【 နိုင်ငံတကာဆောင်းပါး 】 “ ခွဲထွက်ယူကရိန်းဒေသများ၏ နောက်ကွယ်မှ ဇာတ်လမ်း”

ယူကရိန်းအရှေ့ပိုင်းမှ မော်စကိုကျောထောက်နောက်ခံပြု သူပုန်ဒေသများ၏ လွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ်ပြုကြောင်း ရုရှားသမ္မတပူတင်က တနင်္လာနေ့တွင်ပြောသည်။ ထိုလုပ်ရပ် ရုရှားကျူကျော်မှုကို စိုးရိမ်နေသည့် အနောက်နိုင်ငံများ နှင့်တင်းမာမှုများကို ထပ်မံမီးထိုးပေးလိုက်သော လုပ်ရပ်ဖြစ်သည်။

ယူကရိန်းအရှေ့ပိုင်း စက်မှုအချက်အခြာဒေသတွင် တင်းမာမှုဖြစ်ပွားနေသည်မှာ ရက်အတန်ကြာပြီးနောက် ပူတင်၏ လှုပ်ရှားမှု ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ ထိုဒေသတွင် ယူကရိန်း တပ်များသည် ရုရှားကျောထောက် နောက်ခံပြုခွဲထွက်ရေးသမားများနှင့် ၈ နှစ်ကြာ ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားသောကြောင့် လူပေါင်း ၁၄၀၀၀ ကျော်သေဆုံး ရပြီးဖြစ်သည်။

သူပုန်များထိန်းချုပ်ထားသည့် ယူကရိန်း အရှေ့ပိုင်း သူပုန်ထိန်းချုပ်ဒေသများအခြေအနေကို အောက်တွင်လေ့လာနိုင်သည်။

အရှေ့ပိုင်းမှ ခွဲထွက်ရေး ပုန်ကန်မှု

ယူကရိန်းမှ မော်စကိုလိုလားသော သမ္မတကို လူထုဆန္ဒပြပွဲများဖြင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီလတွင် ရာထူးမှ ဖယ်ရှားလိုက်သောအခါ ရုရှားက ယူကရိန်း၏ ခရိုင်းမီးယားကျွန်းဆွယ်ကို နယ်ချဲ့သိမ်းပိုက်ခြင်းဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့သည်။ ထိုနောက် မော်စကိုသည် အဓိကအားဖြင့် ရုရှားစကားပြောသော ဒွန်ဘက်စ်ဟုခေါ်သည့် ဒေသမှ ပုန်ကန်မှုကို ထောက်ခံလိုက်သည်။

၂၀၁၄ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် ရုရှားကျောထောက်နောက်ခံပြု သူပုန်များက ဒွန်နက်စ် နှင့် လူဟန့်စ် ဒေသများမှ အစိုးရ ရုံးများကို သိမ်းပိုက်လိုက်ပြီး ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံများ ထူထောင်ကြောင်း ကြေညာကာ ယူကရိန်းတပ်များနှင့် စေတနာ့ဝန်ထမ်း တပ်များကို တိုက်ပွဲဝင်ကြသည်။

နောက်လတွင် ထိုခွဲထွက်ဒေသများသည် လွတ်လပ်ရေးကြေညာရန် လူထုဆန္ဒ ခံယူပွဲများကျင်းပပြီး ရုရှားနိုင်ငံ အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်လာရန် ကြိုးစားကြသည်။ ထိုအဆိုပြုချက်ကို မော်စကိုက လက်မခံသေးဘဲ ယူကရိန်းကို ၎င်းတို့လမ်းကြောင်းအတွင်း ထိန်းချုပ်ထားရန်နှင့် NATO သို့ မဝင်ရောက်ရေး ကိရိယာအဖြစ် အသုံးချရန် ကြိုးစားသည်။

ရုရှားသည် သူပုန်များကို တပ်နှင့်လက်နက်အင်အားထောက်ပံ့နေကြောင်း ယူကရိန်းနှင့် အနောက်နိုင်ငံများက စွပ်စွဲကြသည်။ မော်စကိုက ထိုအချက်ကို ငြင်းဆိုပြီး ထိုဒေသများတွင် တိုက်ခိုက်နေသောမည်သည့် ရုရှားမဆို သည်စေတနာ့ဝန်ထမ်းများသာဖြစ်ကြောင်းပြောသည်။

တင့်ကားများ၊ မြောက်ကြီးများနှင့် စစ်လေယာဉ်များပါဝင်သော ပြင်းထန်လှသည့် တိုက်ပွဲအကြား မလေးရှားလေကြောင်းလိုင်း ခရီးစဉ် ၁၇ သည် ၂၀၁၄ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၁၇ ရက်နေ့က ယူကရိန်း အရှေ့ပိုင်းအပေါ်တွင် ပစ်ချခံရပြီး လိုက်ပါလာသည့် ခရီးသည် ၂၉၈ ဦးလုံးသေဆုံးသည်။ ထိုခရီးသည်တင်လေယာဉ်ကို ရုရှားကထောက်ပံ့သည့် ဒုံးကျည်ဖြင့် ယူကရိန်းမှ သူပုန်ထိန်းချုပ်ဒေသတွင် ပစ်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း နိုင်ငံတကာစုံစမ်းစစ်ဆေးမှုက ကောက်ချက်ချသည်။ မော်စကိုက ၎င်းတို့ပါဝင်ပတ်သက်ခြင်းမရှိကြောင်း ငြင်းဆန်နေဆဲ ဖြစ်သည်။

ယူကရိန်း အရှေ့ပိုင်းအတွက် ငြိမ်းချမ်းရေး အစီအစဉ်

၂၀၁၄ ခုနှစ် သြဂုတ်လတွင် ယူကရိန်းတပ်များ အကြီးအကျယ် ချေမှုန်းခံရပြီးနောက် ကိယက်ဗ်၊ သူပုန်များနှင့် ဥရောပလုံခြုံရေးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ - OSCE တို့မှ အထူးသံတမန်များသည် ၂၀၁၄ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံမြို့တော် မင့်စ်ခ်တွင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လက်မှတ် ရေထိုးကြသည်။

ထိုသဘောတူညီချက်က OSCE ဦးဆောင်သည့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး၊ ပြည်ပတိုက်ခိုက်ရေးသမား အားလုံး ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရေး၊ အကျဉ်းသားနှင့် ဓါးစာခံများလဲလှယ်ရေး၊ သူပုန်များကို လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ပေးရေးနှင့် ခွဲထွက်ဒေသများတွင် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ပေးရေး တို့ပါဝင်သည်။

ထိုသဘောတူညီချက်သည် အလျင်အမြန်ပျက်ဆီးသွားပြီး ကြီးမားသော တိုက်ခိုက်မှုများ ပြန်လည်စတင်ကာ ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ-ဖေဖေါ်ဝါရီလတွင် ဒီဘော့ဆိဗ်တွင် ယူကရိန်း တပ်များ အကြီးအကျယ် ချေမှုန်းခံရပြန်သည်။

ပြင်သစ်နှင့်ဂျာမဏီက နောက်ထပ်ငြိမ်းချမ်းရေးသဘောတူစာချုပ်တစ်စောင်ကို ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးပြီး ထိုစာချုပ်ကို မင့်စ်ခ်တွင် ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီလတွင် ယူကရိန်း၊ ရုရှားနှင့် သူပုန် ကိုယ်စားလှယ်များ လက်မှတ်ရေးထိုး ကြသည်။ ထိုစာချုပ်က အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအသစ်၊ လက်နက်ကြီးများ ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရေးနှင့် နိုင်ငံရေးအရ အဖြေရှာရန် အားထုတ်မှု အများအပြားကို ရည်ရွယ်သည်။

ယူကရိန်းမှ အေးစက်သော ပဋိပက္ခ

၂၀၁၅ ခုနှစ် ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက်သည် ကရင်မလင်အတွက် အဓိကကျသည့် သံတမန်ရေး အောင်ပွဲ ဖြစ်ပြီး ယူကရိန်းက ခွဲထွက်ရေးဒေသများကို အထူးအဆင့်များပေးအပ်ရကာ သူပုန်များသည် ရဲတပ်ဖွဲ့ထူထောင်ခွင့်နှင့် ဒေသခံရှေ့နေချုပ်များ၊ တရားသူကြီးချုပ်များခန့်ရာတွင် ပြောရေးဆိုခွင့်ပေးရသည်။ ထိုစာချုပ်အရ ယူကရိန်းနှင့် သူပုန်ဒေသများရှိ ရုရှားနှင့်နယ်နိမိတ်အနက် ၁၂၅ မိုင်ခန့်ကိုသာ ပြန်လည်ရရှိပြီး OSCE ကြီးကြပ်သည့် ဒေသဆိုင်ရာ ရွေးကောက်ပွဲများ ကျင်းပပေးရသည်။ ထိုရွေးကောက်ပွဲများကို မော်စကိုလိုလား သူများ အနိုင်ရမည့် ရွေးကောက်ပွဲများဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားနေသည်။

ထိုလုပ်ရပ်များသည် အမျိုးသားအကျိုးစီးပွားကို သစ္စာဖေါက်သည့် လုပ်ရပ်များဖြစ်ကြောင်း ယူကရိန် နိုင်ငံသား အများစုကမြင်သောကြောင့် အကောင်အထည်ဖေါ်မှုများ ရပ်ဆိုင်းနေသည်။

မင့်စ်ခ် သဘောတူစာချုပ်သည် မီးကုန်ယမ်းကုန် တိုက်ခိုက်မှုများကို အဆုံးသတ်ပေးသော်လည်း အခြေအနေမှာ တင်းမာနေဆဲဖြစ်ကာ တိုက်ပွဲငယ်များ ပုံမှန်ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသည်။

မင့်စ်ခ်သဘောတူညီမှု ရပ်ဆိုင်းသွားသောကြောင့် မော်စကိုက သူပုန်ဒေသများကိုသုံးပြီး ယူကရိန်း နိုင်ငံရေးကို ထိန်းချုပ်မည့်ကိစ္စသည် မအောင်မမြင်ဖြစ်သွားသော်လည်း အေးစက်သော ပဋိပက္ခကြောင့် ကိယက်ဗ်၏ ရင်းမြစ်များကုန်ခမ်းကာ NATO အဖွဲ့ဝင်ရောက် ရေးတွင် အတားအဆီး ဖြစ်စေသည်။ NATO အဖွဲ့သို့ ဝင်ရောက်ရန် အစီအစဉ်ကို ယူကရိန်း ဖွဲ့စည်းပုံတွင် ဖေါ်ပြထားသည်။

မော်စကိုကလည်း သူပုန်ဒေသများအပေါ် ၄င်တို့ထိန်းချုပ်မှု ခိုင်မာစေရန် ထိုဒေသ လူဦးရေး ၃.၆ သန်း၏ ၅ ပုံ ၁ ပုံဖြစ်သည် လူ ၇၂၀၀၀၀ အတွက် ရုရှား နိုင်ငံကူးလက်မှတ်များ ထုတ်ထားပေးသည်။ ရုရှားသည် ထိုခွဲထွက်ဒေသများသို့ စီးပွားရေးနှင့်ဘဏ္ဍာရေး အကူအညီများပေးသော်လည်း ကြီးမားသော တိုက်ပွဲများ ကြောင့်ဖြစ်သည့် အပျက်အစီးများကိုလျှော့ချရန်နှင့် စီးပွားရေး နာလန်ထရန် လုံလောက်ခြင်း မရှိပေ။ ဒွန်ဘက်စ် ဒေသသည် ပဋိပက္ခမတိုင်မီက ယူကရိန်းနိုင်ငံ၏ စုစုပေါင်း ထုတ်လုပ်မှု၏ ၁၆ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်။

ငြိမ်းချမ်းရေးစာချုပ်အသက်ပြန်လည်သွင်းရန် အားထုတ်မှုများ

ယူကရိန်းနယ်စပ်အနီး ရုရှာက တပ်အင်အားများ စုပြုံထားရှိခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်မှု မြင့်မားနေစဉ် ပြင်သစ် နှင့် ဂျာမဏီနှစ်နိုင်ငံတို့သည်  လက်ရှိအကျပ်အတည်း ပြေလျှော့စေရန် မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် ၂၀၁၅ ခုနှစ်သဘော တူညီချက်ကို လိုက်နာစေရန် အားထုတ်မှုသစ်များကို ပြန်လည်စတင်ကြသည်။

ထိုစာချုပ်ကို အကောင်အထည်ဖေါ်ရန် ဘာလင်နှင့်ပြင်သစ်တို့၏ တောင်းဆိုမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ရပြီးနောက် ယူကရိန် အရာရှိများက မင့်စ်ခ် သဘောတူညီချက်ကို ပိုမိုပြင်းထန်စွာ ဝေဖန်လာပြီး ထိုစာချုပ်သည် နိုင်ငံကို ပြိုကွဲစေမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောသည်။ ရုရှား၊ ယူကရိန်း၊ ပြင်သစ်နှင့် ဂျာမဏီတို့မှ သမ္မတ၏ အထူးသံတမန်များ ပါရီနှင့်ပြင်သစ်တွင် နှစ်ကြိမ်းဆွေးနွေးသော်လည်း မည်သည့်တိုးတက်မှုမျှ မရပေ။

ထိုအချိန်တွင် ယူကရိန်းသူပုန်ဒေသများ၏ လွတ်လပ်ရေးကို အသိအမှတ်ပြုရန် ရုရှားအောက်လွှတ်တော်က သမ္မတ ပူတင်ကို တောင်းဆိုလိုက်သည်။

သူပုန်ဒေသများလွတ်လပ်ရေးကို ပူတင် အသိအမှတ်ပြု

သူပုန်ပိုင်နက်များ၏ လွတ်လပ်ရေးကို ပူတင်က အသိအမှတ်ပြုလိုက်ခြင်းသည် မင့်စ်ခ် သဘောတူညီချက်ကို ထိထိရောက်ရောက် ကြေမွသွားစေကာ အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ပိုမိုတင်းမာလာသည်။ မော်စကိုသည် သူပုန် ဒေသများနှင့် ချစ်ကြည်ရေး စာချုပ်များ ချုပ်ဆိုမည်ဟု ပူတင်ကပြောသောကြောင့် ရုရှားအနေဖြင့် သူပုန်များကို တပ်အင်အားနှင့် လက်နက်ပေးရန် ပိုမိုလမ်းပွင့်သွားမည်ဖြစ်သည်။

ဒိုနက်စ်နှင့်လူဟန့်စ်မှ ထိတွေ့မှုလမ်းကြောင်း တစ်လျှောက်အမြောက်အမြားဖြင့် အပြန်အလှန် ပစ်ခတ်ပြီးနောက် ထိုသို့လုပ်ဆောင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ယူကရိန်းနှင့်အနောက်နိုင်ငံများက မော်စကိုသည် ကျူးကျော်မှုလုပ်ရေးအတွက် အခြေအနေကို ဖန်တီးရန် တင်းမာအောင် လုပ်နေသည်ဟု စွပ်စွဲသည်။ အပြန်အလှန်အားဖြင့် ရုရှားကလည်း ယူကရိန်းသည် သူပုန်ထိန်းချုပ်ဒေသများကို အင်အားသုံး ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် လုပ်ဆောင်နေကြောင်း ပြောသည်။ ထိုအချက်ကို ကိယက်ဗ်က ငြင်းဆိုသည်။

သောကြာနေ့တွင်မူ ခွဲထွက်ရေးခေါင်းဆောင်များက ဗီဒီယိုကြေညာချက်များ ထုတ်ပြန်ပြီး ယူကရိန်း ကျူးကျော်မှုအတွက် အရပ်သားများကို ဘေးလွတ်ရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းပေးနေကြောင်း ကြေညာသည်။ ထိုဗီဒီယိုများတွင် ဖေါ်ပြထားသည့် အချက်အလက်များအရ ၎င်းတို့ကို အခြေအနေတစုံတရာ တည်ငြိမ်နေသေးသည့် လွန်ခဲ့သော ၂ ရက် က ကြိုတင် ရိုက်ကူးထားခြင်းဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် ၎င်းတို့သည် ထိုဒေသများကို ယူကရိန်းမှ ခွဲထုတ်ရန် ရည်ရွယ်ကြောင်း ပြသနေသည်။

သူပုန်ခေါင်းဆောင်များသည် တနင်္လာနေ့တွင်လည်း ဗီဒီယိုကြေညာချက်များ ထုတ်ပြန်ပြီး ၎င်းတို့ ဒေသများ လွတ်လပ်ရေးကို ပူတင်က အသိအမှတ်ပြုရန် တိုက်တွန်းပြီး ပူတင်ကလည်း အစီအစဉ် ရှိရှိပြုလုပ်သည့် အမျိုးသား လုံခြုံရေးကောင်စီအစည်းအဝေးခေါ်ကာ ထိုသို့အသိအမှတ်ပြုသည့် အမိန့်ကို ရုပ်သံအခမ်းအနားဖြင့် လက်မှတ်ထိုးလိုက်သည်။

Ref :AP:The story behind Ukraine’s separatist regions

Linko