【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 စစ်ပွဲသစ် လက်တကမ်းအလို

ယခုရက်အတွင်းနိုင်ငံတကာသတင်းမီဒီယာတွေမှာ ထိပ်တန်းသတင်းဖြစ်ခဲ့တာက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ သတင်းတွေဘဲ ဖြစ်ပြီး နောက်ထပ် သတိထားစောင့်ကြည့်ခဲ့တဲ့ သတင်းတွေကတော့ တူရကီသမ္မတနဲ့ ရုရှားသမ္မတတို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပြီး ဆီးရီးယားအရေးမှာ သဘောတူညီချက်ရခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။စစ်ပွဲဖြစ်ဖို့ လက်တစ်ကမ်းသာလိုတော့တဲ့ တူရကီနဲ့ ရုရှားကြား ဒီသဘောတူညီချက်က အရေးပါသလို စစ်ဘေးရှောင်တွေကို လက်ခံထားရတဲ့ အခြားပတ်ဝန်းကျင် နိုင်ငံတွေ အတွက် ဒီသဘောတူညီချက်က အသက်ရှုချောင်စရာပါ။

ဒီသတင်းတွေအပြင် အင်ဒိုနီးရှားတောင်ပိုင်းဂျဗားကျွန်းရှိမိရာပီမီးတောင်ပေါက်ကွဲခဲ့တဲ့ သတင်း၊ အမေရိ ကန်နိုင်ငံ တင်နက်ဆီပြည်နယ်သို့ လေဆင်နှာမောင်းဝင်ရောက်တိုက်ခတ်ခဲ့သဖြင့် အဆောက်အအုံ ၄၀ နီးပါး ပျက်ဆီးကာ လူ ၁၉ ဦး အနည်းဆုံးသေဆုံးခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ပါကစ္စတန်မှာ ကျိုင်းကောင်ပြဿနာကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ ပါကစ္စတန်တောင်သူတွေ ရုန်းကန်နေရတဲ့ သတင်းတွေလည်း ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်းမှာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ကမ္ဘာကို အထိနာစေခဲ့တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်

တရုတ်နိုင်ငံ ဝူဟန်မှာ စတင်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဟာ ရောဂါကူးစက်မှုတွေကြောင့် ယခုအခါမှာ ကမ္ဘာကပ်ရောဂါအသွင်ဆောင်လာနေပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ပြီးခဲတဲ့ နှစ် ဒီဇင်ဘာလက စခဲ့တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါပြန့်ပွား မှုကြောင့် ကူးစက်ခံရသူ ၁၀၆,၂၁၁ ဦးရှိပြီး သေဆုံးသူ ၃,၆၀၀ ကျော်လာပြီဖြစ်ကာ စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် တရုတ် နိုင်ငံတွင် ဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်သူ ၈၀,၆၉၆ ဦးရှိပြီး သေ ဆုံးသူ ၃,၀၉၇ ဦးရှိလာခဲ့ပါတယ်။

ဥရောပတွင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူ ၁၃၀၀ ကျော်တွေ့ရှိထားပြီး အီတလီတွင် အများဆုံးဖြစ်ကာ ကူးစက်သူ ၅,၈၈၃ ဦးရှိပြီး သေဆုံးသူ ၂၃၃ ဦးရှိခဲ့ကာ တရုတ်နိုင်ငံပြီးနောက် အများဆုံးသေဆုံးမှုဖြစ်ပါတယ်။ ကူးစက်ခံရမှုတွင် တရုတ်နိုင်ငံပြီးနောက် တောင်ကိုရီးယားမှာ အများဆုံးဖြစ်ပြီး ၇,၁၃၄ ဦးရှိကာ သေဆုံးသူ ၅၀ ဦးရှိခဲ့ပါတယ်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်ပြီး ရောဂါကူးစက်ခံရမှုပြင်းထန်ချိန်တွင် တရုတ်နိုင်ငံနှင့် ဆက်လက်လေကြောင်းပြေးဆွဲခဲ့သည့် အီရန်မှာ တရားဝင်ထုတ်ပြန်မှုအရ အီရန်နိုင်ငံတွင် ကူးစက်သူ ၅,၈၂၃ ဦးရှိပြီး သေဆုံးသူ ၁၄၅ ဦးထိရှိလာခဲ့ပါတယ်။

အထူးသဖြင့် ကမ္ဘာ့ခရီးသွားလုပ်ငန်းကတော့ လုံး၀ကို ပြိုလဲလုနီးပါးဖြစ်ခဲ့ပါပြီ။ ခရီးသွားများနှစ်သက်တဲ့ အီတလီနှင့် ပြင်သစ်မှာ ကူးစက်ခံရမှုနူန်းက မြင့်တက်လာတဲ့ အတွက် ခရီးသွားလာခွင့်တွေ ကန့်သတ်ခဲ့ရပါတယ်။ အီတလီမြောက်ပိုင်းက ခရီးသွားတွေ အလာများတဲ့ လူဦးရေ ၁၆ သန်းခန့်နေထိုင်တဲ့ လွမ်ဘာဒီဒေသနှင့် ပြည်နယ် ၁၄ ခုကို အီတလီအစိုးရက ခရီးသွားလာခွင့်ပိတ်ခဲ့ရပါတယ်။ ပြင်သစ်မှာလည်း ပဲရစ်မြို့က ပြတိုက်တွေအပါအဝင် အများပြည်သူ စုရုံးတဲ့နေရာတွေကို ပိတ်ခဲ့ရပါတယ်။

အမေရိကန်မှာလည်း ဂျပန်က ပြန်ခေါ်လာတဲ့ အပျော်စီးသင်္ဘောပေါ်က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူနဲ့ အတူစီးခဲ့ရတဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံသား တွေကို ပြည်ဝင်ခွင်ပြုမပြုမဆုံးဖြတ်နိုင်သေးသလို ကာလီဖိုးနီးယားမှာ ကိုရို နာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် သေဆုံးသူတွေရှိလာပါတယ်။

ကူးစက်ခံရသူတွေထဲ အဆိုးဆုံးက အီရန်ပါ။ တရားဝင်ထုတ် ပြန်ချက်တွေ မထွက်ခင်ကတည်းက ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရမှုတွေ၊ သေဆုံးမှုတွေ ရှိလာနေပါပြီ။ခေါင်းမာလွန်းပြီး အယူသည်းလွန်းကာ ကျန်းမာရေးဗဟုသုတနည်းတာလား၊ မိုက်ရှုးရဲတာလားမသိတဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေကြောင့် အီရန်အစိုးရအဖွဲ့တွေထဲက ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်တွေအထိ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရတာတွေဖြစ်လာသလို လွှတ် တော် အမတ်တွေလည်း သေဆုံးခဲ့ရပါတယ်။ နိုင်ငံအတွင်းက ရောဂါကူးစက်ခံရချိန်မှာ ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင် တွေက တလွဲအယူအဆနဲ့ ဘာသာရေးလုပ်တာ မကူးစက်နိုင်ဘူးဆိုကာ ဘာသာရေး အခမ်း အနား တွေ ဆက် တိုက်လုပ်ခဲ့တဲ့ အီရန်ရဲ့အဓိက ဘာသာရေးမြို့တော် ကွမ်မှာ သေဆုံးသူအရေအတွက်က ကြောက်ခမန်း လိလိပါ ဘဲ။ ဒါပေမယ့် အစိုးရထုတ်ပြန်ချက်မှာတော့ အတော်လေးကို ကွာဟချက်ရှိနေခဲ့ပါတယ်။

ဒီအဖြစ်က တောင်ကိုရီးယားဒယ်ဂူးမြို့အဖြစ်အပျက်နဲ့ မတိမ်းမယိမ်းပါဘဲ။ဒယ်ဂူးမှာက တူးစက်ခံရသူက ကုသဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့သလို ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်ကလည်း ကူးစက်ခံရသူတက်ရောက်ခဲ့တာရှိခဲ့ပေမယ် တား မြစ်ဖို့ မရှိဘဲ မဖြစ်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့ ဘာသာရေးအစွန်းရောက်ယုံကြည့်မှုတွေကြောင့် ကူးစက်ခံရသူက အတော်လေး ကို များခဲ့ပါတယ်။

အီရန်ကတော့ ဒီလိုကူးစက်ခံရမှုအတွက် ယခုထိ ဖုံးကွယ်ဖို့ ကြိုးစားနေသလို နိုင်ငံတကာ အထူးသဖြင့် အမေရိကန်ကပေးတဲ့ အကူးအညီကို ငြင်းပယ်ခဲ့ပါတယ်။

ကမ္ဘာတစ်ဝန်း နိုင်ငံ နှင့် နယ်နိမိတ် ၁၀၃ ခုသို့ ပျံ့နှံ့ပြီ ဖြစ်တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများ၌ ပျံ့နှံ့နေမှု ကြောင့် ကမ္ဘာုစီးပွားရေးအလားအလာနှင့် ငွေကြေးဈေးကွက်ကို ထိခိုက်နိုင်ကြောင်း ဥရောပဗဟိုဘဏ် (ECB) ဥက္ကဋ္ဌ ခရစ်စတင်း လာဂါဒေးက ကြေညာချက်ထုတ်ပြန်ခဲ့ ရပါတဲ့ ။လူမှုကွန်ရက်ကုမ္ပဏီဖြစ်တဲ့ တွစ်တာကတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပျံ့နှံ့မှုကို ရပ်တန့် ရန် ကြိုးပမ်းမှုတစ်ရပ်အဖြစ် မတ်၂ ရက်က စတင်ပြီး သူဝန်ထမ်းတွေကို နေအိမ် ကနေ အလုပ်လုပ်ကိုင်ခိုင်းခဲ့ပါတယ်။လူမှုကွန်ရက်ကုမ္ပဏီကြီးတစ်ခုဖြစ်တဲ့ facebook ကုမ္ပဏီကတော့ စင်ကာပူ က ဝန်ထမ်းတစ်ဦး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ဖြစ်ပွားတာကြောင့် သန့်စင်ရှင်းလင်းရေးအတွက် လန်ဒန်ကရုံးနဲ့ စင်ကာပူက ရုံးတစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို ပိတ်ထားပြီဖြစ်ကြောင်းကြေငြာခဲ့ပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုတိုက်ဖျက်ရေးအတွက် တရုတ်နိုင်ငံက လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ မြို့ကို ပိတ်တာ ၊ မြို့ ကို ဆေးဖျန်းတာတွေ လုပ်ခဲ့တာတွေ၊ လူတွေကို ခွဲခြားကန့်သတ်ခဲ့လို့ အနောက်အုပ်စုက ဝေဖန်အပြစ် တင်မှုတွေ ရှိခဲ့ပေမယ့် ယခုအခါမှာတော့ ကူးစက်မှုက တရုတ်နိုင်ငံမှာ ထိုးကျသွားခဲ့တဲ့ အတွက် တရုတ်နိုင်ငံက လုပ်ဆောင် တဲ့ နည်းလမ်းတွေအတိုင်းလုပ်ဆောင်ဖို့အထိ အမေရိကန်အပါအဝင် တခြားကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေ ထည့်သွင်းစဉ်းစား လာနေရပြီ ဖြစ်ပါတယ်။အမေရိကန်ကတော့ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရမှုကို ကာကွယ်ကုသဖို့ အမေရိကန် လွှတ်တော် အမတ်တွေက ဒေါ်လာ ၈ ဘီလီယံကျော် သုံးစွဲရေး ဥပဒေကြမ်းတစ်ရပ်ကို အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်က နိုင်ငံတစ်ခုတည်း၊စီးပွားရေးတစ်ခုတည်းကို ကွက်ပြီးထိခိုက်ခဲ့တာမဟုတ်ပါဘူး။ နယ် ပယ်အားလုံး၊ နိုင်ငံအားလု့းရဲ့ စီးပွားရေး၊လူမှုရေးနဲ့ ကျန်းမာရေးကိုပါ ဆင့်ကဲထိခိုက်ခဲ့တာပါ။ ကမ္ဘာ့ရေနံနဲ့ သဘာ ၀ဓာတ်ငွေ့သုံးစွဲမှုရဲ့ ၆၀ ရာခိုင်နူန်းကိုဖြုန်းနေတာပါ။ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံမှာ လုပ်ငန်းတွေ ရပ် ဆိုင်းခဲ့ရတာတွေ ရှိခဲ့တဲ့ အတွက် ကမ္ဘာရေနံသုံးစွဲမှုနူန်းကို အတော်လေးကို ထိခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ဒါကြောင့်လည်း အိုပက်လို့ ရေနံထုတ်တဲ့ အဖွဲ့က ရေနံစျေးကျမှာစိုးလို့ ရေနံလျော့ထုတ်လာရတာတွေ ရှိလာပါတယ်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံ ရဲ့ အကြီးဆုံး‌လေကြောင်းလိုင်းတွေထဲက တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Flybe လေကြောင်းလိုင်းဟာ မတ် ၅ ရက်နေ့မှာဆိုရင် လေယာဉ်အားလုံး မြေဆိုက်ထားရပြီး ပြိုလဲရပြီဖြစ်ကြောင်းကြေငြာခဲ့ရပါတယ်။

ကမ္ဘာထုတ်ကုန်အများစုကို လုပ်အားခပေါများမှုနဲ့ လုပ်သားအင်အားပေါများခြင်းကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံမှာ လာလုပ်ကြတဲ့ အတွက် ယခုလို ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုကြောင့် လုပ်ငန်းတွေရပ်ဆိုင်းလိုက်ရတဲ့ အခါ ကမ္ဘာ့ကုန်ထုတ် လုပ်မှုပါထိခိုက်လာခဲ့ပါတယ်။ စမတ်ဖုန်းနဲ့ ကားလိုကနေ လူသုံးကုန်ပစ္စည်းတွေလည်း ထိခိုက်လာပါတယ်။ ကုန် ကြမ်းပြတ်လပ်မှုတွေကြောင့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးကိုပါထိခိုက်လာခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာ တရုတ်နိုင်ငံတစ်ခုတည်းမှာဘဲ ဖြစ်ခဲ့တုန်းကပါ။ ယခုကမ္ဘာ့နိုင်ငံပေါင်း ၉၀ ကျော်ကူးစက်လာခဲ့ပါပြီ။ ကမ္ဘာအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ရမှာ စီးပွားရေးတစ်ခုတည်းမဟုတ်ပါဘူး။ကျန်းမာရေးနဲ့ ကပ်အသွင်ဖြစ်လာတဲ့ ရောဂါဘေးပါ။ကမ္ဘာက ဘယ် လောက်တောင် အဆင့်သင့်ဖြစ်နေပြီလဲ၊ ကိုရိုနာကြောင့် ကမ္ဘာနိုင်ငံအချို့ရဲ့အနေအထား ဘယ်လောက်ထိ ပြောင်းလဲသွားမလဲဆိုတာ စိတ်သောကရောက်စွာ စောင့်ကြည့်ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်ပွဲသစ် လက်တစ်ကမ်းအလို

ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်ယခုလိုအချိန်ကာလမှာ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့တွေ ဆီးရီးယားမြောက်ပိုင်း ကာ့ဒ်ဒေသကနေ ရုပ်သိမ်းဆုတ်ခွာဖို့ ထရမ့်ကဆုံးဖြတ်ခဲ့တုန်းက အဲဒီဒေသခံတွေက တပ်ရုတ်သိမ်းထွက်ခွာသွားတဲ့ အမေရိကန် တပ်ဖွဲ့တွေကို တံတွေးနဲ့ထွေး၊ ခဲနဲ့ထုတာတွေ လုပ်ခဲ့သလို ကာဒ့်တပ်ဖွဲ့တွေက အမေရိကန်အနေနဲ့ သူတို့ကို သစ္စာဖောက် တယ်လို့ ပြောခဲ့တာရှိပါတယ်။

ယခုအချိန်အခါမှာ ကာဒ့်တပ်တွေ၊ ဒေသခံတွေ ပြောတာက မလွန်ဘူးဆိုတာ လက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ တိုက်ပွဲ တွေက သက်သေပြနေပါတယ်။

တူရကီတောင်ပိုင်းနဲ့ ဆီးရီးယားမြောက်ပိုင်းရှိ နယ်စပ်နဲ့ ထိစပ်နေတဲ့ အီဒလစ် ဒေသက အမေရိကန်တပ်တွေ ဆုတ်ခွာကတည်းက ဆီးရီးယား အစိုးရတပ်တွေနဲ့ တူရကီကျောထောက် နောက်ခံ ပေးထားတဲ့ ပြည်သူစစ်တွေကို နောက်ဆုံးခုခံတိုက်ခိုက်တဲ့ နေရာ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။တူရကီအနေနဲ့ အမေရိကန် သတိပေးထားတဲ့ ကြားကနေ အခွင့်အရေးကို အသုံးချပြီး လစ်ဟာသွားတဲ့ အမေရိကန်နေရာ ကြားခံဇုန်ကို ဝင်နေရာယူခဲ့တဲ့အနေနဲ့ ဆီးရီးယားမြောက်ပိုင်းကို အကြောင်းရှာပြီး စစ်ဆင်ရေးဆင်နွှဲကာ သိမ်းပိုက်ခဲ့ပါတယ်။

ဘယ်လိုပဲ အကြောင်းပြပြ၊ ယူဆယူဆ အဓိကအကြောင်းအရာကတော့ မျိုးနွယ်စုချင်းတူနေတဲ့ ဆီးရီးယားမြောက်ပိုင်းက ကာဒ့်လူမျိုးတွေနဲ့ တူရကီနိုင်ငံထဲက ကာဒ့်မျိုးနွယ်တွေ ပေါင်းစည်းမိပြီး ခွဲထွက်မှာကို တူရကီအနေနဲ့ စိုးရိမ်မှုရှိနေပါတယ်။ဒါကြောင့်လည်း ဆီးရီးယားအစိုးရတပ်တွေကို တိုက်နေတဲ့ သူပုန်တွေ ဘက်ကနေ ကူတိုက်ပေးနေတဲ့ အမေရိကန်တပ်တွေ ဆိုင်းမဆင့် ဗုံးမဆင့် ဆုတ်သွားတဲ့ အခါ ဒီဟာကွက်နေရာကို တူရကီတွေက ယူခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ကျူးကျော်ခြင်းဖြစ်လို့ နိုင်ငံတကာက အဲဒီတုန်းက အပြင်းအထန်ကန့်ကွက်ခဲ့ ပါတယ်။

တူရကီကတော့ ဝေဖန်ကန့်ကွက်မှုတွေ ပြင်းထန်ခဲ့တဲ့အတွက် ကန့်သတ်နေရာတစ်ခုလောက်ထိဘဲ နေရာယူခဲ့ပါတယ်။

ဆီးရီးယားအစိုးရတပ်ကော ကာဒ်တွေကပါ တူရကီဟာ ဘုံရန်သူဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ အစ္စလာမ်ကမ္ဘာမှာ အင်အားကြီးလာတဲ့ တူရကီအဖို့ ဆီးရီးယားကို ကျူးကျော်ရတာမှာ လတ်တလောလိုအပ်ချက်ရှိတာအပြင် ယခင် က အော်တိုမန်အင်ပါယာအိမ်မက်လည်းရှိခဲ့တဲ့ အတွက် ဆီးရီးယားမှာ ကျူးကျော်ခြင်းက တူရကီရဲ့ ခြေလှမ်း တွေကို ကမ္ဘာအင်အားကြီးနိုင်ငံတွေ သတိထားမိလာပါတယ်။

အထူးသဖြင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းမှာ ဩဇာအာဏာ ညောင်းချင်တဲ့ ရုရှားအတွက် ဆီးရီးယားကို ကျူးကျော်လာတဲ့ တူရကီတပ်တွေက သူကို့ ဂရုမစိုက်တဲ့ သဘောပါ ဘဲ။ ဒီရက်ပိုင်းအတွင်းမှာ အီဒလစ်မှာရှိတဲ့ တူရကီစစ်ဆေးရေးစခန်း ၁၂ ခုကို ဆီးရီးယားတပ်တွေ ၊ကာဒ့်သူပုန် တွေ တိုက်ခိုက်ခဲ့သလို ဆီးရီးယားက အီဒလစ်ဒေသကို လေကြောင်းကနေ တိုက်ခဲ့တဲ့ အတွက် တူရကီတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃၀ ကျော် ကျဆုံးခဲ့ပါတယ်။ ဒီနောက်မှာ တူရကီနဲ့ ရုရှားအကြား တင်းမာမှုတွေဖြစ်လာခဲ့သလို တူရကီအနေနဲ့ နောက်ဆုတ်လို့မရတော့ပါဘူး။ ဒီနောက်မှာ တူရကီသမ္မတက တူရကီနဲ့ ရုရှားကြား သံတမန်ရေးရာကြားဝင်ပေးဖို့ ဂျာမနီ အဓိပတိ အိန်ဂျယ်လာမာကယ်လ်နှင့် ဖုန်းဖြင့် ဆွေးနွေးခဲ့သလို အလေးထားကြောင်း ရုရှားအစိုးရပြောရေး ဆိုခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ်ကလည်း ဆီးရီးယားနိုင်ငံတွင် မြင့်တက်လျက်ရှိသည့်တင်းမာမှုများနှင့်ပတ်သက်၍ တူရကီနိုင်ငံနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် ရေးသည် ထိပ်တန်းဦးစားပေးဖြစ်ကြောင်းပြောခဲ့ပါတယ်။

တစ်ဖက်မှာလည်း အဆိုပါ ပြည် နယ် အတွင်း ရုရှားက ထောက်ပံ့နေသည့် ဆီးရီးယားတပ်မတော် ကို အပြည့်အဝ ထိုးစစ်ဆင်မည်ဟု တူရကီက ကြေညာ ထားတဲ့အတိုင်း မတ်လ ၃ ရက်မှာ တူရကီတပ် တွေက ဆီးရီးယားအနောက်မြောက်ပိုင်းမှာ “နွေဦး အကာအကွယ်” စစ်ဆင်ရေးနဲ့ ဆီးရီးယားအစိုးရ၏ ပစ်မှတ် ၈၂ ခု၊ တင့်ကား ၉ စင်း၊ ဟောင်ဝစ်ဇာ ၂ လက်၊ဒုံး ကျည် ၆ ခုနှင့် ယာဉ် နှစ်စင်းဖျက်စီးနိုင်ခဲ့ကာဆီးရီးယားတပ်ဖွဲ့ဝင် ၂၉၉ ဦးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။

တူရကီသမ္မတအာဒိုဂန်အနေနဲ့မတ် ၅ ရက်မှာ ရုရှားသမ္မတ ပူတင်နဲ့ သွားတွေ့ခဲ့ပါတယ်။ တူရကီသမ္မတ အာဒိုဂန်သည် အီဒလစ်ပြည်နယ်အရေး၊ ဒုက္ခသည်အကျပ်အတည်းများနှင့်ပတ်သက်၍ ဂျာမနီ အဓိပတိ အိန်ဂျယ်လာမာကယ်လ်နှင့် ဖုန်းဖြင့် ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။

ဒီမတိုင်ခင် တူရကီသမ္မတ အာဒိုဂန်က ရုရှားနဲ့ အီရန်တို့ကို “ ဆီးရီးယားအရေးမှာ ခင်ဗျားတို့နဲ့ ပြဿနာ မရှိပါဘူးလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဆီးရီးယားတပ်တွေကိုတော့ ကင်းစခန်းတွေကို တိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့ အတွက် ခေါင်းနှင့်ကိုယ် အိုးစားကွဲမယ်ဆိုပြီး ခြိမ်းခြောက်သတိပေးခဲ့ပါတယ်။ ရုရှားကတော့ ဆက်လက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ပါ တယ်။ဆီးရီးယားအစိုးရတပ်တွေက သူပုန်တွေရဲ့ နောက်ဆုံးခြေကုပ်စခန်းရှိ အီဒလစ်ကို မြေပြင်ကနေ တိုက် ခဲ့ရာမှာ အရေးပါတဲ့ ဆာရာကက်မြို့ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ မြို့ကိုလက်လွှတ်ခဲ့ရတဲ့ သူပုန်တပ်တွေက ပြန်ထိုးစစ်ဆင်ဖို့ကြိုးစားနေသလို နယ်စပ်နဲ့ကပ်လာတဲ့ ဆီးရီးယားအစိုးရတပ်တွေကြောင့် တူရကီအတွက် ပြဿနာဖြစ်လာပါတယ်။

မတ် ၅ ရက်က မော်စကိုမှာ တူရကီသမ္မတအာဒိုဂန်နဲ့ ရုရှားသမ္မတ ပူတင်တို့ ၆နာရီကြာဆွေး နွေးမှု နောက်မှာ နှစ်ဘက်တပ်တွေ အီဒလစ်မှာ ထိပ်တိုက်တွေ့မယ့်ဘေးကို ရှောင်လွှဲနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ မတ် ၆ ရက် ညလယ်မှာ စတင်အသက်ဝင်မယ့် တူရကီ-ရုရှားသဘောတူညီချက်မှာ ဆီးရီးယားမြောက်ပိုင်း အဓိက M4 အဝေးပြေးလမ်းမကြီးတစ်လျှောက် လုံခြုံရေးစင်္ကြံ တည်ဆောက်ရေးလည်း ပါဝင်ပြီး မတ် ၁၅ ရက်ကစလို့ တူရကီနဲ့ ရုရှားတပ်တွေ အဲဒီတစ်၀ိုက်မှာ ပူးတွဲကင်းလှည့်စောင့်ကြပ်သွားဖို့လည်း ပါဝင်ပါတယ်။

အီဒလစ်ဒေသခံ တစ်သန်းနီးပါးတိုက်ပွဲတွေကြောင့် စစ်ဘေးရှောင် ထွက်ပြေးရပြီး တူရကီစစ်သား ဒါဇင်များစွာနဲ့ ဆီးရီးယားနဲ့သူပုန်တပ်တွေ ရာနဲ့ချီ ကျဆုံးခဲ့ရတဲ့ အီဒလစ်ဒေသတိုက်ပွဲအဆုံးသတ်ရေးကဒီ တစ်ခါနီးကပ်လာပြီလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ချင်းရာပါ။ ယခင်က ဆီးရီးယားအစိုးရတပ်တွေနဲ့ သူပုန်တွေကြား နောက်ကွယ်ကနေ ကျောထောက်နောက်ခံပေးကူညီကာ တိုက်ခိုက်ရာကနေ ယခုအခါမှာ တူရကီက အမေရိကန် နေရာကို ဝင်လာတယ်ဆိုပေမယ့် ရုရှားနဲ့ထိပ်တိုက်တွေ့လာတဲ့ အခါ ဘယ်လိုပဲ ဆီးရီးယားကိုတည်နေပေမယ့် နောက်ဆုံးမှာ ရုရှားတပ်တွေနဲ့ ထိပ်တိုက်တွေ့မှာဘဲ ဆိုတာ အသေအချာပါဘဲ။

တူရကီအနေနဲ့ လက်ရှိရထားတဲ့ နေရာကို လက်မလွှတ်နိုင်တဲ့ အတွက် အသေခံဗုံးခွဲမှုတွေ တွင်ကျယ်တဲ့ ဆီးရီးယားမှာဘယ်လောက်ထိ တောင့်ခံနိုင်မလဲ၊ လက်ရှိသဘောတူညီချက်ကလည်း ကုလလုံခြုံရေးကောင်စီမှာ အမေရိကန်က ကန့်ကွက်ခဲ့တဲ့ အတွက် ဘယ်အချိန်ပြန်စမလဲ ဆိုတာ သံသယထင်စရာရှိလာပါတယ်။ လေ့လာသုံး သပ်သူများကတော့ တူရကီသမ္မတ အာဒိုဂန်နဲ့ ရုရှားသမ္မတပူတင်တို့ ဆီးရီးယား အနောက်မြောက်ပိုင်း အီဒလစ် မှာ အန္တရာယ်ရှိသည့် ကစားပွဲတစ်ခုကို ကစားနေတယ်လို့ သတိပေးထားပါတယ်။ တကယ်ဘဲ သူတို့သုံး သပ် ချက်က မှန်သလား၊ ရုရှားကရော သူမဟာမိတ်ဆီးရီးယားတပ်တွေအတိုက်ခံရရင် ပြန်မတိုက်ဘူးလား၊ ယခု သဘော တူညီထားတဲ့ အီဒလစ်ဒေသတစ်ခုတည်းမှာဘဲ လက်ရှောင်ကြမှာလား၊ ဘယ်အချိန်ကာလ အထိလည်း ဆိုတာ မကြာခင်တွေ့မြင်ရမယ်ထင်ပါတယ်။

ဒီသတင်းက ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ကုလသမဂ္ဂ နျူကလီးယား စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့က နျူကလီးယား စမ်းသပ်မှုပြုလုပ်ထားတဲ့ နေရာ ၂ ခုကို ဝင်စစ်ခွင့်မပေးလို့ အီရန်ကို အပြစ်တင်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊အမေရိကန်နဲ့တာလီဘန်အကြားသဘောတူပြီးနောက် အမေရိကန်သမ္မတဒေါ်နယ်ထရမ့်နှင့် တာလီဘန်ခေါင်းဆောင်တို့ ဖုန်းဖြင့် ဆက်သွယ်ပြောဆိုခဲ့တဲ့သတင်း၊အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ Kunduz ပြည်နယ်မှာ တာလီဘန်စစ်သွေးကြွများ၏တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အာဖဂန်စစ်သားနှင့်ရဲ အနည်းဆုံး ၂၀ ဦးသေဆုံးခဲ့တဲ့ သတင်း၊ အစ္စရေးရွေးကောက်ပွဲမှာ စစ်လိုလားတဲ့ဝါဒီ လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် ဘင်ဂျမင် နေတန်ယာဟုအနိုင်ရရှိခဲ့တဲ့ သတင်း၊တူနီးရှားနိုင်ငံရဲ့ မြို့တော် တူးနစ်ရှိ အမေရိကန်သံရုံး တိုက်ခိုက်ခံခဲ့ရတဲ့ သတင်း၊အာဖဂန်နစ္စတန် မြို့တော် ကဘူးလ်မှာ နိုင်ငံရေးစုရုံးတစ်ရပ်အတွင်း သေနတ်ပစ်ခတ်မှုကြောင့် လူ ၂၇ ဦး သေဆုံးခဲ့တဲ့ သတင်းတွေက စောင့်ကြည့်စရာ ဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတာတင်ပြရင်း ယခုရက်သတ္တပတ် နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက်ကို ဒီမှာဘဲ ရပ်လိုက်ချင်ပါတယ်။

မင်းထက်
မတ် - ၉

( Zawgyi )

ယခုရက္အတြင္းႏိုင္ငံတကာသတင္းမီဒီယာေတြမွာ ထိပ္တန္းသတင္းျဖစ္ခဲ့တာက ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ ဆက္စပ္တဲ့ သတင္းေတြဘဲ ျဖစ္ၿပီး ေနာက္ထပ္ သတိထားေစာင့္ၾကည့္ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြကေတာ့ တူရကီသမၼတနဲ႔ ႐ုရွားသမၼတတို႔ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးၿပီး ဆီးရီးယားအေရးမွာ သေဘာတူညီခ်က္ရခဲ့ၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။စစ္ပြဲျဖစ္ဖို႔ လက္တစ္ကမ္းသာလိုေတာ့တဲ့ တူရကီနဲ႔ ႐ုရွားၾကား ဒီသေဘာတူညီခ်က္က အေရးပါသလို စစ္ေဘးေရွာင္ေတြကို လက္ခံထားရတဲ့ အျခားပတ္ဝန္းက်င္ ႏိုင္ငံေတြ အတြက္ ဒီသေဘာတူညီခ်က္က အသက္ရႈေခ်ာင္စရာပါ။

ဒီသတင္းေတြအျပင္ အင္ဒိုနီးရွားေတာင္ပိုင္းဂ်ဗားကြၽန္းရွိမိရာပီမီးေတာင္ေပါက္ကြဲခဲ့တဲ့ သတင္း၊ အေမရိ ကန္ႏိုင္ငံ တင္နက္ဆီျပည္နယ္သို႔ ေလဆင္ႏွာေမာင္းဝင္ေရာက္တိုက္ခတ္ခဲ့သျဖင့္ အေဆာက္အအုံ ၄၀ နီးပါး ပ်က္ဆီးကာ လူ ၁၉ ဦး အနည္းဆုံးေသဆုံးခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ပါကစၥတန္မွာ က်ိဳင္းေကာင္ျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔ ပါကစၥတန္ေတာင္သူေတြ ႐ုန္းကန္ေနရတဲ့ သတင္းေတြလည္း ယခုရက္သတၱပတ္အတြင္းမွာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ကမာၻကို အထိနာေစခဲ့တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္

တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ဝူဟန္မွာ စတင္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ဟာ ေရာဂါကူးစက္မႈေတြေၾကာင့္ ယခုအခါမွာ ကမာၻကပ္ေရာဂါအသြင္ေဆာင္လာေနၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲတဲ့ ႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလက စခဲ့တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါျပန႔္ပြား မႈေၾကာင့္ ကူးစက္ခံရသူ ၁၀၆,၂၁၁ ဦးရွိၿပီး ေသဆုံးသူ ၃,၆၀၀ ေက်ာ္လာၿပီျဖစ္ကာ စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံတြင္ ဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္သူ ၈၀,၆၉၆ ဦးရွိၿပီး ေသ ဆုံးသူ ၃,၀၉၇ ဦးရွိလာခဲ့ပါတယ္။

ဥေရာပတြင္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရသူ ၁၃၀၀ ေက်ာ္ေတြ႕ရွိထားၿပီး အီတလီတြင္ အမ်ားဆုံးျဖစ္ကာ ကူးစက္သူ ၅,၈၈၃ ဦးရွိၿပီး ေသဆုံးသူ ၂၃၃ ဦးရွိခဲ့ကာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံၿပီးေနာက္ အမ်ားဆုံးေသဆုံးမႈျဖစ္ပါတယ္။ ကူးစက္ခံရမႈတြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံၿပီးေနာက္ ေတာင္ကိုရီးယားမွာ အမ်ားဆုံးျဖစ္ၿပီး ၇,၁၃၄ ဦးရွိကာ ေသဆုံးသူ ၅၀ ဦးရွိခဲ့ပါတယ္။ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္ၿပီး ေရာဂါကူးစက္ခံရမႈျပင္းထန္ခ်ိန္တြင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္ ဆက္လက္ေလေၾကာင္းေျပးဆြဲခဲ့သည့္ အီရန္မွာ တရားဝင္ထုတ္ျပန္မႈအရ အီရန္ႏိုင္ငံတြင္ ကူးစက္သူ ၅,၈၂၃ ဦးရွိၿပီး ေသဆုံးသူ ၁၄၅ ဦးထိရွိလာခဲ့ပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ ကမာၻ႔ခရီးသြားလုပ္ငန္းကေတာ့ လုံး၀ကို ၿပိဳလဲလုနီးပါးျဖစ္ခဲ့ပါၿပီ။ ခရီးသြားမ်ားႏွစ္သက္တဲ့ အီတလီႏွင့္ ျပင္သစ္မွာ ကူးစက္ခံရမႈႏူန္းက ျမင့္တက္လာတဲ့ အတြက္ ခရီးသြားလာခြင့္ေတြ ကန႔္သတ္ခဲ့ရပါတယ္။ အီတလီေျမာက္ပိုင္းက ခရီးသြားေတြ အလာမ်ားတဲ့ လူဦးေရ ၁၆ သန္းခန႔္ေနထိုင္တဲ့ လြမ္ဘာဒီေဒသႏွင့္ ျပည္နယ္ ၁၄ ခုကို အီတလီအစိုးရက ခရီးသြားလာခြင့္ပိတ္ခဲ့ရပါတယ္။ ျပင္သစ္မွာလည္း ပဲရစ္ၿမိဳ႕က ျပတိုက္ေတြအပါအဝင္ အမ်ားျပည္သူ စု႐ုံးတဲ့ေနရာေတြကို ပိတ္ခဲ့ရပါတယ္။

အေမရိကန္မွာလည္း ဂ်ပန္က ျပန္ေခၚလာတဲ့ အေပ်ာ္စီးသေဘၤာေပၚက ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရသူနဲ႔ အတူစီးခဲ့ရတဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား ေတြကို ျပည္ဝင္ခြင္ျပဳမျပဳမဆုံးျဖတ္ႏိုင္ေသးသလို ကာလီဖိုးနီးယားမွာ ကို႐ို နာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ေသဆုံးသူေတြရွိလာပါတယ္။

ကူးစက္ခံရသူေတြထဲ အဆိုးဆုံးက အီရန္ပါ။ တရားဝင္ထုတ္ ျပန္ခ်က္ေတြ မထြက္ခင္ကတည္းက ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံရမႈေတြ၊ ေသဆုံးမႈေတြ ရွိလာေနပါၿပီ။ေခါင္းမာလြန္းၿပီး အယူသည္းလြန္းကာ က်န္းမာေရးဗဟုသုတနည္းတာလား၊ မိုက္ရႈးရဲတာလားမသိတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြေၾကာင့္ အီရန္အစိုးရအဖြဲ႕ေတြထဲက ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္ေတြအထိ ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံရတာေတြျဖစ္လာသလို လႊတ္ ေတာ္ အမတ္ေတြလည္း ေသဆုံးခဲ့ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံအတြင္းက ေရာဂါကူးစက္ခံရခ်ိန္မွာ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ ေတြက တလြဲအယူအဆနဲ႔ ဘာသာေရးလုပ္တာ မကူးစက္ႏိုင္ဘူးဆိုကာ ဘာသာေရး အခမ္း အနား ေတြ ဆက္ တိုက္လုပ္ခဲ့တဲ့ အီရန္ရဲ႕အဓိက ဘာသာေရးၿမိဳ႕ေတာ္ ကြမ္မွာ ေသဆုံးသူအေရအတြက္က ေၾကာက္ခမန္း လိလိပါ ဘဲ။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရထုတ္ျပန္ခ်က္မွာေတာ့ အေတာ္ေလးကို ကြာဟခ်က္ရွိေနခဲ့ပါတယ္။

ဒီအျဖစ္က ေတာင္ကိုရီးယားဒယ္ဂူးၿမိဳ႕အျဖစ္အပ်က္နဲ႔ မတိမ္းမယိမ္းပါဘဲ။ဒယ္ဂူးမွာက တူးစက္ခံရသူက ကုသဖို႔ ပ်က္ကြက္ခဲ့သလို ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ကလည္း ကူးစက္ခံရသူတက္ေရာက္ခဲ့တာရွိခဲ့ေပမယ္ တား ျမစ္ဖို႔ မရွိဘဲ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးဆိုတဲ့ ဘာသာေရးအစြန္းေရာက္ယုံၾကည့္မႈေတြေၾကာင့္ ကူးစက္ခံရသူက အေတာ္ေလး ကို မ်ားခဲ့ပါတယ္။

အီရန္ကေတာ့ ဒီလိုကူးစက္ခံရမႈအတြက္ ယခုထိ ဖုံးကြယ္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနသလို ႏိုင္ငံတကာ အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္ကေပးတဲ့ အကူးအညီကို ျငင္းပယ္ခဲ့ပါတယ္။

ကမာၻတစ္ဝန္း ႏိုင္ငံ ႏွင့္ နယ္နိမိတ္ ၁၀၃ ခုသို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔ၿပီ ျဖစ္တဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံမ်ား၌ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနမႈ ေၾကာင့္ ကမာၻုစီးပြားေရးအလားအလာႏွင့္ ေငြေၾကးေဈးကြက္ကို ထိခိုက္ႏိုင္ေၾကာင္း ဥေရာပဗဟိုဘဏ္ (ECB) ဥကၠ႒ ခရစ္စတင္း လာဂါေဒးက ေၾကညာခ်က္ထုတ္ျပန္ခဲ့ ရပါတဲ့ ။လူမႈကြန္ရက္ကုမၸဏီျဖစ္တဲ့ တြစ္တာကေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈကို ရပ္တန႔္ ရန္ ႀကိဳးပမ္းမႈတစ္ရပ္အျဖစ္ မတ္၂ ရက္က စတင္ၿပီး သူဝန္ထမ္းေတြကို ေနအိမ္ ကေန အလုပ္လုပ္ကိုင္ခိုင္းခဲ့ပါတယ္။လူမႈကြန္ရက္ကုမၸဏီႀကီးတစ္ခုျဖစ္တဲ့ facebook ကုမၸဏီကေတာ့ စင္ကာပူ က ဝန္ထမ္းတစ္ဦး ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ျဖစ္ပြားတာေၾကာင့္ သန႔္စင္ရွင္းလင္းေရးအတြက္ လန္ဒန္က႐ုံးနဲ႔ စင္ကာပူက ႐ုံးတစ္စိတ္တစ္ပိုင္းကို ပိတ္ထားၿပီျဖစ္ေၾကာင္းေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈတိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက လုပ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ ၿမိဳ႕ကို ပိတ္တာ ၊ ၿမိဳ႕ ကို ေဆးဖ်န္းတာေတြ လုပ္ခဲ့တာေတြ၊ လူေတြကို ခြဲျခားကန႔္သတ္ခဲ့လို႔ အေနာက္အုပ္စုက ေဝဖန္အျပစ္ တင္မႈေတြ ရွိခဲ့ေပမယ့္ ယခုအခါမွာေတာ့ ကူးစက္မႈက တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ ထိုးက်သြားခဲ့တဲ့ အတြက္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက လုပ္ေဆာင္ တဲ့ နည္းလမ္းေတြအတိုင္းလုပ္ေဆာင္ဖို႔အထိ အေမရိကန္အပါအဝင္ တျခားကမာၻ႔ႏိုင္ငံေတြ ထည့္သြင္းစဥ္းစား လာေနရၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။အေမရိကန္ကေတာ့ ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံရမႈကို ကာကြယ္ကုသဖို႔ အေမရိကန္ လႊတ္ေတာ္ အမတ္ေတြက ေဒၚလာ ၈ ဘီလီယံေက်ာ္ သုံးစြဲေရး ဥပေဒၾကမ္းတစ္ရပ္ကို အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္က ႏိုင္ငံတစ္ခုတည္း၊စီးပြားေရးတစ္ခုတည္းကို ကြက္ၿပီးထိခိုက္ခဲ့တာမဟုတ္ပါဘူး။ နယ္ ပယ္အားလုံး၊ ႏိုင္ငံအားလု႔းရဲ႕ စီးပြားေရး၊လူမႈေရးနဲ႔ က်န္းမာေရးကိုပါ ဆင့္ကဲထိခိုက္ခဲ့တာပါ။ ကမာၻ႔ေရနံနဲ႔ သဘာ ၀ဓာတ္ေငြ႕သုံးစြဲမႈရဲ႕ ၆၀ ရာခိုင္ႏူန္းကိုျဖဳန္းေနတာပါ။ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ လုပ္ငန္းေတြ ရပ္ ဆိုင္းခဲ့ရတာေတြ ရွိခဲ့တဲ့ အတြက္ ကမာၻေရနံသုံးစြဲမႈႏူန္းကို အေတာ္ေလးကို ထိခိုက္ခဲ့ပါတယ္။ဒါေၾကာင့္လည္း အိုပက္လို႔ ေရနံထုတ္တဲ့ အဖြဲ႕က ေရနံေစ်းက်မွာစိုးလို႔ ေရနံေလ်ာ့ထုတ္လာရတာေတြ ရွိလာပါတယ္။ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ ရဲ႕ အႀကီးဆုံး‌ေလေၾကာင္းလိုင္းေတြထဲက တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Flybe ေလေၾကာင္းလိုင္းဟာ မတ္ ၅ ရက္ေန႔မွာဆိုရင္ ေလယာဥ္အားလုံး ေျမဆိုက္ထားရၿပီး ၿပိဳလဲရၿပီျဖစ္ေၾကာင္းေၾကျငာခဲ့ရပါတယ္။

ကမာၻထုတ္ကုန္အမ်ားစုကို လုပ္အားခေပါမ်ားမႈနဲ႔ လုပ္သားအင္အားေပါမ်ားျခင္းေၾကာင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာ လာလုပ္ၾကတဲ့ အတြက္ ယခုလို ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈေၾကာင့္ လုပ္ငန္းေတြရပ္ဆိုင္းလိုက္ရတဲ့ အခါ ကမာၻ႔ကုန္ထုတ္ လုပ္မႈပါထိခိုက္လာခဲ့ပါတယ္။ စမတ္ဖုန္းနဲ႔ ကားလိုကေန လူသုံးကုန္ပစၥည္းေတြလည္း ထိခိုက္လာပါတယ္။ ကုန္ ၾကမ္းျပတ္လပ္မႈေတြေၾကာင့္ ကမာၻ႔စီးပြားေရးကိုပါထိခိုက္လာခဲ့ပါတယ္။ဒါဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတစ္ခုတည္းမွာဘဲ ျဖစ္ခဲ့တုန္းကပါ။ ယခုကမာၻ႔ႏိုင္ငံေပါင္း ၉၀ ေက်ာ္ကူးစက္လာခဲ့ပါၿပီ။ ကမာၻအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ရမွာ စီးပြားေရးတစ္ခုတည္းမဟုတ္ပါဘူး။က်န္းမာေရးနဲ႔ ကပ္အသြင္ျဖစ္လာတဲ့ ေရာဂါေဘးပါ။ကမာၻက ဘယ္ ေလာက္ေတာင္ အဆင့္သင့္ျဖစ္ေနၿပီလဲ၊ ကို႐ိုနာေၾကာင့္ ကမာၻႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕ရဲ႕အေနအထား ဘယ္ေလာက္ထိ ေျပာင္းလဲသြားမလဲဆိုတာ စိတ္ေသာကေရာက္စြာ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

စစ္ပြဲသစ္ လက္တစ္ကမ္းအလို

ၿပီးခဲ့တဲ့ ႏွစ္ယခုလိုအခ်ိန္ကာလမွာ အေမရိကန္တပ္ဖြဲ႕ေတြ ဆီးရီးယားေျမာက္ပိုင္း ကာ့ဒ္ေဒသကေန ႐ုပ္သိမ္းဆုတ္ခြာဖို႔ ထရမ့္ကဆုံးျဖတ္ခဲ့တုန္းက အဲဒီေဒသခံေတြက တပ္႐ုတ္သိမ္းထြက္ခြာသြားတဲ့ အေမရိကန္ တပ္ဖြဲ႕ေတြကို တံေတြးနဲ႔ေထြး၊ ခဲနဲ႔ထုတာေတြ လုပ္ခဲ့သလို ကာဒ့္တပ္ဖြဲ႕ေတြက အေမရိကန္အေနနဲ႔ သူတို႔ကို သစၥာေဖာက္ တယ္လို႔ ေျပာခဲ့တာရွိပါတယ္။

ယခုအခ်ိန္အခါမွာ ကာဒ့္တပ္ေတြ၊ ေဒသခံေတြ ေျပာတာက မလြန္ဘူးဆိုတာ လက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့ တိုက္ပြဲ ေတြက သက္ေသျပေနပါတယ္။

တူရကီေတာင္ပိုင္းနဲ႔ ဆီးရီးယားေျမာက္ပိုင္းရွိ နယ္စပ္နဲ႔ ထိစပ္ေနတဲ့ အီဒလစ္ ေဒသက အေမရိကန္တပ္ေတြ ဆုတ္ခြာကတည္းက ဆီးရီးယား အစိုးရတပ္ေတြနဲ႔ တူရကီေက်ာေထာက္ ေနာက္ခံ ေပးထားတဲ့ ျပည္သူစစ္ေတြကို ေနာက္ဆုံးခုခံတိုက္ခိုက္တဲ့ ေနရာ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။တူရကီအေနနဲ႔ အေမရိကန္ သတိေပးထားတဲ့ ၾကားကေန အခြင့္အေရးကို အသုံးခ်ၿပီး လစ္ဟာသြားတဲ့ အေမရိကန္ေနရာ ၾကားခံဇုန္ကို ဝင္ေနရာယူခဲ့တဲ့အေနနဲ႔ ဆီးရီးယားေျမာက္ပိုင္းကို အေၾကာင္းရွာၿပီး စစ္ဆင္ေရးဆင္ႏႊဲကာ သိမ္းပိုက္ခဲ့ပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲ အေၾကာင္းျပျပ၊ ယူဆယူဆ အဓိကအေၾကာင္းအရာကေတာ့ မ်ိဳးႏြယ္စုခ်င္းတူေနတဲ့ ဆီးရီးယားေျမာက္ပိုင္းက ကာဒ့္လူမ်ိဳးေတြနဲ႔ တူရကီႏိုင္ငံထဲက ကာဒ့္မ်ိဳးႏြယ္ေတြ ေပါင္းစည္းမိၿပီး ခြဲထြက္မွာကို တူရကီအေနနဲ႔ စိုးရိမ္မႈရွိေနပါတယ္။ဒါေၾကာင့္လည္း ဆီးရီးယားအစိုးရတပ္ေတြကို တိုက္ေနတဲ့ သူပုန္ေတြ ဘက္ကေန ကူတိုက္ေပးေနတဲ့ အေမရိကန္တပ္ေတြ ဆိုင္းမဆင့္ ဗုံးမဆင့္ ဆုတ္သြားတဲ့ အခါ ဒီဟာကြက္ေနရာကို တူရကီေတြက ယူခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ က်ဴးေက်ာ္ျခင္းျဖစ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာက အဲဒီတုန္းက အျပင္းအထန္ကန႔္ကြက္ခဲ့ ပါတယ္။

တူရကီကေတာ့ ေဝဖန္ကန႔္ကြက္မႈေတြ ျပင္းထန္ခဲ့တဲ့အတြက္ ကန႔္သတ္ေနရာတစ္ခုေလာက္ထိဘဲ ေနရာယူခဲ့ပါတယ္။

ဆီးရီးယားအစိုးရတပ္ေကာ ကာဒ္ေတြကပါ တူရကီဟာ ဘုံရန္သူျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ အစၥလာမ္ကမာၻမွာ အင္အားႀကီးလာတဲ့ တူရကီအဖို႔ ဆီးရီးယားကို က်ဴးေက်ာ္ရတာမွာ လတ္တေလာလိုအပ္ခ်က္ရွိတာအျပင္ ယခင္ က ေအာ္တိုမန္အင္ပါယာအိမ္မက္လည္းရွိခဲ့တဲ့ အတြက္ ဆီးရီးယားမွာ က်ဴးေက်ာ္ျခင္းက တူရကီရဲ႕ ေျခလွမ္း ေတြကို ကမာၻအင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြ သတိထားမိလာပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းမွာ ဩဇာအာဏာ ေညာင္းခ်င္တဲ့ ႐ုရွားအတြက္ ဆီးရီးယားကို က်ဴးေက်ာ္လာတဲ့ တူရကီတပ္ေတြက သူကို႔ ဂ႐ုမစိုက္တဲ့ သေဘာပါ ဘဲ။ ဒီရက္ပိုင္းအတြင္းမွာ အီဒလစ္မွာရွိတဲ့ တူရကီစစ္ေဆးေရးစခန္း ၁၂ ခုကို ဆီးရီးယားတပ္ေတြ ၊ကာဒ့္သူပုန္ ေတြ တိုက္ခိုက္ခဲ့သလို ဆီးရီးယားက အီဒလစ္ေဒသကို ေလေၾကာင္းကေန တိုက္ခဲ့တဲ့ အတြက္ တူရကီတပ္ဖြဲ႕ဝင္ ၃၀ ေက်ာ္ က်ဆုံးခဲ့ပါတယ္။ ဒီေနာက္မွာ တူရကီနဲ႔ ႐ုရွားအၾကား တင္းမာမႈေတြျဖစ္လာခဲ့သလို တူရကီအေနနဲ႔ ေနာက္ဆုတ္လို႔မရေတာ့ပါဘူး။ ဒီေနာက္မွာ တူရကီသမၼတက တူရကီနဲ႔ ႐ုရွားၾကား သံတမန္ေရးရာၾကားဝင္ေပးဖို႔ ဂ်ာမနီ အဓိပတိ အိန္ဂ်ယ္လာမာကယ္လ္ႏွင့္ ဖုန္းျဖင့္ ေဆြးေႏြးခဲ့သလို အေလးထားေၾကာင္း ႐ုရွားအစိုးရေျပာေရး ဆိုခြင့္ရပုဂၢိဳလ္ကလည္း ဆီးရီးယားႏိုင္ငံတြင္ ျမင့္တက္လ်က္ရွိသည့္တင္းမာမႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ တူရကီႏိုင္ငံႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ ေရးသည္ ထိပ္တန္းဦးစားေပးျဖစ္ေၾကာင္းေျပာခဲ့ပါတယ္။

တစ္ဖက္မွာလည္း အဆိုပါ ျပည္ နယ္ အတြင္း ႐ုရွားက ေထာက္ပံ့ေနသည့္ ဆီးရီးယားတပ္မေတာ္ ကို အျပည့္အဝ ထိုးစစ္ဆင္မည္ဟု တူရကီက ေၾကညာ ထားတဲ့အတိုင္း မတ္လ ၃ ရက္မွာ တူရကီတပ္ ေတြက ဆီးရီးယားအေနာက္ေျမာက္ပိုင္းမွာ “ေႏြဦး အကာအကြယ္” စစ္ဆင္ေရးနဲ႔ ဆီးရီးယားအစိုးရ၏ ပစ္မွတ္ ၈၂ ခု၊ တင့္ကား ၉ စင္း၊ ေဟာင္ဝစ္ဇာ ၂ လက္၊ဒုံး က်ည္ ၆ ခုႏွင့္ ယာဥ္ ႏွစ္စင္းဖ်က္စီးႏိုင္ခဲ့ကာဆီးရီးယားတပ္ဖြဲ႕ဝင္ ၂၉၉ ဦးကို သတ္ျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။

တူရကီသမၼတအာဒိုဂန္အေနနဲ႔မတ္ ၅ ရက္မွာ ႐ုရွားသမၼတ ပူတင္နဲ႔ သြားေတြ႕ခဲ့ပါတယ္။ တူရကီသမၼတ အာဒိုဂန္သည္ အီဒလစ္ျပည္နယ္အေရး၊ ဒုကၡသည္အက်ပ္အတည္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ ဂ်ာမနီ အဓိပတိ အိန္ဂ်ယ္လာမာကယ္လ္ႏွင့္ ဖုန္းျဖင့္ ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။

ဒီမတိုင္ခင္ တူရကီသမၼတ အာဒိုဂန္က ႐ုရွားနဲ႔ အီရန္တို႔ကို “ ဆီးရီးယားအေရးမွာ ခင္ဗ်ားတို႔နဲ႔ ျပႆနာ မရွိပါဘူးလို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆီးရီးယားတပ္ေတြကိုေတာ့ ကင္းစခန္းေတြကို တိုက္ခိုက္ခဲ့တဲ့ အတြက္ ေခါင္းႏွင့္ကိုယ္ အိုးစားကြဲမယ္ဆိုၿပီး ၿခိမ္းေျခာက္သတိေပးခဲ့ပါတယ္။ ႐ုရွားကေတာ့ ဆက္လက္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ပါ တယ္။ဆီးရီးယားအစိုးရတပ္ေတြက သူပုန္ေတြရဲ႕ ေနာက္ဆုံးေျခကုပ္စခန္းရွိ အီဒလစ္ကို ေျမျပင္ကေန တိုက္ ခဲ့ရာမွာ အေရးပါတဲ့ ဆာရာကက္ၿမိဳ႕ကို သိမ္းပိုက္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ၿမိဳ႕ကိုလက္လႊတ္ခဲ့ရတဲ့ သူပုန္တပ္ေတြက ျပန္ထိုးစစ္ဆင္ဖို႔ႀကိဳးစားေနသလို နယ္စပ္နဲ႔ကပ္လာတဲ့ ဆီးရီးယားအစိုးရတပ္ေတြေၾကာင့္ တူရကီအတြက္ ျပႆနာျဖစ္လာပါတယ္။

မတ္ ၅ ရက္က ေမာ္စကိုမွာ တူရကီသမၼတအာဒိုဂန္နဲ႔ ႐ုရွားသမၼတ ပူတင္တို႔ ၆နာရီၾကာေဆြး ေႏြးမႈ ေနာက္မွာ ႏွစ္ဘက္တပ္ေတြ အီဒလစ္မွာ ထိပ္တိုက္ေတြ႕မယ့္ေဘးကို ေရွာင္လႊဲႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ မတ္ ၆ ရက္ ညလယ္မွာ စတင္အသက္ဝင္မယ့္ တူရကီ-႐ုရွားသေဘာတူညီခ်က္မွာ ဆီးရီးယားေျမာက္ပိုင္း အဓိက M4 အေဝးေျပးလမ္းမႀကီးတစ္ေလွ်ာက္ လုံၿခဳံေရးစႀကႍ တည္ေဆာက္ေရးလည္း ပါဝင္ၿပီး မတ္ ၁၅ ရက္ကစလို႔ တူရကီနဲ႔ ႐ုရွားတပ္ေတြ အဲဒီတစ္၀ိုက္မွာ ပူးတြဲကင္းလွည့္ေစာင့္ၾကပ္သြားဖို႔လည္း ပါဝင္ပါတယ္။

အီဒလစ္ေဒသခံ တစ္သန္းနီးပါးတိုက္ပြဲေတြေၾကာင့္ စစ္ေဘးေရွာင္ ထြက္ေျပးရၿပီး တူရကီစစ္သား ဒါဇင္မ်ားစြာနဲ႔ ဆီးရီးယားနဲ႔သူပုန္တပ္ေတြ ရာနဲ႔ခ်ီ က်ဆုံးခဲ့ရတဲ့ အီဒလစ္ေဒသတိုက္ပြဲအဆုံးသတ္ေရးကဒီ တစ္ခါနီးကပ္လာၿပီလားဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ခ်င္းရာပါ။ ယခင္က ဆီးရီးယားအစိုးရတပ္ေတြနဲ႔ သူပုန္ေတြၾကား ေနာက္ကြယ္ကေန ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံေပးကူညီကာ တိုက္ခိုက္ရာကေန ယခုအခါမွာ တူရကီက အေမရိကန္ ေနရာကို ဝင္လာတယ္ဆိုေပမယ့္ ႐ုရွားနဲ႔ထိပ္တိုက္ေတြ႕လာတဲ့ အခါ ဘယ္လိုပဲ ဆီးရီးယားကိုတည္ေနေပမယ့္ ေနာက္ဆုံးမွာ ႐ုရွားတပ္ေတြနဲ႔ ထိပ္တိုက္ေတြ႕မွာဘဲ ဆိုတာ အေသအခ်ာပါဘဲ။

တူရကီအေနနဲ႔ လက္ရွိရထားတဲ့ ေနရာကို လက္မလႊတ္ႏိုင္တဲ့ အတြက္ အေသခံဗုံးခြဲမႈေတြ တြင္က်ယ္တဲ့ ဆီးရီးယားမွာဘယ္ေလာက္ထိ ေတာင့္ခံႏိုင္မလဲ၊ လက္ရွိသေဘာတူညီခ်က္ကလည္း ကုလလုံၿခဳံေရးေကာင္စီမွာ အေမရိကန္က ကန႔္ကြက္ခဲ့တဲ့ အတြက္ ဘယ္အခ်ိန္ျပန္စမလဲ ဆိုတာ သံသယထင္စရာရွိလာပါတယ္။ ေလ့လာသုံး သပ္သူမ်ားကေတာ့ တူရကီသမၼတ အာဒိုဂန္နဲ႔ ႐ုရွားသမၼတပူတင္တို႔ ဆီးရီးယား အေနာက္ေျမာက္ပိုင္း အီဒလစ္ မွာ အႏၲရာယ္ရွိသည့္ ကစားပြဲတစ္ခုကို ကစားေနတယ္လို႔ သတိေပးထားပါတယ္။ တကယ္ဘဲ သူတို႔သုံး သပ္ ခ်က္က မွန္သလား၊ ႐ုရွားကေရာ သူမဟာမိတ္ဆီးရီးယားတပ္ေတြအတိုက္ခံရရင္ ျပန္မတိုက္ဘူးလား၊ ယခု သေဘာ တူညီထားတဲ့ အီဒလစ္ေဒသတစ္ခုတည္းမွာဘဲ လက္ေရွာင္ၾကမွာလား၊ ဘယ္အခ်ိန္ကာလ အထိလည္း ဆိုတာ မၾကာခင္ေတြ႕ျမင္ရမယ္ထင္ပါတယ္။

ဒီသတင္းက ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ကုလသမဂၢ န်ဴကလီးယား ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႕က န်ဴကလီးယား စမ္းသပ္မႈျပဳလုပ္ထားတဲ့ ေနရာ ၂ ခုကို ဝင္စစ္ခြင့္မေပးလို႔ အီရန္ကို အျပစ္တင္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊အေမရိကန္နဲ႔တာလီဘန္အၾကားသေဘာတူၿပီးေနာက္ အေမရိကန္သမၼတေဒၚနယ္ထရမ့္ႏွင့္ တာလီဘန္ေခါင္းေဆာင္တို႔ ဖုန္းျဖင့္ ဆက္သြယ္ေျပာဆိုခဲ့တဲ့သတင္း၊အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံ Kunduz ျပည္နယ္မွာ တာလီဘန္စစ္ေသြးႂကြမ်ား၏တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ အာဖဂန္စစ္သားႏွင့္ရဲ အနည္းဆုံး ၂၀ ဦးေသဆုံးခဲ့တဲ့ သတင္း၊ အစၥေရးေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ စစ္လိုလားတဲ့ဝါဒီ လက္ရွိဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဘင္ဂ်မင္ ေနတန္ယာဟုအႏိုင္ရရွိခဲ့တဲ့ သတင္း၊တူနီးရွားႏိုင္ငံရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ တူးနစ္ရွိ အေမရိကန္သံ႐ုံး တိုက္ခိုက္ခံခဲ့ရတဲ့ သတင္း၊အာဖဂန္နစၥတန္ ၿမိဳ႕ေတာ္ ကဘူးလ္မွာ ႏိုင္ငံေရးစု႐ုံးတစ္ရပ္အတြင္း ေသနတ္ပစ္ခတ္မႈေၾကာင့္ လူ ၂၇ ဦး ေသဆုံးခဲ့တဲ့ သတင္းေတြက ေစာင့္ၾကည့္စရာ ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာတင္ျပရင္း ယခုရက္သတၱပတ္ ႏိုင္ငံတကာသတင္း သုံးသပ္ခ်က္ကို ဒီမွာဘဲ ရပ္လိုက္ခ်င္ပါတယ္။

မင္းထက္
မတ္ - ၉