【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 စစ်ပွဲအလှည့်အပြောင်းလား၊ ပူတင်ရဲ့ ပရိယာယ်လား

ယခုတစ်ပတ်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတကာသတင်းတွေကိုကြည့်ရင် ရုရှားသမ္မတ ပူတင်က ရုတ်ချည်းအပစ်ရပ်စဲကြောင်း ကြေညာပြီးနောက် သူ့တပ်တွေဆက်တိုက်နေတဲ့ သတင်းတွေက နိုင်ငံတကာသတင်းမီဒီယာတွေကို ဖုံးသွားခဲ့ပါတယ်။ဒီသတင်းနောက်မှာ ဘရာဇီးမှာ ရွေးကောက်ပွဲရှုံးတဲ့ သမ္မတ ဘော်ဆိုနာရိုကို ထောက်ခံတဲ့ လူထုက ကွန်ဂရက်နဲ့ ရုံးတွေကို ဝင်စီးတာ၊ ယူကရိန်းနဲ့ ယူကရိန်းကိုထောက်ခံတဲ့ နိုင်ငံတွေကို အမေရိကန်က ဒေါ်လာ ၃ ဘီလီယံကျော် ထောက်ပံ့ဖို့ ကြေညာခဲ့တာ၊ ယူကရိန်းကို တင့်ကားတွေနဲ့ လက်နက်ကြီးတွေ ထောက်ပံ့မယ်လို့ အမေရိကန်နဲ့ ဥရောပနိုင်ငံကြီးတွေက ကတိပေးခဲ့တာ စတဲ့ သတင်းတွေက ဒီတစ်ပတ်ရဲ့ ထိပ်တန်းသတင်းတွေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီတစ်ပတ်မှာ ဒီသတင်းတွေချည်း စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းခဲ့တာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။အီရန်မှာ ပြီးခဲ့တဲ့လတွေအတွင်းဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေမှာပါဝင်လို့ သေဒဏ်ပေးခံထားရတဲ့အထဲက နောက်ထပ်နှစ်ဦးကို ထပ်ကွက်မျက်လိုက်လို့ အီးယူက သေဒဏ်ပေးတာတွေ ချက်ခြင်းရပ်တန့်ဖို့ အီရန်ကိုတောင်းဆိုခဲ့တာ၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ ဘာလင်မြို့ရဲ့ အနောက်ဘက် ကီလိုမီတာ ၅၀၀ လောက် ကွာဝေးတဲ့ ကတ်စတော့ရူးဇယ်မြို့မှာ ပြည်သူတွေကို ဓါတုပစ္စည်းတွေနဲ့ တိုက်ခိုက်ဖို့ လုပ်ဆောင်နေတဲ့ အီရန်လူမျိုးနှစ်ဦးကို ဂျာမန်ရဲတပ်ဖွဲ့က ဖမ်းဆီးခဲ့တာ၊ ရွှေ့ပြောင်းဒုက္ခသည်အရေးကို ဖြေရှင်းနေရတဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ သမ္မတ ဘိုင်ဒင်ကိုယ်တိုင် နယ်စပ်မြို့ဖြစ်တဲ့ အယ်လ်ပက်ဆိုမြို့ကိုလာပြီး ဒုက္ခသည်အရေးကို ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျလာရောက်လေ့လာခဲ့တာ၊ အမေရိကန်-ဗြိတိန်-ဩစတြေးလျ တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး ဂျပန်လေတပ်က စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှု ပြုလုပ်ခဲ့တာ၊ အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ရီပတ်ဘလီကန်အမတ် ကီဗင်မက္ကာသီကို ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခဲ့တာ၊ အမေရိကန်နဲ့ နီးကပ်တဲ့ ဆက်ဆံရေးရှိတဲ့ ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတ မားကိုစ့် ဂျုနီယာ တရုတ်နိုင်ငံကို ချစ်ကြည်ရေးခရီးသွားရောက်ခဲ့တာ စတဲ့ စိတ်ဝင်စားစရာသတင်းတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။    

ဒီတစ်ပတ်မှာ ပူတင်ရဲ့ ရုတ်တရက်ကြေညာခဲ့တဲ့ ၃၆ နာရီကြာ အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေးက နိုင်ငံတကာကို လှုပ်ခတ်ခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာ တကယ်ဆန္ဒအမှန် ဟုတ်၊ မဟုတ်ဆိုတာ အခုချိန်မှာ ပြောစရာလိုတော့မယ် မဟုတ်ပါဘူး။

           မရိုးသားတဲ့ တစ်ဖက်သတ် အပစ်ခတ်ရပ်စဲခြင်း

ပြီးခဲ့တဲ့ ကြာသပတေးနေ့မှာတော့ သမ္မတပူတင်က ရုရှားအော်သိုဒေါ့စ်ခရစ်ယာန်ကျောင်းတော်ရဲ့ ခရစ္စမတ်အခါသမယအဖြစ် ယူကရိန်းနဲ့ အပစ်အခတ် ၃၆ နာရီ အပစ်ရပ်ဖို့ ရုရှားတပ်တွေကို ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။ရုရှားသမ္မတရဲ့ ဇန်နဝါရီ ၆ ရက်နဲ့ ၇ ရက် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ကြေညာချက်ကို သမ္မတ ဘိုင်ဒင်က သံသယနဲ့ တုံ့ပြန်ခဲ့ရာမှာ ခရစ်စမတ်နေ့နဲ့ နှစ်သစ်ကူးနေ့ပါမရှောင် ခရစ်ယာန်ဘုရားကျောင်းတွေ၊ ဆေးရုံ၊ ဆေးခန်းတွေကို ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ဖို့ ဝန်မလေးတဲ့သူကပြောတာဟာ စိတ်ဝင်စားစရာဖြစ်သလို၊ အသက်ရှူပေါက်ရရုံလုပ်တဲ့သဘောလို့သာ ယူဆကြောင်း အဲဒီနေ့မှာ သတင်းထောက်တွေကို ပြောခဲ့ပါတယ်။

ယူကရိန်းသမ္မတရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူကလည်း ဒီကြေညာချက်ကို လက်မခံဘဲ ၎င်း၏ မဟာမိတ်နိုင်ငံများက အလျင်အမြန် ပယ်ချခဲ့ကြပါတယ်။ပူတင်ရဲ့ ဒီကြေညာချက်က မရိုးသားတဲ့ သဘောဖြစ်နေလို့ သိမ်းပိုက်ထားသော နယ်မြေများမှ ထွက်ခွာရမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ ယင်းသို့ဆုတ်ခွာပြီးမှသာ ယာယီအပစ်ရပ်စဲမှုရှိလာမည်ဖြစ်ကြောင်း ယူကရိန်းသမ္မတ၏ အကြံပေး မိုင်ခိုင်လို ပိုဒိုညက်က Twitter မှ ရေးသားခဲ့ပါတယ်။လျင်မြန်စွာပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့တဲ့ ယူကရိန်းဘက်က ပူတင်ဟာ သူတော်ကောင်းဟန်ဆောင်နေသူဖြစ်တယ်ဆိုပြီး ရေးသားခဲ့ပါတယ်။

ဗြိတိန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးကလည်း ရုရှားတိုက်ခိုက်မှုကို ၃၆ နာရီ ရပ်စဲတာဟာ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အလားအလာများတိုးတက်ရေးအတွက် အလကားဖြစ်တယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုပြောပြီးနာရီပိုင်းအတွင်းမှာပဲ  ယူကရိန်းအရှေ့ပိုင်း ဘက်ခ်မွတ်မြို့ ရှေ့တန်းစစ်မျက်နှာမှာ ရုရှားတပ်တွေနဲ့ ယူကရိန်းတပ်တွေ အပြန်အလှန်ပစ်ခတ်မှုတွေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ဒါ့အပြင် ရုရှားတပ်တွေက ယူကရိန်းအရှေ့ပိုင်း ကရာမာတော့ခ်မြို့ကိုလည်း တိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ဒီလို တစ်ဖက်သတ်အပစ်ခတ်ရပ်တယ်ဆိုပြီး ရုရှားက တိုက်ခိုက်မှုဟာ ပူတင်ရဲ့ ပရိယာယ်တစ်ခုအဖြစ်ဆိုတာ အနောက်နိုင်ငံတွေ မှန်းဆတဲ့အတိုင်း ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် ဖေဖော်ဝါရီ ၂၄ ရက်က စတင်ခဲ့တဲ့ ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်ခဲ့တဲ့ ရုရှားတပ်ဖွဲ့တွေဟာ အခုအချိန်မှာ သိာသာလောက်တဲ့ အောင်မြင်မှုဆိုတာ မရှိသလောက် ရှားနေပါတယ်။အဆိုးရွားဆုံးဖြစ်ဖွယ်ရှိသော တပ်ဖွဲ့ဝင်အကျအရှုံးနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပြီး စီးပွားရေးအရပါ ထိခိုက်လာတဲ့အချိန်မှာ စစ်ပွဲနွံကနေ အနိုင်နဲ့ရုန်းထွက်ဖို့  ဖြစ်သမျှလုပ်နေရတဲ့ ရုရှားသမ္မတ ပူတင်ရဲ့ အကြံအစည်တွေက လုပ်တိုင်း မအောင်မြင်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ယခု ၃၆ နာရီ တစ်ဖက်သတ်စစ်ပွဲရပ်တယ်ဆိုတာ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းလပိုင်းက ရုရှားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးနဲ့ ကရင်မလင်ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတို့ပြောခဲ့တဲ့ စကားတွေနဲ့ ဖီလာဖြစ်နေပါတယ်။ဒါကိုကြည့်ရင် ရုရှားအခြေအနေကို  မြင်သာနေပါတယ်။

ပူတင်ရဲ့ တစ်ဖက်သတ် အပစ်ရပ်ကြေညာတဲ့အချိန်က ယူကရိန်းအတွက် အမေရိကန်က ဒေါ်လာသုံးဘီလီယံကျော် တန်ကြေးရှိတဲ့ စစ်ရေးအကူအညီများကို ကြေညာခဲ့ပြီးချိန်မှ ထုတ်ပြန်ခဲ့တာပါ။ဒီလိုကြေညာပေမယ့် ရုရှားတပ်များသည် ယူကရိန်းတပ်များ တပ်ချထားရာနေရာကို ၁၄ ကြိမ်ပစ်ခတ်ခဲ့ကြောင်းနှင့် ယူကရိန်းတပ်များ ထိန်းချုပ်ထားသော ဒေသတစ်ခုကို စီးနင်းတိုက်ခိုက်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့တယ်ဆိုပါတယ်။ရုရှားဘက်က အပစ်ရပ်ကြေညာလိုက်၊ ပစ်ခတ်လိုက်ဆိုတာ ဆီးရီးယားမှာလုပ်ခဲ့တဲ့ နည်းအတိုင်းပါပဲ။ဒါပေမဲ့ အမေရိကန် ဦးဆောင်တဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေကတော့ ဒီတစ်ပတ်မှာ ယူကရိန်းစစ်ပွဲနဲ့ပတ်သက်ပြီး ထိထိရောက်ရောက်ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အရွေ့တွေကိုလုပ်ခဲ့တာ တွေ့ရပါတယ်။

အိမ်ဖြူတော် ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ် ဂျင်းပီရားက ယူကရိန်းကိုထောက်ပံ့တဲ့ အကူအညီသစ်တွေကို ကြေညာတဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ တိုက်ခိုက်ရေးစစ်သည်တွေပါ သယ်ပို့နိုင်ပြီး တင့်ကားဖျက် မစ်ဇိုင်းဒုံးပါတဲ့ Bradley အမည်ရှိ တင့်ကားချေမှုန်းရေး သံချပ်ကာကား အစီး ၅၀ ကို ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ပို့ပေးဖို့ အိမ်ဖြူတော်က ကြေညာခဲ့တယ်လို့ဆိုပြီး သိပ်မကြာခင်ကပေးခဲ့တဲ့ ဒေါ်လာ ၂.၈ ဘီလျံအကူအညီအပါအဝင် ယူကရိန်းကို ကိုယ်ပိုင်ခုခံကာကွယ်နိုင်စွမ်းရှိစေဖို့အတွက် စစ်ရေးအကူအညီသစ် ဒေါ်လာ ၃ ဘီလျံကျော် ပေးမယ်ဆိုပြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့တာပါ။ဒီအကူအညီမှာ ယူကရိန်းကို စစ်ရေးကူပေးနေတဲ့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ ဥရောပတပ်တွေအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆၈၂ သန်း ထည့်သွင်းထားခဲ့တယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ဒီတစ်ပတ်မှာ ဂျာမနီက ယူကရိန်းကို တင့်ကားတွေပေးဖို့ ကတိပြုခဲ့သလို ပြင်သစ်ကလည်း ပေးပို့ခဲ့ပါတယ်။

လက်ရှိမှာ ယူကရိန်း Donetsk ဒေသတစ်ခုလုံးကိုသိမ်းဖို့ Bakhmut ဘက်ကို ရုရှားက ထိုးစစ်ဆင်နေပါတယ်။ဘီလာရုစ်ဘက်မှာလည်း ရုရှားတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေတိုးနေပြီး အချိန်မရွေး ဘီလာရုစ်ဘက်ကနေ ယူကရိန်းကို ကျူးကျော်လာနိုင်တဲ့ အနေအထားပါ။ဒီလိုအနေအထားမှာ ခေတ္တတပ်တွေ အရွှေ့အပြောင်းနဲ့ နားချိန်ရဖို့ အပစ်ရပ်ကြေညာတဲ့ ပူတင်ရဲ့ နည်းဗျူဟာက အလုပ်ဖြစ်ခဲ့ပုံမရပါဘူး။ဒီတစ်ပတ်မှာ ရုရှားဘက်က သိသိသာသာ စစ်ပန်းလာတဲ့ လက္ခဏာအဖြစ် အနားရချိန်တောင်းလာတာလားဆိုတာ စဉ်းစားစရာပါ။ဒါပေမဲ့ အမေရိကန် ဦးဆောင်တဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေက ရုရှားကို ယူကရိန်းစစ်ပွဲထဲကနေ အနိုင်နဲ့ထွက်ခွင့်ပေးမယ် မထင်တော့ပါဘူး။ဒီနှစ် မတ်လလောက်မှာ ယူကရိန်းထောက်လှမ်းရေးတွေက ရုရှားထိုးစစ်လာနိုင်တာကို ကြိုပြင်နေတဲ့အတွက် မကြာခင် အသေအပျောက်ကြီးလှတဲ့ စစ်ရဲ့အဆုံးသတ်ကို မြင်ရမလားဆိုတာ စဉ်းစားချင်စရာပါ။

           အရှုံးကိုလက်မခံနိုင်တဲ့ ဘရာဇီးသမ္မတဟောင်း

ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့က လက်ဝဲယိမ်းသမ္မတ လူးရစ်ဇ် အင်ကာစီယို လူလာ ဒါဆေးလ်ဗား သမ္မတအဖြစ် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုပြီး သီတင်းတစ်ပတ်အကြာမှာ သမ္မတဟောင်း ဘော်ဆိုနာရို ထောက်ခံသူတွေက ဘရာဇီးလ်လွှတ်တော်ကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့လို့ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၁ ခုနှစ် အမေရိကန်မှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ ကွန်ဂရက်ကို ဒေါ်နယ်ထရမ့်ကို ထောက်ခံသူတွေက ဝင်သိမ်းခဲ့တဲ့ အဖြစ်အပျက်ကို ပြန်သတိရစရာဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီအဖြစ်အပျက်ဟာ ကမ္ဘာ့တစ်လွှား လှိုင်းတစ်ခုလို ရိုက်ခတ်နေတဲ့ အာဏာသိမ်းတဲ့ ဖြစ်စဉ်တွေလိုပဲ ရွေးကောက်ပွဲရလဒ်ကို လက်မခံလိုတဲ့ ပြိုင်ဘက်ကောင်းမဟုတ်တဲ့ ဦးဆောင်သူတွေရဲ့ တရားလက်လွတ် လုပ်ရပ်တစ်ခုပါပဲ။သမ္မတ လူလာ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရခဲ့တဲ့ အောက်တိုဘာလ ၃၀ ရက်နေ့ကတည်းက ဘော်ဆိုနာရိုကို ထောက်ခံသူတွေ လမ်းတွေကိုပိတ်ဆို့တာ၊ ယာဉ်တွေကို မီးတင်ရှို့တာ၊ စစ်ဖက်အဆောက်အအုံတွေဘေးမှာ လူတွေစုဝေးပြီး စစ်တပ်ကကြားဝင်ပေးဖို့ဆိုပြီး တောင်းဆိုနေကြတာဖြစ်ပါတယ်။

ရွေးကောက်ပွဲ ရှုံးနိမ်တဲ့ လက်ယာစွန်းသမ္မတဟောင်း ဘော်ဆိုနာရိုကို ထောက်ခံသူတွေ ဇန်နဝါရီ ၈ ရက်က လွှတ်တော်၊ တရားရုံးချုပ်နဲ့ သမ္မတအိမ်တော်တွေကို လူစုလူဝေးနဲ့ ဝင်စီးနင်းခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုစီးနင်းခဲ့တာကို အမေရိကန်သမ္မတနဲ့ ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်တွေက ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။ဘိုင်ဒင်က ဒီလုပ်ရပ်ဟာ ဘရာဇီးနိုင်ငံအတွင်း ငြိမ်းချမ်းစွာအာဏာလွှဲပြောင်းရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်ပြီး ရှုတ်ချတဲ့အကြောင်းနဲ့ ဘရာဇီးနိုင်ငံက ဒီမိုကရေစီနည်းကျ အသင်းအဖွဲ့အားလုံးကို အပြည့်အဝပံ့ပိုးပေးမယ့်အကြောင်း Twitter မှာ ရေးခဲ့ပါတယ်။

ရွေးကောက်ပွဲမှာ ရှုံးခဲ့တဲ့ သမ္မတဟောင်း ဘော်ဆိုနာရိုကတော့  အမေရိကန်ကိုရောက်နေပြီး အနိုင်ရတဲ့ သမ္မတ လူးရစ်ဇ် အင်ကာစီယို လူလာ ဒါဆေးလ်ဗားကတော့ ဆာအိုပေါ်လိုပြည်နယ်ကို ရောက်နေပါတယ်။ဘရာဇီးလွှတ်တော်ကို လက်ယာစွန်းဆန္ဒပြသူတွေက ၀င်ရောက်စီးနင်းတိုက်ခိုက်မှုကို လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့၀င်တွေက ပြန်လည်ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး မြို့တော် ဘရာဆီးလီးယားရှိ တရားရုံးချုပ်နဲ့ သမ္မတနန်းတော်ကို ဝိုင်းရံထားတဲ့ ဆန္ဒပြသူတွေကိုလည်း ရဲတပ်ဖွဲ့က မျက်ရည်ယိုဗုံးတွေနဲ့ လူစုခွဲခဲ့ပါတယ်။ဘရာဇီးလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေက လူပေါင်း ၁၇၀ ကို ဖမ်းဆီးခဲ့ကာ လွှတ်တော်လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ကလည်း လူပေါင်း ၃၀ ကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပါတယ်။အဲဒီအတောအတွင်း သမ္မတဟောင်း ဘော်ဆိုနာရိုလက်ထက် တရားရေးဝန်ကြီးအဖြစ် တာဝန်ထမ်းခဲ့တဲ့ မြို့တော်ရဲ့ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးဌာန အကြီးအကဲ အန်ဒါဆင်တောရက်စ်ကို ဘရာစီးလီးယားပြည်နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး အီဘာနစ် ရိုချာက ရာထူးက ထုတ်ပယ်ခဲ့ပါတယ်။

လက်ရှိမှာ အခြေအနေတွေက ရှုပ်ထွေးနေဆဲဆိုတာ တင်ပြရင်း ယခုရက်သတ္တပတ် နိုင်ငံတကာသတင်းသုံးသပ်ချက်ကို ဒီမှာပဲရပ်နားလိုက်ချင်ပါတယ်။

မင်းထက်