【 နိုင်ငံတကာဆောင်းပါး 】 ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ပွဲနှင့် ပူတင်၏ အဆုံးသတ်

ယူကရိန်းနဲ့ ရုရှားတို့ရဲ့ စစ်ပွဲဟာ တစ်ပတ်အတွင်း ရာနဲ့ချီသေဆုံးခဲ့တယ်လို့ သတင်းတွေနဲ့အတူ ယူကရိန်းစစ်ပွဲဟာ တစ်ရက်ပြီး တစ်ရက် ရောက်ရှိလာတာကြောင့် သမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင် ဘာကြောင့် အောင်မြင်ဖို့ ကြိုးစားနေလဲဆိုတဲ့ မေးခွန်းတွေလည်း  မြင့်တက်လာနေပါတယ်။

လန်ဒန်ရှိ လောင်းဘရော့ချ်တက္ကသိုလ် သံတမန်ရေးရာနှင့် နိုင်ငံတကာအုပ်ချုပ်မှုဆိုင်ရာ ကထိက ခရစ္စတီးရန်း နီတိုအူး အဆိုအရတော့ ရုရှား၏ စေ့ဆော်မှုအပေါ် နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းမရှိသင့်ဘဲ နိုင်ငံရေးပြန်လည်ပြင်ဆင်မှုနှင့် ကြီးကျယ်သောပါဝါက  စိတ်ကူးယဉ်မှုများထက် သာလွန်မည်ကို ပူတင် က စိုးရိမ်ကြောင်း သူက အယ်လ်ဂျာဇီးရားကို ပြောပြခဲ့ပါတယ်။

“စစ်အေးတိုက်ပွဲ ပြီးဆုံးပြီးနောက် ရုရှား၏ ရေရှည်ရည်မှန်းချက်မှာ ဆိုဗီယက်ယူနီယံ၏ ကြီးမားသော ပါဝါအဆင့်အတန်းကို ပြန်လည်ရယူရန်ဖြစ်သည်။ထို့ပြင် အနောက်နိုင်ငံများနှင့် တန်းတူညီတူရှုမြင်ရန်နှင့် ယူကရိန်း၊ မော်လ်ဒိုဗာ (သို့မဟုတ်) ကာဇက်စတန်ကဲ့သို့သော နိုင်ငံငယ်များ၏ နိုင်ငံရေးတိုးတက်မှုများကို လွှမ်းမိုးထားနိုင်စေရန်ဖြစ်တယ်” လို့  သူကပြောပါတယ်။

သို့သော်လည်း ယူကရိန်းသည် အနောက်နိုင်ငံများ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှု လမ်းကြောင်းတွင် သူ့ကိုယ်သူထည့်သွင်းနေပြီး ပူတင်၏ အကျိုးစီးပွားများကို ဆန့်ကျင်နေခြင်းက ပူတင်အတွက် အခံရခက်နေခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ထို့ကြောင့် ကိဗ်တွင် ရုရှား သြဇာလွှမ်းမိုးသော အစိုးရတစ်ရပ်ထားရှိခြင်းက ကရင်မလင်၏ စစ်ရေးဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု အဓိကရည်ရွယ်ချက် ဖြစ်နိုင်ခြေအရှိဆုံးဖြစ်ကြောင်း နီတိုအူး က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ဒီလိုအခြေအနေမျိုးက ဘယ်လိုဖြစ်နိုင်မလဲ။

ကိဗ်ကို ချုပ်ကိုင်မိပါက အနည်းဆုံး ကြားဖြတ်အုပ်ချုပ်ရေးကို ရုရှားက ထူထောင်သွားဖွယ်ရှိကြောင်း၊ ဆစ်ဒနီတက္ကသိုလ်မှ အစိုးရနှင့် နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးဆိုင်ရာ ဂုဏ်ထူးဆောင် ပါမောက္ခ ဂရေမီဂီလီ က အယ်လ်ဂျာဇီးရားသို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

သို့သော်လည်း ယူကရိန်းပြည်သူကြားတွင် ကျယ်ပြန့်စွာလက်ခံခြင်း ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းပါးသောကြောင့်၊ လက်ရှိအစိုးရသာဆိုလျှင် ပူတင်အဖို့ ပိုအောင်မြင်နိုင်ခြေရှိသဖြင့် အစိုးရအဖွဲ့ဝင်အချို့ကိုဖယ်ရှားပြီး လက်ရှိ သမ္မတ ဗလိုဒိုမြာ ဇီလင်စကီး ကို ဦးဆောင်သူနေရာထားပြီး ရုရှားတို့ ညှိုနိုင်းနိုင်ကြောင်း ဂီလီ က ဆက်ပြောခဲ့ပါတယ်။

“Donetsk နှင့် Luhansk အတွက် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိပေးအပ်ရန် ဖက်ဒရယ်အစီအစဉ်ကို မိတ်ဆက်ရာတွင် အခိုင်အမာထည့်သွင်းစဉ်းစားဖွယ်ရှိသော်လည်း အင်စတီကျူးရှင်း ဖွဲ့စည်းပုံမှာ  ဆက်လက်တည်ရှိနေဦးမှာဖြစ်ကြောင်း” ဂီလီ က ဆိုပါတယ်။  

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ရုရှားသည် ကိဗ်နှင့်  တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးနှင့် သဘောတူညီချက်ပုံစံအချို့ကို ထူထောင်နိုင်ခဲ့လျှင်ပင်  စိတ်လွတ်ကိုယ်လွတ်ရင်ဆိုင်နေရမှုကို ခံရဖွယ်ရှိနေသည်။

“ဒီလိုစေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုဟာ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုအောက်မှာ ဖြစ်ပေါ်လာတာ ဖြစ်နိုင်တယ်။ထို့ကြောင့် မည်သည့်ရလဒ်မျှ မတည်မြဲနိုင်ပါဘူး။ပူတင်အတွက်တော့ လွယ်ကူသောရွေးချယ်စရာများ မရှိပါဘူး။ရုရှားလက်နက်အင်အားနဲ့ တင်မြှောက်ထားတဲ့ ကြားဖြတ်အစိုးရအတွက်တော့ လွယ်ကူမည်မဟုတ်မှာ သေချာတယ်” ဟု ဂီလီ က ဆိုပါတယ်။

သို့သော်လည်း ယူကရိန်း-ဘီလာရုစ် နယ်စပ်တွင် ရုရှားနှင့် ယူကရိန်း ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့များအကြား လက်ရှိတွင် ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများရှိနေသော်လည်း၊ မော်စကိုသည် နောက်ဆုံးစိတ်ကူးယဉ်နိုင်သည့် မြင်ကွင်းတစ်ခုအဖြစ် လေးလေးနက်နက် ရှေ့မတိုးသေးပေ။

ယူကရိန်း၏ ခုခံမှုက ယခုအချိန်အထိ မျှော်လင့်ထားသည်ထက် ပိုမိုအားကောင်းနေပုံရပါတယ်။သို့သော်လည်း ရုရှားက ၎င်း၏ ကတ်အားလုံးကို စားပွဲပေါ်တွင် မတင်ထားရသေးကြောင်း US Army War College's Strategic Studies Institute မှ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ သုတေသန ပါမောက္ခ ဂျွန်အာဒီနိုင်း က အယ်လ်ဂျာဇီးရားသို့ ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

“သက်သေအထောက်အထားတွေက ယူကရိန်းရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်နဲ့ စွမ်းရည်နှစ်ခုစလုံးမှာ ရုရှားထက် သာလွန်မှုကို ညွှန်ပြနေတယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။ယခုအချိန်အထိ ရရှိနိုင်သော ရုရှားတပ်ဖွဲ့များ၏ ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းကြားသာ ကျူးကျော်ခဲ့ကြောင်း အမေရိကန်တာဝန်ရှိသူများက အစီရင်ခံခဲ့ပြီး ဆိုလိုသည်မှာ အနီးအနားတွင်  ရုရှားစစ်တပ်အင်အား အများကြီးကျန်နေသေးကြောင်းပင်ဖြစ်ပါတယ်။”

သို့သော် တိုးတက်မှုမရှိခြင်းကြောင့် ရုရှား၏ စစ်ရေးဗျူဟာနှင့်ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတကာမီဒီယာများနှင့် ကျွမ်းကျင်သူများက မေးခွန်းထုတ်ခဲ့ကြပါတယ်။

“စစ်ဆင်ရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး၊ ရုရှားတပ်ဖွဲ့တွေ ယူကရိန်းအပေါ် ဝေဟင်စိုးမိုးရေးကို အပြီးအပြတ် အောင်အောင်မြင်မြင်နဲ့ အပြီးအပြတ်ထူထောင်နိုင်မှုအပါအဝင် အဓိပ္ပါယ်မရှိတဲ့ ကွဲလွဲချက်တွေ ရှိပါတယ်။ရုရှားတပ်ဖွဲ့များဟာ ကိဗ်မြို့ အပြင်ဘက်ရှိ Antonov အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်ကို သိမ်းပိုက်ထိန်းချုပ်ပြီး အသုံးချရန် မစွမ်းဆောင်နိုင်ခြင်းက ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးကာလတွင် ရုရှားတပ်ဖွဲ့များ ကြုံတွေ့နေရသည့် အခက်အခဲမှာ ထင်ရှားနေကြောင်း” ဒီနိုင်း က မှတ်ချက်ပြုခဲ့ပါတယ်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ကိဗ်ပြုတ်ကျသလားဆိုတာကတော့ လေ့လာသူတော်တော်များများအတွက် ဘယ်အချိန်မှာပဲဖြစ်ဖြစ် အရေးကြီးနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။

ယခုအချိန်အထိ၊ ယူကရိန်းလိုအရွယ်အစားရှိတဲ့ နိုင်ငံနဲ့ ပူတင် ဘာဆက်လုပ်မယ်ဆိုတာ လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်နေပါသေးတယ်။တိုင်းပြည်ကို ခွဲထုတ်ခြင်းက  ဖြစ်နိုင်ခြေအရှိဆုံး ရွေးချယ်မှုဖြစ်နိုင်ပါတယ်။သို့သော် ပြင်းထန်သောအခက်အခဲများမရှိပေ။

“ယူကရိန်းကို ခွဲထွက်ခြင်းက ခွဲထွက်မှုကို အကောင်အထည်ဖော်ရန်နှင့် တွန်းအားပေးရန် အဖွဲ့အစည်းအချို့ လိုအပ်မည်ဖြစ်ပါတယ်။ရုရှားတပ်ဖွဲ့က ခွဲထွက်မှုကို အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ပေမယ့် ဒီအချိန်မှာ ခင်းကျင်းထားတဲ့ ရုရှားစစ်တပ်က တိုတောင်းတဲ့ အတိုင်းအတာထက် ကျော်လွန်ပြီး တွန်းအားပေးနိုင်တဲ့ စွမ်းရည်နဲ့ အစွမ်းအစရှိတယ်လို့ ကျွန်တော်မထင်ပါဘူး” ဟု ဒီနိုင်း က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

သူ့သံသယတွေက တရားမျှတတယ်။

“ဥပမာကြည့်ပါ၊ ခါကိဗ်မြို့ အရှေ့ပိုင်းမှာ ရုရှားတပ်များကို နှောင့်ယှက်တိုက်ခိုက်ရန် စေတနာ့ဝန်ထမ်းလုပ်ဆောင်ခဲ့သော ယူကရိန်းနိုင်ငံသား ပြည်သူ့စစ်များကို ရုရှားက ခုခံနှိမ်နှင်းရာမှာ စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုဖြစ်နေပါတယ်။မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ဒီနီပီရာမြစ်တစ်လျှောက်မှာ ခွဲထွက်ခြင်းက ဖြစ်နိုင်ချေရှိနေဆဲဖြစ်တယ်” လို့ ဒီနိုင်း က ဆက်ပြောခဲ့ပါတယ်။

ယေဘုယျအားဖြင့် ပူတင်အတွက် ရွေးချယ်မှုများက တစ်နေ့ထက် တစ်နေ့ လျော့နည်းလာပုံရနေပါတယ်။

“ပူတင်ရဲ့ ရွေးချယ်ခွင့်တွေက တော်တော်လေး အကန့်အသတ်ရှိတယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်ပါတယ်။ရုရှားဟာ ယခုအခါ ယူကရိန်းမှာ အောင်ပွဲတစ်မျိုးမျိုးရရှိဖို့  ပိတ်မိနေပါတယ်။တရုတ်၊ အိန္ဒိယ ဒါမှမဟုတ် အီရန်တို့လို နိုင်ငံတွေက အနီးကပ်စောင့်ကြည့်နေပြီး အောင်ပွဲမကြေညာနိုင်ရင် သူ့ရဲ့ခိုင်မာတဲ့ စစ်အင်အားပုံရိပ်ကို ပျက်ပြားစေလိမ့်မယ်”ဟု နိုတီအူး က ပြောပါတယ်။

အရေးကြီးဆုံးမှာ စစ်ပွဲက  ရုရှား၏ အနာဂတ်အဆင့်အတန်းအတွက် ပြင်းထန်သော သက်ရောက်မှုများ ရှိနေပြီဖြစ်နေတာပါ။

ဥရောပမှာ ဂျာမနီ သို့မဟုတ် ဖင်လန်ကဲ့သို့သော နိုင်ငံများက ယခုအခါ ရုရှားကို ရန်သူအဖြစ် ရှုမြင်ကြပြီး ဂျာမနီကိစ္စမှာ ၎င်းရဲ့စစ်ရေးအသုံးစရိတ်ကို တိုးမြှင့်တာ တရားမျှတသလို ဖင်လန်ကိစ္စမှာ ကြားနေရေးမှ နေတိုးအဖွဲ့ဝင်အဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းရန် ၎င်းတို့၏ရည်မှန်းချက်ကို ကြေညာခဲ့တာတွေရှိတယ်” လို့ နိုတီအူး က ဆိုပါတယ်။

ယင်းစကားကြောင့် ဥရောပနိုင်ငံအများစုသည် ရုရှားနှင့် စကားပြောဆိုရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ကြေညာခဲ့ပါတယ်။သို့သော် ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုမှာ တန်းတူညီတူ ရင်ကြားစေ့ရေး မဟုတ်ပေ။

“ယူကရိန်းက ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ လမ်းကြောင်းတွေနဲ့ ယူကရိန်းမြို့တွေမှာ မီးတောက်နေတဲ့ပုံတွေဟာ ဥရောပနဲ့ အမေရိကန်တွေရဲ့ စိတ်ထဲမှာ ဖျောက်ဖျက်ဖို့ ခက်ခဲပါလိမ့်မယ်။အကယ်၍ ပူတင် က ရုပ်သေးအစိုးရကို တင်နိုင်ပါက ယင်းမှာ အနောက်နိုင်ငံများ၏ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီဆိုင်ရာ ကတိကဝတ်ကို ကြီးမားသော ထိုးနှက်ချက်တစ်ခု ဖြစ်လာမည်ဖြစ်ပြီး ဥရောပတိုက်ရှိ နိုင်ငံအချင်းချင်း ဆက်ဆံရေးအတွက် အန္တရာယ်ရှိသော စံနမူနာတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်လိမ့်မည်” လို့  နိုတီအူး က ဆိုပါတယ်။

“ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးဆိုတာ ရှုထောင့်ကနေကြည့်ရမယ်ဆိုတာ သံသယဖြစ်မိတယ်၊ အလယ်အလတ်ကြည့်ရင် ရေရှည်မှာ ယူကရိန်းဟာ ၎င်း၏အနာဂတ်နှင့်ပတ်သက်ပြီး ရွေးချယ်မှုများပြုလုပ်ရန် ဆုံးဖြတ်နိုင်တဲ့ လွတ်လပ်သောနိုင်ငံအဖြစ် မော်စကိုက လေးစားနိုင်ကြောင်း ရှုမြင်တယ်” လို့  သူက နိဂုံးချုပ်ခဲ့ပါတယ်။     

Linko
Ref : Aljazeera: Russia-Ukraine war: What is Putin’s endgame ?
မတ် - ၄