【 နိုင်ငံတကာဆောင်းပါး 】 “ထိုင်ဝမ်အကျပ်အတည်းနှင့် အမေရိကန်ပြင်ဆင်မှု”

အမေရိကန်သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒန် က လာမည့် အွန်လိုင်းအစည်းအဝေးတစ်ခုတွင် ထိုင်ဝမ်အား ဖိတ်ကြားခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်နှင့် တရုတ်တို့ကြား တင်းမာမှုမြင့်တက်နေချိန်တွင် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ခြေရှိသော အကျပ်အတည်းအတွက် အမေရိကန် မရိန်းတပ်ကို ကျွန်းဖြတ်ကျော်တိုက်ခိုက်ရေးအဖွဲ့အဖြစ် သတ်မှတ်ကာ ပြင်ဆင်နေလျက်ရှိသည်။

သို့သော် ထိုသို့ပြင်ဆင်မှုသည် စစ်ပွဲတစ်ခု စတင်စေနိုင်မည်လား (သို့မဟုတ်) တိုက်ခိုက်မှုကို ရပ်တန့်စေနိုင်မည်လားဟူသော မေးခွန်းများသည် ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံ နှစ်နိုင်ငံကြားနှင့် ကျန်ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများကြားတွင် ကျန်ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။

မရိန်းတပ်ဖွဲ့အား ဒုတိယကမ္ဘာစစ် ကမ္ဘာ့ပစိဖိတ်ကမ်ပိန်းတွင် အသုံးပြုခဲ့သော သမားရိုးကျလုပ်ငန်းတာဝန်တစ်ခုပုံစံ ပြောင်းလဲလိုက်သည့် သတင်းကို ပြီးခဲ့သောနှစ်၌ ဗိုလ်ချုပ် ဒေးဗစ် ဘာဂါ က ကြေညာခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ဗိုလ်ချုပ် ဒေးဗစ် ဘာဂါ ကို ၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် သမ္မတဟောင်း ဒေါ်နယ်ထရမ့် က ရာထူးခန့်အပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး သမ္မတ ထရမ့် လက်ထက်တွင် တရုတ်နှင့်ဆက်ဆံရေး ဆုတ်ယုတ်မှု စတင်ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ထိုအချိန်မှစတင်ပြီး စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုများမှတဆင့် နည်းပညာအသစ်များကို စစ်ရေးပြခဲ့ကြပြီး ယခုနှစ် ဧပြီလတွင် ဂျပန်ကမ်းရိုးတန်း၌ “မြင့်မြတ်သောခွန်အား” အမည်ရ စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခြင်းနှင့် ဇူလိုင်လ၌ ကယ်လီဖိုးနီးယား ကမ်းရိုးတန်းတွင် “နွေရာသီခွန်အား” အမည်ရ စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခန်းတို့ကိုလည်း ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။  

နည်းပညာသစ်များအနက်မှ တစ်ခုမှာ “ခြေလျင်ရေကြောင်းသင်တန်း” ဟုခေါ်သော လေ့ကျင့်ရေးအစီအစဉ်သစ်ဖြစ်သည်။ထိုအစီအစဉ်သည် ပိုမိုထက်မြက်သော၊ ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ လေ့ကျင့်ထားသော၊ စည်းကမ်းပြည့်ဝသော ခြေလျင်မရိန်းတပ်သားများ မွေးထုတ်ပေးရန်ဟူသည့် စစ်ဌာနချုပ်၏ စီမံကိန်းလမ်းညွှန်ကို တိုက်ရိုက်ထင်ဟပ်စေသော အစီအစဉ်ဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန် မရိန်းတပ်ဖွဲ့ လေ့ကျင့်ရေးနှင့် ပညာရေး စစ်ဌာနချုပ်မှ တာဝန်ရှိသူတစ်ဦးက ဆိုသည်။

“ခြေလျင်ရေကြောင်းသင်တန်းဟာ ပြိုင်ဆိုင်မှုပြင်းထန်တဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တိုးတက်မှုကိုရယူပြီး ပြင်းထန်တဲ့အခြေအနေတွေမှာ စစ်ဆင်ရေးလုပ်နိုင်ပြီး ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်တဲ့ လိုက်လျောညီထွေမှုရှိတဲ့ တပ်ဖွဲ့ကို မွေးထုတ်ပေးတာဖြစ်ပါတယ်။ခြေလျင်ရေကြောင်းသင်တန်းကနေတဆင့် ပိုမိုကောင်းမွန်စွာ လေ့ကျင့်ထားသော ကျွမ်းကျင်သော အခြေခံအဆင့် ခြေလျင်မရိန်းတပ်သားတွေ ပေါ်ပေါက်လာပြီး သူတို့ဟာ ၂၁ ရာစုရဲ့ ယှဉ်ပြိုင်မှုတွေ ပဋိပက္ခတွေအတွက် အဆင်သင့်ပြင်ထားပြီးဖြစ်တဲ့အပြင် ခြေလျင်တပ်ရင်းတွေကို ရောက်ရှိလာချိန်မှာ အဖွဲ့တွေရဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုနဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းတွေ အထောက်အကူပြုသွားကြမှာဖြစ်ပါတယ်” ဟု ထိုအရာရှိက ဆိုသည်။

သမ္မတ ဘိုင်ဒန်နှင့် တရုတ် သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျိန်တို့ နှစ်ဦးစလုံးက တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦးကြားတွင် ပဋိပက္ခများဖြစ်ရန် မလိုလားကြောင်း ပြောကြားခဲ့ပြီးဖြစ်သော်လည်း တရုတ်သည် ထိုင်ဝမ်အရေးနှင့်ပတ်သက်လာလျှင် ပြင်းထန်သော ကန့်သတ်ချက် သတ်မှတ်ထားပြီးဖြစ်သည်။ထိုင်ဝမ်ကို တရုတ်က ပိုင်ဆိုင်သည်ဟု ဘေကျင်းက ပြောဆိုထားသော်လည်း ဝါရှင်တန်ကို ထောက်ခံသော အစိုးရက မြို့တော်တိုင်ပေမှ အုပ်ချုပ်နေခြင်းဖြစ်သည်။အမေရိကန်သည် ထိုင်ဝမ်အတွက် ခုခံကာကွယ်မည်ဟု တရားဝင်ပြောကြားခဲ့ခြင်းမျိုးမရှိဘဲ သမ္မတ ဘိုင်ဒန် က အောက်တိုဘာလအတွင်း မြို့တော်ခန်းမတစ်ခု၌ မတော်တဆ မှားယွင်းစွာပြောမိခဲ့ခြင်းမျိုးရှိသည်ကိုပင် အိမ်ဖြူတော်က “ကျွန်း၏ မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာကွယ်ခွင့်” ကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်ကြောင်း လျှင်မြန်စွာ ဖြေရှင်းခဲ့သည်။

ထိုင်ဝမ်အပေါ် တရုတ်က တိုက်ခိုက်လာပါက အမေရိကန်က မည်ကဲ့သို့ တုံ့ပြန်မည်ဟူသော အချက်နှင့်ပတ်သက်ပြီး မေးမြန်းရာတွင် ပင်တဂွန်စစ်ဌာနချုပ်မှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတစ်ဦးက ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး လွိုက် အော်စတင်၏ ဘယ်လ်ဂျီယံရှိ နေတိုးတပ်ဖွဲ့ရုံးချုပ်တွင် ပြောကြားခဲ့သော မိန့်ခွန်းကို ညွှန်းဆိုဖြေကြားခဲ့သည်။

“ဘယ်သူကမှတော့ ရေလက်ကြားရဲ့ ပြဿနာတွေကို တိုက်ပွဲအဖြစ်မြင်ချင်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။အထူးသဖြင့် သမ္မတ ဘိုင်ဒန်ကလည်း မမြင်ချင်ပါဘူး။ဒီလိုဖြစ်ရမယ်ဆိုတဲ့ အကြောင်းပြချက်မျိုးလဲ မရှိပါဘူး။ကျွန်တော်တို့ ဒီလိုပြောတာကိုပဲ အမြဲကြားနေရပေမယ့် ဒီလိုပဲ ထပ်ပြောပါရစေ” ဟု ဝန်ကြီး အော်စတင် က ပြောကြားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ထို့အပြင် ဝန်ကြီး အော်စတင် က တရုတ်တစ်ပြည်မူဝါဒအပါအဝင် ထိုင်ဝမ်ဆက်ဆံရေးအက်ဥပဒေ၊ အာမခံချက် ၃ ခုနှင့် ကြေညာချက် ၆ ခုတို့အပေါ် ဝါရှင်တန်၏ ကတိကဝတ်တို့ကို ထပ်လောင်းပြောကြားခဲ့သည်။ထို့နောက်တွင် ဝန်ကြီး၏ မိန့်ခွန်းအပေါ် အမှားပြင်ဆင်ချက်ကို ပင်တဂွန်စစ်ဌာနချုပ်က ထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး “ထိုင်ဝမ်ဆက်ဆံရေးအက်ဥပဒေ၊ တရုတ်-အမေရိကန် ပူးတွဲကြေညာချက် ၃ ခုနှင့် အာခံချက် ၆ ခု” ဖြစ်သည်ဟု ဖော်ပြခဲ့သည်။ထိုသဘောတူညီချက်များသည် ၁၉၇၉ ခုနှစ်တွင် ဝါရှင်တန်၏ သံတမန်ဆက်ဆံရေးကို တိုင်ပေမှ ဘေကျင်းသို့ ပြောင်းလဲစေခဲ့သော အဓိကနားလည်မှုများဖြစ်သည်။

သို့သော် အမေရိကန်နှင့် ထိုင်ဝမ်တို့ကြား တရားဝင်မဟုတ်သော ဆက်ဆံရေးသည် နှစ်ပေါင်းများစွာတွင် ကျယ်ပြန့်လာပြီး မကြာသေးခင်ကပင် သမ္မတ ဘိုင်ဒန် က အွန်လိုင်းဖြင့်ကျင်းပမည့် ဒီမိုကရေစီထိပ်သီးအစည်းအဝေးသို့ အခြားနိုင်ငံပေါင်း ၁၀၉ နိုင်ငံနှင့်အတူ တက်ရောက်ရန် ထိုင်ဝမ်အား ဖိတ်ကြားခဲ့ခြင်းသည် ထိုကဲ့သို့ဆက်ဆံရေး၏ လက္ခဏာဖြစ်ပြီး ထိုလုပ်ဆောင်ချက်အပေါ် တရုတ်က ဒေါသထွက်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

“ဒီမိုကရေစီထိပ်သီးအစည်းအဝေးလို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ အွန်လိုင်းအစည်းအဝေးသို့ အမေရိကန်က ထိုင်ဝမ်အာဏာပိုင်များအား ဖိတ်ကြားခြင်းကို တရုတ်က လုံးဝဆန့်ကျင်ပါတယ်” ဟု အမေရိကန်ရှိ တရုတ်သံရုံးမှ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ လွီ ပန်ယု က ဆိုသည်။

“ကမ္ဘာပေါ်မှာ တရုတ်တစ်ပြည်တည်းရှိပါတယ်။တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံရဲ့ အစိုးရသည်သာ တရုတ်ပြည်တစ်ခုလုံးကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ ဥပဒေအရ အစိုးရဖြစ်ပါတယ်။ထိုင်ဝမ်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံ နယ်မြေရဲ့ ခွဲခြားလို့မရတဲ့ အစိတ်အပိုင်းသာဖြစ်ပါတယ်။ပြီးတော့ တရုတ်တစ်ပြည်မူဝါဒဟာ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးမှာ ကျယ်ပြန့်စွာ အသိအမှတ်ပြုလက်ခံထားတဲ့ စံနှုန်းဖြစ်ပါတယ်။ထိုင်ဝမ်ဟာ နိုင်ငံတကာဥပဒေမှာ တရုတ်ပြည်ရဲ့ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ်ကလွဲပြီး အခြားမည်သည့် အခန်းကဏ္ဍမှာမှ မပါဝင်ပါဘူး” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

ယခုလုပ်ဆောင်ချက်သည် တရုတ်-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေး၏ အခြေခံအစီအစဉ်များနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်နေပြီး နှစ်နိုင်ငံစလုံးက ကမ္ဘာ့အရေးအကြီးဆုံး သံတမန်ဆက်ဆံရေးအဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည့် ဆက်ဆံရေး၏ အုတ်မြစ်ကို တိုက်စားသွားနိုင်သည်ဟုလည်း ဆိုသည်။

“အမေရိကန်အနေနဲ့ တရုတ်တစ်ပြည်မူဝါဒနဲ့ တရုတ်-အမေရိကန် ပူးတွဲကြေညာချက် ၃ ခုတို့ကို လိုက်နာဖို့၊ ထိုင်ဝမ် လွတ်လပ်ရေးတပ်ဖွဲ့များကို နည်းလမ်းပေါင်းစုံကနေ အကူအညီပေးတာ ရပ်တန့်ဖို့နဲ့ သူတို့ကိုအားပေးထောက်ခံနေတာကို ရပ်တန့်ဖို့ အလေးအနက်တိုက်တွန်းပါတယ်” ဟု လွီ က ဖြည့်စွက်ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုင်ဝမ်သမ္မတက ထိုင်ဝမ်၏ လွတ်လပ်ရေးကို ထောက်ခံကြောင်း ပြောဆိုလိုက်ပါက တရုတ်ဘက်မှ ကျူးကျော်ခြင်းကို အစပြုနိုင်မည်ကို အမေရိကန်က စိုးရိမ်နေသော်လည်း သမ္မတ ဆိုင်းအင်ဝမ်း က လွတ်လပ်ရေးကို တရားဝင်ထောက်ခံမှု ပြသခြင်းမရှိပေ။သို့သော် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ထိုင်ဝမ်က နေရာတစ်နေရာရရှိရေးကိုမူ ကြိုးစားလျက်ရှိသည်။

“ဒီမိုကရေစီထိပ်သီးအစည်းအဝေးမှာ ထိုင်ဝမ်ပါဝင်မယ်ဆိုတဲ့ အချက်ဟာ ကိုယ်ပိုင်လွတ်လပ်ရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီတို့ကို အားကောင်းစေဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့ ထိုင်ဝမ်ရဲ့ ကြိုးစားအားထုတ်မှုတွေဟာ နိုင်ငံတကာအသိအမှတ်ပြုမှုနဲ့ ထောက်ခံမှု ရရှိတယ်ဆိုတာကို မီးမောင်းထိုးပြနေတာဖြစ်ပါတယ်” ဟု နယူးယောက်ရှိ တိုင်ပေ စီးပွားရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုရုံးက ဆိုသည်။

“အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး ရှေ့တန်းမှာ ရပ်တည်နေတဲ့ ထိုင်ဝမ်ဟာ အင်ဒို-ပစိဖိတ် ဒေသမှာ ဒီမိုကရေစီအတွက် ခံတပ်ဖြစ်ပါတယ်။ကမ္ဘာတစ်လွှားမှာ ဒီမိုကရေစီကို ခြိမ်းခြောက်စိန်ခေါ်နေတဲ့ သတင်းအမှားများကို တုံ့ပြန်ခြင်းနဲ့ပတ်သက်တဲ့ မိမိတို့ရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို မျှဝေပေးဖို့ မျှော်လင့်နေပါတယ်” ဟု ဆိုသည်။  

ထိပ်သီးအစည်းအဝေးသို့ ဖိတ်ကြားခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး အငြင်းပွားမှုများ ဖြစ်ပေါ်နေသည်ကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် ပြိုင်ဘက်ပြည်မကြီးသည် သတ်မှတ်ပုံစံတစ်ခုတည်းဖြင့် တုံ့ပြန်နေခြင်းဖြစ်သည်ဟု ထိုင်ဝမ်မှ ဒီဖက်တို ကောင်စစ်ဝန်က ဆိုသည်။  

“ထိုင်ဝမ်အတွက် နိုင်ငံတကာထောက်ခံမှု ပေါ်ပေါက်လာပြီဆိုတာနဲ့ တရုတ်က ဒေါသတကြီးတုံ့ပြန်တာမျိုး ဒါမှမဟုတ် ခြိမ်းခြောက်အကြပ်ကိုင်တာမျိုး ရှိပါတယ်။ဒါဟာ ရေလက်ကြားတစ်လျှောက် တည်ငြိမ်ရေးရဲ့ အရေးပါမှုအတွက် စိုးရိမ်ဖွယ်ရာဖြစ်သော်လည်း မိမိတို့အနေနဲ့ ဒီမိုကရေစီကို ကာကွယ်မယ်ဆိုတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်က ယိုင်လဲသွားမှာမဟုတ်ပါဘူး။
လွတ်လပ်ခြင်းနဲ့ ဒီမိုကရေစီရဲ့ တန်ကြေးဟာ အမြဲတမ်းခက်ခဲနေတယ်ဆိုတာကို ထိုင်ဝမ်ပြည်သူများက ကောင်းစွာသဘောပေါက်ကြပါတယ်” ဟု ဆိုသည်။  

ဘေကျင်းအနေဖြင့် ထိုင်ဝမ်၏ အစည်းအဝေးပါဝင်မှုကို ကန့်ကွက်ရာတွင် အတူပူးပေါင်းရန် သိသာသော ခြိမ်းခြောက်မှုမျိုးပြုလုပ်ခြင်း မရှိသေးသော်လည်း ပြဿနာ၏ ထိလွယ်ရှလွယ်အခြေအနေကြောင့် မည်သည့်အရာကိုမှ အထူးတလည် ပြောဆိုနေစရာ မလိုသည်မှာ ထင်ရှားသည်။  

တရုတ်၏ တောင်တရုတ်ပင်လယ် စူးစမ်းလေ့လာခြင်းအစီအစဉ် စောင့်ကြည့်မှုမှ ညွှန်ကြားရေးမှူး ဟူဘို က တရုတ်အနေဖြင့် မည်ကဲ့သို့သော အရေးယူမှုမျိုး လုပ်ဆောင်မည်ကို မသေချာသော်လည်း ထိုင်ဝမ်အရေးတွင်မူ ရွေးချယ်စရာအားလုံးသည် တရုတ်ပြည်မကြီး၏လက်ထဲတွင် ရှိနေသောကြောင့် မည်သည့်အချိန်၊ မည်သည့်နေရာတွင် မည်ကဲ့သို့ တုံ့ပြန်မည်ကို မှန်းဆရန် ခက်ခဲသည်ဟု ဆိုသည်။

တရုတ်၏ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်မှ စစ်လေယာဉ်များသည် ကျွန်း၏ လေကြောင်းကာကွယ်ရေးဇုန်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသော နေရာသို့ ပုံမှန်လာရောက်နေပြီဖြစ်ကာ ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားတွင် ကင်းလှည့်မှုအသစ်များ ပြုလုပ်သွားမည်ဟု အရှေ့ပိုင်းဒေသကွပ်ကဲရေးအဖွဲ့က ကြေညာခဲ့သည်။

အာဏာရ တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီနှင့် ဆက်စပ်နေသည့် သတင်းဌာနဖြစ်သော The Global Times ၏ ဝေဖန်ရေး ထင်မြင်ချက်များတွင် ထိုင်ဝမ်နှင့် အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့တို့၏ ဆုံးဖြတ်ချက်များကို စမ်းသပ်ရန် ထိုင်ဝမ်ဒေသပေါ်တွင် တရုတ်စစ်လေယာဉ်များ တိုက်ရိုက်ပျံသန်းရန် တိုက်တွန်းထားခြင်းများကို ဖော်ပြခဲ့သည်။

ထိုအချိန်တွင် သမ္မတ ရှီ က ကျွန်းအနေဖြင့် သံတမန်နည်းလမ်းမှတဆင့် ပြည်မကြီးနှင့် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းခြင်း မပြုပါက အင်အားသုံးပြီး သိမ်းယူခွင့်ရှိကြောင်းကိုလည်း မကြာခဏဖော်ပြခဲ့သည်။

၁၉၄၉ ခုနှစ်၌ တရုတ်ပြည်တွင်းစစ်အပြီးတွင် ကွန်မြူနစ်ပါတီက အနိုင်ရကာ အမျိုးသားရေးဝါဒီသမားများက ထိုင်ဝမ်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့ချိန်မှစပြီး ဘေကျင်း-တိုင်ပေ၏ ရန်ငြိုးများသည် အဓိကပဋိပက္ခသုံးခုကို ဖြစ်ပေါ် စေခဲ့သည်။

ပထမနှစ်ခုသည် ၁၉၅၀ ခုနှစ်များတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး နှစ်ဖက်စလုံးတွင် သေဆုံးသူ ရာချီရှိခဲ့သည်။ထို့အပြင် ကမ္ဘာ့ပထမဆုံး နျူကလီးယားပဋိပက္ခများကိုလည်း ဖန်တီးခဲ့ပြီး ထိုင်ဝမ်နှင့် ကိုးရီးယား ပြဿနာများကဲ့သို့ ကွန်မြူနစ်များက အခွင့်ကောင်းယူနေခြင်းကို ပြန်လည်ချေဖျက်ရန် မည်မျှအထိသွားနိုင်သည်နှင့်ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်က အခြေအတင်ပြောဆိုခဲ့သည်။

တတိယပဋိပက္ခမှာ လွန်ခဲ့သော ၂၅ နှစ်က ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ထိုအချိန်က ထိုင်ဝမ်သမ္မတဖြစ်သူ လီတန်ဟွေး က နယူးယောက်ရှိ သူတက်ရောက်ခဲ့သော ကော်နဲလ်တက္ကသိုလ်မှ ထိုင်ဝမ်၏ ဒီမိုကရေစီကူးပြောင်းရေးနှင့်ပတ်သက်ပြီး မိန့်ခွန်းပြောရန် ဖိတ်ကြားခြင်းကို လက်ခံခဲ့သည်။ထိုအချိန်က အမေရိကန်သမ္မတဖြစ်သူ ဘီလ်ကလင်တန် အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့က အလည်အပတ်လာရောက်ခြင်းကို ကနဦးတွင် ရပ်တန့်ခဲ့သော်လည်း လွှတ်တော်မှတဆင့် အရေးယူခြင်းကို ပျော့ပြောင်းစွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့သောကြောင့် တရုတ်က ဒုံးကျည်များပစ်ခတ်ခဲ့ကာ အမေရိကန်က တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် အကြီးအကျယ် ပြန်လည်ပစ်ခတ်ခဲ့သည်။  

တင်းမာမှုများ မြင့်တက်လာခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး ယူကေအခြေစိုက် နိုင်ငံတကာပဋိပက္ခအဖွဲ့၏ အကြီးတန်းလေ့လာဆန်းစစ်သူ အာမန်ဒါ ရှောင်း က “အခြေအနေကတော့ ထိပ်တိုက်ပဋိပက္ခအဆင့်ထိတော့ မရောက်သေးပါဘူး။တင်းမာမှုတွေကတော့ တကယ်ကိုမြင့်တက်နေပေမဲ့ အမေရိကန်နဲ့ တရုတ် နှစ်ဖက်စလုံးရဲ့ တာဝန်ရှိသူတွေက ပြဿနာကို ဖြေလျှော့ဖို့ အချက်ပေးနေတာတွေရှိပါတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။  

မကြာသေးမီက သမ္မတ ဘိုင်ဒန်နှင့် ရှီတို့အကြား ကျင်းပခဲ့သော အွန်လိုင်းအစည်းအဝေးတွင် ကြေညာချက်များသည် ပိုမိုလေသံပျော့ပြောင်းပြီး မနှစ်က တရုတ်-အမေရိကန် ဆက်ဆံရေးထက် တင်းမာမှုများအားလျော့စေရန် ဦးတည်နေသည်ဟုလည်း ရှောင်း က ဆိုသည်။

“ထိုင်ဝမ်ကို ဒီမိုကရေစီအစည်းအဝေးထံ ဖိတ်ကြားခြင်းက အမေရိကန်က ဒီမိုကရေစီမိတ်ဖက်အနေနဲ့ ထိုင်ဝမ်ကို ထောက်ခံနေတယ်ဆိုတာကို ပြသဖို့ ဘိုင်ဒန် အုပ်ချုပ်ရေးကနေ ဘေကျင်းထံ ပေးပို့နေတဲ့ အချက်ပြမှုများထဲက တစ်ခုလို့ ယူဆနိုင်ပါတယ်။ဒီလိုလုပ်ခြင်းအားဖြင့် တရုတ်က ထိုင်ဝမ်အပေါ် ပိုမိုပြင်းထန်တဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေလုပ်ဖို့ အမေရိကန်က မျှော်လင့်နေတာဖြစ်နိုင်ပါတယ်” ဟု ရှောင်း က ပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်၏ တုံ့ပြန်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး “ဘေကျင်းကတော့ ဒီမိုကရေစီထိပ်သီးအစည်းအဝေးကို ဆက်လက်ပြီး ဝေဖန်နေမှာဖြစ်ပြီး ဒေါသကိုဖော်ပြဖို့ စစ်ရေးအရ အချက်ပြတဲ့အထိ ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်။ထိုင်ဝမ်အနီးမှာ ကျည်ဆံအစစ်ဖြင့် စစ်ရေးလေ့ကျင့်ခြင်း ဒါမှမဟုတ် ကျွန်းရဲ့ လေကြောင်းကာကွယ်ရေးဇုန်ကို စစ်လေယာဉ်တွေ ပိုမိုစေလွှတ်ခြင်းလိုမျိုး ပြုလုပ်နိုင်ပါတယ်” ဟု ရှောင်း က ဆိုသည်။

“သိပ်ပြီး အာရုံမစိုက်ဖြစ်တဲ့ ရွေးချယ်စရာတစ်ခုကတော့ တရုတ်အနေနဲ့ ပြည်မကြီးမှာ လည်ပတ်နေတဲ့ ထိုင်ဝမ်စီးပွားရေးတွေအပေါ် ဖိအားပေးခြင်းမျိုးပါပဲ” ဟု လက်ရှိတွင် တရုတ်တွင် လည်ပတ်နေသည့် ထိုင်ဝမ်အခြေစိုက် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ဘေကျင်းက ဘက်ရွေးမည်လား အပြစ်ပေးခံမည်လားဟု မေးမြန်းနေသည့် အခြေအနေကို ညွှန်းဆိုကာ ပြောကြားခဲ့သည်။

တရုတ်အနေဖြင့် အလျင်စလို အရေးယူမှု မပြုလုပ်ရသေးသော အကြောင်းပြချက်တစ်ခုမှာ ဖေဖော်ဝါရီလတွင် ဘေကျင်း၌ ကျင်းပမည့် ဆောင်းရာသီအိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲများကြောင့်ဖြစ်သည်ဟု ရှောင်း က ဆိုသည်။ထိုပြိုင်ပွဲအတွက် တရုတ်သည် များပြားစွာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားပြီး အထူးသဖြင့် အနောက်တိုင်းတက်ကြွလှုပ်ရှားသူအများစုက တရုတ်၏ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုပြဿနာများကြောင့် သပိတ်မှောက်သည့် ကမ်ပိန်းနှင့် ရင်ဆိုင်နေရချိန်တွင် ပိုမိုအားကောင်းစွာ မြှုပ်နှံထားခြင်းဖြစ်သည်။

သို့သော် ရေတပ်စစ်ကောလိပ်တွင် အောက်တိုဘာအထိ နှစ် ၂၀ တိုင် သုတေသနပါမောက္ခအဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး ယခုအခါတွင် Defense Priorities အကြံပေးအဖွဲ့၏ အာရှစေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေး ညွှန်ကြားရေးမှူးအဖြစ် ရာထူးရယူထားသော လိုင်း ဂိုးစတိန်း က အမေရိကန်နှင့် မဟာမိတ်များ၏ ပြိုင်ပွဲတွင် ပါဝင်ခြင်းနှင့် တရုတ်အနေဖြင့် အိုလံပစ်မတိုင်မီ မတုံ့ပြန်နိုင်သေးကြောင်း ယေဘုယျခန့်မှန်းချက်များ၏ အမျိုးမျိုးသော အဓိပ္ပာယ်သက်ရောက်နေမှုများကြောင့် ရုတ်တရက်တိုက်ခိုက်မှုများအတွက် ပြီးပြည့်စုံသောအခွင့်အရေး ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။

“စတုတ္ထမြောက် ထိုင်ဝမ်ရေလက်ကြားပဋိပက္ခဟာ ကျွန်တော်တို့ဆီ ရောက်ရှိနေနှင့်ပြီးဖြစ်ပါတယ်။ဒီပဋိပက္ခဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ ငါးနှစ်တုန်းက ၂၀၁၆ ရွေးကောက်ပွဲကို ဂုဏ်ပြုဖို့ သမ္မတ ဆိုင်း က ဖုန်းခေါ်လာတာကို သမ္မတ ထရမ့် က စည်းမျဉ်းကို ချိုးဖောက်ပြီး လက်ခံဖြေဆိုလိုက်တာကနေ စတင်ခဲ့ပါတယ်။ထိုအချိန်ကစပြီး ပြဿနာဟာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေပြီး ပိုပိုဆိုးလာနေပါတယ်” ဟု ဂိုးစတိန်း က ဆိုသည်။

ဘေကျင်းသည် ထိုင်ဝမ်သို့ ကြားဝင်နှောက်ယှက်ရန်ထက် အောင်မြင်သော အိုလံပစ်ဖြစ်ရန် ပိုမိုရင်းနှီးမြှုပ်နှံနေသည်ဟု ခံစားရသော်လည်း ဂိုးစတိန်း က “လုံးဝမမျှော်လင့်ထားတဲ့အချိန်မှာ တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်လာဖို့ မျှော်လင့်ထားသင့်တယ်လို့ လူတွေကို ပြောနေပါတယ်။
အိုလံပစ်မတိုင်မီအချိန်ဟာ ကျွန်တော်တို့ မမျှော်လင့်ထားတဲ့ ကာလဖြစ်ပါတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုကဲ့သို့ ရုတ်တရက်တိုက်ခိုက်မှုများကို မခန့်မှန်းနိုင်သောကြောင့် အမေရိကန်စစ်တပ်မှ အစီအစဉ်ချမှတ်သူများက စိုးရိမ်ကြောင့်ကြနေကြခြင်းဖြစ်သည်။ဂိုးစတိန်း က ထိုင်ဝမ်အပေါ် တရုတ်၏ အဆင့်နှစ်ဆင့်တိုက်ခိုက်မှုသည် မည်သို့ပုံစံဖြစ်နိုင်သည်ကို ဖော်ပြခဲ့သည်။

“ပထမအဆင့်မှာတော့ ထိုင်ဝမ်ကိုပဲ တိုက်ရိုက်ဦးတည် တိုက်ခိုက်လိမ့်မယ်။ဒါဟာ အနည်းနဲ့အများတော့ ရုတ်တရက် မမျှော်လင့်ထားတာမျိုး ဖြစ်လိမ့်မယ်။ဒါပေမဲ့ သတိပေးချက်တွေ လုံးဝမရတာမျိုးတော့ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး” ဟု ဆိုသည်။

“နောက်ထပ် ၄၈ နာရီအတွင်းမှာ အမေရိကန် ကြားဝင်မလားဆိုတာကို တရုတ်က စောင့်ကြည့်ပါလိမ့်မယ်။အမေရိကန်က ဝင်လာပြီဆိုရင်တော့ ပိုမိုကြီးမားတဲ့စစ်ပွဲဖြစ်တဲ့ အဆင့် ၂ ကို ရောက်သွားပါပြီ။အဲဒီအချိန်မှာတော့ တရုတ်ဟာ တိုက်ခိုက်မှုတွေကို စတင်လုပ်လာနိုင်ပြီး အထူးသဖြင့် အာရှ-ပစိဖိတ် ဒေသတစ်လျှောက်လုံးမှာ လုပ်လာနိုင်ပါတယ်” ဟု ဂိုးစတိန်း က ပြောသည်။

ထိုကဲ့သို့ တိုက်ခိုက်မှုများတွင် ဂျပန် သို့မဟုတ် အလက်စကာရှိ အမေရိကန်အခြေစိုက်စခန်းများကဲ့သို့ မဟာဗျူဟာကျနေရာများကို ရေငုတ်သင်္ဘောမှ ပစ်လွှတ်သော ပဲ့ထိန်းဒုံးကျည်များနှင့် တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ သို့မဟုတ် ဗုံးကြဲခြင်းတို့ ပါဝင်နိုင်သည်။ထိုနေရာတွင် မရိန်းတပ်ဖွဲ့က ပါဝင်လာနိုင်ချေရှိကြောင်း ဂိုးစတိန်း က ဆိုပြီး ထိုင်ဝမ်တိုက်ပွဲအတွင်း တိုက်ရိုက်ပါဝင်ရန်မဟုတ်ဘဲ ထိုင်ဝမ်နှင့် ဖိလစ်ပိုင်ကြားရှိ လူဇွန်ရေလက်ကြားနှင့် ဂျပန်၏ ရေးယာမာကျွန်းများကဲ့သို့သော မဟာဗျူဟာကျ ကျွန်းကွင်းဆက်များကို ကာကွယ်ရန်ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

သို့သော်လည်း ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်အနေဖြင့် မရိန်းတပ်ဖွဲ့၏ နည်းစနစ်ပြောင်းလဲမှုကို အသေအချာလေ့လာနေပြီး တရုတ်စစ်တပ်ဘက်တွင် တန်ပြန်တိုက်ခိုက်ရေးအချက်များကို တင်ပြပြီးဖြစ်သည်။

ပထမဆုံးအနေဖြင့် ရွှေ့လျှားမှုနှုန်းမြင့်သည့် အမြှောက်ပစ် ဒုံးကျည်စနစ်ဟုခေါ်သော ဒုံးကျည်များ အဆက်မပြတ်ပစ်လွှတ်ခြင်းကို လေယာဉ်များမှတဆင့် ကျွန်းရှိ တရုတ်ပိုင်ဆိုင်မှုများကို ဦးတည်ပစ်ခတ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။သို့သော် တရုတ်၏ မဟာဗျူဟာမှူးများက ထိုကဲ့သို့ အသံ၏နှုန်းအတိုင်းသွားသော သို့မဟုတ် အသံထက်နှေးသော လက်နက်များသည် တရုတ်၏ ဖျက်သင်္ဘောများပေါ်ရှိ အသံထက်မြန်သော ခရုဇ်ဒုံးကျည်များထက် နှေးကွေးသည်ဟုမြင်ကြောင်း ဂိုးစတိန်း က ဆိုပြီး ထိုလက်နက်မျိုးများကို အမေရိကန်နှင့် တိုက်ရိုက်တိုက်ခိုက်ပါက ထုတ်သုံးလာနိုင်ကြောင်း ဆိုသည်။

အမေရိကန်ရေတပ်၏ ကြီးမားသော ယာဉ်တင်သင်္ဘောများမှ သယ်ဆောင်ပေးလာမည့် အခြားမရိန်းတပ်သုံး လက်နက်များဖြစ်သော ဘက်စုံသုံး စစ်ရဟတ်ယာဉ်များနှင့် ကုန်း၊ ရေ နှစ်ကြောင်းသွားနိုင်သော ယာဉ်များသည် ထိုင်ဝမ်အတွက် အလွန်ပြင်းပြသောတိုက်ပွဲတွင် ပါဝင်လာပါက တရုတ်၏ ဆက်တိုက်ပစ်ခတ်မှုများအောက်တွင် ထိခိုက်လွယ်သည်ဟု ဂိုးစတိန်း က မှတ်ချက်ပြုသည်။  

“မရိန်းတပ်ဖွဲ့ရဲ့ မဟာဗျူဟာပြောင်းလဲခြင်းကို ကျွန်တော့်အနေနဲ့ ကြိုဆိုသော်လည်း အနည်းငယ်တော့ သံသယရှိနေပါတယ်။ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ အချို့အစိတ်အပိုင်းတွေကို ပြန်လည်စဉ်းစားပြီး ပိုမိုကာကွယ်မှုရှိအောင် ပိုမိုလက်တွေ့ကျအောင် လုပ်ဆောင်သင့်တယ်လို့ ထင်ပါတယ်” ဟု ဂိုးစတိန်း က ဆိုသည်။  

Linko
Ref : Newsweek : As U.S.-China Tensions Rise Ahead of Summit, Marines Train for Taiwan Crisis