေဝင်နေလို့ တက္ကဆတ်၊ ဟာ၀ိုင်ယီနဲ့ မက္ကဆီကိုမှာ ရေကြီးမြေပြိုတာတွေ၊ မုန်တိုင်းဖြတ်သန်းရာလမ်းတစ်လျှောက် ပျက်စီးမှုတွေကြုံနေရပါတယ်။ကျန်းမာရေးကပ်ဘေးကို ရင်ဆိုင်နေရချိန်မှာ သဘာ၀ဘေးကို ထပ်ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အဆိုပါဒေသကလူတွေအတွက် အတော်လေးစိတ်မကောင်းစရာပါ။မုန်တိုင်းက ဒီလိုမိုးတွင်းကာလနဲ့ မုန်တိုင်းရာသီမှာ ဖြစ်နေကြဆိုပေမယ့် တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ် ပိုပိုဆိုးရွားလာတာက သတိထားစရာပါ။ဒီရက်ထဲမှာ အလက်စကားမှာ ၇ ဒသမ ၆ အဆင့်ရှိ ငလျင်နဲ့ တိဘက်မှာ ၆ ဒသမ ၆ အဆင့်ရှိ ငလျင်တွေ တစ်ရက်ထဲဆက်တိုက်လှုပ်ခဲ့ပေမယ့် လူနေကြဲပါးတဲ့ဒေသဖြစ်တာရယ်၊ မြေအောက်အနက် အတော်များများမှာ လှုပ်ခတ်ခဲ့တာရယ်တို့ကြောင့် ထိခိုက်ပျက်စီးမှုကနည်းခဲ့တာပါ။ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် ယိုယွင်းလာတဲ့သဘာ၀ကြောင့် ကမ္ဘာမြေက အထိအခိုက်တွေများလာသလို ဖြစ်လာခဲ့ရင် ဟိုးအရင်ကလို အကာအကွယ်မရှိတော့ဘဲ လူသားတွေကသာ ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်နေရပြီဖြစ်တဲ့အတွက် ရှေ့လျှောက် သဘာ၀ဘေးနဲ့ ကပ်ဘေးတွေကြောင့် လူတွေဘယ်လောက်ထိ အဖိတ်အစင်များလာဦးမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။

အရှိန်ပြင်းထန်လာတဲ့ ကိုဗစ် ၁၉

ဇူလိုင် ၂၁ ရက်မှာ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့၏ အာဖရိကဒေသဆိုင်ရာရုံးက အာဖရိကတိုက်တစ်ဝန်း ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရသူ  ၇၃၆၀၀၀ ကျော် ရှိနေပြီလို့ သတိပေးခဲ့တဲ့အတွက် ကိုဗစ် ၁၉ အခြေအနေက မကျလာဘဲ ပိုပြီးအရှိန်ကောင်းလာတာကို နိုင်ငံတကာက သတိပြုမိခဲ့ပါတယ်။အဆိုပါနေ့မှာ ကူးစက်ခံရသူ ၁၅,၀၂၇ ဦးကိုတွေ့ ရှိပြီး ၂၆၀ ဦးသေဆုံးခဲ့လို့ အာဖရိကတိုက်တစ်ဝန်းတွင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူ ၇၃၆,၂၁၄ ဦးနဲ့ သေဆုံးသူ ၁၅,၁၄၂ ဦးရှိခဲ့ပါတယ်။ဇူလိုင် ၂၆ ရက်စာရင်းမှာတော့ ကူးစက်ခံရသူ ၈၂၈၂၁၄ ဦးထိရှိခဲ့ကာ သေဆုံးသူ ၁၇,၅၀၉ ဦးရှိလာခဲ့ကာ ၃ ရက်အတွင်း ကိုးသောင်းနှစ်ထောင်ကျော်ရှိခဲ့ကာ သေဆုံးသူ ၂၃၆၇ ဦးထိရှိလာခဲ့လို့ ဒီအရေအတွက်က ကုသကာကွယ်ဆေးမတွေ့ခင်မှာ စိုးရိမ်ဖွယ်ရာ ကူးစက်ပြန့်နှံ့မှုနူန်း ဖြစ်နေခဲ့ပါတယ်။
    
အာဖရိကဒေသက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကို နောက်ဆုံးကူးစက်ခံရတဲ့ ဒေသဖြစ်တဲ့အတွက် တခြား အာရှ၊ ဥရောပမှာ ဒုတိယတကျော့ပြန်ကို စိုးရိမ်နေရတဲ့အခြေအနေမှာမှ စတင်ကူးစက်မှု အရှိန်ကောင်းခဲ့တာပါ။လက်ရှိမှာ ဇူလိုင် ၂၅ ရက်စာရင်းအရ အာရှမှာကူးစက်ခံရသူ ၃၆၈၆၉၁၆ ဦးရှိကာ ကူးစက်ခံရမှုအများဆုံး အာရှ ၅ နိုင်ငံမှာ အိန္ဒိယ (၁၃၃၆၈၆၁)၊ အီရန် (၂၈၄၀၃၄)၊ ပါကစ္စတန် (၂၇၁၈၈၇)၊ ဆော်ဒီ (၂၆၂၇၇၂) နဲ့ တူရကီ (၂၂၄၂၅၂) ဦး ရှိပါတယ်။ဥရောပမှာတော့ ကူးစက်ခံရသူ ၂၇၈၀၃၅၉ ဦးရှိပြီး အမေရိကားတိုက်မှာ ကူးစက်ခံရသူ ၈၄၆၈၂၆၈ ဦးရှိကာ အိုးရှင်းနီးရှားဒေသမှာ ကူးစက်ခံရသူအရေအတွက် ၁၅၃၁၉ ဦးရှိခဲ့ပါတယ်။

သတင်းဌာနတစ်ခုဖြစ်တဲ့ ရိုက်တာကဖော်ပြမှုမှာ ယခင်သီတင်းပတ်ကထက် ကူးစက်မှုနှုန်းနှစ်ဆနီးပါး မြင့်တက်ခဲ့ပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကို စတင်တွေ့ရှိခဲ့တဲ့ တရုတ်နဲ့ကပ်နေပြီး ကူးစက်ခံရသူမရှိဘူးလို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ မြောက်ကိုရီးယားလို နိုင်ငံမှာတောင် ဇူလိုင် ၂၆ ရက်က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူလို့ သံသယရှိတဲ့သူတစ်ယောက်ကို တွေ့ခဲ့တဲ့အတွက် မြောက်ကိုရီးယားခေါင်းဆောင် ကင်ဂျုံအွန်ကိုယ်တိုင် အရေးပေါ်အစည်းအဝေးခေါ်ခဲ့ရတဲ့အထိပါဘဲ။သူနဲ့ကပ်ရပ် တောင်ကိုရီးယားမှာလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုက ထိန်းချုပ်လို့ မရသေးပါဘူး။ဇူလိုင် ၂၅ ရက်မှာ  ၁၁၃ ဦးကူးစက်ခံရတာ တွေ့ခဲ့လို့ မတ်လနောက်ပိုင်း အမြင့်ဆုံးကူးစက်ခံရတဲ့ အရေအတွက်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ကူးစက်မှုကိုထိန်းချုပ်နိုင်ကြောင်းကြေညာပြီး လုပ်ငန်းတွေ ပြန်ဖွင့်ခဲ့တဲ့ ဗီယက်နမ်နဲ့ လာအိုမှာ ဒေသတွင်းကူးစက်မှုတွေ ပြန်တွေ့ခဲ့တဲ့အတွက် ပြန်တင်းကျပ်မှုတွေလုပ်ခဲ့ရပါတယ်။လက်ရှိ ကမ္ဘာမှာ ကူးစက်ခံရမှုအများဆုံးဖြစ်တဲ့ အမေရိကန်မှာတော့  စာသင်ကျောင်းတွေကို ကူးစက်ခံရမှုကြားထဲကပဲ ပြန်ဖွင့်ဖို့စိုင်းပြင်းနေတဲ့အတွက် စိုးရိမ်မှုတွေမြင့်တက်နေပါတယ်။ဂျပန်မှာလည်း ကူးစက်မှုကပြန်မြင့်လာတဲ့အတွက် အိုလံပစ်ပွဲတော်အတွက် ပိတ်ရက်သတ်မှတ်ထားတာကို မကျင်းပဖြစ်ခဲ့တဲ့အတွက် ပိတ်ရက်အဖြစ် ဆက်သတ်မှတ်ပြီး အိမ်မှာဘဲနေဖို့  ဆော်ဩနေရတာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။

ဒီလို တကျော့ပြန်ကူးစက်မှုတွေ မြင့်တက်လာတဲ့အတွက် WHO က သတိပေးမှုတွေ မြင့်တက်လာသလို  ဥရောပနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ ဂျာမနီ၊ ပြင်သစ်နဲ့ ဗြိတိန်အပါအဝင် နိုင်ငံအတော်များများမှာ Mask တပ်ပြီး အပြင်သွားလာဖို့ ၊ စစ်ဆေးကြပ်မတ်မှုတွေလည်း ထိုးတက်လာခဲ့ပါတယ်။လက်ရှိမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကို ၀ူဟန်မှာစတင်တွေ့ခဲ့တဲ့အချိန်ကစရင် ကူးစက်မှုကာလက လပေါင်း ၈ လနီးပါး ကြာမြင့်လာခဲ့ပါပြီ။ဒီ ၈ လအတွင်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကုသကာကွယ်ဆေးကို မထုတ်လုပ်နိုင်သေးဘဲ စမ်းသပ်နေတဲ့အဆင့်ဘဲရှိပါတယ်။တရုတ် Sinovac ကနေ ထုတ်တဲ့ဆေးကို ဘရာဇီးမှာစမ်းနေသလို ဒီဆေးအတွက် လက်တင်အမေရိကနိုင်ငံတွေ သုံးနိုင်ဖို့အတွက် တရုတ်က တစ်ဘီလျံထုတ်ချေးမယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့တာလည်းရှိပါတယ်။ပြင်သစ်၊ အမေရိကန်နဲ့ ဗြိတိန်၊ ဂျာမနီနိုင်ငံတွေက ဆေးသုတေသနတွေကလည်း ထုတ်နေတဲ့ဆေးတွေ အခြေအနေက နောက်ဆုံးအဆင့်တွေရောက်ပြီး ထွက်သမျှဆေးကို စာချုပ်ချုပ်ဆိုဝယ်နေကြပေမယ့် ထင်ရှားတဲ့ထွက်ရှိလာမှုကို မတွေ့ရသေးပါဘူး။

WHO ကတော့ ဘယ်ဆေးဘဲဖြစ်ဖြစ် ၂၀၂၁ နှစ်ဦးပိုင်းအထိ ကာကွယ်ဆေးထိုးနိုင်ဖို့ မမျှော်လင့်နိုင်သေးဘူးလို့ဆိုတဲ့အတွက် ယခုချိန်မှာ မလာသေးတဲ့ကာကွယ်ဆေးကို စောင့်နေတာထက် လာမှာသေချာနေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ကို ကာကွယ်တဲ့နည်းနဲ့ ရင်ဆိုင်ရတာ အသင့်တော်ဆုံးဖြစ်နေပါတယ်။ဒါကြောင့်လဲ ဥရောပနဲ့ ကမ္ဘာအနှံ့၊ အမေရိကန်ပါ Mask ကိုတပ်ဖို့ ပြန်ဆော်ဩလာသလို လူမှုအကွာအဝေးကိုလည်းကျင့်သုံးဖို့ သတိပေးနေကြတာပါ။ဒီအတွက် ကိုဗစ်ဒုတိယလှိုင်းမှာ ဘယ်နိုင်ငံတွေ ယိုင်လဲမလဲ၊ ဘယ်နိုင်ငံတွေ ထိန်းနိုင်မလဲဆိုတာ ဆက်စောင့်ကြည့်ရဦးမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလိုသတင်းတွေအပြင် တခြားစိတ်ဝင်စားစရာသတင်းတွေဖြစ်တဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန်ရှိ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ် မိန်းကလေးတစ်ဦးက သူ့အဖေနဲ့ အမေကို အိမ်ထဲကနေဆွဲထုတ်ပြီး ပစ်သတ်ခဲ့တဲ့ တာလီဘန်တွေကို AK- 47 နဲ့ ပြန်သတ်ဖြတ်နိုင်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ အမေရိကန်နိုင်ငံ ချီကာဂိုမှာ မြို့ခံဆန္ဒပြသူများကြောင့် ခရစ္စတိုဖာကိုလံဘတ်စ်ရုပ်တုတွေ ဖယ်ရှားခဲ့ရတဲ့သတင်း၊ ကိုဗစ်ကာလ လူမစုဝေးရအမိန့်ကိုအာခံပြီး ထိုင်းလူငယ်ဆန္ဒပြသူတွေက လက်ရှိထိုင်းအစိုးရနုတ်ထွက်ပြီး ပါလီမန်ဖျက်သိမ်းပေးဖို့ တောင်းဆိုဆန္ဒပြခဲ့ကြတဲ့သတင်း၊ ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့ မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း နာဂျစ်ရာဇက် ကို တရားရုံးက အခွန်မဆောင်လို့ ကန်ဒေါ်လာ သန်း ၄၀၀ ပေးဆောင်ဖို့ အမိန့်ချမှတ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ တရုတ်က အင်္ဂါဂြိုဟ်သို့ စူးစမ်းလေ့လာရေးယာဉ်တစ်စီး စေလွှတ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ အင်ဒိုနီးရှားရှိ ကူပန်ကမ်းရိုးတန်းကမ်းခြေမှာ ၂၃ မီတာရှည်လျားတဲ့ ဧရာမဝေလငါးကြီးတစ်ကောင် သောင်တင်သေဆုံးခဲ့တဲ့သတင်း၊ လာမည့်ရက်များအတွင်း အမေရိကန်နှင့် ရုရှနိုင်ငံတို့ အာကာသရေးရာနှင့်ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးကြမည့်သတင်း၊ ထိုင်းက ဘတ်ငွေ ၃ ဘီလျံသုံးပြီး ဖူးခက်မှာ ကျန်းမာရေးခရီးသွားလုပ်ငန်း စီမံကိန်းတစ်ရပ်ဖော်ဆောင်နေတဲ့သတင်း၊ ဆူဒန်နိုင်ငံ ဒါဖာဒေသမှာ မြေသိမ်းတဲ့ဘက်က သေနတ်သမားတွေက မူလမြေပိုင်ရှင် လယ်သမား ၂၀ ခန့်ကို ပစ်သတ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ အိမ်နီးချင်းရန်ဘက်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ အီရန်နှင့် အီရတ်တို့အကြား ဇူလိုင် ၂၁ ရက်က နှစ်နိုင်ငံသံတမန်ဆက်ဆံရေး ပြန်ထူထောင်တဲ့သတင်းတွေလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါကြောင်းတင်ပြရင်း ယခုရက်သတ္တပတ် နိုင်ငံတကာသတင်းသုံးသပ်ချက်ကို ဒီမှာဘဲရပ်လိုက်ချင်ပါတယ်။

မင်းထက်
ဇူလိုင် - ၂၇

( Zawgyi )

ယခုရက္သတၱပတ္ ႏိုင္ငံတကာအခင္းအက်င္းက အေတာ္ေလးကိုစိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းခဲ့ပါတယ္။အထူးသျဖင့္ တ႐ုတ္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးကို အေမရိကန္ဘက္က ပိတ္ခိုင္းတာကေန အျပန္အလွန္ ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးေတြကိုပိတ္ခိုင္းတာ၊ ဟူစတန္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးထဲက တ႐ုတ္သိပၸံပညာရွင္ေလးဦးကို ဗီဇာလိမ္လည္မႈနဲ႔ အေမရိကန္ဘက္ကဖမ္းခဲ့တာေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အတြင္း စစ္ေရးေလ့က်င္မႈသတင္းေတြ၊ ကမာၻအရပ္ရပ္က သဘာ၀ေဘးသတင္းေတြနဲ႔  အေမရိကနဲ႔ အာရွ - အာဖရိကမွာ အရွိန္ျပင္းထန္လာတဲ့ ကိုဗစ္ ၁၉ ကူးစက္ကပ္ေရာဂါသတင္းေတြက ယခုရက္ပိုင္းမွာ ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့ရတဲ့ သတင္းေတြျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီထဲမွာ ပထမဆုံးအေနနဲ႔ အေမရိကန္ - တ႐ုတ္ သံတမန္တင္းမာမႈနဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲသတင္းေတြကို ပထမဆုံးတင္ဆက္ခ်င္ပါတယ္။

ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံး အျပန္အလွန္ပိတ္ျခင္းေနာက္ကြယ္

ဇူလိုင္ ၂၂ ရက္က ဆိုင္းမဆင့္ဗုံမဆင့္နဲ႔ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနက ဟူစတန္မွာရွိတဲ့ တ႐ုတ္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးကို အေမရိကန္ ဉာဏမူပိုင္ခြင့္ႏွင့္ အေမရိကန္တို႔၏ ပုဂၢလိကသတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ကာကြယ္ရန္အတြက္ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ၇၂ နာရီအတြင္းပိတ္ရန္ ၫႊန္ၾကားခ်က္ထုတ္လိုက္ပါတယ္။ဒါဟာ ကမာၻ႔အႀကီးဆုံး စီးပြားေရးအင္အားႀကီးႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကား ဆက္ဆံေရး သိသာထင္ရွားစြာ ဆိုး႐ြားလာေနတာကေန ထပ္မံဆိုး႐ြားတဲ့အဆင့္ထိကို စိုက္ဆင္းလာတာျဖစ္ပါတယ္။     

ဒီလိုပိတ္ခိုင္းတဲ့ ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္သမၼတ ထရမ့္ က သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ ေျပာခဲ့တာကေတာ့  ဒီလိုပိတ္ခိုင္းတဲ့ ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးထဲမွာ အေထာက္အထားေတြ၊ စာ႐ြက္စာတမ္းေတြ မီးရႈိ႕ခဲ့တာကိုေတြ႕ခဲ့ရၿပီး ဘာေတြကိုမီးရႈိ႕တာလဲဆိုတာ သိခ်င္တယ္လို႔ေျပာခဲ့ပါတယ္။တစ္ကယ္လည္း ဟူစတန္ကေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးမွာ မီးရႈိ႕တာျဖစ္ခဲ့ၿပီး  ညတြင္းျခင္း မီးသတ္သမားေတြက ေရာက္ရွိခဲ့တဲ့ျဖစ္စဥ္ရွိခဲ့ပါတယ္။ဒီလိုျဖစ္တဲ့အတြက္ အေမရိကန္အေနနဲ႔ သကၤာမကင္းျဖစ္ခဲ့ရသလို တျခားေသာ တ႐ုတ္မစ္ရွင္ေတြလည္း ပိတ္သိမ္းခံရႏိုင္တယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိ ဝမ္ဘင္ဆိုသူက ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးက ပုံမွန္အတိုင္းဘဲလည္ပတ္ေနတယ္လို႔ေျပာခဲ့ၿပီး အေမရိကန္ဘက္က ဒီလိုပိတ္ခိုင္းတဲ့အတြက္ မႀကဳံစဖူးတင္းမာမႈဘဲလို႔ ေျပာခဲ့သလို  တျခားေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ဟြာခြၽန္ယင္ က “အေမရိကန္အေနနဲ႔ ဒီလိုမွားယြင္းတဲ့ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ျပန္႐ုပ္သိမ္းသင့္ပါတယ္၊ မဟုတ္ရင္ေတာ့ တ႐ုတ္ဘက္ကလည္း ခိုင္မာတဲ့တုံ႔ျပန္မႈေတြနဲ႔  ျပန္လည္တုံ႔ျပန္သြားမွာျဖစ္ပါတယ္” လို႔ အေမရိကန္ဘက္ကို သတိေပးခဲ့ပါတယ္။

ဒီမတိုင္ခင္ကလည္း တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသားႏွစ္ဦးျဖစ္တဲ့ လီေရွာက္ယုႏွင့္ တုံက်ားရွီတို႔ ႏွစ္ဦးကို လက္နက္ဒီဇိုင္းမ်ား၊ ေဆးဝါးသတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊ ေဆာ့ဖ္ဝဲရင္းျမစ္ကုဒ္မ်ားႏွင့္ အစိုးရႏွင့္ သေဘာထားကြဲလြဲသူမ်ားႏွင့္ တ႐ုတ္အားဆန႔္က်င္သူမ်ားအပါအဝင္ ပစ္မွတ္ထားေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ ကိုယ္ေရးအခ်က္အလက္မ်ားကို ခိုးယူခဲ့တဲ့အတြက္ဆိုၿပီး ဆိုင္ဘာသူလွ်ိဳမႈနဲ႔ အေမရိကန္တရားေရးဝန္ႀကီးဌာနက ဇူလိုင္ ၂၁ ရက္က တရားစြဲခဲ့တာရွိခဲ့ပါတယ္။ဟူစတန္က တ႐ုတ္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးကို မပိတ္ခိုင္းခင္မွာ အေမရိကန္ဘက္ကေန အေမရိကန္ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး မိုက္ကတ္စပါ တ႐ုတ္ကိုသြားေရာက္ဖို႔ စီစဥ္ထားတယ္ဆိုတာကို ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံတကာအေနနဲ႔ အေမရိကန္ဘက္က ေပ်ာ့ေျပာင္းလာတာ၊ ေျပလည္လိုတဲ့လကၡဏာျပလာတာလို႔ ယူဆခဲ့ၾကတာပါ။ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ တ႐ုတ္ဘက္ကေၾကညာခ်က္ကို အတိအလင္းပယ္ခ်ခဲ့ၿပီး အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြဘက္က ရပ္တည္ျပခဲ့သလို ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အတြင္း ေလယာဥ္တင္စစ္သေဘၤာ အုပ္စုႏွစ္စုကိုေစလႊတ္၊ စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈေတြ ဆက္တိုက္ေဆာင္႐ြက္ စတဲ့ စစ္ေရးတင္းမာမႈအတြက္ပါ ဦးတည္လာတာကေန ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီး မိုက္ကတ္စပါ က ႏွစ္ႏိုင္ငံအျပန္အလွန္ဆက္ဆံေရး တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေအာင္ ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔အတြက္ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုရန္အတြက္ဆိုတဲ့အတြက္ အားလုံးက အေကာင္းဘက္ကျမင္ခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ထင္သလိုမဟုတ္ပါဘူး။

တ႐ုတ္ဘက္ ဒီလိုတစ္ဖက္သတ္ဆန္တဲ့ အေမရိကန္ရဲ႕ေဆာင္႐ြက္မႈကို ေဒါသူပုန္ထခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္ဘက္ကထြက္လာတဲ့ သတင္းေတြထဲမွာ ခ်န္ဒူနဲ႔ ၀ူဟန္က အေမရိကန္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးေတြကို တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြက ပိတ္ခိုင္းဖြယ္ရွိတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းေတြကို South China Morning Post သတင္းစာနဲ႔ ႐ိုက္တာတို႔က ေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ဟူစတန္က တ႐ုတ္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးကို အေမရိကန္ဘက္ကပိတ္ခိုင္းၿပီး ရက္ပိုင္းအၾကာမွာ တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြက ခ်န္ဒူးမွာရွိတဲ့ အေမရိကန္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးရဲ႕ ခြင့္ျပဳမိန႔္ကိုပယ္ဖ်က္ၿပီး လက္ရွိ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရးအေျခအေနက ျမင္ေတြ႕လိုတဲ့အေျခအေနမဟုတ္ဘဲ ယခုလိုျဖစ္ေနတာက အေမရိကန္မွာတာဝန္ရွိတယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ခ်န္ဒူးရွိ အေမရိကန္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးမွာ လက္ရွိ တ႐ုတ္သမၼတ ရွီက်င့္ဖိန္၏ ႏိုင္ငံေရးၿပိဳင္ဘက္ေဟာင္း ဘိုရွီလိုင္၏ လက္ေထာက္ထိပ္တန္းအရာရွိတစ္ဦး ၂၀၁၂ ခုႏွစ္က ခိုလႈံခြင့္ေတာင္းခဲ့တဲ့႐ုံးျဖစ္ၿပီး ထိုေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးကို ၁၉၈၅ ခုႏွစ္က စတင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့တာပါ။

ဒီလို ခ်န္ဒူးက အေမရိကန္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးကိုပိတ္ဖို႔ အေၾကာင္းၾကားၿပီးမွာဘဲ အေမရိကန္ဘက္က ျပန္လည္လက္တုံ႔ျပန္တဲ့အေနနဲ႔ ဆန္ဖရန္စၥကိုရွိ တ႐ုတ္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးမွာ စစ္ဖက္ေနာက္ခံကို ဖုံးကြယ္ထားသည့္ တ႐ုတ္သုေတသီတစ္ဦးနဲ႔ အျခား ၃ ဦးကိုဖမ္းဆီးကာ တရားစြဲဆိုခဲ့ပါတယ္။
စြဲခ်က္မွာေတာာ့ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္ တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားျဖစ္သည္ဟူေသာအခ်က္ကို ဖုံးကြယ္ထားၿပီး ျပည္ဝင္ခြင့္ဗီဇာ လိမ္လည္လို႔ဆိုပါတယ္။တ႐ုတ္နဲ႔ ႏိုင္ငံေရးတင္းမာလာၿပီးေနာက္ပိုင္း FBI က အေမရိကန္ ၿမိဳ႕ႀကီးေပါင္း ၂၅ ၿမိဳ႕မွ တ႐ုတ္စစ္တပ္ႏွင့္အဆက္အသြယ္ကို ဖုံးကြယ္ထားတယ္လို႔ သံသယရွိတဲ့ ဗီဇာကိုင္ေဆာင္သူေတြကို ယခုကာလအတြင္း အေမရိကန္၏ အသိဉာဏ္ပစၥည္းမ်ားကို ခိုးယူမႈအား အႀကီးမားဆုံးၿဖိဳခြင္းမႈအျဖစ္ ေခါင္းစဥ္တပ္ကာ ဆက္တိုက္စုံစမ္းစစ္ေဆးေနတာပါ။ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြမွာေတာ့ ဖမ္းဆီးတရားစြဲခဲ့တဲ့ အဆိုပါသုေတသီရဲ႕ တ႐ုတ္ျပည္သူ႔လႊတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္ အရပ္သားေကဒါဝတ္စုံႏွင့္ ဓါတ္ပုံကို ေဖာ္ထုတ္ျပသခဲ့သလို ထိုအမ်ိဳးသမီးေနအိမ္က အေထာက္အထားေတြ ထပ္မံရခဲ့တယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ဒီလိုဖမ္းဆီးျခင္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္ဘက္ကတုံ႔ျပန္တာ မေတြ႕ရေသးဘဲ အေျခအေနကိုေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ သေဘာပါဘဲ။      

တင္းမာမႈေတြက အေမရိကန္ေ႐ြးေကာက္ပြဲမတိုင္ခင္အထိ ပိုမိုျပင္းထန္လာဖြယ္ရွိေနၿပီး ထရမ့္အေနနဲ႔ ျပည္တြင္းမွာျဖစ္ေနတဲ့ က်န္းမာေရးကပ္ေဘးမွာ ကိုင္တြယ္မႈညံ့ဖ်င္းလို႔ လူတစ္သိန္းခြဲနီးပါး ေသဆုံးခဲ့ရတာကို အာ႐ုံလႊဲဖို႔ဆိုရင္ လက္ရွိအေျခအေနထက္ ပိုျပင္းထန္တဲ့ေဆာင္႐ြက္မႈကို လုပ္ႏိုင္လာတယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာအေရးေလ့လာသူေတြက သုံးသပ္ထားပါတယ္။အထူးသျဖင့္  ရီပတ္ဘလီကင္ေတြလက္ထက္မွာ သမၼတေနရာကို ဆက္ေ႐ြးေကာက္ႏိုင္ဖို႔ဆိုရင္ စစ္ပြဲကိုဆင္ႏႊဲေလ့ရွိတဲ့အတြက္ လက္ရွိမွာ အေမရိကန္အေနနဲ႔ ဖန္တရာေတ အၾကမ္းဖက္သမားႏွိမ္ႏွင္းေရးေခါင္းစဥ္က ျပည္တြင္းက မဲဆႏၵရွင္ေတြကို ထရမ့္ မဆြဲေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။သုံးသပ္ခ်က္ေတြအရဆိုရင္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းကေန ထရမ့္ စတက္လာကတည္းက တပ္ေတြ႐ုပ္သိမ္းခဲ့တာ၊ အစဥ္အလာရန္ဘက္ ႐ုရွားမွာ သမၼတပူတင္ က တျခားအေရးေတြထက္ ဆီးရီးယားမွာ စစ္ကြၽံဝင္ေနတာ၊ တျခား အီရန္၊ ေျမာက္ကိုရီးယား စတဲ့ႏိုင္ငံေတြ စီးပြားေရးနဲ႔ ကိုဗစ္ေၾကာင့္ မလူးသာမလြန႔္သာျဖစ္ေနတာေတြေၾကာင့္ ထရမ့္အေနနဲ႔ သူ႔လက္ထက္မွာမွ အေမရိကန္ကိုတုဖက္ၿပိဳင္ၿပီး စစ္အင္အားျပသခဲ့ကာ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးမွာ တန္းညႇိလာတဲ့ တ႐ုတ္ကို ပိုအာ႐ုံက်ေနတဲ့အေနအထားပါ။ဒီလိုအာ႐ုံက်ေနတဲ့အတြက္လည္း တ႐ုတ္ကိုဆြတဲ့အေနနဲ႔ ဇူလိုင္ ၂၅ ရက္မွာ တြစ္တာကေန “ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ဆိုတာ အျငင္းပြားေနတဲ့နယ္ေျမသာျဖစ္ၿပီး ေဘက်င္း၏အင္ပါယာမဟုတ္ဘူး” လို႔ ေရးသားၿပီး ထပ္ဆြခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ထရမ့္အေနနဲ႔ လာမည့္ေ႐ြးေကာက္ပြဲမတိုင္ခင္ ျပည္တြင္းေထာက္ခံမႈရယူဖို႔ ကိုဗစ္ ၁၉ နဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးကိစၥတို႔ကို အေၾကာင္းျပၿပီး တ႐ုတ္ကို အေမရိကန္က ကန႔္သတ္စစ္ပြဲဆင္ႏႊဲမလား၊ နည္းပညာစစ္ပြဲကို ဆင္ႏႊဲမလားဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မယ့္ အေျခအေနပါဘဲ။လတ္တေလာမွာလည္း တ႐ုတ္ဘက္က သူ႔ပိုင္နက္လို႔ေျပာတဲ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ အေမရိကန္ေလယာဥ္တင္စစ္သေဘၤာ အုပ္စုႏွစ္စုလာထည့္ထားသလို ၿဗိတိန္ကလဲ သူ႔ရဲ႕ ေလယာဥ္တင္သေဘၤာ အဲလိဇဘက္ကြင္းကို ပစိဖိတ္သမုဒၵရာထဲမွာ အေျခခ်ထားသလို စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈေတြ တ႐ုတ္နဲ႔အၿပိဳင္လာလုပ္ခဲ့တာလည္းရွိပါတယ္။မၾကာမီက တ႐ုတ္နဲ႔ ေတာင္ပင္လယ္ကိစၥ အျငင္းပြားေနတဲ့ အင္ဒိုနီးရွားကေန စစ္ေရယာဥ္ ၂၄ စင္း၊ ဒုံးက်ည္ဖ်က္သေဘၤာႏွစ္စင္းႏွင့္ ကင္းလွည့္ေရယာဥ္ေလးစင္းတို႔ ပါဝင္တဲ့ ေလးရက္ၾကာစစ္ေရးေလ့က်င့္မႈကို လုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေျခအေနက ယမ္းအိုးအေနအထားျဖစ္ေနပါတယ္။

ဒီအေျခအေနမွာ ဘယ္သူက ယမ္းအိုးကိုမီးရႈိ႕လိုက္မလဲဆိုတာ ကမာၻက ရင္တမမၾကည့္ေနရတဲ့အေနအထားပါ။တ႐ုတ္အေနနဲ႔ လူ႐ိုေသရွင္႐ိုေသျပန္ျဖစ္ဖို႔ တ႐ုတ္အမ်ိဳးသားေန႔မွာ စစ္အင္အားထုတ္ျပခဲ့တဲ့အတြက္ သူ႔လက္နက္ေတြက ထိေရာက္ေၾကာင္းျပဖို႔  ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္၊ ေဟာင္ေကာင္၊ ထိုင္ဝမ္၊ ကိုဗစ္ ၁၉ နဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးကိစၥေတြမွာ ထိပ္တိုက္ေတြ႕ေနတဲ့ အေမရိကန္ကို ရင္ဆိုင္မလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ေနာက္တစ္လွမ္းဆုတ္ၿပီး ေရွာင္မလားဆိုတာ မၾကာခင္ဆုံးျဖတ္ရေတာ့မယ့္အေျခအေနကို ေရာက္လာေတာ့မွာပါ။မၾကာခင္က  ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနက ထူးလာမလား၊ ဒါမွမဟုတ္ တင္းမာမႈေလ်ာ့က်ၿပီး အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ျပန္လည္ညႇိႏိုင္းၾကမလားဆိုတာလည္း ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။

ကမာၻအရပ္ရပ္ သဘာ၀ေဘး

အာရွေဒသမွာ မုတ္သုန္ရာသီနဲ႔အတူ ေရႀကီးေရလႊမ္းမိုးမႈေတြ၊ မုတ္သုန္နဲ႔အတူလာေလ့ရွိတဲ့ ဆိုင္ကလုံး၊ တိုင္ဖြန္း မုန္တိုင္းေတြေၾကာင့္ ေဒသတြင္း လူေနမႈအဆင့္အတန္းနဲ႔ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအနည္းဆုံး ေဒသေတြကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါးထိခိုက္ေစတာက ႏွစ္တိုင္းပါဘဲ။ယခုႏွစ္မွာ ေရႀကီးေရလႊမ္းမႈဒဏ္ကို ဆိုးဆိုး႐ြား႐ြားခံေနရတာက တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယ၊ နီေပါနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ေဒသတို႔ပါဘဲ။

ဇြန္လကစတဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ေရႀကီးသည့္ရာသီအတြင္း လူ ၄၅ သန္းေက်ာ္ ထိခိုက္ခဲ့ကာ လူ ၁၄၂ ဦး ေပ်ာက္ဆုံး (သို႔မဟုတ္) ေသဆုံးခဲ့ကာ စီးပြားေရးထိခိုက္မႈ စတာလင္ေပါင္ ၁၇ ဒသမ ၉၄ ဘီလ်ံထိ ရွိခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအတြင္း ျမစ္ေပါင္း ၉၃ ျမစ္သည္ သတိထားရမည့္အဆင့္ထက္ ေရမ်က္ႏွာျပင္မ်ားျမင့္တက္ေနကာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၏ အႀကီးဆုံးျဖစ္ေသာ သရီးေဂ်ာ့ခ်္ဆည္ကို ေနာက္ထပ္ေရႀကီးမႈမ်ားအတြင္း အနီးကပ္ေစာင့္ၾကည့္ရန္လိုတဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ေျမၿပိဳမႈမ်ား၊ ျမစ္ကမ္းပါးမ်ားက်ိဳးေပါက္မႈႏွင့္ ေတာင္က်ေရမ်ားေၾကာင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရွိ ေဒသမ်ားစြာတြင္ ေဘးကင္းရာသို႔ေျပာင္းေ႐ႊ႕ေရး အေရးေပၚၫႊန္ၾကားခ်က္မ်ား ထုတ္ျပန္ထားရသလို ဘိုဟိုင္ပင္လယ္ေအာ္ေဒသအပါအဝင္ အေရွ႕ဘက္ကမ္း႐ိုးတန္းေဒသမ်ား၊ ရွန္ေဒါင္းႏွင့္ က်န္းဆုျပည္နယ္တို႔မွာလည္း ဟာရီကိန္းအဆင့္ ေလျပင္းမ်ားႏွင့္ ႀကဳံေတြ႕ရႏိုင္ရလို႔ သတိေပးခ်က္ေတြ ထုတ္ထားရပါတယ္။

ဒီလိုအေျခအေနေတြေၾကာင့္ ဟူေပျပည္နယ္ ယန္ဇီျမစ္ေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ထားေသာ ၂ ဒသမ ၄ ကီလိုမီတာရွိ Three Gorges Dam ဆည္ႀကီးမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတစ္ဝန္း စံခ်ိန္တင္ေရႀကီးမႈေတြေၾကာင့္ ေရဝင္ေရာက္မႈကမ်ားလြန္းၿပီး ေဆာင့္တိုးတဲ့ဒဏ္ေၾကာင့္ ဆည္တမံပုံစံ အနည္းငယ္ပုံပန္းပ်က္မႈ ျဖစ္ေပၚခဲ့ပါတယ္။ဆည္နဲ႔သက္ဆိုင္တဲ့ ေအာ္ပေရတာေတြဘက္ကေတာ့ ျပႆနာမရွိဘူးလို႔ဆိုသလို တပ္ဆင္ထားတဲ့ ဆင္ဆာ ၁၂၀၀၀ က ဘာအခ်က္ျပမႈမွမရွိခဲ့ဘူးလို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ျမစ္ေအာက္ပိုင္းေဒသေတြျဖစ္တဲ့ ၀ူဟန္လို ၿမိဳ႕ေတြမွာ ေရနစ္ျမဳပ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ေရအားကိုထိန္းရာကေန တမံအခ်ိဳ႕ေနရာမွာ ေကြးေကာက္ခဲ့တာပါ။တ႐ုတ္တင္မကပါဘူး။နီေပါ၊ ဘူတန္လို ကုန္းျမင့္မွာတည္ေဆာက္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံမွာလည္း ေရေဘးကမလြတ္ခဲ့ပါဘူး။
မိုးသည္းထန္စြာ႐ြာသြန္းတဲ့အတြက္ နီေပါမွာ ေျမၿပိဳမႈေတြ ေရႀကီးမႈေတြေၾကာင့္ ေသဆုံးသူ ၁၀၀ ေက်ာ္ခဲ့ၿပီး လူ ၄ သန္းခန႔္ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

အိႏၵိယမွာေတာ့ အေနာက္ဘက္ အာသံျပည္နယ္မွာ ေရႀကီးမႈဆိုးဆိုး႐ြား႐ြားျဖစ္ေနၿပီး ေမလေႏွာင္းပိုင္းျဖစ္ခဲ့သည့္ ေရႀကီးမႈသုံးခုေၾကာင့္ လူေပါင္း ၂.၇၅ သန္းေက်ာ္ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ရာမွာ ယခုေရႀကီးမႈေတြေၾကာင့္ အစိုးရက ကယ္ဆယ္ေထာက္ပံ့ေရးေတြကို ဆင္းလုပ္ေနရပါတယ္။ယူနီဆက္ကေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ႕္၊ အိႏၵိယ၊ နီေပါႏွင့္ ဘူတန္တို႔မွာျဖစ္ေနတဲ့ မိုးသည္းထန္စြာ႐ြာသြန္းျခင္း၊ ေရႀကီးျခင္းႏွင့္ ေျမၿပိဳျခင္းမ်ားေၾကာင့္ ဒီေဒသအတြင္းက ကေလးငယ္ေလးသန္းေက်ာ္ကိုထိခိုက္ႏိုင္လို႔ သတိေပးထားပါတယ္။ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဆိုလဲ ႏိုင္ငံရဲ႕၏သုံးပုံတစ္ပုံ ေရနစ္ျမဳပ္ေနတဲ့အတြက္ အေတာ္ေလးကို အက်ပ္ေတြ႕ေနပါတယ္။

ေရေဘးက ေတာင္အာရွနဲ႔ တ႐ုတ္မွာတင္မကပါဘူး။အေမရိကန္နဲ႔ ကာေရဘီယံေဒသမွာလည္း မုန္တိုင္းေတြဝင္ေနလို႔ တကၠဆတ္၊ ဟာ၀ိုင္ယီနဲ႔ မကၠဆီကိုမွာ ေရႀကီးေျမၿပိဳတာေတြ၊ မုန္တိုင္းျဖတ္သန္းရာလမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ပ်က္စီးမႈေတြႀကဳံေနရပါတယ္။က်န္းမာေရးကပ္ေဘးကို ရင္ဆိုင္ေနရခ်ိန္မွာ သဘာ၀ေဘးကို ထပ္ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ အဆိုပါေဒသကလူေတြအတြက္ အေတာ္ေလးစိတ္မေကာင္းစရာပါ။မုန္တိုင္းက ဒီလိုမိုးတြင္းကာလနဲ႔ မုန္တိုင္းရာသီမွာ ျဖစ္ေနၾကဆိုေပမယ့္ တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ ပိုပိုဆိုး႐ြားလာတာက သတိထားစရာပါ။ဒီရက္ထဲမွာ အလက္စကားမွာ ၇ ဒသမ ၆ အဆင့္ရွိ ငလ်င္နဲ႔ တိဘက္မွာ ၆ ဒသမ ၆ အဆင့္ရွိ ငလ်င္ေတြ တစ္ရက္ထဲဆက္တိုက္လႈပ္ခဲ့ေပမယ့္ လူေနႀကဲပါးတဲ့ေဒသျဖစ္တာရယ္၊ ေျမေအာက္အနက္ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လႈပ္ခတ္ခဲ့တာရယ္တို႔ေၾကာင့္ ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈကနည္းခဲ့တာပါ။ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ယိုယြင္းလာတဲ့သဘာ၀ေၾကာင့္ ကမာၻေျမက အထိအခိုက္ေတြမ်ားလာသလို ျဖစ္လာခဲ့ရင္ ဟိုးအရင္ကလို အကာအကြယ္မရွိေတာ့ဘဲ လူသားေတြကသာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေနရၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္ ေရွ႕ေလွ်ာက္ သဘာ၀ေဘးနဲ႔ ကပ္ေဘးေတြေၾကာင့္ လူေတြဘယ္ေလာက္ထိ အဖိတ္အစင္မ်ားလာဦးမလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။

အရွိန္ျပင္းထန္လာတဲ့ ကိုဗစ္ ၁၉

ဇူလိုင္ ၂၁ ရက္မွာ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕၏ အာဖရိကေဒသဆိုင္ရာ႐ုံးက အာဖရိကတိုက္တစ္ဝန္း ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံရသူ  ၇၃၆၀၀၀ ေက်ာ္ ရွိေနၿပီလို႔ သတိေပးခဲ့တဲ့အတြက္ ကိုဗစ္ ၁၉ အေျခအေနက မက်လာဘဲ ပိုၿပီးအရွိန္ေကာင္းလာတာကို ႏိုင္ငံတကာက သတိျပဳမိခဲ့ပါတယ္။အဆိုပါေန႔မွာ ကူးစက္ခံရသူ ၁၅,၀၂၇ ဦးကိုေတြ႕ ရွိၿပီး ၂၆၀ ဦးေသဆုံးခဲ့လို႔ အာဖရိကတိုက္တစ္ဝန္းတြင္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရသူ ၇၃၆,၂၁၄ ဦးနဲ႔ ေသဆုံးသူ ၁၅,၁၄၂ ဦးရွိခဲ့ပါတယ္။ဇူလိုင္ ၂၆ ရက္စာရင္းမွာေတာ့ ကူးစက္ခံရသူ ၈၂၈၂၁၄ ဦးထိရွိခဲ့ကာ ေသဆုံးသူ ၁၇,၅၀၉ ဦးရွိလာခဲ့ကာ ၃ ရက္အတြင္း ကိုးေသာင္းႏွစ္ေထာင္ေက်ာ္ရွိခဲ့ကာ ေသဆုံးသူ ၂၃၆၇ ဦးထိရွိလာခဲ့လို႔ ဒီအေရအတြက္က ကုသကာကြယ္ေဆးမေတြ႕ခင္မွာ စိုးရိမ္ဖြယ္ရာ ကူးစက္ျပန႔္ႏွံ႔မႈႏူန္း ျဖစ္ေနခဲ့ပါတယ္။
    
အာဖရိကေဒသက ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကို ေနာက္ဆုံးကူးစက္ခံရတဲ့ ေဒသျဖစ္တဲ့အတြက္ တျခား အာရွ၊ ဥေရာပမွာ ဒုတိယတေက်ာ့ျပန္ကို စိုးရိမ္ေနရတဲ့အေျခအေနမွာမွ စတင္ကူးစက္မႈ အရွိန္ေကာင္းခဲ့တာပါ။လက္ရွိမွာ ဇူလိုင္ ၂၅ ရက္စာရင္းအရ အာရွမွာကူးစက္ခံရသူ ၃၆၈၆၉၁၆ ဦးရွိကာ ကူးစက္ခံရမႈအမ်ားဆုံး အာရွ ၅ ႏိုင္ငံမွာ အိႏၵိယ (၁၃၃၆၈၆၁)၊ အီရန္ (၂၈၄၀၃၄)၊ ပါကစၥတန္ (၂၇၁၈၈၇)၊ ေဆာ္ဒီ (၂၆၂၇၇၂) နဲ႔ တူရကီ (၂၂၄၂၅၂) ဦး ရွိပါတယ္။ဥေရာပမွာေတာ့ ကူးစက္ခံရသူ ၂၇၈၀၃၅၉ ဦးရွိၿပီး အေမရိကားတိုက္မွာ ကူးစက္ခံရသူ ၈၄၆၈၂၆၈ ဦးရွိကာ အိုးရွင္းနီးရွားေဒသမွာ ကူးစက္ခံရသူအေရအတြက္ ၁၅၃၁၉ ဦးရွိခဲ့ပါတယ္။

သတင္းဌာနတစ္ခုျဖစ္တဲ့ ႐ိုက္တာကေဖာ္ျပမႈမွာ ယခင္သီတင္းပတ္ကထက္ ကူးစက္မႈႏႈန္းႏွစ္ဆနီးပါး ျမင့္တက္ခဲ့ၿပီး ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကို စတင္ေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္နဲ႔ကပ္ေနၿပီး ကူးစက္ခံရသူမရွိဘူးလို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ေျမာက္ကိုရီးယားလို ႏိုင္ငံမွာေတာင္ ဇူလိုင္ ၂၆ ရက္က ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရသူလို႔ သံသယရွိတဲ့သူတစ္ေယာက္ကို ေတြ႕ခဲ့တဲ့အတြက္ ေျမာက္ကိုရီးယားေခါင္းေဆာင္ ကင္ဂ်ဳံအြန္ကိုယ္တိုင္ အေရးေပၚအစည္းအေဝးေခၚခဲ့ရတဲ့အထိပါဘဲ။သူနဲ႔ကပ္ရပ္ ေတာင္ကိုရီးယားမွာလည္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈက ထိန္းခ်ဳပ္လို႔ မရေသးပါဘူး။ဇူလိုင္ ၂၅ ရက္မွာ  ၁၁၃ ဦးကူးစက္ခံရတာ ေတြ႕ခဲ့လို႔ မတ္လေနာက္ပိုင္း အျမင့္ဆုံးကူးစက္ခံရတဲ့ အေရအတြက္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ကူးစက္မႈကိုထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေၾကာင္းေၾကညာၿပီး လုပ္ငန္းေတြ ျပန္ဖြင့္ခဲ့တဲ့ ဗီယက္နမ္နဲ႔ လာအိုမွာ ေဒသတြင္းကူးစက္မႈေတြ ျပန္ေတြ႕ခဲ့တဲ့အတြက္ ျပန္တင္းက်ပ္မႈေတြလုပ္ခဲ့ရပါတယ္။လက္ရွိ ကမာၻမွာ ကူးစက္ခံရမႈအမ်ားဆုံးျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္မွာေတာ့  စာသင္ေက်ာင္းေတြကို ကူးစက္ခံရမႈၾကားထဲကပဲ ျပန္ဖြင့္ဖို႔စိုင္းျပင္းေနတဲ့အတြက္ စိုးရိမ္မႈေတြျမင့္တက္ေနပါတယ္။ဂ်ပန္မွာလည္း ကူးစက္မႈကျပန္ျမင့္လာတဲ့အတြက္ အိုလံပစ္ပြဲေတာ္အတြက္ ပိတ္ရက္သတ္မွတ္ထားတာကို မက်င္းပျဖစ္ခဲ့တဲ့အတြက္ ပိတ္ရက္အျဖစ္ ဆက္သတ္မွတ္ၿပီး အိမ္မွာဘဲေနဖို႔  ေဆာ္ဩေနရတာကိုလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။

ဒီလို တေက်ာ့ျပန္ကူးစက္မႈေတြ ျမင့္တက္လာတဲ့အတြက္ WHO က သတိေပးမႈေတြ ျမင့္တက္လာသလို  ဥေရာပႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္နဲ႔ ၿဗိတိန္အပါအဝင္ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ Mask တပ္ၿပီး အျပင္သြားလာဖို႔ ၊ စစ္ေဆးၾကပ္မတ္မႈေတြလည္း ထိုးတက္လာခဲ့ပါတယ္။လက္ရွိမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကို ၀ူဟန္မွာစတင္ေတြ႕ခဲ့တဲ့အခ်ိန္ကစရင္ ကူးစက္မႈကာလက လေပါင္း ၈ လနီးပါး ၾကာျမင့္လာခဲ့ပါၿပီ။ဒီ ၈ လအတြင္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကုသကာကြယ္ေဆးကို မထုတ္လုပ္ႏိုင္ေသးဘဲ စမ္းသပ္ေနတဲ့အဆင့္ဘဲရွိပါတယ္။တ႐ုတ္ Sinovac ကေန ထုတ္တဲ့ေဆးကို ဘရာဇီးမွာစမ္းေနသလို ဒီေဆးအတြက္ လက္တင္အေမရိကႏိုင္ငံေတြ သုံးႏိုင္ဖို႔အတြက္ တ႐ုတ္က တစ္ဘီလ်ံထုတ္ေခ်းမယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တာလည္းရွိပါတယ္။ျပင္သစ္၊ အေမရိကန္နဲ႔ ၿဗိတိန္၊ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံေတြက ေဆးသုေတသနေတြကလည္း ထုတ္ေနတဲ့ေဆးေတြ အေျခအေနက ေနာက္ဆုံးအဆင့္ေတြေရာက္ၿပီး ထြက္သမွ်ေဆးကို စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုဝယ္ေနၾကေပမယ့္ ထင္ရွားတဲ့ထြက္ရွိလာမႈကို မေတြ႕ရေသးပါဘူး။

WHO ကေတာ့ ဘယ္ေဆးဘဲျဖစ္ျဖစ္ ၂၀၂၁ ႏွစ္ဦးပိုင္းအထိ ကာကြယ္ေဆးထိုးႏိုင္ဖို႔ မေမွ်ာ္လင့္ႏိုင္ေသးဘူးလို႔ဆိုတဲ့အတြက္ ယခုခ်ိန္မွာ မလာေသးတဲ့ကာကြယ္ေဆးကို ေစာင့္ေနတာထက္ လာမွာေသခ်ာေနတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ကို ကာကြယ္တဲ့နည္းနဲ႔ ရင္ဆိုင္ရတာ အသင့္ေတာ္ဆုံးျဖစ္ေနပါတယ္။ဒါေၾကာင့္လဲ ဥေရာပနဲ႔ ကမာၻအႏွံ႔၊ အေမရိကန္ပါ Mask ကိုတပ္ဖို႔ ျပန္ေဆာ္ဩလာသလို လူမႈအကြာအေဝးကိုလည္းက်င့္သုံးဖို႔ သတိေပးေနၾကတာပါ။ဒီအတြက္ ကိုဗစ္ဒုတိယလႈိင္းမွာ ဘယ္ႏိုင္ငံေတြ ယိုင္လဲမလဲ၊ ဘယ္ႏိုင္ငံေတြ ထိန္းႏိုင္မလဲဆိုတာ ဆက္ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုသတင္းေတြအျပင္ တျခားစိတ္ဝင္စားစရာသတင္းေတြျဖစ္တဲ့ အာဖဂန္နစၥတန္ရွိ ဆယ္ေက်ာ္သက္အ႐ြယ္ မိန္းကေလးတစ္ဦးက သူ႔အေဖနဲ႔ အေမကို အိမ္ထဲကေနဆြဲထုတ္ၿပီး ပစ္သတ္ခဲ့တဲ့ တာလီဘန္ေတြကို AK- 47 နဲ႔ ျပန္သတ္ျဖတ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ခ်ီကာဂိုမွာ ၿမိဳ႕ခံဆႏၵျပသူမ်ားေၾကာင့္ ခရစၥတိုဖာကိုလံဘတ္စ္႐ုပ္တုေတြ ဖယ္ရွားခဲ့ရတဲ့သတင္း၊ ကိုဗစ္ကာလ လူမစုေဝးရအမိန႔္ကိုအာခံၿပီး ထိုင္းလူငယ္ဆႏၵျပသူေတြက လက္ရွိထိုင္းအစိုးရႏုတ္ထြက္ၿပီး ပါလီမန္ဖ်က္သိမ္းေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုဆႏၵျပခဲ့ၾကတဲ့သတင္း၊ ဖမ္းဆီးခံထားရတဲ့ မေလးရွားဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း နာဂ်စ္ရာဇက္ ကို တရား႐ုံးက အခြန္မေဆာင္လို႔ ကန္ေဒၚလာ သန္း ၄၀၀ ေပးေဆာင္ဖို႔ အမိန႔္ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ တ႐ုတ္က အဂၤါၿဂိဳဟ္သို႔ စူးစမ္းေလ့လာေရးယာဥ္တစ္စီး ေစလႊတ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ အင္ဒိုနီးရွားရွိ ကူပန္ကမ္း႐ိုးတန္းကမ္းေျခမွာ ၂၃ မီတာရွည္လ်ားတဲ့ ဧရာမေဝလငါးႀကီးတစ္ေကာင္ ေသာင္တင္ေသဆုံးခဲ့တဲ့သတင္း၊ လာမည့္ရက္မ်ားအတြင္း အေမရိကန္ႏွင့္ ႐ုရွႏိုင္ငံတို႔ အာကာသေရးရာႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ေဆြးေႏြးၾကမည့္သတင္း၊ ထိုင္းက ဘတ္ေငြ ၃ ဘီလ်ံသုံးၿပီး ဖူးခက္မွာ က်န္းမာေရးခရီးသြားလုပ္ငန္း စီမံကိန္းတစ္ရပ္ေဖာ္ေဆာင္ေနတဲ့သတင္း၊ ဆူဒန္ႏိုင္ငံ ဒါဖာေဒသမွာ ေျမသိမ္းတဲ့ဘက္က ေသနတ္သမားေတြက မူလေျမပိုင္ရွင္ လယ္သမား ၂၀ ခန႔္ကို ပစ္သတ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ အိမ္နီးခ်င္းရန္ဘက္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ အီရန္ႏွင့္ အီရတ္တို႔အၾကား ဇူလိုင္ ၂၁ ရက္က ႏွစ္ႏိုင္ငံသံတမန္ဆက္ဆံေရး ျပန္ထူေထာင္တဲ့သတင္းေတြလည္း ျဖစ္ခဲ့ပါေၾကာင္းတင္ျပရင္း ယခုရက္သတၱပတ္ ႏိုင္ငံတကာသတင္းသုံးသပ္ခ်က္ကို ဒီမွာဘဲရပ္လိုက္ခ်င္ပါတယ္။

မင္းထက္
ဇူလိုင္ - ၂၇