【 အလှအပနှင့်ကျန်းမာရေး 】ဆေးလိပ်စွဲလန်းခြင်း၏နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ

ဆေးလိပ်၊ဆေးပေါ့လိပ်၊အီးစီးကရက် (Vape) စတာတွေအကုန်လုံးမှာတူညီတာကတော့ စွဲလန်းမှုကို ဖြစ်စေပြီး လူ့ခန္ဓာကိုယ်ကို ရောဂါဖြစ်စေတာပဲဖြစ်ပါတယ်။

အခုနောက်ပိုင်း လူအများစုကဆေးလိပ်ဖြတ်ပြီး Vape လို့ခေါ်တဲ့ အီးစီးကရက်ပြောင်းသောက်ကြတာ တွေများလာပါတယ်။အီးစီးကရက်ဟာလဲ ဆေးလိပ်နည်းတူ အဆုတ်နဲ့အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကို ဒုက္ခပေး ပါတယ်။‌

ဆေးလိပ်၊အီးစီးကရက်၊ဆေးပေါ့လိပ်တွေက ဘာကြောင့်စွဲလန်းမှုကိုဖြစ်စေတာလဲ?

• စီးကရက်၊ဆေးပေါ့လိပ်၊အီးစီးကရက် စတာတွေမှာပါဝင်တဲ့ နီကိုတင်းဟာလူ့ခန္ဓာကိုယ်မှာစွဲလန်းမှုကိုဖြစ်စေပါတယ်။
• ဒီစွဲလန်းမှုကို Nicotine dependence (နီကိုတင်းစွဲလန်းမှု)လို့ခေါ်ပါတယ်။
• ခန္ဓာကိုယ်မှာနီကိုတင်းထိ‌တွေ့မှုများလေ ‌စွဲလန်းမှုများလေဖြစ်ပါတယ်။
• ဆေးလိပ်မသောက်ရရင်မနေနိုင်ခြင်း၊ ဆေးလိပ်ဖြတ်ပြီးနောက် ဂနာမငြိမ်ခြင်း၊စိတ်ဓါတ်ကျသလိုခံစားရခြင်း၊အိပ်မပျော်ခြင်း စတဲ့လက္ခဏာတွေဟာ နီကိုတင်းစွဲလန်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။
• ဆေးလိပ်သောက်သူအများစုဟာ ‌ဆေးလိပ်ရဲ့နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုးတွေကိုသိကြပေမယ့် စွဲလန်းမှုကို မလွန်ဆန်နိုင်လို့ဆေးလိပ်ဖြတ်ဖို့ ခက်ခဲနေရတာဖြစ်ပါတယ်။

စီးကရက်၊‌ဆေးပေါ့လိပ် စတာတွေရေရှည်သုံးစွဲမယ်ဆိုရင် ဘယ်လိုရောဂါတွေဖြစ်စေနိုင်ပါသလဲ?

စီးကရက်၊ဆေးပေါ့လိပ် စတာတွေမှာပါဝင်တာကတော့ နီကိုတင်းအပြင် ကင်ဆာဖြစ်စေတဲ့ ဓါတုပစ္စည်း များစွာပါဝင်ပါတယ်။

• နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါ၊နှလုံးကြွက်သားပုပ်ခြင်း
• လေဖြတ်ခြင်း
• အဆုတ်ပွ၊အဆုတ်လေပြွန်ကျဉ်း၊ အဆုတ်ရောင်ရောဂါ
• အဆုတ်ကင်ဆာ၊ အသံအိုးကင်ဆာ
• လျှာကင်ဆာ၊ အစာပြွန်ကင်ဆာ
• ဆီးချိုရောဂါ
• မျက်စိမှုန်ခြင်း၊မျက်စိတွင်တိမ်စွဲခြင်း
• အမျိုးသမီးများတွင် ကလေးမရနိုင်ခြင်း၊အမျိုးသားများတွင် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာစွမ်းဆောင်ရည်ကျဆင်းခြင်း
• သွားနှင့်သွားဖုံးများပျက်စီးခြင်း

ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်များတွင်ဆေးလိပ်သောက်သုံးပါက

• သားအိမ်ပြင်ပတွင်သန္ဓေတည်ခြင်း
• ကိုယ်ဝန်ပျက်ကျခြင်း
• ကလေးအသေမွေးခြင်း
• ကလေးတွင်မွေးရာပါကိုယ်အင်္ဂါချို့တဲ့မှုဖြစ်နိုင်ခြင်း
• ကိုယ်အလေးချိန်မပြည့်သောကလေးမွေးခြင်း စတဲ့ဆိုးကျိုးတွေခံစားရနိုင်ပါတယ်။

Vape လို့ခေါ်တဲ့ အီးစီးကရက်သောက်ရင် ဆေးလိပ်သောက်သလိုဆိုးကျိုးတွေမရှိဘူးဆိုတာဟုတ်ပါသလား?

• အီးစီးကရက်ဟာ ယနေ့ခေတ်မှာအသုံးပြုလာကြတာဖြစ်လို့ ဆေးလိပ်လိုမျိုး နောက်ဆက်တွဲ ဆိုးကျိုး ရှိ/မရှိ ကို လေ့လာတွေ့ရှိမှုနည်း‌ပါတယ်။
• ဒါပေမယ့်အီးစီးကရက်မှာလည်း ဆေးလိပ်လိုပဲနီကိုတင်းနှင့် ဓါတုပစ္စည်းများပါဝင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကင်ဆာရောဂါ၊ နှလုံး‌ရောဂါ၊အဆုတ်ရောဂါ စတဲ့ ရောဂါတွေကိုဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။
• ဒါ့အပြင် အီးစီးကရက်မှာပါတဲ့ ဓါတုပစ္စည်းတွေကိုရှူရှိုက်ခြင်းကနေ အဆုတ်ကို ဆိုးဝါးစွာပျက်စီးစေနိုင်ပြီး အဆုတ်တွင်အမာရွတ်များဖြစ်ခြင်း စတာတွေကိုတွေ့ရှိလာရပြီး အီးစီးကရက် ခေါ် Vape ကြောင့် ဖြစ်သော အဆုတ်ပျက်စီးခြင်း ( E-cigarette or Vaping products associated Lung Injury)

        EVALI  လို့ခေါ်တဲ့ပြင်းထန် အဆုတ်ပျက်စီးခြင်းကနေ အသက်ဆုံးရှုံးမှုရှိတဲ့ ဖြစ်စဉ်တွေတော်တော် များများ ကိုတွေ့လာရပါတယ်။

• ဒါကြောင့် ဆေးလိပ်ဖြတ်မယ်ဆိုပြီး အီးစီးကရက်ပြောင်းသောက်ခြင်း၊ စတိုင်ကျတယ်ဆိုတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ အီးစီးကရက်သောက်ခြင်းဟာလည်း မှန်ကန်တဲ့ရွေးချယ်မှုမဟုတ်ပါဘူး။

နီကိုတင်းစွဲလန်းမှုကိုဘယ်လိုဖြတ်ကြမလဲ?

• ဆေးလိပ်ဖြတ်မယ့်ရက်ကိုကြိုတင်သတ်မှတ်ထားပြီး စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုပြုလုပ်ခြင်းအားဖြင့်   ဆေးလိပ်ဖြတ်ဖို့ အထောက်အကူပေးပါတယ်။
• မိသားစုဝင်၊ သူငယ်ချင်းများအား မိမိဆေးလိပ်ဖြတ်မည့်အကြောင်းပြောပြ၍ ကူညီအားပေးမှုရယူပါ။
• နီကိုတင်းအစားထိုး သကြားလုံး၊ငုံဆေးများကို အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။
• ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား၊အားကစားတစ်ခုခုပြုလုပ်၍ တက်ကြွစွာနေထိုင်ပါ။
• ဆေးလိပ်သောက်ချင်စိတ်ကိုဖြတ်နိုင်ဖို့ အသက်ရှူလေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်ခြင်း၊ ယောဂလေ့ကျင့်ခန်းပြုလုပ်ချင်း၊တရားထိုင်ခြင်းစတာတွေပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်။

• ရေများများသောက်ပြီး၊ရေဓါတ်ခမ်းခြောက်မှုမရှိအောင်နေထိုင်ပါ။
• ‌ဆေးလိပ်ဖြတ်မယ်လို့စိတ်ပိုင်းဖြတ်ပြီးပြီဆိုရင်တော့ ဘယ်အကြောင်းပြချက်မှမထားဘဲ စိတ်ရှည်ရှည်ထားပြီး မိမိစိတ်ကို ပိုင်နိုင်စွာချမှတ်ထားဖို့လိုပါတယ်။
• လိုအပ်ပါကတတ်ကျွမ်းနားလည်တဲ့ ဆရာဝန်ထံမှအကူအညီရယူပါ။