မြန်မာ အပါအဝင် ကမ္ဘာနှင့်နိုင်ငံတကာတွင်မမှန်သတင်းတွေဖြန့်ချီ သူတွေအင်မတန် မှပြန့်ပွားလာနေဟု ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒေါက်တာဖေမြင့် ပြောကြား

မြန်မာ အပါအဝင် ကမ္ဘာနှင့်နိုင်ငံတကာတွင်မမှန်သတင်းတွေဖြန့်ချီသူတွေအင်မတန်မှပြန့်ပွားလာနေပြီး ဒါကိုဘယ်လို ကာကွယ်တားဆီး မလဲဆိုတာသတင်းမီဒီယာသမားများသိရှိပြီးဖြစ်သလို နည်းလမ်းတွေ လည်းရှိကာ တချို့တွေလည်းယင်းကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ စတင်ဆောင် ရွက်နေပြီဖြစ်တယ်လို့ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာန၊ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒေါက်တာဖေမြင့် ကပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

အဆိုပါပြောကြားမှုကို ဒီကနေ့ မေ ၃ ရက်တွင် ရန်ကုန်မြို့ရှိ မြို့တော်ခန်းမတွင်ကျင်းပတဲ့ “ကမ္ဘာ့သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်နေ့”အခမ်းအနားမှာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒေါက်တာဖေမြင့်က မိန့်ခွန်းပြောကြားစဉ် အထက်ပါအတိုင်းထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။“ဒီလိုသတင်း အမှားတွေ ဟာပြောရရင်မမှန်သတင်းဖြစ်ပါတယ်။ပိုပြီးတော့တိကျအောင်ပြောမယ်ဆိုရင်တော့ မမှန်သတင်းပေးခြင်း၊ မမှန်သတင်းဖြန့်ချီခြင်းဖြစ် ပါတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ဒီဖြန့်ချီတဲ့သတင်းဟာမှားယွင်းတာမဟုတ်ပါဘူး။

သတင်းလက်ခံရရှိမည့်သူကိုတမင်တကာကိုလိမ်ညာလှည့်ဖျားတာဖြစ်ပါတယ်။ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ မဟုတ်မှန်တာကို ဟုတ်မှန်သရောင် လုပ်ကြံဖန်တီးပြီးရေး တဲ့သတင်းဖြစ်တယ်။သတင်းလိမ် သတင်းတု၊သတင်းအမှားတွေကိုဖြန့်ချီခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီလိုမမှန်တဲ့ သတင်းများကို သတင်းတု၊သတင်းလိမ် Facke News ဆိုတဲ့နာမည်နဲ့အများသိနေကြပြီဖြစ်ပါတယ်။ကျနော်တို့တိုင်းပြည်မှာဒီလိုသတင်းတွေကြောင့်မို့ အရင်တုန်းကပြောဆိုဝေဖန်ထောက်ပြတာတွေရှိပါတယ်၊ရှိတဲ့အတွက်ကျနော်တို့မြန်မာမှာမသုံးတော့ပါဘူး။

ဒါကိုလန်ကြုတ်သတင်းလို့တချိန်တုန်းကကျနော်တို့ဒီလိုပြောလေ့ရှိပါတယ်။လုပ်ကြံဖန်တီးတဲ့သတင်းတွေလို့ ပြောလေ့ရှိပါတယ်။ လန်ကြုတ်တွေလို့ပြောရင်မဟုတ်မမှန်ပြောတာလိမ်ညာတာလို့အားလုံးသိပါတယ်။ ဒီကနေ့ကျမှလန်ကြုတ်သတင်းသည် Fake News ဆိုတဲ့နာမည်နဲ့ပြန်လည်ပေါ်ပေါက်ထွန်းကား လာတာဖြစ်ပါတယ်။တချိန်တုန်းက ကမ္ဘာရော၊မြန်မာမှာပါရှိတဲ့လန်ကြုတ်သတင်းကနေ Fake News ဖြစ်တယ်။ နောက်တစ်ချက်ကဒီလိုသတင်းအမှားတွေဟာမသမာတဲ့ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ထုတ်လုပ်ဖြန့်ချီတာဖြစ်လို့ ပိုပြီးတော့ အန္တရာယ်ကြီးမားမှာဖြစ်ပါတယ်။

ပြောရရင်မုသားသတင်း၊သတင်းအမှားကိုလက်နက်အဖြစ်အသုံးပြုတာဖြစ်ပါတယ်။လက်နက်အဖြစ်အသုံးပြုပြီးတော့မိမိရဲ့ဆန့်ကျင်ဘက်ကိုတိုက်ခိုက်ဖို့ကြိုးပမ်းတာဖြစ်ပါတယ်။ မုသားသတင်းနဲ့လူ့အဖွဲ့အစည်းကိုနှောင့်ယှက်ဖျက်ဆီးတာဖြစ်ပါတယ်။”လို့ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး
ဒေါက်တာဖေမြင့် ကပြောကြားခဲ့တာပါ။

ဒါ့အပြင် ဒီကနေ့ကမ္ဘာမှာရောနိုင်ငံတကာ အပါအဝင် မြန်မာပြည်မှာပါ မမှန်သတင်းတွေဖြန့်ချီတဲ့ သူတွေအင်မတန်မှပြန့်ပွားလာနေသည့်အတွက် အဲ့ဒီသတင်းအမှားပုံဖျက်တိုက်ခိုက်မှု တွေသည်နိုင်ငံရဲ့တည်ငြိမ်မှုကိုထိပါးစေနိုင်ပြီး အများစုကလုပ်ကြံသတင်းတွေဖြစ်ပါက အများပြည်သူ ကိုယ်တိုင်ကသတင်းမီဒီယာကိုယုံကြည်မှုလျော့နည်းလာမှာဖြစ်တယ်လို့လည်း ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးက ထောက်ပြပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
“ဒါကိုဘယ်လိုကာကွယ်တားဆီးမလဲဆိုတာကိုမီဒီယာသမားတွေသိကြပါတယ်။နည်းလမ်းတွေလည်းရှိပါတယ်၊တချို့တွေလည်းစတင်ဆောင်ရွက်နေပြီဖြစ်ပါတယ်။ဒါကြောင့်သတင်းသမားများသည်သတင်းအမှန်များဖြင့်ပြန်လည်စိစစ်ဖို့လိုပါတယ်။

ရုတ်တရက်ရေးသားဖြန့်ဝေတဲ့သတင်းများကိုမှန်ကန်ဖို့အတွက်ဂရုစိုက်ဆောင်ရွက်ဖို့လိုပါတယ်။ဒါသည်လည်း အမှန်စင်စစ်တော့ သတင်း မီဒီယာသမားရဲ့မူလလုပ်အထဲမှာပါပါတယ်။သတင်းသမားသည် အချက်အလက်မှန်၊မမှန်ပေးတာကို ကိုင်ဆွဲရတာဖြစ်ပြီး ဘယ်သတင်းက ဘယ်လိုမှားတယ်ဆိုတာကိုဖော်ထုတ်ပြီးတော့အများပြည်သူသိအောင်ကိုကြေညာပေးရတဲ့အလုပ်လည်းပါပါတယ်။”လို့ ပြည်ထောင်စု ဝန်ကြီးဒေါက်တာဖေမြင့် က ဆက်လက်ပြောပြခဲ့ပါတယ်။

ဒါကြောင့်လည်း ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ဒီကနေ့ မေ ၃ ရက်မှာကျရောက်တဲ့ ကမ္ဘာ့သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်နေ့ အခမ်းအနားကို “ဒီမိုကရေစီအတွက် မီဒီယာ၊လုပ်ကြံသတင်းခေတ်အတွင်းမှ သတင်းအတတ်ပညာနှင့်ရွေးကောက်ပွဲများ” (Journalism and Elections in Time of Disinformation) ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ကျင်းပပြုလုပ်ရခြင်းဖြစ်တယ်လို့လည်း ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီးက ၎င်း၏ မိန့်ခွန်းမှာထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

ပြေသိမ်း
ရန်ကုန်၊မေ ၃

(  Zawgyi  )

 ျမန္မာ အပါအဝင္ ကမာၻႏွင့္ႏိုင္ငံတကာတြင္မမွန္သတင္းေတြျဖန႔္ခ်ီသူေတြအင္မတန္မွျပန႔္ပြားလာေနၿပီး ဒါကိုဘယ္လို ကာကြယ္တားဆီး မလဲဆိုတာသတင္းမီဒီယာသမားမ်ားသိရွိၿပီးျဖစ္သလို နည္းလမ္းေတြ လည္းရွိကာ တခ်ိဳ႕ေတြလည္းယင္းကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္၍ စတင္ေဆာင္ ႐ြက္ေနၿပီျဖစ္တယ္လို႔ ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာန၊ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေဖျမင့္ ကေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

အဆိုပါေျပာၾကားမႈကို ဒီကေန႔ ေမ ၃ ရက္တြင္ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ရွိ ၿမိဳ႕ေတာ္ခန္းမတြင္က်င္းပတဲ့ “ကမာၻ႔သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေန႔”အခမ္းအနားမွာ ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ေဒါက္တာေဖျမင့္က မိန႔္ခြန္းေျပာၾကားစဥ္ အထက္ပါအတိုင္းထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။“ဒီလိုသတင္း အမွားေတြ ဟာေျပာရရင္မမွန္သတင္းျဖစ္ပါတယ္။ပိုၿပီးေတာ့တိက်ေအာင္ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မမွန္သတင္းေပးျခင္း၊ မမွန္သတင္းျဖန႔္ခ်ီျခင္းျဖစ္ ပါတယ္။ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ဒီျဖန႔္ခ်ီတဲ့သတင္းဟာမွားယြင္းတာမဟုတ္ပါဘူး။

သတင္းလက္ခံရရွိမည့္သူကိုတမင္တကာကိုလိမ္ညာလွည့္ဖ်ားတာျဖစ္ပါတယ္။ ရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ႔ မဟုတ္မွန္တာကို ဟုတ္မွန္သေရာင္ လုပ္ႀကံဖန္တီးၿပီးေရး တဲ့သတင္းျဖစ္တယ္။သတင္းလိမ္ သတင္းတု၊သတင္းအမွားေတြကိုျဖန႔္ခ်ီျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒီလိုမမွန္တဲ့ သတင္းမ်ားကို သတင္းတု၊သတင္းလိမ္ Facke News ဆိုတဲ့နာမည္နဲ႔အမ်ားသိေနၾကၿပီျဖစ္ပါတယ္။က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္မွာဒီလိုသတင္းေတြေၾကာင့္မို႔ အရင္တုန္းကေျပာဆိုေဝဖန္ေထာက္ျပတာေတြရွိပါတယ္၊ရွိတဲ့အတြက္က်ေနာ္တို႔ျမန္မာမွာမသုံးေတာ့ပါဘူး။

ဒါကိုလန္ၾကဳတ္သတင္းလို႔တခ်ိန္တုန္းကက်ေနာ္တို႔ဒီလိုေျပာေလ့ရွိပါတယ္။လုပ္ႀကံဖန္တီးတဲ့သတင္းေတြလို႔ ေျပာေလ့ရွိပါတယ္။ လန္ၾကဳတ္ေတြလို႔ေျပာရင္မဟုတ္မမွန္ေျပာတာလိမ္ညာတာလို႔အားလုံးသိပါတယ္။ ဒီကေန႔က်မွလန္ၾကဳတ္သတင္းသည္ Fake News ဆိုတဲ့နာမည္နဲ႔ျပန္လည္ေပၚေပါက္ထြန္းကား လာတာျဖစ္ပါတယ္။တခ်ိန္တုန္းက ကမာၻေရာ၊ျမန္မာမွာပါရွိတဲ့လန္ၾကဳတ္သတင္းကေန Fake News ျဖစ္တယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ကဒီလိုသတင္းအမွားေတြဟာမသမာတဲ့ရည္႐ြယ္ခ်က္နဲ႔ ထုတ္လုပ္ျဖန႔္ခ်ီတာျဖစ္လို႔ ပိုၿပီးေတာ့ အႏၲရာယ္ႀကီးမားမွာျဖစ္ပါတယ္။

ေျပာရရင္မုသားသတင္း၊သတင္းအမွားကိုလက္နက္အျဖစ္အသုံးျပဳတာျဖစ္ပါတယ္။လက္နက္အျဖစ္အသုံးျပဳၿပီးေတာ့မိမိရဲ႕ဆန႔္က်င္ဘက္ကိုတိုက္ခိုက္ဖို႔ႀကိဳးပမ္းတာျဖစ္ပါတယ္။ မုသားသတင္းနဲ႔လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကိုေႏွာင့္ယွက္ဖ်က္ဆီးတာျဖစ္ပါတယ္။”လို႔ ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး
ေဒါက္တာေဖျမင့္ ကေျပာၾကားခဲ့တာပါ။

ဒါ့အျပင္ ဒီကေန႔ကမာၻမွာေရာႏိုင္ငံတကာ အပါအဝင္ ျမန္မာျပည္မွာပါ မမွန္သတင္းေတြျဖန႔္ခ်ီတဲ့ သူေတြအင္မတန္မွျပန႔္ပြားလာေနသည့္အတြက္ အဲ့ဒီသတင္းအမွားပုံဖ်က္တိုက္ခိုက္မႈ ေတြသည္ႏိုင္ငံရဲ႕တည္ၿငိမ္မႈကိုထိပါးေစႏိုင္ၿပီး အမ်ားစုကလုပ္ႀကံသတင္းေတြျဖစ္ပါက အမ်ားျပည္သူ ကိုယ္တိုင္ကသတင္းမီဒီယာကိုယုံၾကည္မႈေလ်ာ့နည္းလာမွာျဖစ္တယ္လို႔လည္း ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီးက ေထာက္ျပေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
“ဒါကိုဘယ္လိုကာကြယ္တားဆီးမလဲဆိုတာကိုမီဒီယာသမားေတြသိၾကပါတယ္။နည္းလမ္းေတြလည္းရွိပါတယ္၊တခ်ိဳ႕ေတြလည္းစတင္ေဆာင္႐ြက္ေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။ဒါေၾကာင့္သတင္းသမားမ်ားသည္သတင္းအမွန္မ်ားျဖင့္ျပန္လည္စိစစ္ဖို႔လိုပါတယ္။

႐ုတ္တရက္ေရးသားျဖန႔္ေဝတဲ့သတင္းမ်ားကိုမွန္ကန္ဖို႔အတြက္ဂ႐ုစိုက္ေဆာင္႐ြက္ဖို႔လိုပါတယ္။ဒါသည္လည္း အမွန္စင္စစ္ေတာ့ သတင္း မီဒီယာသမားရဲ႕မူလလုပ္အထဲမွာပါပါတယ္။သတင္းသမားသည္ အခ်က္အလက္မွန္၊မမွန္ေပးတာကို ကိုင္ဆြဲရတာျဖစ္ၿပီး ဘယ္သတင္းက ဘယ္လိုမွားတယ္ဆိုတာကိုေဖာ္ထုတ္ၿပီးေတာ့အမ်ားျပည္သူသိေအာင္ကိုေၾကညာေပးရတဲ့အလုပ္လည္းပါပါတယ္။”လို႔ ျပည္ေထာင္စု ဝန္ႀကီးေဒါက္တာေဖျမင့္ က ဆက္လက္ေျပာျပခဲ့ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္လည္း ၂၀၁၉ ခုႏွစ္၊ဒီကေန႔ ေမ ၃ ရက္မွာက်ေရာက္တဲ့ ကမာၻ႔သတင္းလြတ္လပ္ခြင့္ေန႔ အခမ္းအနားကို “ဒီမိုကေရစီအတြက္ မီဒီယာ၊လုပ္ႀကံသတင္းေခတ္အတြင္းမွ သတင္းအတတ္ပညာႏွင့္ေ႐ြးေကာက္ပြဲမ်ား” (Journalism and Elections in Time of Disinformation) ေခါင္းစဥ္ျဖင့္ က်င္းပျပဳလုပ္ရျခင္းျဖစ္တယ္လို႔လည္း ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီးက ၎၏ မိန႔္ခြန္းမွာထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ေျပသိမ္း
ရန္ကုန္၊ေမ ၃