【 နိုင်ငံတကာဆောင်းပါး 】 " ယူကရိန်းစစ်ပွဲတွင် ပြည်သူများ မည်သို့ သတ္တိမွေးသနည်း "

စစ်ပွဲသည်အဆုံးမရှိ အရှိန်မြင့်နေချိန်တွင် ယူကရိန်း နိုင်ငံသားများသည် ၎င်းတို့ကိုယ် ၎င်းတို့နှင့် နိုင်ငံကို ကာကွယ်ရန်အတွက် မိမိတို့မမျှော်မှန်းထားသည့်  အတိုင်းအတာအထိ လုပ်ဆောင်ကြသည်။ အများအပြားက စစ်သားများအဖြစ် စစ်တွင်ဝင်တိုက်ပြီး အခြားသူများက နောက်တန်းတွင်နေကာ တိုက်ခိုက်ရေးသမားများအတွက် အစားအစာများ၊ ဆေးဝါးများနှင့် အရေးပါသောကုန်စည်များ ထောက်ပံ့သလို စိတ်ဓါတ်ရေးရာ ထောက်ပံ့မှုကို ပေးသူများလည်း ရှိသည်။

ယူကရိန်းမိခင်များသည် ခင်ပွန်းသည်များနှင့် ၁၈ နှစ်အထက်သားများကို ထားရစ်ခဲ့ကာ ၎င်းတို့၏ က လေးများကို နယ်စပ်မှ ဖြတ်ကျော်သယ်ဆောင်သွားသည်ကို မိမိတို့ တွေ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ထူးခြားသည်မှာ ကလေး များကိုနယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ခေါ်ဆောင်ထားပြီး ဘေးကင်းလုံခြုံသူများထံအပ်နှံကာ တိုက်ပွဲများတွင် ကူညီရန် နိုင်ငံ တွင်းသို့ ပြန်လာကြခြင်းဖြစ်သည်။

ထိုကလေးများ၏ မျက်နှာမှ စိုးရိမ်ထိတ်လန့်နေသော အကြည့်များကို မိမိတို့ နားလည်ရန် ကြိုးစားကြ သည်။ ၎င်းတို့၏ အကြည့်များသည် စိုးရိမ်ပူပန်မှုနှင့် ရုတ်တရက်ရင်ကြက်လာခြင်းတို့ကို ရောနှော ဖေါ်ပြနေသည်။

စစ်ပွဲနှင့်ပတ်သက်သည့် သတင်းကို တကမ္ဘာလုံးသို့ ထုတ်လွင့်ရန် အသက်ပေးနေသည့် သတင်းသမားများလည်း မြေပြင်တွင်ရှိနေသည်။

ထိုနောက်စစ်ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြသူများရှိသည်။

ခါဆန်ကဲ့သို့သော ရုရှားသိမ်းပိုက်ထားသည့် မြို့ကြီးများတွင်ပင် ယူကရိန်း နိုင်ငံသားတို့သည် ကျူးကျော် တပ်များ ရှိနေခြင်းကို ဆန့်ကျင်ပြီး ယူကရိန်း ညီညွတ်ရေးကို ထောက်ခံသည့် ဆန္ဒပြပွဲများ ပြုလုပ်ကြသည်။

ရုရှားနိုင်ငံတွင်လည်း ပြည်သူများသည် လမ်းမများပေါ်ထွက်ကာ သမ္မတပူတင်က အိမ်နီးချင်းယူကရိန်းကို တိုက်ခိုက်ခြင်းအား ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်ကြသည်။ စစ်တပ်နှင့်ပတ်သက်သည့် သတင်းမှားဖြန့်ချိသူများကို ထောင် ၁၅  နှစ်အထိ ချမှတ်ခွင့်ပြုသည့် ဥပဒေကို ဒူးမားလွှတ်တော်က မကြာသေးမီက အတည်ပြုခဲ့သော်လည်း ထိုသို့ ဆန္ဒပြနေခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုသို့အရေးယူခံရမည့်သူများတွင် ယူကရိန်းကျူးကျော်စစ်ကို ဆန့်ကျင်သော ပြည်သူများလည်း ပါဝင်သည်။

မည်သည်မျှရေးမထားသည့် စာရွက်လွတ်တစ်ရွက်ကို ကိုင်မြှောက်ထားခြင်းအတွက်ပင် အမျိုးသမီးများ အပါအဝင် လူပေါင်းသောင်းချီအဖမ်းခံရသည်။

မတ်လ ၁၄ ရက်နေ့တွင် နိုင်ငံပိုင်ရုပ်သံ ချန်နယ်-၁ မှ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးဖြစ်သော မာရီနာ အော့စီယန်နီကို ဗာသည် သတင်းထုတ်လွှင့်သည့် အခန်းအတွင်းသို့ဝင်ကာ ရုပ်သံကြည့်သူများအလိမ်ခံနေရကြောင်း စာတန်းကို ကိုင်ကာ စစ်ပွဲရပ် ဟုအော်ဟစ်သည်။

ထိုဖြစ်ရပ်များသည် သတ္တိနှင့် ရဲရင့်မှုဥပမာ အနည်းငယ်သာဖြစ်ပြီး မိမိတို့သည် ထိုသို့သောအခြေအနေတွင် ထိုသို့လုပ်နိုင် မလုပ်နိုင်သိလိုကြသလို အခြားမေးခွန်းတစ်ခုလည်း ပေါ်ပေါက်လာသည်။ သတ္တိဆိုသည်မှာ မည်သည်နည်းနှင့် လူသားများအနေဖြင့် မိမိတို့သည် ထိုသို့သောအခြေအနေတွင် သတ္တိမွေးရန် ခွန်အားမည်သို့ ရှာမည် နည်းဆိုသည့် မေးခွန်းဖြစ်သည်။

သတ္တိဆိုသည်မှာ

“သတ္တိဆိုတာ ရင်ဆိုင်သ့တဲ့ အန္တရာယ်ကို ရင်ဆိုင်တာလို့ ကျနော်တို့ ဖွင့်ဆိုတယ်” ဟု အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု တောင်ကာရိုလိုင်းနားပြည်နယ် ကလမ်ဆွန် တက္ကသိုလ် ပါမောက္ခ စိတ်ဆေးပညာရှင် စင်သီယာ ပျူရီ ပြောသည်။

အန္တရာယ်ကို ရင်ဆိုင်သည့် သတ္တိရှိသည့် လုပ်ရပ်တစ်ခုတွင် အခြေခံ အစိတ်အပိုင်း ၃ ခုရှိကြောင်း ပျူရီ ပြောသည်။ “ရင်ဆိုင်တယ်ဆိုတဲ့စကားလုံးက လူတွေက ရွေးချယ်ဆုံးဖြတ်ပြီး လုပ်တဲ့သဘောဖြစ်တယ်။ ရွေးချယ်မှု တစ်ခု ပါတယ်။ ဒုတိယအချက်က အန္တရာယ်ပါတယ်။ တတိယက သတ္တိကို ဖွင့်ဆိုရာမှာ  အရေးအပါဆုံးလို့ ယူဆတဲ့ လုပ်သင့်တဲ့ကိစ္စလား၊ အရေးကြီးလား တန်ဖိုးရှိလားဆိုတာပဲ” ဟု သူဆက်ရှင်းပြသည်။

လုပ်ရပ်တခုရဲ့တန်ဖိုးဆိုတာ လူတွေလုပ်တဲ့ လုပ်ရပ်တခုက သတ္တိကို အရည်အချင်းကောင်း တခုဖြစ် အောင် လုပ်ပေးတဲ့အရာဖြစ်တယ်” ဟု ပျူရီပြောသည်။ သူသည် သတ္တိကို စိတ်ပညာရှုထောင်မှလေ့လာခြင်း - ရှေးဟောင်း အရည်အသွေးအပေါ် ခေတ်သစ် သုတေသန -  "The Psychology of Courage: Modern Research on an Ancient Virtue." စာအုပ်ကိုပူးတွဲရေးသား တည်းဖြတ်သူလည်းဖြစ်သည်။

သတ္တိသည် ကိုယ်ကျိုးမကြည့်

ကိုယ်ကျိုးစီးပွားကို မကြည့်ဘဲ အသိုက်အဝန်းအတွက် မိမိကိုယ်မိမိ စတေးသောကြောင့် သတ္တိသည် ကိုယ်ကျိုးမကြည့်ဘဲ လူ့အဖွဲ့အစည်းနှင့်သက်ဆိုင်သည့်လက္ခဏာများစွာရှိသည်ဟု အီလီနွိုက်တက္ကသိုလ် ပါမောက္ခဟောင်းနှင့် လူကြိုက်များသည် အမေရိကန် မဂ္ဂဇင်းဖြစ်သော ယနေ့စိတ်ပညာ မဂ္ဂဇင်းမှ စာရေးဆရာ စိတ်ပညာရှင် ရှရမ် ဟက်ရှ်မတ် ပြောသည်။ “ယူကရိန်းအကျပ်အတည်းမှာတွေ့နေရတာက ပြည်သူအများအပြားဟာ နိုင်ငံအတွက် ကိုယ်ကျိုးမကြည့်ဘဲ လုပ်နေကြတာပဲ” ဟု သူပြောသည်။

ယူကရိန်း သမ္မတ ဗိုလိုဒီမာ ဇယ်လန်းစကီးသည် သတ္တိရှိသူများ၏ ဥပမာကောင်း တစ်ခုဖြစ်ကြောင်း သူပြောသည်။

နိုင်ငံကို ကျူးကျော်ခံရချိန်တွင် နိုင်ငံတွင် ဆက်လက်နေထိုင်နေသနေ ယူကရိန်း သမ္မတကဲ့သို့သော စံနမူနာပြ ပုဂ္ဂိုလ်များသည် အခြားသူများတွင်လည်း သတ္တိကို နှိုးဆော်ပေးနိုင်ကြောင်း သူပြောသည်။ နှိုင်းယှဉ်ချက်အား ဖြင့် ပြောရပါက အာဖဂန်သမ္မတ အက်ရှ်ရက် ဂါနီသည် လွန်ခဲ့သော သြဂုတ်လက အာဖဂန်ကို တာလီဘန် တို့သိမ်းပိုက်သောအခါ နိုင်ငံမှ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။

သတ္တိရှိခြင်းနှင့်အကြောက်တရားကင်းမဲ့ခြင်းတူ မတူ

သတ္တိရှိသူများသည် မကြောက်တတ်ဆိုသည့် အယူအဆသည် ယေဘုယျအားဖြင့် မမှန်ကြောင်း ဟက်ရှ် မတ် ပြောသည်။ “ သတ္တိဆိုတာ အကြောက်တရားမရှိတာကိုပြောတာမဟုတ်ဘူး။ ကြောက်ပေမယ့် ဆက်လုပ်တာကို ပြောတာ” ဟု သူပြောသည်။ သို့သော် သတ္တိသည် သတိလက်လွတ် စိတ္တဇအပြုအမူမျိုး မဟုတ်ကြောင်း သူ ပြောသည်။  သတ္တိသည် စိတ်ကြွခြင်းမျိုးမဟုတ်ဘဲ အန္တရာယ်ကို တွက်ချက်ပြီး ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ဆုံးဖြတ်ချက် ချခြင်းဖြစ်ကြောင်း သူပြောသည်။

သတ္တိနှင့်အကြောက်တရားအကြား အခြားဆက်စပ်မှုတစ်ခုရှိကြောင်း ပျူရီပြောသည်။ ကြောက်လန့်မှု များရှိသော်လည်း ပြည်သူများသည် ၎င်းတို့၏ ပျက်ကွက်မှုအတွက် အကျိုးဆက်များကို စိုးရိမ်သောကြောင့် ထို ကြောက်လန့်မှုများကို ကျော်လွှားနိုင်ကြကြောင်း ထိုစိတ်ပညာရှင်က ထောက်ပြသည်။

“အခြေအနေတစ်ခုမှာ ကြောက်လန့်မှုခံစားရတာကို ပြောပြတဲ့ လူတွေအများကြီးရှိပေမယ့် သူတို့ပျက်ကွက်ရင် ဘာဖြစ်မယ်ဆိုတာကို ပိုကြောက်ကြတယ်။ ဥပမာပြောရရင် သူတို့ကလေးကို သူတို့မကယ်ရင် ဘာဖြစ်မလဲ ဆိုတာမျိုးကို လူတွေက ပိုကြောက်ကြတယ်” ဟုလည်း သူရှင်းပြသည်။

“ဒါက ကျမတို့ကိုလူသားဖြစ်စေတဲ့အရာပဲ။ လူတိုင်းလူတိုင်းမှာ သူတို့ထိုက်တန်တယ်လို့ထင်ရင် သတ္တိရှိ နိုင်တဲ့ စွမ်းရည်ရှိတယ်လို့ ကျမ ထင်တယ်” ဟုလည်း သူဆက်ပြောသည်။

သတ္တိ၏ နေ့စဉ် လုပ်ငန်းဆောင်တာများ

သတ္တိရှိခြင်းသည် စစ်ပွဲကာလ သို့မဟုတ် အာဏာရှင်အစိုးရများကို ဆန့်ကျင်ခြင်းနှင့်သာ သက်ဆိုင်သည် မဟုတ်ပေ။ လူသားများအနေဖြင့် မိမိတို့သည် သတ္တိရှိသာ အပြုအမူ အသေးစားများကို နေ့စဉ် ပြုမူ ဆောင်ရွက် နေကြသည်။

“အခုယူကရိန်းမှာ ဘာဖြစ်နေတယ်ဆိုတာကို ကျနော်တို့ တွေ့နေတယ်။ အဲဒါဟာ အသက်သေသွား နိုင်တယ်ဆိုတာကိုသိပြီး ဘဝကို စွန့်တဲ့အတွက် လုပ်စရာဆက်လုပ်တဲ့အတွက် ရဲရင့်မှု၊ ရုပ်ပိုင်းရဲရင့်မှုဖြစ်တယ်” ဟု ဟက်ရှ်မက် ပြောသည်။

မီးသတ်သမားများသည် အသက်ကို အမြဲတစေ နေ့စဉ်အခြေအနေတွင် စတေးနေရကြောင်း ပျူရီ ပြော သည်။

သို့သော်ရဲရင့်ခြင်းသည် မိမိတို့ စိတ်ကူးထားသည်ထက်ပိုမို စိတ်လှုပ်ရှားစရာကောင်းသည်။

ခင်ပွန်းဖြစ်သူနှင့်ကွာရှင်းပြီးနောက် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတစ်လွှား စက်ဘီးဖြင့် ခရီးသွားသည့် အသက် ၆၀ အရွယ် အမျိုးသမီးတစ်ဦး သို့မဟုတ် စွဲလန်းနေသည့်အပြုအမူများကို ရင်ဆိုင် စွန့်လွှတ်ရန် ဆုံးဖြတ်သူများကြောင်းကိုလည်း ဟက်ရှ်မက် ပြောပြသည်။ ထိုလုပ်ရပ်များသည် သတ္တိရှိသည့် အပြုအမူများ ဖြစ်ကြောင်း သူပြောသည်။

သတ္တိကိုလေ့ကျင့်ယူနိုင်

“နေ့စဉ် စိတ်ပညာသတ္တိကို စိတ်ခွန်လားလို့ကျနော်တို့မြင်တယ်။ အရင်က မလုပ်ဘူးတာ တစ်ခုခုကို လုပ်ဖို့ ကြံရနိုင်တယ်။ ဒီတော့ စိတ်ဖိစီးမှု ပူပန်မှုတွေကို တိုက်ဖျက်တဲ့အနေနဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သတ္တိလေ့ကျင့်ပေးနိုင်တယ်” ဟုလည်း သူပြောသည်။

စရိုက်လက္ခဏာ တစ်ခုအနေဖြင့် သတ္တိကို နေ့စဉ် ဘ၀ စိန်ခေါ်မှုများအား ရင်ဆိုင်ရန် လေ့ကျင့်ပေးနိုင်သည်။

“လူတစ်ယောက်က ဘဝမှာ အကြီးအကျယ် ကျဆုံးတယ် ဆိုပါစို့။ အလုပ်အကိုင် ဆုံးရှုံးပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ယုံကြည်မှု မရှိတော့ဘူး။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ယုံကြည်မှုဆိုတာ သတ္တိမှာ အရေးပါတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်တယ်” ဟု ဟက်ရှ်မက် ရှင်းပြပြီး မိမိကိုယ်မိမိ ယုံကြည်မှု မြင့်မားခြင်းသည် ပိုမိုသတ္တိရှိသော အပြုအမူများကို ဖြစ်စေနိုင် ကြောင်း သူရှင်းပြသည်။

မိမိကိုယ်မိမိယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရေးနှင့် ထိုမှတစ်ဆင့် သတ္တိတည်ဆောက်ရေးအတွက် သော့ချက်မှာ တစ်စုံတစ်ခုကို အကြိမ်ကြိမ်လုပ်ရန် ထိုကိစ္စကိုလုပ်နိုင်သည်ဟု ယုံကြည်စေရန် ကျွမ်းကျင်မှု တိုးတက်ရေး ဖြစ် ကြောင်းလည်း သူပြောသည်။

သို့သော် စစ်ပွဲကဲ့သို့သော အခြေအနေမျိုးတွင် လူသားများ သတ္တိရှိအောင် မည်သည့်အရာများက လုပ် ဆောင်ပေးနေသနည်း။ “လူတွေက တနည်းမဟုတ် တနည်း သတ္တိရှိကြတယ်။ ဒါပေမယ့် လူတွေက သူတို့ အရည် အချင်းကိုသူတို့ မသိကြဘူး” ဟု ဟက်ရှ်မက်ပြောပြီး ရဲရင့်သောလုပ်ရပ်သည် လူသားများ အလိုအလျှောက် ထိုးထွင်းသိမြင်လုပ်ကိုင်သော လုပ်ရပ်များဖြစ်ကြောင်း သူပြောသည်။

ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှုအတွင်း မိမိတို့ မြင်တွေ့နေရသည်မှာ ပြည်သူများသည် အခြေအနေက တောင်းဆိုသောကြောင့် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း သူပြောသည်။

“လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပတ်လောက်က သူတို့ဒီလိုလုပ်မယ်လို့ သူတို့မထင်ခဲ့ကြဘူး။ ဒါကြောင့် အခြေအနေနဲ့ အခွင့်အလမ်းက အရမ်းအရေးပါပြီး ကျနော်တို့တတွေက အခြေအနေရ လိုအပ်သလို သတ္တိရှိတဲ့ အပြုအမူတွေ ပြုမူကြတယ်” ဟု သူရှင်းပြသည်။

Ref:DW: War in Ukraine: How do people drum up courage?

 

Linko