【 နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 တရုတ်ကို စစ်အေးခေတ်ထဲ အမေရိကန်ဆွဲခေါ်နေလား

ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာမှာ အာရုံစိုက်စောင့်ကြည့်ရမယ့်ဖြစ်ရပ်တွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။တရုတ်နိုင်ငံမှာ ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ ၁၃ ကြိမ်မြောက် အမျိုးသားကွန်ဂရက်အစည်းအဝေးကို ကျင်းပခဲ့ပြီး ဟောင်ကောင်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ထိထိရောက်ရောက်ကိုင်တွယ်နိုင်ဖို့ ဟောင်ကောင်ဆိုင်ရာ ဥပဒေကြမ်းကို အတည်ပြုပြဋ္ဌာန်းဖို့ ပြင်ဆင်ချိန်မှာ အမေရိကန်ဘက်က ထိုင်ဝမ်ကို ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း လက်နက်ရောင်းချဖို့အထိ လုပ်လာသလို ဟောင်ကောင်မှာ ဆန္ဒပြပွဲတွေထပ်ဖြစ်ခဲ့တာတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ကမ္ဘာတလွှားနိုင်ငံရေး အမေရိကန်-တရုတ် တင်းမာမှုတွေဖြစ်နေချိန်မှာ တစ်ဘက်က ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးကပ်ဘေးအတွက် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအချို့ ပြန်လည်ဖြေလျှော့တာတွေ၊ ကမ္ဘာတစ်လွှား ရောဂါကူးစက်မှုလျော့ကျလာတာတွေ၊ ကပ်ဘေးအတွက် ဆေးဝါးဖော်ထုတ်မှု သတင်းကောင်းတွေလည်း ယခုရက်သတ္တပတ်ရဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာ သတင်းတွေပါ။ဒီလို ကပ်ဘေး၊ နိုင်ငံရေးဘေးတွေနဲ့ ဇာတ်ရှိန်တက်နေတဲ့ ယခုရက်သတ္တပတ်မှာ တိုက်ပွဲတွေ၊ သဘာဝဘေးတွေကြောင့် လူသားတွေရဲ့ အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရတာတွေလည်း ယခုရက်သတ္တပတ်မှာ ရှိခဲ့ပါတယ်။

အဆိုပါသတင်းတွေအပြင် တခြားသတင်းတွေထဲက ခရီးသည် ၉၅ ဦးလိုက်ပါလာတဲ့  ပါကစ္စတန် ခရီးသည်တင်လေယာဉ်တစ်စင်း ကရာချိမြို့နေအိမ်များပေါ် ပျက်ကျခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဘိုလီဗီးယား ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးကို ယာယီသမ္မတက ငွေကြေးအလွဲသုံးစားမှုလုပ်လို့ ရာထူးကနေဖယ်ရှားခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဂျပန်နိုင်ငံက အာကာသထဲမှ သံသယဖြစ်ဖွယ်ရာ ဂြိုဟ်တုများကို စောင့်ကြည့်လေ့လာမည့် အာကာသကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ငယ်တစ်ခု ဖွဲ့စည်းလိုက်တဲ့သတင်း၊ ဗင်နီဇွဲလားသို့ ဓာတ်ဆီတင်ပို့မယ့် အီရန်ရေနံတင်သင်္ဘော ၅ စင်းအနက် ပထမဆုံးသင်္ဘော အမေရိကန်အနှောင့်အယှက်မရှိဘဲ ဗင်နီဇွဲလားရေပိုင်နက်အတွင်းသို့ ရောက်ရှိခဲ့တဲ့သတင်း၊ ပင်လယ်ကွေ့အတွင်းသွားလာနေတဲ့ အမေရိကန်စစ်သင်္ဘောများနှင့် မီတာ ၁၀၀ အကွာမှာနေဖို့ အမေရိကန်ရေတပ်က သတိပေးလိုက်တဲ့သတင်း၊ မာလီကို ပဲရစ်မြီရှင်များကလပ်က ကြွေးမြီပေးချေမှု ယာယီဆိုင်းခွင့်ပြုလုပ်တဲ့သတင်း စတဲ့သတင်းတွေက သတိထားမိခဲ့တဲ့သတင်းတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

သဘာဝဘေးနဲ့ လူလုပ်ဘေး

အာရှက နိုင်ငံတွေအဖို့ ပြင်းထန်ဆိုးရွားတဲ့ ကျန်းမာရေးကပ်ဘေးနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့အချိန်မှာ သဘာဝဘေးကို ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်း ရင်ဆိုင်ခဲ့ရပါတယ်။မေ ၁၉ ရက်မှာ တရုတ်အနောက်တောင်ပိုင်း ယူနန်ပြည်နယ်မှာ ပြင်းအား ၅ အဆင့်ရှိ ငလျင်တစ်ခုလှုပ်ခတ်ခဲ့လို့ ဒေသခံ ၄ ဦး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ငလျင်ကြောင့် ဒေသတွင်းမှာ အဆောက်အဦးပြိုလဲကျတာတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ဒီဒေသတစ်ဝိုက်က တိဘက်ကုန်းမြင့်နဲ့ ဆက်နွယ်နေတဲ့အတွက် မကြာခဏဆိုသလို ငလျင်လှုပ်ခတ်သလို ၂၀၀၈ ခုနှစ်ကလည်း လူကိုးသောင်းကျော် သေဆုံးခဲ့တဲ့ စီချွမ်ငလျင်က အဆိုပါဒေသနဲ့ ဆက်စပ်နေပါတယ်။

မေ ၁၅ ရက်လောက်ကတည်းက အစပျိုးနေတဲ့ ဆိုင်ကလုံးမုန်တိုင်းတစ်လုံးက ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ စူပါဆိုင်ကလုံးအဆင့်ထိ ရောက်ရှိလာခဲ့ပြီး မုန်တိုင်းကြီးတွေဝင်နေကြ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ အိန္ဒိယကမ်းခြေကို ဝင်ခဲ့ပါတယ်။တစ်နာရီကို ၂၇၀ ကီလိုမီတာ (၁၆၅ မိုင် ဝန်းကျင်) ခန့် ရှိတဲ့ စူပါဆိုင်ကလုံးမုန်တိုင်း အမ်ဖန် ဟာ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ကိုဝင်ရောက်တဲ့ မုန်တိုင်းများအနက် အပြင်းထန်ဆုံးဖြစ်တဲ့အတွက် ထိခိုက်တဲ့ဒေသတွေဖြစ်တဲ့ နှစ်နိုင်ငံစလုံးအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုတွေကို တက်သုတ်ရိုက်လုပ်ခဲ့တာကို တွေရပါတယ်။ဒီနိုင်ငံနှစ်ခုအနက် အိန္ဒိယက လောလောဆယ်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုကြောင့် တစ်နိုင်ငံလုံး လော့ခ်ဒေါင်းချထားရာမှာ အဆိုပါနယ်မြေလည်း ပါဝင်နေပါတယ်။ဒီနယ်မြေထဲမှာရှိတဲ့ လူ ၁.၄ သန်းကို ဘေးလွတ်ရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းပေးခဲ့ကြပါတယ်။

နှစ်နိုင်ငံစလုံးက ပြင်ဆင်မှုတွေကောင်းတဲ့အတွက် မေ ၂၀ ရက် ညမှာ စူပါဆိုင်ကလုံး အမ်ဖန် က အိန္ဒိယနိုင်ငံအရှေ့ပိုင်းကနေ အိန္ဒိယ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ်တစ်လျှောက် ဝင်ခဲ့ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဘက်မှာ မုန်တိုင်းဒီရေက ၁၅ ပေအထိ မြင့်တက်ခဲ့ပါတယ်။ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ လူဦးရေထူထပ်သောနေရာများတွင် နေအိမ်ထောင်ပေါင်းများ ပျက်စီးသွားပြီး သစ်ပင်များ အမြစ်မှကျွတ်ထွက်ကုန်သလို မုန်တိုင်းကြောင့် နှစ်နိုင်ငံစလုံးမှာ လူ ၈၈ဦး သေဆုံးပြီး သိန်းနဲ့ချီပြီး အိုးမဲ့အိမ်မဲ့ဖြစ်ခဲ့ကာ ပြည်နယ်ဒါဇင်ဝက်ထက်မနည်းမှာ အိမ်တွေပြိုလဲတာ၊ ဓာတ်တိုင်တွေပြိုလဲတာတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ခန့်မှန်းတာထက်ပြင်းတဲ့ စူပါဆိုင်ကလုံးကို ရင်ဆိုင်တဲ့နေရာမှာ ကိုရိုနာကူးစက်ရောဂါ ကပ်ဘေးကြုံနေတဲ့ကြားထဲကနေ အသေအပျောက်နည်းအောင် စီမံခန့်ခွဲနိုင်တဲ့ စွမ်းဆောင်မှုကတော့ လေးစားစရာပါ။

အိန္ဒိယနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ့်ကို မုန်တိုင်းဝင်ဖို့ တစ်ရက်အလိုမှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းလို့ မီချီဂန်ပြည်နယ်ထဲက ဆည်နှစ်ခုကျိုးပေါက်မှုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ဆည်ဖောက်ရင် အနီးနားက မစ်ဒ်လန်းမြို့ထဲမှာ ပျမ်းမျှ ရေအမြင့် ၉ ပေ အောက်ကို ရောက်သွားနိုင်လို့ နေအိမ်ပေါင်း ၃,၅၀၀ နှင့် ပြည်သူတစ်သောင်းခန့်ကို ဘေးလွတ်ရာရွှေ့ပြောင်းဖို့ ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှာတော့ ဆူမားတြားကျွန်းပေါ်ကို လေဆင်နှာမောင်းဝင်ခဲ့လို့ လူနှစ်ဦးထက်မနည်းသေဆုံးပြီး နေအိမ်ရာနှင့်ချီ၍ ပျက်စီးခဲ့ပါတယ်။သဘာဝဘေးက နေရာမရွေးဖြစ်နေတာပါ။
သတိထားစရာဖြစ်ခဲ့တာက လူတွေကိုတန်ဖိုးထားတဲ့ အစိုးရအာဏာပိုင်တွေရှိတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ ဘယ်လိုဘဲရောဂါဘေးရှိနေပါစေ၊ ဘယ်လောက်ဘဲ ဆင်းရဲတဲ့နိုင်ငံဖြစ်နေပါစေ အသက်ဆုံးရှုံးမှုနည်းအောင် စီမံနိုင်တာကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

သဘာဝဘေးအပြင် တခြားတစ်ဘက်က လူလုပ်ဘေးလို့ပြောရမယ့် စစ်မက်ဘေးတွေ၊ တိုက်ပွဲတွေ၊ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုတွေကြောင့် ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲ သေကြေရတာတွေလည်း ရှိခဲ့ပါသေးတယ်။အာဖဂန်နစ္စတန်မှာဆိုရင် အစိုးရတပ်တွေနဲ့ တာလီဘန်တွေကြားဖြစ်နေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် အရပ်သားတွေ သေဆုံးမှုမြင့်တက်နေလို့ ကုလသမဂ္ဂက မေ ၁၉ ရက်က သတိပေးချက်ထုတ်ရတဲ့အထိ ဖြစ်နေပါတယ်။အရှေ့အလယ်ပိုင်းက ဆီးရီးယားမှာတော့ တိုက်ပွဲတွေသိပ်မရှိတော့ဘူးဆိုပေမယ့် တခြားပြဿနာဖြစ်တဲ့ အသေခံဗုံးခွဲမှုတွေတော့ ရှိနေပါသေးတယ်။တူရကီတပ်တွေ ဝင်နေရာယူနေတဲ့ အီဒလစ်က အချို့အစိတ်အပိုင်းတွေမှာ အသေခံဗုံးခွဲတာတွေ ရှေ့ရက်သတ္တပတ်ကဖြစ်ခဲ့တာရှိလို့ ယခုရက်ထဲမှာ ဒီနယ်မြေထဲက ဆီးရီးယားနဲ့ တူရကီနယ်စပ်မှာ တူရကီနှင့် ရုရှားတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ ပူးတွဲကင်းလှည့်တာတွေ လုပ်ခဲ့ပါတယ်။

ဆီးရီးယားပြီးရင် တူရကီနောက်ထပ်ခြေရှုပ်နေတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုရှိပါသေးတယ်။ဒါက လစ်ဗျားပါ။လစ်ဗျားကို တူရကီဘက်က ကြေးစားစစ်သားတွေ ဆက်တိုက်ပို့နေပါတယ်။ဒါကလည်း လစ်ဗျားမှာရှိတဲ့ တူရကီအကျိုးစီးပွားကို ကာကွယ်ဖို့ပါဘဲ။ဒီအတွက် လက်ရှိ ကုလအသိအမှတ်ပြု လစ်ဗျားအစိုးရ (GNA) ကို တိုက်နေတဲ့ ဟက်ဖ်တာတပ်ဖွဲ့တွေကို အစိုးရတပ်ဘက်ကနေ ဝင်တိုက်ဖို့အတွက် တူရကီက ယခုရက်ထဲမှာ ကြေးစားတပ်ဖွဲ့ဝင် ၅၀၀ ကို ထပ်စေလွှတ်ခဲ့ပါတယ်။ယခုရက်ထဲမှာဘဲ လစ်ဗျားအစိုးရတပ်တွေက ဟက်ဖ်တာအုပ်စုလက်ထဲရောက်နေတဲ့ အယ်လ်ဘာဆာမြို့ကို ပြန်သိမ်းခဲ့ပါတယ်။

ယခုရက်ထဲမှာဘဲ အမေရိကန်တက္ကဆတ်ပြည်နယ်ထဲမှာရှိတဲ့ ရေတပ်စစ်အခြေစိုက်စခန်းကို ဆီးရီးယားကနေ ရွှေ့ပြောင်းလာတဲ့ ကောလိပ်ကျောင်းသားက ဝင်ရောက်ပစ်ခတ်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တာလည်းရှိခဲ့ပါတယ်။အယူဝါဒနဲ့ နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုအတွက် လူအသက်တွေဆုံးရှုံးရတာ စစ်ပွဲတွေမှာ မနည်းမနောပါဘဲ။ကျန်းမာရေးကပ်ဘေးကြောင့်သေတဲ့ အရေအတွက်ထက် စစ်ဘေး၊ အငတ်ဘေးကြောင့် သေတဲ့သူကပိုများတဲ့အတွက် ရှေ့လျှောက် စစ်ဘေး၊ အငတ်ဘေးတွေကြောင့် လူအသက်ဆုံးရှုံးမှုတွေ ဘယ်လောက်တောင် မြင်တွေ့ရဦးမလဲဆိုတာ….။

ပြင်းထန်လာတဲ့ တရုတ်-အမေရိကန် ပဋိပက္ခ

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်အပေါ် ကိုင်တွယ်မှုမှာ ပေါ့လျော့လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့မှ အမေရိကန်နုတ်ထွက်မယ်ဆိုပြီး ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် က ခြိမ်းခြောက်ခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာ ယခင်က ရန်ပုံငွေဆိုင်းငံ့လိုက်တာထက် ဆိုးဝါးတဲ့အခြေအနေပါဘဲ။တခြားနိုင်ငံများထက် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် သေဆုံးမှုနှင့် ကူးစက်မှုနှုန်းမှာ သူ့နိုင်ငံကပိုများနေတဲ့အတွက် ထရမ့်အနေနဲ့ အစောပိုင်းကတည်းက ဒေါသူပုန်ထနေတာဖြစ်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ် စတင်ပျံ့နှံ့ကတည်းက လုံလောက်တဲ့ထိန်းချုပ်မှု မလုပ်ဘူးဆိုပြီး ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) ကို မကြာခဏအပြစ်တင်နေတာပါ။ယခင်ရက်သတ္တပတ်ကတည်းက  WHO ကို ထည့်ဝင်ရမယ့် ရန်ပုံငွေဆိုင်းငံ့လို့ ဘဏ္ဍာရေးကျပ်တည်းခဲ့တဲ့ WHO အတွက် မထင်မှတ်ဘဲ တရုတ်နဲ့ အမေရိကန် အားပြိုင်မှုထဲညှပ်ခဲ့ပြီး ရှေ့လျှောက်လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ရာမှာ ဘဏ္ဍာရေးအခက်အခဲတွေရှိလာဖို့များနေပါပြီ။

ထရမ့်ကတော့ ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်ရောဂါကို ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ က ကိုင်တွယ်တုံ့ပြန်ရာမှာ ကပျက်ကချော်လုပ်ခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲခဲ့သလို လက်ရှိမှာ ကူးစက်ခံရသူ ၅ သန်းကျော်၊ သေဆုံးသူ သုံးသိန်းခွဲကျော်လာတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ဘေးကိုထိန်းချုပ်ဖို့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေ အသေအကြေကြိုးစားနေရတဲ့ အနေအထားပါ။လက်ရှိမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် အထိအနာဆုံးက အမေရိကန်ပါဘဲ။ဒါကြောင့်လည်း အမေရိကန်အနေနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့ WHO ကို သည်းသည်းမည်းမည်း တိုက်ခိုက်အပြစ်တင်နေတာတွေ လုပ်နေတာပဲဖြစ်ပါတယ်။ WHO ကို ခြိမ်းခြောက်တဲ့ ထရမ့်ရဲ့ တောင်းဆိုချက်ထဲမှာ လာမယ့် ရက် ၃၀ အတွင်း WHO အဖွဲ့အနေနဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာလုပ်ကိုင်တာတွေ မတိုးတက်ဘူးဆိုရင် နုတ်ထွက်တော့မယ်ဆိုပြီး ရာဇသံပေးခဲ့တာပါ။ဒါပေမယ့်  ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ရဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် တိုက်ဖျက်ရေး ဘက်ပေါင်းစုံကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို ဥရောပသမဂ္ဂက ထောက်ခံနေပါသေးတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ဘေးကြောင့် ထရမ့်နဲ့ ပွန်ပီယိုရဲ့ သည်းသည်းမည်းမည်းတိုက်ခိုက်တာ ခံနေရတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံမှာ ယခုရက်ထဲမှာ ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ အမျိုးသားပြည်သူ့ကွန်ဂရက်အစည်းအဝေးကို ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ဒီအစည်းအဝေးမှာ ကာကွယ်ရေးအသုံးစရိတ်ကို ဂျီဒီပီရဲ့ ၆ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်းထားရှိဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့သလို ထူးခြားတာက ဟောင်ကောင် ခွဲထွက်ခွင့်၊ အစိုးရကိုဆန့်ကျင်ခွင့်၊ ပြည်ပစွက်ဖက်မှုနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများကို ထိန်းချုပ်မည့် ဥပဒေတစ်ရပ်ကိုပြဋ္ဌာန်းဖို့  တရုတ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေက ပြင်ဆင်နေတဲ့ သတင်းထွက်ခဲ့တာပါ။ဒီလိုသတင်းတွေ ထွက်လာခဲ့တဲ့အတွက် ဟောင်ကောင်မှာ ဆန္ဒပြမှုတွေဖြစ်လာခဲ့သလို အမေရိကန်ဘက်က ဒီလိုပြဋ္ဌာန်းရင် လက်တုံ့ပြန်မယ်ဆိုပြီး မေ ၂၁ ရက်က ပြုလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ သမ္မတထရမ့် က ကြိမ်းဝါးခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန်ဘက်က ဒီမတိုင်ခင် မေ ၂၀ ရက် တရုတ်ဘက်က ဒေါသူပုန်ထအောင်လုပ်ခဲ့တာ ရှိပါသေးတယ်။ဒါက ထိုင်ဝမ်မှာပြုလုပ်တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ သမ္မတအဖြစ် ပြန်အရွေးခံရတဲ့ ဆိုင်အင်းဝန် ကို  ဂုဏ်ယူကြောင်း အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ပွန်ပီယို က ပြောခဲ့တာပါ။
ဒီကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပွဲမှာ ဆိုင်အင်းဝန် က တရုတ်တို့ရဲ့ တစ်ပြည်ထောင်စနစ်နှစ်မျိုး ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးပုံစံကို လက်မခံဘူးလို့ ငြင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။တရုတ်ဘက်ကတော့ ဆိုင်အင်းဝန် ဘယ်လိုပြောပြော ထိုင်ဝမ်ကို ကွဲထွက်နေတဲ့ပြည်နယ်တစ်ခုအဖြစ် ယူဆထားပြီး တစ်ချိန်မှာ မလွဲဧကန်ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရမှာလို့ ယူဆထားပါတယ်။ဒီလို ထိုင်ဝမ်သမ္မတအဖြစ် ပြန်ရွေးကောက်ခံရတဲ့ ဆိုင်အင်းဝန် ကို အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မိုက်ပွမ်ပီယို က ဂုဏ်ယူကြောင်း ပြောကြားတဲ့အပြင် ဒီရက်မှာဘဲ အမေရိကန်အစိုးရက ကွန်ဂရက်မှာ ထိုင်ဝမ်ကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၁၈၀ ခန့် တန်ကြေးရှိတဲ့ အဆင့်မြင့်တော်ပီတိုများ ရောင်းချဖို့ကိုလည်း တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုပြည်တွင်းရေးဝင်စွက်တဲ့ အမေရိကန် လုပ်ရပ်ကြောင့် တရုတ်ဘက်က ဆိုင်အင်းဝန် ပြန်ရွေးကောက်ခံရတာကို ထောက်ခံချီးကျူးတဲ့လုပ်ရပ်အတွက် လိုအပ်သလို လက်တုံ့ပြန်မယ်လိုပြောခဲ့သလို လက်နက်ရောင်းချတာကိုလည်း ကန့်ကွက်မယ်ပြောခဲ့ပါတယ်။

မေ ၂၀ ရက်နေ့က ပြုလုပ်တဲ့ အမေရိကန် ဆီးနိတ်လွတ်တော်မှာတော့ ထိုင်ဝမ်ကို တော်ပီဒိုရောင်းမယ့်ကိစ္စတစ်ခုထဲ မကပါဘူး။အမေရိကန် စတော့အိတ်စ်ချိန်းထဲရောက်နေတဲ့ အိတ်ချိန်းစာရင်းဝင် နာမည်ကျော် တရုတ်ကုမ္ပဏီကြီးများကို ဖယ်ထုတ်နိုင်တဲ့ ဥပဒေမူကြမ်းတစ်ရပ်ကိုပါ အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။ဒီဥပဒေမှာ စတော့အိတ်ချိန်းဝင် တရုတ်ကုမ္ပဏီကြီးတွေအနေနဲ့ ကုမ္ပဏီကို ပြည်ပအစိုးရတစ်ရပ်ရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ရှိမနေကြောင်းပြသဖို့ လိုလာမှာဖြစ်ပါတယ်။ဒါ့အပြင် အမေရိကန်လေတပ်မှ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလေယာဉ် အုပ်စုက မေ ၂၁ ရက်မှာ ဂျပန်နိုင်ငံရှိ ယိုကိုတာလေတပ်စခန်းမှာ စုဝေးအင်အားပြခဲ့ပါ တယ်။ဒါဟာ တရုတ်ကို အမေရိကန်ဘက်က သွယ်ဝိုက်အင်အားပြခဲ့သလို ဆက်တိုက် တရုတ်ဘက်ကို ဖိအားပေးနေခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။

ဒါကြောင့်လည်း မေ ၂၄ ရက်က ပြုလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက အမေရိကန်နိုင်ငံအနေနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံကို စစ်အေးတိုက်ပွဲသစ်ပုံစံထဲ တွန်းပို့နေတယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာ မကြာခင်က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်၊ ဟောင်ကောင်၏အဆင့်အတန်းနှင့် အခြားပြဿနာတွေမှာပါ နှစ်နိုင်ငံကြား တင်းမာမှုမြင့်မားနေမှုကို တရုတ်ဘက်က ဖွင့်ထုတ်ပြောလာခဲ့တာပါ။ယခုပြဿနာတွေကြောင့် တရုတ်-အမေရိ ကန်ကြား တင်းမာမှုက ရပ်တန့်ဖွယ်မရှိပါဘူး။နိုင်ငံအများစုလည်း ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် ကိုယ်နိုင်ငံနဲ့ကိုယ် လုံးပမ်းနေရတဲ့အတွက် ကြားဝင်ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့ အခြေအနေမရှိသလို ကုလသမဂ္ဂလည်း သူ့သက်တမ်းတစ်လျှောက် ဩဇာအာဏာအနည်းဆုံးအချိန် သက်ရောက်နေတဲ့အတွက် ဒီနိုင်ငံကြီးနှစ်နိုင်ငံ တင်းမာနေမှုပြဿနာကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့မလွယ်ပါဘူး။လတ်တလောမှာ ယမ်းအိုးပေါက်ကွဲဖို့ စနစ်တံပဲလိုတော့တဲ့ အခြေအနေဖြစ်နေလို့ ကုန်သွယ်ရေး၊ ဟောင်ကောင်နဲ့ ထိုင်ဝမ် စတဲ့ စီးပွားရေး၊ နိုင်ငံရေး ပြဿနာတွေမှာ အမေရိကန်နဲ့ တရုတ် ဘယ်လိုထိပ်တိုက်တွေ့မလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဖြေဆေးဝေးနေတဲ့ ကိုဗစ်-၁၉

သေဆုံးသူ သုံးသိန်းခွဲနီးပါး၊ ကူးစက်ခံရသူ ငါးသန်းခွဲကျော်လာတဲ့ ဒီဇင်ဘာလအတွင်းကတည်းက စဖြစ်လာခဲ့တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ဘေးက ယခုထိအရှိန်မတန့်သေးပါဘူး။ကမ္ဘာ့နိုင်ငံပေါင်း ၂၁၅ နိုင်ငံမှာ ကူးစက်ခံနေရပြီး ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲ ကူးစက်ခံရမှုအဆိုးဆုံးနိုင်ငံအချို့ ပေါ်ထွက်လာခဲ့ပါတယ်။ဒါက ဘရာဇီးနဲ့ ရုရှားပါဘဲ။ယခင်ရက်သတ္တပတ်တွေက ဒုတိယနေရာမှာရှိနေခဲ့တဲ့ စပိန်၊ ဗြိတိန်တွေကိုကျော်ပြီး ဘရာဇီးက သုံးသိန်းခုနှစ်သောင်းကျော်နဲ့ ဒုတိယ၊ ရုရှားက သုံးသိန်းခွဲကျော်နဲ့ တတိယနေရာမှာ အများဆုံးကူးစက်ခံခဲ့ရပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ကမ္ဘာနိုင်ငံတစ်ချို့ကတော့ ဒီရက်ထဲမှာဘဲ ကူးစက်ရောဂါအရှိန် လျော့ကျလာချိန်မှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေနဲ့ တခြားလုပ်ငန်းဆောင်တာတွေကို ပြန်လည်စတင်ဖို့ လုပ်ဆောင်လာတာကို တွေ့လာရပါတယ်။အရှေ့အလယ်ပိုင်း လက်ဘနွန်ကနေ စပိန်အထိ ပြန်လည်လုပ်ဆောင်လာတာရှိသလို ထိုင်း၊ လာအိုတွေမှာလည်း ကျောင်းတွေပြန်ဖွင့်ဖို့ထိ လုပ်လာတာကိုတွေ့ရသလို ကန့်သတ်ချက်တွေနဲ့ တောင်ကိုရီးယား၊ ဒိန်းမတ်နိုင်ငံတွေမှာ ကျောင်းတက်ခွင့်ပြန်ပေးနေပါတယ်။လက်ရှိမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများစုရဲ့ စီးပွားရေးက အတော်လေးကိုထိုင်းမှိုင်းနေခဲ့သလို ဂျီဒီပီတွေကိုလည်း လျှော့ချသတ်မှတ်ရတာတွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။ဒီအတွက် လော့ခ်ဒေါင်းချထားရတာတွေကို ဖြေလျှော့နေသလို အထိနာဆုံးဖြစ်တဲ့ ခရီးသွားလာရေးလုပ်ငန်းတွေ ပြန်စဖို့အတွက်ပါ လုပ်ဆောင်နေတာတွေကို ယခုရက်ထဲမှာတွေ့ခဲ့ရပါတယ်။

ဥရောပနိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ ဂရိနဲ့ အီတလီကတော့ ဇူလိုင် ၁ ရက်ကစပြီး နိုင်ငံတကာလေကြောင်းလိုင်းတွေ ပြန့်ဖွင့်ပေးမယ်လို့ ကြေညာလိုက်ပါတယ်။အရှေ့တောင်အာရှမှာ ကူးစက်ခံရမှုအများဆုံးဖြစ်တဲ့ စင်ကာပူနိုင်ငံကတော့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအများစုကို ဇွန် ၂ ရက်ကစပြီး ပြန်လုပ်ကိုင်ခွင့်ပေးတော့မှာပါ။ဂျာမနီမှာတော့ ဘောလုံးပွဲတွေကို ပရိတ်သတ်မပါဘဲ ပြန်ကစားစေရာမှာတော့ နှစ်ပတ်မြောက်တဲ့အထိ ဘာပြဿနာမှ မတွေ့ရသေးပါဘူး။နိုင်ငံတကာလေကြောင်းလိုင်းအချို့လည်း လာမည့် ဇွန်လအလယ်လောက်ကစပြီး ပြန်လည်ပြေးဆွဲဖို့လုပ်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ဥရောပလေကြောင်းလိုင်းဖြစ်တဲ့ ဗြိတိန်လေကြောင်းလိုင်း EasyJet က ဇွန် ၁၅ ရက်မှစ၍ လေယာဉ်ခရီးစဉ်တွေ ပြန်လည်ပြေးဆွဲမယ်ဆိုပါတယ်။ကမ္ဘောဒီးယားကလည်း မေ ၂၀ ရက်က စပြီး အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ အီရန်နှင့် ဥရောပလေးနိုင်ငံမှ နိုင်ငံခြားသားခရီးသည်များအပေါ် ခရီးသွားပိတ်ပင် တားမြစ်မှုကို ဖြေလျှော့ပေးခဲ့ပါတယ်။

ဒီလို ကူးစက်မှုအရှိန်လျော့ကျလာချိန်မှာ တခြားတစ်ဘက်ဖြစ်တဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ကုသကာကွယ်ဆေး ပေါ်ထွက်ဖို့ ကြိုးပမ်းမှုကလည်း အရှိန်ရလာပါတယ်။ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့က ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်မှု သည် အချိန် ၁၂ လမှ ၁၈ လအထိ ကြာမြင့်နိုင်တယ်လို့ သတိပေးခဲ့ပေမယ့် တချို့ဆေးဝါးတွေက အစိုးရရဲ့ အားပေးထောက်ပံ့မှုတွေကြောင့် လျင်လျင်မြန်မြန် စမ်းသပ်လုပ်ဆောင်လာနိုင်တာကို တွေ့ရပါတယ်။ဒီရက်ထဲမှာ ဆေးဝါးသုတေသနဘက်မှာ နာမည်ရှိတဲ့ ဗြိတိန်ဆေးဝါးထုတ်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီ အက်စထရာဇီနီကာ ကို အမေရိကန် အဆင့်မြင့်ဇီဝဆေးဝါးသုတေသနနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးအာဏာပိုင် (BARDA) ထံကနေ  ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်ရန်အတွက် ထောက်ပံ့ကူညီငွေ ဒေါ်လာတစ်ဘီလျံကျော် (ယူရို သုည ဒသမ ၉ ဘီလျံ) ကို ပေးခဲ့ပါတယ်။အမေရိကန် မန်ဆာချူးဆက်အခြေစိုက် Moderna က ဆေးဝါးစက်ရုံကနေ ဆေးစမ်းရာကနေ ကိုယ်ခံအားထွက်လာတဲ့အတွက် အခြေအနေကောင်းတဲ့ဘက်ကို ဦးတည်လာခဲ့လို့ စတော့ဈေးကွက်မှာ ကုမ္ပဏီရဲ့ စတော့ရှယ်ယာဈေးနူန်းမှာ ၄၀ ရာခိုင်နူန်းအထိ ထိုးတက်လာခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမယ့် နောက်ထပ်ဆေးစမ်းသပ်မှုများ အောင်မြင်ခဲ့လျှင်တောင်မှ Moderna ထုတ် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ဆေးကို လာမည့်နှစ် ဇန်နဝါရီမှ ဇွန်လအထိ ရရှိနိုင်ဦးမှာမဟုတ်ဘူးလို့ ကုမ္ပဏီဘက်က ဆိုပါတယ်။

တရုတ်သိပ္ပံပညာရှင်တွေကလည်း ကိုဗစ်-၁၉ ကုသဆေးဝါးတစ်မျိုးကို တရုတ်ဓာတ်ခွဲခန်းတစ်ခုတွင် စမ်းသပ်ထုတ်လုပ်နေသလို ဒီဆေးက ကူးစက်ခံလူနာများ၏ ပြန်လည်နာလန်ထူလာသည့်အချိန်ကို မြန်ဆန်စေနိုင်ရုံသာမက ဗိုင်းရပ်စ်ကိုခုခံနိုင်မည့် ရေတိုခံနိုင်အားတစ်ခုကိုပါ ရရှိစေတာကိုတွေ့ရှိနေပါတယ်။ကုသကာကွယ်ဆေးတွေ့ဖို့  နိုင်ငံပေါင်းစုံ၊ ကုမ္ပဏီပေါင်းစုံ အသဲအသန်ကြိုးစားနေကြပါတယ်။တစ်ဘက်မှာ ဖြေလျှော့မှုတွေ မြန်ဆန်လာမှုကြောင့် ကူးစက်မှုက တစ်ကျော့ပြန်သံသရာလည်လာမယ့်အခြေအနေ မြင်တွေ့နေရသလို ဆေးတွေ့ဖို့ကလည်း လမ်းခုဝက်ကာလဖြစ်နေလို့ ဆေးနဲ့ တစ်ကျော့ပြန် ဘယ်ဟာကအရင်ဦးမလဲဆိုတာ စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ်ရာ စောင့်ကြည့်ရတော့မယ်ဆိုတာ တင်ပြရင်း ယခုရက်သတ္တပတ် နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက်ကို ဒီမှာဘဲရပ်လိုက်ချင်ပါတယ်။

မင်းထက်
မေ - ၂၆

( Zawgyi )

ယခုရက္သတၱပတ္အတြင္း ႏိုင္ငံတကာမွာ အာ႐ုံစိုက္ေစာင့္ၾကည့္ရမယ့္ျဖစ္ရပ္ေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ႕ ၁၃ ႀကိမ္ေျမာက္ အမ်ိဳးသားကြန္ဂရက္အစည္းအေဝးကို က်င္းပခဲ့ၿပီး ေဟာင္ေကာင္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ထိထိေရာက္ေရာက္ကိုင္တြယ္ႏိုင္ဖို႔ ေဟာင္ေကာင္ဆိုင္ရာ ဥပေဒၾကမ္းကို အတည္ျပဳျပ႒ာန္းဖို႔ ျပင္ဆင္ခ်ိန္မွာ အေမရိကန္ဘက္က ထိုင္ဝမ္ကို ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း လက္နက္ေရာင္းခ်ဖို႔အထိ လုပ္လာသလို ေဟာင္ေကာင္မွာ ဆႏၵျပပြဲေတြထပ္ျဖစ္ခဲ့တာေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ကမာၻတလႊားႏိုင္ငံေရး အေမရိကန္-တ႐ုတ္ တင္းမာမႈေတြျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ တစ္ဘက္က ကမာၻ႔က်န္းမာေရးကပ္ေဘးအတြက္ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕ ျပန္လည္ေျဖေလွ်ာ့တာေတြ၊ ကမာၻတစ္လႊား ေရာဂါကူးစက္မႈေလ်ာ့က်လာတာေတြ၊ ကပ္ေဘးအတြက္ ေဆးဝါးေဖာ္ထုတ္မႈ သတင္းေကာင္းေတြလည္း ယခုရက္သတၱပတ္ရဲ႕ စိတ္ဝင္စားစရာ သတင္းေတြပါ။ဒီလို ကပ္ေဘး၊ ႏိုင္ငံေရးေဘးေတြနဲ႔ ဇာတ္ရွိန္တက္ေနတဲ့ ယခုရက္သတၱပတ္မွာ တိုက္ပြဲေတြ၊ သဘာဝေဘးေတြေၾကာင့္ လူသားေတြရဲ႕ အသက္ဆုံးရႈံးခဲ့ရတာေတြလည္း ယခုရက္သတၱပတ္မွာ ရွိခဲ့ပါတယ္။

အဆိုပါသတင္းေတြအျပင္ တျခားသတင္းေတြထဲက ခရီးသည္ ၉၅ ဦးလိုက္ပါလာတဲ့  ပါကစၥတန္ ခရီးသည္တင္ေလယာဥ္တစ္စင္း ကရာခ်ိၿမိဳ႕ေနအိမ္မ်ားေပၚ ပ်က္က်ခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဘိုလီဗီးယား က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးကို ယာယီသမၼတက ေငြေၾကးအလြဲသုံးစားမႈလုပ္လို႔ ရာထူးကေနဖယ္ရွားခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက အာကာသထဲမွ သံသယျဖစ္ဖြယ္ရာ ၿဂိဳဟ္တုမ်ားကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမည့္ အာကာသကာကြယ္ေရးတပ္ဖြဲ႕ငယ္တစ္ခု ဖြဲ႕စည္းလိုက္တဲ့သတင္း၊ ဗင္နီဇြဲလားသို႔ ဓာတ္ဆီတင္ပို႔မယ့္ အီရန္ေရနံတင္သေဘၤာ ၅ စင္းအနက္ ပထမဆုံးသေဘၤာ အေမရိကန္အေႏွာင့္အယွက္မရွိဘဲ ဗင္နီဇြဲလားေရပိုင္နက္အတြင္းသို႔ ေရာက္ရွိခဲ့တဲ့သတင္း၊ ပင္လယ္ေကြ႕အတြင္းသြားလာေနတဲ့ အေမရိကန္စစ္သေဘၤာမ်ားႏွင့္ မီတာ ၁၀၀ အကြာမွာေနဖို႔ အေမရိကန္ေရတပ္က သတိေပးလိုက္တဲ့သတင္း၊ မာလီကို ပဲရစ္ၿမီရွင္မ်ားကလပ္က ေႂကြးၿမီေပးေခ်မႈ ယာယီဆိုင္းခြင့္ျပဳလုပ္တဲ့သတင္း စတဲ့သတင္းေတြက သတိထားမိခဲ့တဲ့သတင္းေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

သဘာဝေဘးနဲ႔ လူလုပ္ေဘး

အာရွက ႏိုင္ငံေတြအဖို႔ ျပင္းထန္ဆိုး႐ြားတဲ့ က်န္းမာေရးကပ္ေဘးနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့အခ်ိန္မွာ သဘာဝေဘးကို ယခုရက္သတၱပတ္အတြင္း ရင္ဆိုင္ခဲ့ရပါတယ္။ေမ ၁၉ ရက္မွာ တ႐ုတ္အေနာက္ေတာင္ပိုင္း ယူနန္ျပည္နယ္မွာ ျပင္းအား ၅ အဆင့္ရွိ ငလ်င္တစ္ခုလႈပ္ခတ္ခဲ့လို႔ ေဒသခံ ၄ ဦး ေသဆုံးခဲ့ပါတယ္။ငလ်င္ေၾကာင့္ ေဒသတြင္းမွာ အေဆာက္အဦးၿပိဳလဲက်တာေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ဒီေဒသတစ္ဝိုက္က တိဘက္ကုန္းျမင့္နဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့အတြက္ မၾကာခဏဆိုသလို ငလ်င္လႈပ္ခတ္သလို ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ကလည္း လူကိုးေသာင္းေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့တဲ့ စီခြၽမ္ငလ်င္က အဆိုပါေဒသနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။

ေမ ၁၅ ရက္ေလာက္ကတည္းက အစပ်ိဳးေနတဲ့ ဆိုင္ကလုံးမုန္တိုင္းတစ္လုံးက ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ စူပါဆိုင္ကလုံးအဆင့္ထိ ေရာက္ရွိလာခဲ့ၿပီး မုန္တိုင္းႀကီးေတြဝင္ေနၾက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႔ အိႏၵိယကမ္းေျခကို ဝင္ခဲ့ပါတယ္။တစ္နာရီကို ၂၇၀ ကီလိုမီတာ (၁၆၅ မိုင္ ဝန္းက်င္) ခန႔္ ရွိတဲ့ စူပါဆိုင္ကလုံးမုန္တိုင္း အမ္ဖန္ ဟာ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္ကိုဝင္ေရာက္တဲ့ မုန္တိုင္းမ်ားအနက္ အျပင္းထန္ဆုံးျဖစ္တဲ့အတြက္ ထိခိုက္တဲ့ေဒသေတြျဖစ္တဲ့ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလုံးအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈေတြကို တက္သုတ္႐ိုက္လုပ္ခဲ့တာကို ေတြရပါတယ္။ဒီႏိုင္ငံႏွစ္ခုအနက္ အိႏၵိယက ေလာေလာဆယ္မွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈေၾကာင့္ တစ္ႏိုင္ငံလုံး ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်ထားရာမွာ အဆိုပါနယ္ေျမလည္း ပါဝင္ေနပါတယ္။ဒီနယ္ေျမထဲမွာရွိတဲ့ လူ ၁.၄ သန္းကို ေဘးလြတ္ရာသို႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းေပးခဲ့ၾကပါတယ္။

ႏွစ္ႏိုင္ငံစလုံးက ျပင္ဆင္မႈေတြေကာင္းတဲ့အတြက္ ေမ ၂၀ ရက္ ညမွာ စူပါဆိုင္ကလုံး အမ္ဖန္ က အိႏၵိယႏိုင္ငံအေရွ႕ပိုင္းကေန အိႏၵိယ-ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နယ္စပ္တစ္ေလွ်ာက္ ဝင္ခဲ့ၿပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံဘက္မွာ မုန္တိုင္းဒီေရက ၁၅ ေပအထိ ျမင့္တက္ခဲ့ပါတယ္။ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံ လူဦးေရထူထပ္ေသာေနရာမ်ားတြင္ ေနအိမ္ေထာင္ေပါင္းမ်ား ပ်က္စီးသြားၿပီး သစ္ပင္မ်ား အျမစ္မွကြၽတ္ထြက္ကုန္သလို မုန္တိုင္းေၾကာင့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလုံးမွာ လူ ၈၈ဦး ေသဆုံးၿပီး သိန္းနဲ႔ခ်ီၿပီး အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ျဖစ္ခဲ့ကာ ျပည္နယ္ဒါဇင္ဝက္ထက္မနည္းမွာ အိမ္ေတြၿပိဳလဲတာ၊ ဓာတ္တိုင္ေတြၿပိဳလဲတာေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ခန႔္မွန္းတာထက္ျပင္းတဲ့ စူပါဆိုင္ကလုံးကို ရင္ဆိုင္တဲ့ေနရာမွာ ကို႐ိုနာကူးစက္ေရာဂါ ကပ္ေဘးႀကဳံေနတဲ့ၾကားထဲကေန အေသအေပ်ာက္နည္းေအာင္ စီမံခန႔္ခြဲႏိုင္တဲ့ စြမ္းေဆာင္မႈကေတာ့ ေလးစားစရာပါ။

အိႏၵိယနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ႕္ကို မုန္တိုင္းဝင္ဖို႔ တစ္ရက္အလိုမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ မိုးသည္းထန္စြာ႐ြာသြန္းလို႔ မီခ်ီဂန္ျပည္နယ္ထဲက ဆည္ႏွစ္ခုက်ိဳးေပါက္မႈျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ဆည္ေဖာက္ရင္ အနီးနားက မစ္ဒ္လန္းၿမိဳ႕ထဲမွာ ပ်မ္းမွ် ေရအျမင့္ ၉ ေပ ေအာက္ကို ေရာက္သြားႏိုင္လို႔ ေနအိမ္ေပါင္း ၃,၅၀၀ ႏွင့္ ျပည္သူတစ္ေသာင္းခန႔္ကို ေဘးလြတ္ရာေ႐ႊ႕ေျပာင္းဖို႔ ၫႊန္ၾကားခဲ့ပါတယ္။အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံမွာေတာ့ ဆူမားၾတားကြၽန္းေပၚကို ေလဆင္ႏွာေမာင္းဝင္ခဲ့လို႔ လူႏွစ္ဦးထက္မနည္းေသဆုံးၿပီး ေနအိမ္ရာႏွင့္ခ်ီ၍ ပ်က္စီးခဲ့ပါတယ္။သဘာဝေဘးက ေနရာမေ႐ြးျဖစ္ေနတာပါ။
သတိထားစရာျဖစ္ခဲ့တာက လူေတြကိုတန္ဖိုးထားတဲ့ အစိုးရအာဏာပိုင္ေတြရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ဘယ္လိုဘဲေရာဂါေဘးရွိေနပါေစ၊ ဘယ္ေလာက္ဘဲ ဆင္းရဲတဲ့ႏိုင္ငံျဖစ္ေနပါေစ အသက္ဆုံးရႈံးမႈနည္းေအာင္ စီမံႏိုင္တာကို ေတြ႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

သဘာဝေဘးအျပင္ တျခားတစ္ဘက္က လူလုပ္ေဘးလို႔ေျပာရမယ့္ စစ္မက္ေဘးေတြ၊ တိုက္ပြဲေတြ၊ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈေတြေၾကာင့္ ယခုရက္သတၱပတ္ထဲ ေသေၾကရတာေတြလည္း ရွိခဲ့ပါေသးတယ္။အာဖဂန္နစၥတန္မွာဆိုရင္ အစိုးရတပ္ေတြနဲ႔ တာလီဘန္ေတြၾကားျဖစ္ေနတဲ့ တိုက္ပြဲေတြေၾကာင့္ အရပ္သားေတြ ေသဆုံးမႈျမင့္တက္ေနလို႔ ကုလသမဂၢက ေမ ၁၉ ရက္က သတိေပးခ်က္ထုတ္ရတဲ့အထိ ျဖစ္ေနပါတယ္။အေရွ႕အလယ္ပိုင္းက ဆီးရီးယားမွာေတာ့ တိုက္ပြဲေတြသိပ္မရွိေတာ့ဘူးဆိုေပမယ့္ တျခားျပႆနာျဖစ္တဲ့ အေသခံဗုံးခြဲမႈေတြေတာ့ ရွိေနပါေသးတယ္။တူရကီတပ္ေတြ ဝင္ေနရာယူေနတဲ့ အီဒလစ္က အခ်ိဳ႕အစိတ္အပိုင္းေတြမွာ အေသခံဗုံးခြဲတာေတြ ေရွ႕ရက္သတၱပတ္ကျဖစ္ခဲ့တာရွိလို႔ ယခုရက္ထဲမွာ ဒီနယ္ေျမထဲက ဆီးရီးယားနဲ႔ တူရကီနယ္စပ္မွာ တူရကီႏွင့္ ႐ုရွားတပ္ဖြဲ႕ဝင္ေတြ ပူးတြဲကင္းလွည့္တာေတြ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။

ဆီးရီးယားၿပီးရင္ တူရကီေနာက္ထပ္ေျခရႈပ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတစ္ခုရွိပါေသးတယ္။ဒါက လစ္ဗ်ားပါ။လစ္ဗ်ားကို တူရကီဘက္က ေၾကးစားစစ္သားေတြ ဆက္တိုက္ပို႔ေနပါတယ္။ဒါကလည္း လစ္ဗ်ားမွာရွိတဲ့ တူရကီအက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ဖို႔ပါဘဲ။ဒီအတြက္ လက္ရွိ ကုလအသိအမွတ္ျပဳ လစ္ဗ်ားအစိုးရ (GNA) ကို တိုက္ေနတဲ့ ဟက္ဖ္တာတပ္ဖြဲ႕ေတြကို အစိုးရတပ္ဘက္ကေန ဝင္တိုက္ဖို႔အတြက္ တူရကီက ယခုရက္ထဲမွာ ေၾကးစားတပ္ဖြဲ႕ဝင္ ၅၀၀ ကို ထပ္ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ယခုရက္ထဲမွာဘဲ လစ္ဗ်ားအစိုးရတပ္ေတြက ဟက္ဖ္တာအုပ္စုလက္ထဲေရာက္ေနတဲ့ အယ္လ္ဘာဆာၿမိဳ႕ကို ျပန္သိမ္းခဲ့ပါတယ္။

ယခုရက္ထဲမွာဘဲ အေမရိကန္တကၠဆတ္ျပည္နယ္ထဲမွာရွိတဲ့ ေရတပ္စစ္အေျခစိုက္စခန္းကို ဆီးရီးယားကေန ေ႐ႊ႕ေျပာင္းလာတဲ့ ေကာလိပ္ေက်ာင္းသားက ဝင္ေရာက္ပစ္ခတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့တာလည္းရွိခဲ့ပါတယ္။အယူဝါဒနဲ႔ နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မႈအတြက္ လူအသက္ေတြဆုံးရႈံးရတာ စစ္ပြဲေတြမွာ မနည္းမေနာပါဘဲ။က်န္းမာေရးကပ္ေဘးေၾကာင့္ေသတဲ့ အေရအတြက္ထက္ စစ္ေဘး၊ အငတ္ေဘးေၾကာင့္ ေသတဲ့သူကပိုမ်ားတဲ့အတြက္ ေရွ႕ေလွ်ာက္ စစ္ေဘး၊ အငတ္ေဘးေတြေၾကာင့္ လူအသက္ဆုံးရႈံးမႈေတြ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ျမင္ေတြ႕ရဦးမလဲဆိုတာ….။

ျပင္းထန္လာတဲ့ တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ပဋိပကၡ

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္အေပၚ ကိုင္တြယ္မႈမွာ ေပါ့ေလ်ာ့လို႔ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕မွ အေမရိကန္ႏုတ္ထြက္မယ္ဆိုၿပီး ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ က ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့ပါတယ္။ဒါဟာ ယခင္က ရန္ပုံေငြဆိုင္းငံ့လိုက္တာထက္ ဆိုးဝါးတဲ့အေျခအေနပါဘဲ။တျခားႏိုင္ငံမ်ားထက္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ေသဆုံးမႈႏွင့္ ကူးစက္မႈႏႈန္းမွာ သူ႔ႏိုင္ငံကပိုမ်ားေနတဲ့အတြက္ ထရမ့္အေနနဲ႔ အေစာပိုင္းကတည္းက ေဒါသူပုန္ထေနတာျဖစ္ၿပီး ဗိုင္းရပ္စ္ စတင္ပ်ံ႕ႏွံ႔ကတည္းက လုံေလာက္တဲ့ထိန္းခ်ဳပ္မႈ မလုပ္ဘူးဆိုၿပီး ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO) ကို မၾကာခဏအျပစ္တင္ေနတာပါ။ယခင္ရက္သတၱပတ္ကတည္းက  WHO ကို ထည့္ဝင္ရမယ့္ ရန္ပုံေငြဆိုင္းငံ့လို႔ ဘ႑ာေရးက်ပ္တည္းခဲ့တဲ့ WHO အတြက္ မထင္မွတ္ဘဲ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ အားၿပိဳင္မႈထဲညႇပ္ခဲ့ၿပီး ေရွ႕ေလွ်ာက္လုပ္ငန္းေဆာင္႐ြက္ရာမွာ ဘ႑ာေရးအခက္အခဲေတြရွိလာဖို႔မ်ားေနပါၿပီ။

ထရမ့္ကေတာ့ ကိုဗစ္-၁၉ ကူးစက္ေရာဂါကို ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ က ကိုင္တြယ္တုံ႔ျပန္ရာမွာ ကပ်က္ကေခ်ာ္လုပ္ခဲ့တယ္လို႔ စြပ္စြဲခဲ့သလို လက္ရွိမွာ ကူးစက္ခံရသူ ၅ သန္းေက်ာ္၊ ေသဆုံးသူ သုံးသိန္းခြဲေက်ာ္လာတဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကပ္ေဘးကိုထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေတြ အေသအေၾကႀကိဳးစားေနရတဲ့ အေနအထားပါ။လက္ရွိမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ အထိအနာဆုံးက အေမရိကန္ပါဘဲ။ဒါေၾကာင့္လည္း အေမရိကန္အေနနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ WHO ကို သည္းသည္းမည္းမည္း တိုက္ခိုက္အျပစ္တင္ေနတာေတြ လုပ္ေနတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ WHO ကို ၿခိမ္းေျခာက္တဲ့ ထရမ့္ရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္ထဲမွာ လာမယ့္ ရက္ ၃၀ အတြင္း WHO အဖြဲ႕အေနနဲ႔ လုပ္ငန္းေဆာင္တာလုပ္ကိုင္တာေတြ မတိုးတက္ဘူးဆိုရင္ ႏုတ္ထြက္ေတာ့မယ္ဆိုၿပီး ရာဇသံေပးခဲ့တာပါ။ဒါေပမယ့္  ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ တိုက္ဖ်က္ေရး ဘက္ေပါင္းစုံႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈမ်ားကို ဥေရာပသမဂၢက ေထာက္ခံေနပါေသးတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကပ္ေဘးေၾကာင့္ ထရမ့္နဲ႔ ပြန္ပီယိုရဲ႕ သည္းသည္းမည္းမည္းတိုက္ခိုက္တာ ခံေနရတဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ ယခုရက္ထဲမွာ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ႕ အမ်ိဳးသားျပည္သူ႔ကြန္ဂရက္အစည္းအေဝးကို က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ဒီအစည္းအေဝးမွာ ကာကြယ္ေရးအသုံးစရိတ္ကို ဂ်ီဒီပီရဲ႕ ၆ ဒသမ ၆ ရာခိုင္ႏႈန္းထားရွိဖို႔ ဆုံးျဖတ္ခဲ့သလို ထူးျခားတာက ေဟာင္ေကာင္ ခြဲထြက္ခြင့္၊ အစိုးရကိုဆန႔္က်င္ခြင့္၊ ျပည္ပစြက္ဖက္မႈႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္မည့္ ဥပေဒတစ္ရပ္ကိုျပ႒ာန္းဖို႔  တ႐ုတ္လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြက ျပင္ဆင္ေနတဲ့ သတင္းထြက္ခဲ့တာပါ။ဒီလိုသတင္းေတြ ထြက္လာခဲ့တဲ့အတြက္ ေဟာင္ေကာင္မွာ ဆႏၵျပမႈေတြျဖစ္လာခဲ့သလို အေမရိကန္ဘက္က ဒီလိုျပ႒ာန္းရင္ လက္တုံ႔ျပန္မယ္ဆိုၿပီး ေမ ၂၁ ရက္က ျပဳလုပ္တဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ သမၼတထရမ့္ က ႀကိမ္းဝါးခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္ဘက္က ဒီမတိုင္ခင္ ေမ ၂၀ ရက္ တ႐ုတ္ဘက္က ေဒါသူပုန္ထေအာင္လုပ္ခဲ့တာ ရွိပါေသးတယ္။ဒါက ထိုင္ဝမ္မွာျပဳလုပ္တဲ့ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ သမၼတအျဖစ္ ျပန္အေ႐ြးခံရတဲ့ ဆိုင္အင္းဝန္ ကို  ဂုဏ္ယူေၾကာင္း အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ပြန္ပီယို က ေျပာခဲ့တာပါ။
ဒီက်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုပြဲမွာ ဆိုင္အင္းဝန္ က တ႐ုတ္တို႔ရဲ႕ တစ္ျပည္ေထာင္စနစ္ႏွစ္မ်ိဳး ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုံစံကို လက္မခံဘူးလို႔ ျငင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္ဘက္ကေတာ့ ဆိုင္အင္းဝန္ ဘယ္လိုေျပာေျပာ ထိုင္ဝမ္ကို ကြဲထြက္ေနတဲ့ျပည္နယ္တစ္ခုအျဖစ္ ယူဆထားၿပီး တစ္ခ်ိန္မွာ မလြဲဧကန္ျပန္လည္ေပါင္းစည္းရမွာလို႔ ယူဆထားပါတယ္။ဒီလို ထိုင္ဝမ္သမၼတအျဖစ္ ျပန္ေ႐ြးေကာက္ခံရတဲ့ ဆိုင္အင္းဝန္ ကို အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး မိုက္ပြမ္ပီယို က ဂုဏ္ယူေၾကာင္း ေျပာၾကားတဲ့အျပင္ ဒီရက္မွာဘဲ အေမရိကန္အစိုးရက ကြန္ဂရက္မွာ ထိုင္ဝမ္ကို အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း ၁၈၀ ခန႔္ တန္ေၾကးရွိတဲ့ အဆင့္ျမင့္ေတာ္ပီတိုမ်ား ေရာင္းခ်ဖို႔ကိုလည္း တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ဒီလိုျပည္တြင္းေရးဝင္စြက္တဲ့ အေမရိကန္ လုပ္ရပ္ေၾကာင့္ တ႐ုတ္ဘက္က ဆိုင္အင္းဝန္ ျပန္ေ႐ြးေကာက္ခံရတာကို ေထာက္ခံခ်ီးက်ဴးတဲ့လုပ္ရပ္အတြက္ လိုအပ္သလို လက္တုံ႔ျပန္မယ္လိုေျပာခဲ့သလို လက္နက္ေရာင္းခ်တာကိုလည္း ကန႔္ကြက္မယ္ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ေမ ၂၀ ရက္ေန႔က ျပဳလုပ္တဲ့ အေမရိကန္ ဆီးနိတ္လြတ္ေတာ္မွာေတာ့ ထိုင္ဝမ္ကို ေတာ္ပီဒိုေရာင္းမယ့္ကိစၥတစ္ခုထဲ မကပါဘူး။အေမရိကန္ စေတာ့အိတ္စ္ခ်ိန္းထဲေရာက္ေနတဲ့ အိတ္ခ်ိန္းစာရင္းဝင္ နာမည္ေက်ာ္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီႀကီးမ်ားကို ဖယ္ထုတ္ႏိုင္တဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းတစ္ရပ္ကိုပါ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ဒီဥပေဒမွာ စေတာ့အိတ္ခ်ိန္းဝင္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီႀကီးေတြအေနနဲ႔ ကုမၸဏီကို ျပည္ပအစိုးရတစ္ရပ္ရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္တြင္ ရွိမေနေၾကာင္းျပသဖို႔ လိုလာမွာျဖစ္ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ အေမရိကန္ေလတပ္မွ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးေလယာဥ္ အုပ္စုက ေမ ၂၁ ရက္မွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံရွိ ယိုကိုတာေလတပ္စခန္းမွာ စုေဝးအင္အားျပခဲ့ပါ တယ္။ဒါဟာ တ႐ုတ္ကို အေမရိကန္ဘက္က သြယ္ဝိုက္အင္အားျပခဲ့သလို ဆက္တိုက္ တ႐ုတ္ဘက္ကို ဖိအားေပးေနခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္လည္း ေမ ၂၄ ရက္က ျပဳလုပ္တဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးက အေမရိကန္ႏိုင္ငံအေနနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို စစ္ေအးတိုက္ပြဲသစ္ပုံစံထဲ တြန္းပို႔ေနတယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။ဒါဟာ မၾကာခင္က ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္၊ ေဟာင္ေကာင္၏အဆင့္အတန္းႏွင့္ အျခားျပႆနာေတြမွာပါ ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကား တင္းမာမႈျမင့္မားေနမႈကို တ႐ုတ္ဘက္က ဖြင့္ထုတ္ေျပာလာခဲ့တာပါ။ယခုျပႆနာေတြေၾကာင့္ တ႐ုတ္-အေမရိ ကန္ၾကား တင္းမာမႈက ရပ္တန႔္ဖြယ္မရွိပါဘူး။ႏိုင္ငံအမ်ားစုလည္း ကိုဗစ္-၁၉ ေၾကာင့္ ကိုယ္ႏိုင္ငံနဲ႔ကိုယ္ လုံးပမ္းေနရတဲ့အတြက္ ၾကားဝင္ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္တဲ့ အေျခအေနမရွိသလို ကုလသမဂၢလည္း သူ႔သက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္ ဩဇာအာဏာအနည္းဆုံးအခ်ိန္ သက္ေရာက္ေနတဲ့အတြက္ ဒီႏိုင္ငံႀကီးႏွစ္ႏိုင္ငံ တင္းမာေနမႈျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔မလြယ္ပါဘူး။လတ္တေလာမွာ ယမ္းအိုးေပါက္ကြဲဖို႔ စနစ္တံပဲလိုေတာ့တဲ့ အေျခအေနျဖစ္ေနလို႔ ကုန္သြယ္ေရး၊ ေဟာင္ေကာင္နဲ႔ ထိုင္ဝမ္ စတဲ့ စီးပြားေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ျပႆနာေတြမွာ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္ ဘယ္လိုထိပ္တိုက္ေတြ႕မလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေျဖေဆးေဝးေနတဲ့ ကိုဗစ္-၁၉

ေသဆုံးသူ သုံးသိန္းခြဲနီးပါး၊ ကူးစက္ခံရသူ ငါးသန္းခြဲေက်ာ္လာတဲ့ ဒီဇင္ဘာလအတြင္းကတည္းက စျဖစ္လာခဲ့တဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကပ္ေဘးက ယခုထိအရွိန္မတန႔္ေသးပါဘူး။ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၁၅ ႏိုင္ငံမွာ ကူးစက္ခံေနရၿပီး ယခုရက္သတၱပတ္ထဲ ကူးစက္ခံရမႈအဆိုးဆုံးႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕ ေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။ဒါက ဘရာဇီးနဲ႔ ႐ုရွားပါဘဲ။ယခင္ရက္သတၱပတ္ေတြက ဒုတိယေနရာမွာရွိေနခဲ့တဲ့ စပိန္၊ ၿဗိတိန္ေတြကိုေက်ာ္ၿပီး ဘရာဇီးက သုံးသိန္းခုႏွစ္ေသာင္းေက်ာ္နဲ႔ ဒုတိယ၊ ႐ုရွားက သုံးသိန္းခြဲေက်ာ္နဲ႔ တတိယေနရာမွာ အမ်ားဆုံးကူးစက္ခံခဲ့ရပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ကမာၻႏိုင္ငံတစ္ခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဒီရက္ထဲမွာဘဲ ကူးစက္ေရာဂါအရွိန္ ေလ်ာ့က်လာခ်ိန္မွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႔ တျခားလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ျပန္လည္စတင္ဖို႔ လုပ္ေဆာင္လာတာကို ေတြ႕လာရပါတယ္။အေရွ႕အလယ္ပိုင္း လက္ဘႏြန္ကေန စပိန္အထိ ျပန္လည္လုပ္ေဆာင္လာတာရွိသလို ထိုင္း၊ လာအိုေတြမွာလည္း ေက်ာင္းေတြျပန္ဖြင့္ဖို႔ထိ လုပ္လာတာကိုေတြ႕ရသလို ကန႔္သတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယား၊ ဒိန္းမတ္ႏိုင္ငံေတြမွာ ေက်ာင္းတက္ခြင့္ျပန္ေပးေနပါတယ္။လက္ရွိမွာ ကိုဗစ္-၁၉ ေၾကာင့္ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအမ်ားစုရဲ႕ စီးပြားေရးက အေတာ္ေလးကိုထိုင္းမႈိင္းေနခဲ့သလို ဂ်ီဒီပီေတြကိုလည္း ေလွ်ာ့ခ်သတ္မွတ္ရတာေတြလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ဒီအတြက္ ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်ထားရတာေတြကို ေျဖေလွ်ာ့ေနသလို အထိနာဆုံးျဖစ္တဲ့ ခရီးသြားလာေရးလုပ္ငန္းေတြ ျပန္စဖို႔အတြက္ပါ လုပ္ေဆာင္ေနတာေတြကို ယခုရက္ထဲမွာေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။

ဥေရာပႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ဂရိနဲ႔ အီတလီကေတာ့ ဇူလိုင္ ၁ ရက္ကစၿပီး ႏိုင္ငံတကာေလေၾကာင္းလိုင္းေတြ ျပန႔္ဖြင့္ေပးမယ္လို႔ ေၾကညာလိုက္ပါတယ္။အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ကူးစက္ခံရမႈအမ်ားဆုံးျဖစ္တဲ့ စင္ကာပူႏိုင္ငံကေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းအမ်ားစုကို ဇြန္ ၂ ရက္ကစၿပီး ျပန္လုပ္ကိုင္ခြင့္ေပးေတာ့မွာပါ။ဂ်ာမနီမွာေတာ့ ေဘာလုံးပြဲေတြကို ပရိတ္သတ္မပါဘဲ ျပန္ကစားေစရာမွာေတာ့ ႏွစ္ပတ္ေျမာက္တဲ့အထိ ဘာျပႆနာမွ မေတြ႕ရေသးပါဘူး။ႏိုင္ငံတကာေလေၾကာင္းလိုင္းအခ်ိဳ႕လည္း လာမည့္ ဇြန္လအလယ္ေလာက္ကစၿပီး ျပန္လည္ေျပးဆြဲဖို႔လုပ္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ဥေရာပေလေၾကာင္းလိုင္းျဖစ္တဲ့ ၿဗိတိန္ေလေၾကာင္းလိုင္း EasyJet က ဇြန္ ၁၅ ရက္မွစ၍ ေလယာဥ္ခရီးစဥ္ေတြ ျပန္လည္ေျပးဆြဲမယ္ဆိုပါတယ္။ကေမာၻဒီးယားကလည္း ေမ ၂၀ ရက္က စၿပီး အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ အီရန္ႏွင့္ ဥေရာပေလးႏိုင္ငံမွ ႏိုင္ငံျခားသားခရီးသည္မ်ားအေပၚ ခရီးသြားပိတ္ပင္ တားျမစ္မႈကို ေျဖေလွ်ာ့ေပးခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို ကူးစက္မႈအရွိန္ေလ်ာ့က်လာခ်ိန္မွာ တျခားတစ္ဘက္ျဖစ္တဲ့ ကိုဗစ္-၁၉ ကုသကာကြယ္ေဆး ေပၚထြက္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းမႈကလည္း အရွိန္ရလာပါတယ္။ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕က ကာကြယ္ေဆးထုတ္လုပ္မႈ သည္ အခ်ိန္ ၁၂ လမွ ၁၈ လအထိ ၾကာျမင့္ႏိုင္တယ္လို႔ သတိေပးခဲ့ေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ေဆးဝါးေတြက အစိုးရရဲ႕ အားေပးေထာက္ပံ့မႈေတြေၾကာင့္ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ စမ္းသပ္လုပ္ေဆာင္လာႏိုင္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ဒီရက္ထဲမွာ ေဆးဝါးသုေတသနဘက္မွာ နာမည္ရွိတဲ့ ၿဗိတိန္ေဆးဝါးထုတ္လုပ္ေရးကုမၸဏီ အက္စထရာဇီနီကာ ကို အေမရိကန္ အဆင့္ျမင့္ဇီဝေဆးဝါးသုေတသနႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအာဏာပိုင္ (BARDA) ထံကေန  ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကာကြယ္ေဆး ထုတ္လုပ္ရန္အတြက္ ေထာက္ပံ့ကူညီေငြ ေဒၚလာတစ္ဘီလ်ံေက်ာ္ (ယူ႐ို သုည ဒသမ ၉ ဘီလ်ံ) ကို ေပးခဲ့ပါတယ္။အေမရိကန္ မန္ဆာခ်ဴးဆက္အေျခစိုက္ Moderna က ေဆးဝါးစက္႐ုံကေန ေဆးစမ္းရာကေန ကိုယ္ခံအားထြက္လာတဲ့အတြက္ အေျခအေနေကာင္းတဲ့ဘက္ကို ဦးတည္လာခဲ့လို႔ စေတာ့ေဈးကြက္မွာ ကုမၸဏီရဲ႕ စေတာ့ရွယ္ယာေဈးႏူန္းမွာ ၄၀ ရာခိုင္ႏူန္းအထိ ထိုးတက္လာခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ေနာက္ထပ္ေဆးစမ္းသပ္မႈမ်ား ေအာင္ျမင္ခဲ့လွ်င္ေတာင္မွ Moderna ထုတ္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကာကြယ္ေဆးကို လာမည့္ႏွစ္ ဇန္နဝါရီမွ ဇြန္လအထိ ရရွိႏိုင္ဦးမွာမဟုတ္ဘူးလို႔ ကုမၸဏီဘက္က ဆိုပါတယ္။

တ႐ုတ္သိပၸံပညာရွင္ေတြကလည္း ကိုဗစ္-၁၉ ကုသေဆးဝါးတစ္မ်ိဳးကို တ႐ုတ္ဓာတ္ခြဲခန္းတစ္ခုတြင္ စမ္းသပ္ထုတ္လုပ္ေနသလို ဒီေဆးက ကူးစက္ခံလူနာမ်ား၏ ျပန္လည္နာလန္ထူလာသည့္အခ်ိန္ကို ျမန္ဆန္ေစႏိုင္႐ုံသာမက ဗိုင္းရပ္စ္ကိုခုခံႏိုင္မည့္ ေရတိုခံႏိုင္အားတစ္ခုကိုပါ ရရွိေစတာကိုေတြ႕ရွိေနပါတယ္။ကုသကာကြယ္ေဆးေတြ႕ဖို႔  ႏိုင္ငံေပါင္းစုံ၊ ကုမၸဏီေပါင္းစုံ အသဲအသန္ႀကိဳးစားေနၾကပါတယ္။တစ္ဘက္မွာ ေျဖေလွ်ာ့မႈေတြ ျမန္ဆန္လာမႈေၾကာင့္ ကူးစက္မႈက တစ္ေက်ာ့ျပန္သံသရာလည္လာမယ့္အေျခအေန ျမင္ေတြ႕ေနရသလို ေဆးေတြ႕ဖို႔ကလည္း လမ္းခုဝက္ကာလျဖစ္ေနလို႔ ေဆးနဲ႔ တစ္ေက်ာ့ျပန္ ဘယ္ဟာကအရင္ဦးမလဲဆိုတာ စိတ္လႈပ္ရွားဖြယ္ရာ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မယ္ဆိုတာ တင္ျပရင္း ယခုရက္သတၱပတ္ ႏိုင္ငံတကာသတင္း သုံးသပ္ခ်က္ကို ဒီမွာဘဲရပ္လိုက္ခ်င္ပါတယ္။

မင္းထက္
ေမ - ၂၆