【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 အိမ်ဖြူတော်ထိ လောင်တဲ့မီး

ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲ ကမ္ဘာတစ်လွှားမှာ ဆန္ဒပြပွဲတွေ အရှိန်အဟုန်နဲ့ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။အရှေ့ဘက် ဟောင်ကောင်ကနေ အနောက်ဘက် မက္ကဆီကိုအထိ ဆန္ဒပြပွဲတွေဖြစ်ခဲ့သလို  အမေရိကန်မှာဖြစ်တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲမှာ ဆန္ဒပြသူတွေက အိမ်ဖြူတော်အထိ ကြမ်းခဲ့တဲ့အတွက် သမ္မတကိုယ်တိုင် မြေအောက်ဘန်ကာအထိ ဆင်းရှောင်ရတဲ့အထိဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ဒီဘက်မှာ ကိုဗစ် ၁၉ ကလည်း အရှိန်ကောင်းနေဆဲဖြစ်လို့ ဘရာဇီးမှာ တစ်မိနစ်ကို တစ်ယောက်နှုန်းသေခဲ့တဲ့အထိ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ထုံးစံအတိုင်း အကျိုးစီးပွားတွေပါနေတဲ့ လောခ့်ဒေါင်းဖြေလျှော့မှုတွေနဲ့ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ သတိပေးချက်တွေက ယခုရက်သတ္တပတ်မှာ လုံးထွေးပြီး နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်သူတွေအတွက် စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းနေခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန် - တရုတ် နောက်ဆုံးဖြစ်ရပ်တွေ မြင်ရတော့မလား

ကမ္ဘာ့လူဦးရေအများဆုံး နိုင်ငံကြီးနှစ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ တရုတ်နဲ့ အိန္ဒိယအကြား မေ ၉ ရက်ကဖြစ်ခဲ့တဲ့ နယ်ခြားစောင့်တပ်တွေအကြား အပြန်အလှန်ထိုးကြိတ်ကာ ကျောက်တုံးတွေနဲ့ပစ်ပေါက်မှုအတွင်း တရုတ်တပ်သားများနှင့် အိန္ဒိယတပ်သား အများအပြားထိခိုက်ဒဏ်ရာရခဲ့ပါတယ်။
ဟိမဝန္တာနယ်စပ် ဂယ်ဝမ်မြစ်ဝှမ်းက လာဒက်ဒေသမှာ အိန္ဒိယက လမ်းသစ်များဖောက်လုပ်နေတဲ့ကိစ္စကြောင့် ဖြစ်တာလို့ဆိုပြီး ဒီလိုဖြစ်ခဲ့တဲ့အတွက် နှစ်နိုင်ငံစလုံးက ဒီနယ်စပ်ဇုန်နေရာကို တပ်ဖွဲ့တွေဖြည့်တင်းတာ၊ လက်နက်ကြီးတွေတပ်ဆင်ကြလို့ ပြဿနာပေါင်းစုံကြုံနေတဲ့ ကမ္ဘာအတွက် နောက်ထပ်ပြဿနာတစ်ခုကို ကြုံရတော့မလားဆိုပြီး ဘုရားတနေရပါတယ်။

နျူကလီးယားလက်နက်ပိုင်ဆိုင်ပြီး နယ်စပ်ထိစပ်မှု ကီလိုမီတာ ၃၅၀၀ (၂၁၇၅ မိုင်) ရှိတဲ့ ရှည်လျားတဲ့ နယ်နိမိတ်တစ်လျှောက် မကြာခဏဆိုသလို နယ်စပ်ပြဿနာတွေ တက်လေ့ရှိသလို ၁၉၆၂ ခုနှစ်မှာ စစ်ပွဲပါဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ဒီနောက်ပိုင်းမှာ မကြာခဏဆိုသလို  နယ်စပ်ဒေသတွင် နှစ်ဖက်ထိတွေ့မှုများ ပုံမှန်ဖြစ်ပွားခဲ့ပေမယ့် ၁၉၇၀ နောက်ပိုင်းမှာ ပစ်ခတ်မှုတွေဖြစ်ရတဲ့အထိ မဖြစ်ခဲ့တော့ပါဘူး။ယခုထပ်ဖြစ်ခဲ့ရာမှာတော့ နှစ်ဖက်အကြား အတော်လေးကိုတင်းမာပြီး တပ်တွေနေရာချတဲ့အထိ ဖြစ်လာတဲ့အတွက် ကမ္ဘာအတွက် သတိထားစရာဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

လက်ရှိအနေအထားအရ တရုတ်ဘက်က စစ်အင်အားတည်ဆောက်မှုအရ ကမ္ဘာမှာ အမေရိကန်၊ ရုရှားပြီးရင် တတိယအကောင်းဆုံး အနေအထားမှာရှိပါတယ်။ပြည်တွင်းကနေ လေယာဉ်တင်စစ်သင်္ဘောတောင် ထုတ်လုပ်နိုင်တဲ့အဆင့် ရောက်နေပါပြီ။မကြာခင်က ပြည်တွင်းလုပ် လေယာဉ်တင်သင်္ဘော Shandong မှာ တပ်ဆင်ထားတဲ့ လက်နက်တွေ၊ ကိရိယာတွေကို စမ်းသပ်တာ၊ စမ်းသပ်မောင်းနှင်တာတွေ လုပ်နေတယ်လို့ မေ ၂၉ ရက်က ပြောခဲ့တာရှိပါတယ်။ဒီလေယာဉ်တင်သင်္ဘော Shandong က တရုတ်ရဲ့ ဒုတိယမြောက် လေယာဉ်တင်သင်္ဘောပါ။တရုတ်အတွက် ယခုလိုအချိန်မှာ ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာကပ်ဘေးအပြင် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံနဲ့ဖြစ်ရတဲ့ နယ်စပ်ပြဿနာတွေကြောင့် အကျပ်အတည်းတစ်ခုဖြစ်လာပြီး၊ အမေရိကန်နဲ့ဖြစ်နေတဲ့ ပဋိပက္ခတွေ မပြီးပြတ်သေးတဲ့အချိန်မှာ  ယခုလိုဖြစ်လာတဲ့ နယ်စပ်ပြဿနာကို တရုတ်အနေနဲ့ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းဖို့ကို ဦးတည်ခဲ့တာကိုတွေ့ရပါတယ်။တရုတ်အနေနဲ့ အမေရိကန်နဲ့ တောက်လျှောက်ဖြစ်လာတဲ့ ပြဿနာတွေကို သတိထားကိုင်တွယ်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

ဒီရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ အမေရိကန်ဘက်က ကြေညာတာတစ်ခုရှိခဲ့ပါတယ်။မေ ၂၉ ရက်ကပါ။အဲ့ဒီအချိန်က အိမ်ဖြူတော် နှင်းဆီဥယျာဉ်မှာ အမေရိကန်သမ္မတ ထရမ့် က တရုတ်ပိုင် ဟောင်ကောင်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြောခဲ့တာပါ။ဒီပြောကြားချက်က ဟောင်ကောင်အတွက် အရေးကြီးပါတယ်။ဒါက အမေရိကန်က ဟောင်ကောင်ကိုပေးထားတဲ့ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် အခြားကဏ္ဍတွေမှာ အထူးအခွင့်အရေးပေးထားတာကို ရုပ်သိမ်းပြီး တရုတ်ကိုချမှတ်ထားတဲ့ ကန့်သတ်မှုအတိုင်း ဟောင်ကောင်ကိုကျင့်သုံးမယ် ပြောခဲ့တာပါ။ဒါ့အပြင် ဟောင်ကောင်မှာ အမျိုးသားလုံခြုံရေးဥပဒေတစ်ရပ် ပြဋ္ဌာန်းမည့်ကိစ္စကို မကျေနပ်လို့ အမေရိကန်ရှိ တရုတ်ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူတွေအပေါ် ကန့်သတ်ပိတ်ပင်မှုတွေ လုပ်ဆောင်မယ်လို့လည်း ထုတ်ပြန်ခြမ်းခြောက်ခဲ့ပါတယ်။ကမ္ဘာ့ဘဏ္ဍာရေးဗဟိုချက်ဖြစ်တဲ့ ဟောင်ကောင်အတွက် ဒါဟာ အကြီးမားဆုံးထိခိုက်လာနိုင်ခြေရှိသလို တရုတ်အတွက် ဂုဏ်သိက္ခာပိုင်းထိပါးမှုပါဘဲ။  

ဒီအတွက် တရုတ်ဘက်ကလည်း ငြိမ်မခံပါဘူး။နောက်ရက်တွေဖြစ်တဲ့ ဇွန် ၁ ရက်မှာ တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ကျောင်လီကျန်း က ပြင်းပြင်းထန်ထန်သတိပေးခဲ့ပါတယ်။ဒါက “တရုတ်ရဲ့အကျိုးစီးပွားတွေကို ထိခိုက်စေတဲ့ စကားလုံးတွေ၊ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို တရုတ်ဘက်က ပြန်လည်လက်တုန့်ပြန်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်” လို့ ပြောခဲ့တာပါ။ဒါ့အပြင် အမေရိကန်မှာ ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဖြစ်ပွားနေတဲ့ လူမျိုးရေးအဓိကရုဏ်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဝေဖန်ချက်ပေးကာ အမေရိကန်ကို ပြန်ထိုးနှက်ခဲ့ပါတယ်။လက်ရှိ အမေရိကန်မှာ ဒီလိုဖြစ်နေတာ အမေရိကန်လူမှုအသိုင်းအဝန်းရဲ့ နာတာရှည်ရောဂါ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုပဲဖြစ်တယ်ဆိုပြီး ထိုးနှက်ခဲ့တာပါ။

အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်တို့နဲ့ပတ်သက်ပြီး တရုတ်အနေနဲ့ အရှည်ကိုမျှော်တွေးပြီး ဘာတွေဖြစ်လာနိုင်သလဲဆိုတာ ကြိုတွေးထားပုံရပါတယ်။မကြာမီက ဗြိတိန်ကပါ ဟောင်ကောင်ဒေသခံ ၂ ဒသမ ၇ သန်းကို ဗြိတိန်နိုင်ငံသားပေးဖို့ လျှောက်ထားခွင့်ပြုဖို့ရှိတဲ့အတွက် ဒါဟာ တရုတ်အတွက် အကျပ်ရိုက်စရာဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။အမေရိကန်အနေနဲ့လည်း ကုန်သွယ်ရေးပဋိပက္ခက ကိစ္စတွေက မပြီးသေးပါဘူး။ဒါ့အပြင် ကူးစက်ကပ်ရောဂါဘေးကြောင့်ဖြစ်နေတဲ့ အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်ကြား ပြဿနာမှာ WHO က စရှောင်ထွက်တဲ့အနေနဲ့ အမေရိကန်နဲ့လုပ်ကိုင်ဖို့ ဆန္ဒရှိတယ်လို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့အတွက် တရုတ်အဖို့ ပြဿနာပေါင်းစုံကို တစ်ပြိုင်နက်ကိုင်တွယ်ရမယ့် အခြေအနေရှိနေပါတယ်။

လတ်တလောမှာ ကမ္ဘာ့အရေးအခင်းတွေက စက္ကန့်နဲ့အမျှ ပြောင်းလဲနေတဲ့အတွက် ဒီလိုပြဿနာတွေက ဘာတွေရှေ့ဆက်ဖြစ်လာဦးမလဲဆိုတာ ဆက်လက်စောင့်ကြည့်ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဘယ်အထိကြာရှည်မလဲ

ဒီမေးခွန်းရဲ့ အဖြေကို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတိုင်းက သိချင်နေကြသလို လူတိုင်းကသိချင်နေကြတာပါ။တစ်ကယ်လည်း ဒါက လူတွေအတွက် အရမ်းကိုအရေးတကြီးလိုချင်ကြတဲ့ အဖြေတစ်ခုပါဘဲ။မကြာမီက WHO ထုတ်ပြန်ချက်မှာဆိုရင် ဗိုင်းရပ်စ်ကာကွယ်ရေးအတွက် ခပ်ခွာခွာနေရမယ့် လုပ်ဆောင်ချက်က  ရေရှည်မှာအလုပ်မဖြစ်နိုင်၊ လိုက်နာဆောင်ရွက်ဖို့ ခက်လာနိုင်တဲ့အတွက် မျက်နှာအကာ (Mask) တပ်ဖို့ကိုသာ သတိပေးပြီး ညွှန်ကြားခဲ့တာကိုတွေ့ရပါတယ်။မကြာမီက ဥရောပမှာ ဘောလုံးပွဲတွေ ပရိတ်သတ်မပါဘဲ ပြန်ကျင်းပလာတာတွေ့ရသလို အခြားစီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ပြန်လည်ပတ်ဖို့ အားစိုက်လာကြတာကိုလည်းတွေ့ရပါတယ်။အမေရိကန်နိုင်ငံ နယူးယော့ခ်မြို့ဆိုရင်  မတ်လ ၁၂ ရက်နောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် ဇွန်လ ၃ ရက်က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် သေဆုံးသူမရှိခဲ့တာတွေအထိ တိုးတက်လာတာကို တွေ့ရပါတယ်။ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ထိန်းချုပ်ရေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး အောင်မြင်မှုရခဲ့တဲ့ နယူးဇီလန်ကတော့ နိုင်ငံအား ပုံမှန်အခြေအနေပြန်ရောက်ဖို့ လူမှုဆိုင်ရာ အကွာအဝေးကန့်သတ်ချက်တွေနဲ့ နိုင်ငံအဝင်အထွက် ပိတ်ပင်ထားမှုကို ရုပ်သိမ်းဖို့စီစဉ်နေတဲ့အထိ ဖြစ်လာပါတယ်။

ဒီလိုတိုးတက်မှုတွေကြောင့် ကူးစက်ရောဂါကပ်ဘေးအန္တရာယ်အပေါ် ပေါ့ဆလာကြသလို အာရှဘက်မှာရော ဥရောပမှာ အများစုပုံမှန်အတိုင်း ပြန်လည်သွားလာနေကြတာကို တွေ့လာရပါတယ်။ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် အထိနာခဲ့တဲ့ အီတလီ၊ ဗြိတိန်နဲ့ စပိန်မှာတောင် ထိန်းချုပ်ကန့်သတ်မှုတွေ ဖြေလျှော့သလို တချို့နေရာတွေမှာ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်တွေ ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာဖို့ ယခုလအလယ်မှာ ခွင့်ပြုဖို့ရှိလာတဲ့အထိပါဘဲ။ဒါ့အပြင် ရပ်နားခဲ့တဲ့ဘောလုံးပွဲတွေ ပြန်စဖို့ရှိလာတဲ့အတွက် တချို့ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်တွေကတော့ ရောပါကူးစက်မှု ဒုတိယလှိုင်း အလားအလာအတွက် အလွန်အမင်းတပ်လှန့်နှိုးဆော်နေရပါတယ်။အီတလီမှာတော့ ဖြစ်ပွားတာ လနဲ့ချီရှိလာပြီဖြစ်တဲ့အတွက်  ဗိုင်းရပ်အစွမ်းသတ္တိနည်းလာနေပြီလို့ အီတလီက ဆရာဝန်တွေက မှတ်ချက်ပြုခဲ့သလို မေလတွင် ရောဂါကူးစက်မှုနှင့် သေဆုံးမှုများကျဆင်းလာခဲ့ပြီး အခြားဥရောပနိုင်ငံများလိုပဲ ကန့်သတ်ပိတ်ဆို့မှုများ ဖြေလျှော့ခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမယ့် ဗိုင်းရပ်စ်သဘောသဘာ၀နဲ့ ကာကွယ်ကုသဆေးက ယခုထိမတွေ့သေးတဲ့အတွက် ကျန်းမာရေးနဲ့ စီးပွားရေးပြဿနာမှာ ဘာကိုဦးစားပေးမလဲဆိုတာ  နိုင်ငံတိုင်းအတွက် စဉ်းစားရခက်တဲ့ ပြဿနာဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။တောင်ကိုရီးယားအစိုးရကတော့  ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် စီးပွားရေးတိုးတက်မှု ရပ်ဆိုင်းလုနီးပါးဖြစ်သွားနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ကျန်းမာရေးကပ်ဘေးအပြီး စီးပွားရေးကပ်ဘေးလာနိုင်တာက သေချာနေတဲ့အတွက် ဒီလိုဖြစ်နိုင်ခြေလျှော့ချဖို့ နိုင်ငံတိုင်းက စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ၊ စောစောပြန်စနိုင်ဖို့ ကြိုးစားနေကြတာကိုတွေ့ရပါတယ်။ဇွန် ၁ ရက်မှာ ရုရှားက လူဦးရေ ၁၂ ဒသမ ၇ သန်း နေထိုင်တဲ့ မော်စကိုမြို့တော်မှာချထားတဲ့ တင်းကြပ်တဲ့ လော့ခ်ဒေါင်းချထားမှုကို တစ်စိတ်တစ်ဒေသ ဖြေလျှော့ခဲ့ပါတယ်။မလေးရှားဆိုလဲ ကိုဗစ်ကာလအတွင်း အထိနာခဲ့တဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို ပြန်လည်စတင်နိုင်ဖို့ ဇွန်လ ၁၀ ရက်နေ့စပြီး ခရီးသွားလုပ်ငန်းအပါအဝင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေအားလုံး ပြန်စတင်ဖို့ပြင်ဆင်တာကို တွေ့ရပါတယ်။အင်ဒိုနီးရှားကတော့ ကန့်သတ်ချက်တွေကို ယခုသီတင်းပတ်နှောင်းပိုင်းမှာ စတင်ဖြေလျှော့ဖို့ ပြင်ဆင်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

ဒါပေမယ့် တချို့နိုင်ငံဒေသ နယ်မြေတွေမှာတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုက ကြောက်စရာကောင်းတဲ့အခြေအနေ ဖြစ်နေဆဲပါ။ဘရာဇီးမှာ တစ်မိနစ်ကို လူတစ်ယောက်နှုန်းထက်ကျော်ပြီး ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်သေဆုံးနေလို့ ဘရာဇီးသမ္မတက ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့နေ နုတ်ထွက်မယ်လို့ပြောရတဲ့အထိ ဖြစ်နေသလို ကမ္ဘာ့လူနေထိုင်မှု အသိပ်သည်းဆုံးလို့ သတ်မှတ်ထားတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ့်နိုင်ငံ ကော့ဘဇားရှိ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ တစ်ဦးသေဆုံးပြီး ပိုးကူးခံရသူ ၃၅ ဦးတွေ့ထားလို့   ကော့ဘဇား ဒေသအာဏာပိုင်တွေက ဒေသရှိ အချို့နေရာများကို အနီရောင်ဇုန်အဖြစ် သတ်မှတ်ကြေညာပြီး ကော့ဘဇားအုပ်ချုပ်ရေးနယ်မြေကို လော့ခ်ဒေါင်းချထားရပါတယ်။အိန္ဒိယမှာလည်း ကူးစက်မှုက တက်လာနေဆဲပါ။ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှု လုံး၀ပပျောက်သွားတယ်ဆိုပြီး ပြောလို့ရတဲ့နေရာဒေသက ယခုထိမရှိသေးပါဘူး။ဒီအတွက် ကပ်ဘေးနဲ့ အငတ်ဘေးနှစ်ခုကြား ဘာကိုဦးစားပေးတာမှန်သလဲ၊ ဘာကိုလက်တွေ့ကျကျဖြတ်သန်းသင့်သလဲဆိုတာ နောက်ရက်တွေမှာ ဆက်လက်စောင့်ကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

သမ္မတကို မြေအောက်ဘန်ကာရောက်စေတဲ့ ဆန္ဒပြမှု

အာဖရိကနွယ်ဖွား အမေရိကန်တစ်ဦးကို ရဲကဖမ်းဆီးရာတွင် သေဆုံးသွားသည့်ကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတစ်ဝန်း အပြင်းအထန်ဆန္ဒပြလျက်ရှိရာ မေလ ၂၆ ရက်နေ့ညက သမ္မတအိမ်ဖြူတော်အနီး ဆန္ဒပြမှုတွင် သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် ကို မြေအောက်ဘန်ကာထဲသို့ ပို့ခဲ့ရတဲ့အထိဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
သမ္မတအိမ်ဖြူတော်အနီး ဆန္ဒပြသူများက ကျောက်ခဲများဖြင့် ပစ်ပေါက်ခြင်း၊ အကာအရံများကို ဖြိုချဖျက်ဆီးခဲ့ကြလို့ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် ကို မြေအောက်ဘန်ကာထဲသို့ ပို့ခဲ့ရတာပါ။အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် ကတော့ ခပ်မာမာပါဘဲ။မြေအောက်ဘန်ကာထဲရောက်နေတာ ပုန်းအောင်းခြင်းဆိုတာထက် သွားရောက်စစ်ဆေးနေတာလို့ အမည်တပ်ခဲ့ပြီး “ဒီအချိန် မြေအောက်ဘန်ကာကို သွားပြီးစစ်ဆေးကြည့်ရင် ကောင်းမယ်လို့ပြောလို့ ဆင်းကြည့်လိုက်တာပါ။တစ်ချိန်ချိန်ကျရင် လိုအပ်လာနိုင်တယ်လေ။အဲဒီအခန်းထဲမှာ ခဏလေးပဲနေခဲ့တာပါ။
စစ်ဆေးတယ်ဆိုတာထက်တော့ ပိုတာပေါ့” လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။

ဒါ့အပြင် ဒီလို၀ရုန်းသုန်းကားဖြစ်နေတဲ့အချိန်မှာ ထရမ့်ဘက်က တွစ်တာကနေ တလွဲတွေတောက်လျှောက်လုပ်ခဲ့တာကလည်း ဆန္ဒပြသူတွေရဲ့ဒေါသကို ဆွပေးသလိုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ဇွန် ၁ ရက်မှာ ထရမ့် က ဘုရားကျောင်းထဲမဝင်ဘဲ စိန့်ဂျွန်းဘုရားကျောင်းပြင်ပမှာရပ်ပြီး ကျမ်းစာအုပ်ကိုင်ပြီး ဓာတ်ပုံရိုက်ခဲ့တဲ့အတွက် ခရစ်ယာန်ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တချို့က ဝေဖန်ခဲ့ကြပါတယ်။ဒါပေမယ့် ထရမ့် က သူ့လုပ်ရပ်ကို အများကချီးကျူးခဲ့တယ်ဆိုပြီး ခပ်တည်တည်ပြောခဲ့ပါတယ်။ဒါ့အပြင် အပြင်မှာ သူ့ကိုဆန္ဒပြနေတာကိုလည်း မသိဘူးလို့ပြောခဲ့ပါတယ်။

ထရမ့်အနေနဲ့ လူမည်းအမျိုးသား ဂျော့ချ်ဖလွိုက် သေဆုံးမှုအပေါ် ကိုင်တွယ်ရာမှာ ရီပတ်ဘလီကင်ဖြစ်တဲ့အတွက် လူမည်းတွေအကြိုက် မလုပ်ဆောင်သလို ဆန္ဒပြသူတွေကိုလည်း အလျှော့ပေးတာမရှိတဲ့အတွက် ပြဿနာက ပိုတင်းမာလာခဲ့ပါတယ်။ဇွန် ၁ ရက်မှာဘဲ နိုင်ငံတစ်ဝန်း ဆန္ဒပြအကြမ်းဖက်မှုများ မရပ်တန့်ခဲ့ပါက စစ်အင်အားသုံးပြီး နှိမ်နင်းသွားမယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့တဲ့အတွက် နောက်ရက်ကစပြီး နိုင်ငံတစ်ဝန်း ဆန္ဒပြမှုတွေကျယ်ပြန့်လာသလို လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုအဖြစ် လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာတွေဖြစ်တဲ့ Facebook နဲ့  Snapchat တွေကလည်း ရှုတ်ချခဲ့သလို တခြားကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ ဗြိတန်နဲ့ ဂျာမနီက အမေရိကန်သံရုံးရှေ့ ဆန္ဒပြတာတွေ လုပ်ခဲ့ကြပါတယ်။အင်္ဂလန် ဘရစ္စတိုးမှာဆိုရင် အာဖရိကန်လူမျိုးတွေကို အမေရိကကို ကျွန်အဖြစ်ကုန်သွယ်ရောင်းစားခဲ့တဲ့ ၁၉ ရာစုက ကျွန်ကုန်သည် Edward Colston ရဲ့ ရုပ်တုကို လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြသူတွေက ဖြိုချဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး မြစ်ထဲပစ်ချခဲ့ကြပါတယ်။

အော့တာဝါဆန္ဒပြပွဲတွင် ကနေဒါဝန်ကြီးချုပ် ဂျက်စတင်ထရူးဒိုးလည်း ပူးပေါင်းခဲ့ကာ ဒူးတစ်ဖက်ထောက်ပြီး လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုဆန္ဒပြပွဲများကို ထောက်ခံခဲ့သလို ဝါရှင်တန်ဒီစီမြို့တော်ဝန် Muriel Bowser ၏ ညွှန်ကြားချက်အရဆိုပြီး အိမ်ဖြူတော်သွားရာလမ်းတစ်ခုကို အဝါရောင်စာလုံးတွေနဲ့ ‘Black Lives Matter’ (လူမည်းတွေရဲ့အသက်ဟာ တန်ဖိုးရှိတယ်) စာတန်းကို ရေးခဲ့ကြပါတယ်။ဒါတင်မကပါဘူး။လော့စ်အိန်ဂျလိစ်မြို့ မြို့တော်ဝန် အီရစ် ဂါဆက်တီ ကတော့  လမ်းမပေါ် လူပေါင်းထောင်ချီရောက်လာချိန်မှာ မြို့၏ရဲတပ်ဖွဲ့ဘတ်ဂျက် အသုံးစရိတ်မှ ဒေါ်လာ သန်း ၁၅၀ ကို လျှော့ချဖြတ်တောက်ပြီး လူမည်းအသိုင်းအဝိုင်းများထံ ပေးအပ်သွားမည်ဟု ကြုံးဝါးသွားခဲ့ပါတယ်။တင်နက်ဆီပြည်နယ် နက်ရှ်ဗီလီမြို့မှာတော့ ပြည်နယ်အမျိုးသားအစောင့်တပ်ဖွဲ့ဝင်များက ဒိုင်းအကာတွေချပြီး စုဝေးပွဲတက်ရောက်လာသူများနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့ကြပါတယ်။

ထရမ့်ရဲ့ ဆန္ဒပြသူတွေကို စစ်တပ်သုံးပြီးနှိမ်နှင်းမယ့် အကြံအစည်ကို စစ်တပ်ဘက်က လက်မခံပါဘူး။ထရမ့်လက်ထက် နုတ်ထွက်ခဲ့တဲ့ ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဆိုရင် ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဝေဖန်ခဲ့ပါတယ်။ပြည်သူတွေကို စစ်တပ်သုံးပြီးနှိမ်နှင်းမှာကို လက်မခံခဲ့တာပါ။ထရမ့်အနေနဲ့ မကြာမီကဘဲ တပ်အချို့ကို ပြန်ရုပ်သိမ်းခဲ့ပါတယ်။ရွေးကောက်ပွဲကနီးလာသလို ဒီမိုကရက်တစ်တွေဘက်က ထရမ့်နဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့ လူရွေးပြီးပါပြီ။ဒီအချိန်မှာ ထရမ့်အနေနဲ့ ဥရောပမှာ ဂျာမနီအဓိပတိ မာကယ်လ် က သူ့ကို ဂျီဆဲဗင်းပွဲတက်ဖို့ ငြင်းဆန်မှုတွေရှိလာသလို ကိုဗစ် ၁၉ ကြောင့် သေဆုံးမှုကလည်း အခုထိမရပ်သေးပါဘူး။တရုတ်နဲ့ ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲက မပြီးသေးတဲ့အတွက် ထရမ့်အတွက် ရွေးကောက်ပွဲသာမနိုင်ခဲ့ရင် ယခုပြဿနာတွေက သူ့ကိုပြန်ပတ်လာနိုင်စရာရှိသလို ရီပတ်ဘလီကင်တွေအတွက်လည်း နောက်ထပ်အမည်ဆိုးတစ်ခုတွင်လာစရာ ရှိပါတယ်။ဒီအတွက် ထရမ့် ဘာလုပ်မလဲ၊ ရီပတ်ဘလီကင်တွေကြီးစိုးတဲ့ အမေရိကန်ကွန်ဂရက်က ထရမ့်ဘက်ကို မဲတင်းပြီး ထရမ့်ပေါ်လစီအတိုင်း ဆက်သွားမလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရတော့မှာပါ။

အဆိုပါသတင်းများအပြင်  ဘာကီနာဖာဆိုနိုင်ငံမှာ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အနည်းဆုံး လူ ၃၅ ယောက် သေဆုံးခဲ့ရတဲ့သတင်း၊ အီတလီမှာ ဆန္ဒပြပွဲကနေ အကြမ်းမှုအသွင် ပြောင်းလဲလာတဲ့သတင်း၊ သက်ကြီးပိုင်းဆန္ဒပြသူကို တွန်းလှဲခဲ့တဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်နှစ်ဦးကို အရေးယူခဲ့တဲ့သတင်း၊ အကြမ်းဖက်ဆန္ဒပြမှုကြောင့် အမေရိကန်မှာ လူ ၄၀၀၀ ခန့် ရဲတပ်ဖွဲ့က ဖမ်းဆီးထားတဲ့သတင်း စတဲ့သတင်းတွေကလည်း ယခုရက်အတွင်း သတင်းဖတ်သူတွေကို စိတ်ဝင်စားစေခဲ့တယ်ဆိုတာ တင်ပြရင်း…။

မင်းထက်
ဇွန် - ၈

( Zawgyi )

ယခုရက္သတၱပတ္ထဲ ကမာၻတစ္လႊားမွာ ဆႏၵျပပြဲေတြ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။အေရွ႕ဘက္ ေဟာင္ေကာင္ကေန အေနာက္ဘက္ မကၠဆီကိုအထိ ဆႏၵျပပြဲေတြျဖစ္ခဲ့သလို  အေမရိကန္မွာျဖစ္တဲ့ ဆႏၵျပပြဲမွာ ဆႏၵျပသူေတြက အိမ္ျဖဴေတာ္အထိ ၾကမ္းခဲ့တဲ့အတြက္ သမၼတကိုယ္တိုင္ ေျမေအာက္ဘန္ကာအထိ ဆင္းေရွာင္ရတဲ့အထိျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ဒီဘက္မွာ ကိုဗစ္ ၁၉ ကလည္း အရွိန္ေကာင္းေနဆဲျဖစ္လို႔ ဘရာဇီးမွာ တစ္မိနစ္ကို တစ္ေယာက္ႏႈန္းေသခဲ့တဲ့အထိ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ထုံးစံအတိုင္း အက်ိဳးစီးပြားေတြပါေနတဲ့ ေလာခ့္ေဒါင္းေျဖေလွ်ာ့မႈေတြနဲ႔ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ သတိေပးခ်က္ေတြက ယခုရက္သတၱပတ္မွာ လုံးေထြးၿပီး ႏိုင္ငံတကာသတင္း သုံးသပ္သူေတြအတြက္ စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းေနခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္ - တ႐ုတ္ ေနာက္ဆုံးျဖစ္ရပ္ေတြ ျမင္ရေတာ့မလား

ကမာၻ႔လူဦးေရအမ်ားဆုံး ႏိုင္ငံႀကီးႏွစ္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္နဲ႔ အိႏၵိယအၾကား ေမ ၉ ရက္ကျဖစ္ခဲ့တဲ့ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ေတြအၾကား အျပန္အလွန္ထိုးႀကိတ္ကာ ေက်ာက္တုံးေတြနဲ႔ပစ္ေပါက္မႈအတြင္း တ႐ုတ္တပ္သားမ်ားႏွင့္ အိႏၵိယတပ္သား အမ်ားအျပားထိခိုက္ဒဏ္ရာရခဲ့ပါတယ္။
ဟိမဝႏၲာနယ္စပ္ ဂယ္ဝမ္ျမစ္ဝွမ္းက လာဒက္ေဒသမွာ အိႏၵိယက လမ္းသစ္မ်ားေဖာက္လုပ္ေနတဲ့ကိစၥေၾကာင့္ ျဖစ္တာလို႔ဆိုၿပီး ဒီလိုျဖစ္ခဲ့တဲ့အတြက္ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလုံးက ဒီနယ္စပ္ဇုန္ေနရာကို တပ္ဖြဲ႕ေတြျဖည့္တင္းတာ၊ လက္နက္ႀကီးေတြတပ္ဆင္ၾကလို႔ ျပႆနာေပါင္းစုံႀကဳံေနတဲ့ ကမာၻအတြက္ ေနာက္ထပ္ျပႆနာတစ္ခုကို ႀကဳံရေတာ့မလားဆိုၿပီး ဘုရားတေနရပါတယ္။

န်ဴကလီးယားလက္နက္ပိုင္ဆိုင္ၿပီး နယ္စပ္ထိစပ္မႈ ကီလိုမီတာ ၃၅၀၀ (၂၁၇၅ မိုင္) ရွိတဲ့ ရွည္လ်ားတဲ့ နယ္နိမိတ္တစ္ေလွ်ာက္ မၾကာခဏဆိုသလို နယ္စပ္ျပႆနာေတြ တက္ေလ့ရွိသလို ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွာ စစ္ပြဲပါျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ဒီေနာက္ပိုင္းမွာ မၾကာခဏဆိုသလို  နယ္စပ္ေဒသတြင္ ႏွစ္ဖက္ထိေတြ႕မႈမ်ား ပုံမွန္ျဖစ္ပြားခဲ့ေပမယ့္ ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပစ္ခတ္မႈေတြျဖစ္ရတဲ့အထိ မျဖစ္ခဲ့ေတာ့ပါဘူး။ယခုထပ္ျဖစ္ခဲ့ရာမွာေတာ့ ႏွစ္ဖက္အၾကား အေတာ္ေလးကိုတင္းမာၿပီး တပ္ေတြေနရာခ်တဲ့အထိ ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ ကမာၻအတြက္ သတိထားစရာျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

လက္ရွိအေနအထားအရ တ႐ုတ္ဘက္က စစ္အင္အားတည္ေဆာက္မႈအရ ကမာၻမွာ အေမရိကန္၊ ႐ုရွားၿပီးရင္ တတိယအေကာင္းဆုံး အေနအထားမွာရွိပါတယ္။ျပည္တြင္းကေန ေလယာဥ္တင္စစ္သေဘၤာေတာင္ ထုတ္လုပ္ႏိုင္တဲ့အဆင့္ ေရာက္ေနပါၿပီ။မၾကာခင္က ျပည္တြင္းလုပ္ ေလယာဥ္တင္သေဘၤာ Shandong မွာ တပ္ဆင္ထားတဲ့ လက္နက္ေတြ၊ ကိရိယာေတြကို စမ္းသပ္တာ၊ စမ္းသပ္ေမာင္းႏွင္တာေတြ လုပ္ေနတယ္လို႔ ေမ ၂၉ ရက္က ေျပာခဲ့တာရွိပါတယ္။ဒီေလယာဥ္တင္သေဘၤာ Shandong က တ႐ုတ္ရဲ႕ ဒုတိယေျမာက္ ေလယာဥ္တင္သေဘၤာပါ။တ႐ုတ္အတြက္ ယခုလိုအခ်ိန္မွာ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာကပ္ေဘးအျပင္ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံနဲ႔ျဖစ္ရတဲ့ နယ္စပ္ျပႆနာေတြေၾကာင့္ အက်ပ္အတည္းတစ္ခုျဖစ္လာၿပီး၊ အေမရိကန္နဲ႔ျဖစ္ေနတဲ့ ပဋိပကၡေတြ မၿပီးျပတ္ေသးတဲ့အခ်ိန္မွာ  ယခုလိုျဖစ္လာတဲ့ နယ္စပ္ျပႆနာကို တ႐ုတ္အေနနဲ႔ ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းဖို႔ကို ဦးတည္ခဲ့တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။တ႐ုတ္အေနနဲ႔ အေမရိကန္နဲ႔ ေတာက္ေလွ်ာက္ျဖစ္လာတဲ့ ျပႆနာေတြကို သတိထားကိုင္တြယ္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

ဒီရက္သတၱပတ္ထဲမွာ အေမရိကန္ဘက္က ေၾကညာတာတစ္ခုရွိခဲ့ပါတယ္။ေမ ၂၉ ရက္ကပါ။အဲ့ဒီအခ်ိန္က အိမ္ျဖဴေတာ္ ႏွင္းဆီဥယ်ာဥ္မွာ အေမရိကန္သမၼတ ထရမ့္ က တ႐ုတ္ပိုင္ ေဟာင္ေကာင္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေျပာခဲ့တာပါ။ဒီေျပာၾကားခ်က္က ေဟာင္ေကာင္အတြက္ အေရးႀကီးပါတယ္။ဒါက အေမရိကန္က ေဟာင္ေကာင္ကိုေပးထားတဲ့ ကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ အျခားက႑ေတြမွာ အထူးအခြင့္အေရးေပးထားတာကို ႐ုပ္သိမ္းၿပီး တ႐ုတ္ကိုခ်မွတ္ထားတဲ့ ကန႔္သတ္မႈအတိုင္း ေဟာင္ေကာင္ကိုက်င့္သုံးမယ္ ေျပာခဲ့တာပါ။ဒါ့အျပင္ ေဟာင္ေကာင္မွာ အမ်ိဳးသားလုံၿခဳံေရးဥပေဒတစ္ရပ္ ျပ႒ာန္းမည့္ကိစၥကို မေက်နပ္လို႔ အေမရိကန္ရွိ တ႐ုတ္ေက်ာင္းသား၊ ေက်ာင္းသူေတြအေပၚ ကန႔္သတ္ပိတ္ပင္မႈေတြ လုပ္ေဆာင္မယ္လို႔လည္း ထုတ္ျပန္ျခမ္းေျခာက္ခဲ့ပါတယ္။ကမာၻ႔ဘ႑ာေရးဗဟိုခ်က္ျဖစ္တဲ့ ေဟာင္ေကာင္အတြက္ ဒါဟာ အႀကီးမားဆုံးထိခိုက္လာႏိုင္ေျခရွိသလို တ႐ုတ္အတြက္ ဂုဏ္သိကၡာပိုင္းထိပါးမႈပါဘဲ။  

ဒီအတြက္ တ႐ုတ္ဘက္ကလည္း ၿငိမ္မခံပါဘူး။ေနာက္ရက္ေတြျဖစ္တဲ့ ဇြန္ ၁ ရက္မွာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာန ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူ ေက်ာင္လီက်န္း က ျပင္းျပင္းထန္ထန္သတိေပးခဲ့ပါတယ္။ဒါက “တ႐ုတ္ရဲ႕အက်ိဳးစီးပြားေတြကို ထိခိုက္ေစတဲ့ စကားလုံးေတြ၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို တ႐ုတ္ဘက္က ျပန္လည္လက္တုန႔္ျပန္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္” လို႔ ေျပာခဲ့တာပါ။ဒါ့အျပင္ အေမရိကန္မွာ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ျဖစ္ပြားေနတဲ့ လူမ်ိဳးေရးအဓိက႐ုဏ္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေဝဖန္ခ်က္ေပးကာ အေမရိကန္ကို ျပန္ထိုးႏွက္ခဲ့ပါတယ္။လက္ရွိ အေမရိကန္မွာ ဒီလိုျဖစ္ေနတာ အေမရိကန္လူမႈအသိုင္းအဝန္းရဲ႕ နာတာရွည္ေရာဂါ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားမႈပဲျဖစ္တယ္ဆိုၿပီး ထိုးႏွက္ခဲ့တာပါ။

အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္တို႔နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္အေနနဲ႔ အရွည္ကိုေမွ်ာ္ေတြးၿပီး ဘာေတြျဖစ္လာႏိုင္သလဲဆိုတာ ႀကိဳေတြးထားပုံရပါတယ္။မၾကာမီက ၿဗိတိန္ကပါ ေဟာင္ေကာင္ေဒသခံ ၂ ဒသမ ၇ သန္းကို ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံသားေပးဖို႔ ေလွ်ာက္ထားခြင့္ျပဳဖို႔ရွိတဲ့အတြက္ ဒါဟာ တ႐ုတ္အတြက္ အက်ပ္႐ိုက္စရာျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။အေမရိကန္အေနနဲ႔လည္း ကုန္သြယ္ေရးပဋိပကၡက ကိစၥေတြက မၿပီးေသးပါဘူး။ဒါ့အျပင္ ကူးစက္ကပ္ေရာဂါေဘးေၾကာင့္ျဖစ္ေနတဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္ၾကား ျပႆနာမွာ WHO က စေရွာင္ထြက္တဲ့အေနနဲ႔ အေမရိကန္နဲ႔လုပ္ကိုင္ဖို႔ ဆႏၵရွိတယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့အတြက္ တ႐ုတ္အဖို႔ ျပႆနာေပါင္းစုံကို တစ္ၿပိဳင္နက္ကိုင္တြယ္ရမယ့္ အေျခအေနရွိေနပါတယ္။

လတ္တေလာမွာ ကမာၻ႔အေရးအခင္းေတြက စကၠန႔္နဲ႔အမွ် ေျပာင္းလဲေနတဲ့အတြက္ ဒီလိုျပႆနာေတြက ဘာေတြေရွ႕ဆက္ျဖစ္လာဦးမလဲဆိုတာ ဆက္လက္ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ဘယ္အထိၾကာရွည္မလဲ

ဒီေမးခြန္းရဲ႕ အေျဖကို ကမာၻ႔ႏိုင္ငံတိုင္းက သိခ်င္ေနၾကသလို လူတိုင္းကသိခ်င္ေနၾကတာပါ။တစ္ကယ္လည္း ဒါက လူေတြအတြက္ အရမ္းကိုအေရးတႀကီးလိုခ်င္ၾကတဲ့ အေျဖတစ္ခုပါဘဲ။မၾကာမီက WHO ထုတ္ျပန္ခ်က္မွာဆိုရင္ ဗိုင္းရပ္စ္ကာကြယ္ေရးအတြက္ ခပ္ခြာခြာေနရမယ့္ လုပ္ေဆာင္ခ်က္က  ေရရွည္မွာအလုပ္မျဖစ္ႏိုင္၊ လိုက္နာေဆာင္႐ြက္ဖို႔ ခက္လာႏိုင္တဲ့အတြက္ မ်က္ႏွာအကာ (Mask) တပ္ဖို႔ကိုသာ သတိေပးၿပီး ၫႊန္ၾကားခဲ့တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။မၾကာမီက ဥေရာပမွာ ေဘာလုံးပြဲေတြ ပရိတ္သတ္မပါဘဲ ျပန္က်င္းပလာတာေတြ႕ရသလို အျခားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ ျပန္လည္ပတ္ဖို႔ အားစိုက္လာၾကတာကိုလည္းေတြ႕ရပါတယ္။အေမရိကန္ႏိုင္ငံ နယူးေယာ့ခ္ၿမိဳ႕ဆိုရင္  မတ္လ ၁၂ ရက္ေနာက္ပိုင္း ပထမဆုံးအႀကိမ္အျဖစ္ ဇြန္လ ၃ ရက္က ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ေသဆုံးသူမရွိခဲ့တာေတြအထိ တိုးတက္လာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ေအာင္ျမင္မႈရခဲ့တဲ့ နယူးဇီလန္ကေတာ့ ႏိုင္ငံအား ပုံမွန္အေျခအေနျပန္ေရာက္ဖို႔ လူမႈဆိုင္ရာ အကြာအေဝးကန႔္သတ္ခ်က္ေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံအဝင္အထြက္ ပိတ္ပင္ထားမႈကို ႐ုပ္သိမ္းဖို႔စီစဥ္ေနတဲ့အထိ ျဖစ္လာပါတယ္။

ဒီလိုတိုးတက္မႈေတြေၾကာင့္ ကူးစက္ေရာဂါကပ္ေဘးအႏၲရာယ္အေပၚ ေပါ့ဆလာၾကသလို အာရွဘက္မွာေရာ ဥေရာပမွာ အမ်ားစုပုံမွန္အတိုင္း ျပန္လည္သြားလာေနၾကတာကို ေတြ႕လာရပါတယ္။ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ အထိနာခဲ့တဲ့ အီတလီ၊ ၿဗိတိန္နဲ႔ စပိန္မွာေတာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ကန႔္သတ္မႈေတြ ေျဖေလွ်ာ့သလို တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ကမာၻလွည့္ခရီးသည္ေတြ ျပန္လည္ဝင္ေရာက္လာဖို႔ ယခုလအလယ္မွာ ခြင့္ျပဳဖို႔ရွိလာတဲ့အထိပါဘဲ။ဒါ့အျပင္ ရပ္နားခဲ့တဲ့ေဘာလုံးပြဲေတြ ျပန္စဖို႔ရွိလာတဲ့အတြက္ တခ်ိဳ႕ကြၽမ္းက်င္ပညာရွင္ေတြကေတာ့ ေရာပါကူးစက္မႈ ဒုတိယလႈိင္း အလားအလာအတြက္ အလြန္အမင္းတပ္လွန႔္ႏႈိးေဆာ္ေနရပါတယ္။အီတလီမွာေတာ့ ျဖစ္ပြားတာ လနဲ႔ခ်ီရွိလာၿပီျဖစ္တဲ့အတြက္  ဗိုင္းရပ္အစြမ္းသတၱိနည္းလာေနၿပီလို႔ အီတလီက ဆရာဝန္ေတြက မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့သလို ေမလတြင္ ေရာဂါကူးစက္မႈႏွင့္ ေသဆုံးမႈမ်ားက်ဆင္းလာခဲ့ၿပီး အျခားဥေရာပႏိုင္ငံမ်ားလိုပဲ ကန႔္သတ္ပိတ္ဆို႔မႈမ်ား ေျဖေလွ်ာ့ခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ဗိုင္းရပ္စ္သေဘာသဘာ၀နဲ႔ ကာကြယ္ကုသေဆးက ယခုထိမေတြ႕ေသးတဲ့အတြက္ က်န္းမာေရးနဲ႔ စီးပြားေရးျပႆနာမွာ ဘာကိုဦးစားေပးမလဲဆိုတာ  ႏိုင္ငံတိုင္းအတြက္ စဥ္းစားရခက္တဲ့ ျပႆနာျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ေတာင္ကိုရီးယားအစိုးရကေတာ့  ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈ ရပ္ဆိုင္းလုနီးပါးျဖစ္သြားႏိုင္တယ္လို႔ ခန႔္မွန္းထားပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ က်န္းမာေရးကပ္ေဘးအၿပီး စီးပြားေရးကပ္ေဘးလာႏိုင္တာက ေသခ်ာေနတဲ့အတြက္ ဒီလိုျဖစ္ႏိုင္ေျခေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ ႏိုင္ငံတိုင္းက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ၊ ေစာေစာျပန္စႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ဇြန္ ၁ ရက္မွာ ႐ုရွားက လူဦးေရ ၁၂ ဒသမ ၇ သန္း ေနထိုင္တဲ့ ေမာ္စကိုၿမိဳ႕ေတာ္မွာခ်ထားတဲ့ တင္းၾကပ္တဲ့ ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်ထားမႈကို တစ္စိတ္တစ္ေဒသ ေျဖေလွ်ာ့ခဲ့ပါတယ္။မေလးရွားဆိုလဲ ကိုဗစ္ကာလအတြင္း အထိနာခဲ့တဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ျပန္လည္စတင္ႏိုင္ဖို႔ ဇြန္လ ၁၀ ရက္ေန႔စၿပီး ခရီးသြားလုပ္ငန္းအပါအဝင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြအားလုံး ျပန္စတင္ဖို႔ျပင္ဆင္တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။အင္ဒိုနီးရွားကေတာ့ ကန႔္သတ္ခ်က္ေတြကို ယခုသီတင္းပတ္ေႏွာင္းပိုင္းမွာ စတင္ေျဖေလွ်ာ့ဖို႔ ျပင္ဆင္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေဒသ နယ္ေျမေတြမွာေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈက ေၾကာက္စရာေကာင္းတဲ့အေျခအေန ျဖစ္ေနဆဲပါ။ဘရာဇီးမွာ တစ္မိနစ္ကို လူတစ္ေယာက္ႏႈန္းထက္ေက်ာ္ၿပီး ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ေသဆုံးေနလို႔ ဘရာဇီးသမၼတက ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ေန ႏုတ္ထြက္မယ္လို႔ေျပာရတဲ့အထိ ျဖစ္ေနသလို ကမာၻ႔လူေနထိုင္မႈ အသိပ္သည္းဆုံးလို႔ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ႕္ႏိုင္ငံ ေကာ့ဘဇားရွိ ကမာၻ႔အႀကီးဆုံး ဒုကၡသည္စခန္းမွာ တစ္ဦးေသဆုံးၿပီး ပိုးကူးခံရသူ ၃၅ ဦးေတြ႕ထားလို႔   ေကာ့ဘဇား ေဒသအာဏာပိုင္ေတြက ေဒသရွိ အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားကို အနီေရာင္ဇုန္အျဖစ္ သတ္မွတ္ေၾကညာၿပီး ေကာ့ဘဇားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးနယ္ေျမကို ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်ထားရပါတယ္။အိႏၵိယမွာလည္း ကူးစက္မႈက တက္လာေနဆဲပါ။ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈ လုံး၀ပေပ်ာက္သြားတယ္ဆိုၿပီး ေျပာလို႔ရတဲ့ေနရာေဒသက ယခုထိမရွိေသးပါဘူး။ဒီအတြက္ ကပ္ေဘးနဲ႔ အငတ္ေဘးႏွစ္ခုၾကား ဘာကိုဦးစားေပးတာမွန္သလဲ၊ ဘာကိုလက္ေတြ႕က်က်ျဖတ္သန္းသင့္သလဲဆိုတာ ေနာက္ရက္ေတြမွာ ဆက္လက္ေစာင့္ၾကည့္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

သမၼတကို ေျမေအာက္ဘန္ကာေရာက္ေစတဲ့ ဆႏၵျပမႈ

အာဖရိကႏြယ္ဖြား အေမရိကန္တစ္ဦးကို ရဲကဖမ္းဆီးရာတြင္ ေသဆုံးသြားသည့္ကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ႏိုင္ငံတစ္ဝန္း အျပင္းအထန္ဆႏၵျပလ်က္ရွိရာ ေမလ ၂၆ ရက္ေန႔ညက သမၼတအိမ္ျဖဴေတာ္အနီး ဆႏၵျပမႈတြင္ သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ ကို ေျမေအာက္ဘန္ကာထဲသို႔ ပို႔ခဲ့ရတဲ့အထိျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
သမၼတအိမ္ျဖဴေတာ္အနီး ဆႏၵျပသူမ်ားက ေက်ာက္ခဲမ်ားျဖင့္ ပစ္ေပါက္ျခင္း၊ အကာအရံမ်ားကို ၿဖိဳခ်ဖ်က္ဆီးခဲ့ၾကလို႔ အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ ကို ေျမေအာက္ဘန္ကာထဲသို႔ ပို႔ခဲ့ရတာပါ။အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ ကေတာ့ ခပ္မာမာပါဘဲ။ေျမေအာက္ဘန္ကာထဲေရာက္ေနတာ ပုန္းေအာင္းျခင္းဆိုတာထက္ သြားေရာက္စစ္ေဆးေနတာလို႔ အမည္တပ္ခဲ့ၿပီး “ဒီအခ်ိန္ ေျမေအာက္ဘန္ကာကို သြားၿပီးစစ္ေဆးၾကည့္ရင္ ေကာင္းမယ္လို႔ေျပာလို႔ ဆင္းၾကည့္လိုက္တာပါ။တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္က်ရင္ လိုအပ္လာႏိုင္တယ္ေလ။အဲဒီအခန္းထဲမွာ ခဏေလးပဲေနခဲ့တာပါ။
စစ္ေဆးတယ္ဆိုတာထက္ေတာ့ ပိုတာေပါ့” လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ဒီလို၀႐ုန္းသုန္းကားျဖစ္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ထရမ့္ဘက္က တြစ္တာကေန တလြဲေတြေတာက္ေလွ်ာက္လုပ္ခဲ့တာကလည္း ဆႏၵျပသူေတြရဲ႕ေဒါသကို ဆြေပးသလိုျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ဇြန္ ၁ ရက္မွာ ထရမ့္ က ဘုရားေက်ာင္းထဲမဝင္ဘဲ စိန႔္ဂြၽန္းဘုရားေက်ာင္းျပင္ပမွာရပ္ၿပီး က်မ္းစာအုပ္ကိုင္ၿပီး ဓာတ္ပုံ႐ိုက္ခဲ့တဲ့အတြက္ ခရစ္ယာန္ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္တခ်ိဳ႕က ေဝဖန္ခဲ့ၾကပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ထရမ့္ က သူ႔လုပ္ရပ္ကို အမ်ားကခ်ီးက်ဴးခဲ့တယ္ဆိုၿပီး ခပ္တည္တည္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ အျပင္မွာ သူ႔ကိုဆႏၵျပေနတာကိုလည္း မသိဘူးလို႔ေျပာခဲ့ပါတယ္။

ထရမ့္အေနနဲ႔ လူမည္းအမ်ိဳးသား ေဂ်ာ့ခ်္ဖလြိဳက္ ေသဆုံးမႈအေပၚ ကိုင္တြယ္ရာမွာ ရီပတ္ဘလီကင္ျဖစ္တဲ့အတြက္ လူမည္းေတြအႀကိဳက္ မလုပ္ေဆာင္သလို ဆႏၵျပသူေတြကိုလည္း အေလွ်ာ့ေပးတာမရွိတဲ့အတြက္ ျပႆနာက ပိုတင္းမာလာခဲ့ပါတယ္။ဇြန္ ၁ ရက္မွာဘဲ ႏိုင္ငံတစ္ဝန္း ဆႏၵျပအၾကမ္းဖက္မႈမ်ား မရပ္တန႔္ခဲ့ပါက စစ္အင္အားသုံးၿပီး ႏွိမ္နင္းသြားမယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တဲ့အတြက္ ေနာက္ရက္ကစၿပီး ႏိုင္ငံတစ္ဝန္း ဆႏၵျပမႈေတြက်ယ္ျပန႔္လာသလို လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားမႈအျဖစ္ လူမႈကြန္ရက္မီဒီယာေတြျဖစ္တဲ့ Facebook နဲ႔  Snapchat ေတြကလည္း ရႈတ္ခ်ခဲ့သလို တျခားကမာၻ႔ႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ ၿဗိတန္နဲ႔ ဂ်ာမနီက အေမရိကန္သံ႐ုံးေရွ႕ ဆႏၵျပတာေတြ လုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။အဂၤလန္ ဘရစၥတိုးမွာဆိုရင္ အာဖရိကန္လူမ်ိဳးေတြကို အေမရိကကို ကြၽန္အျဖစ္ကုန္သြယ္ေရာင္းစားခဲ့တဲ့ ၁၉ ရာစုက ကြၽန္ကုန္သည္ Edward Colston ရဲ႕ ႐ုပ္တုကို လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားမႈဆန႔္က်င္ေရး ဆႏၵျပသူေတြက ၿဖိဳခ်ဖ်က္ဆီးခဲ့ၿပီး ျမစ္ထဲပစ္ခ်ခဲ့ၾကပါတယ္။

ေအာ့တာဝါဆႏၵျပပြဲတြင္ ကေနဒါဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဂ်က္စတင္ထ႐ူးဒိုးလည္း ပူးေပါင္းခဲ့ကာ ဒူးတစ္ဖက္ေထာက္ၿပီး လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားမႈဆႏၵျပပြဲမ်ားကို ေထာက္ခံခဲ့သလို ဝါရွင္တန္ဒီစီၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ Muriel Bowser ၏ ၫႊန္ၾကားခ်က္အရဆိုၿပီး အိမ္ျဖဴေတာ္သြားရာလမ္းတစ္ခုကို အဝါေရာင္စာလုံးေတြနဲ႔ ‘Black Lives Matter’ (လူမည္းေတြရဲ႕အသက္ဟာ တန္ဖိုးရွိတယ္) စာတန္းကို ေရးခဲ့ၾကပါတယ္။ဒါတင္မကပါဘူး။ေလာ့စ္အိန္ဂ်လိစ္ၿမိဳ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ အီရစ္ ဂါဆက္တီ ကေတာ့  လမ္းမေပၚ လူေပါင္းေထာင္ခ်ီေရာက္လာခ်ိန္မွာ ၿမိဳ႕၏ရဲတပ္ဖြဲ႕ဘတ္ဂ်က္ အသုံးစရိတ္မွ ေဒၚလာ သန္း ၁၅၀ ကို ေလွ်ာ့ခ်ျဖတ္ေတာက္ၿပီး လူမည္းအသိုင္းအဝိုင္းမ်ားထံ ေပးအပ္သြားမည္ဟု ႀကဳံးဝါးသြားခဲ့ပါတယ္။တင္နက္ဆီျပည္နယ္ နက္ရွ္ဗီလီၿမိဳ႕မွာေတာ့ ျပည္နယ္အမ်ိဳးသားအေစာင့္တပ္ဖြဲ႕ဝင္မ်ားက ဒိုင္းအကာေတြခ်ၿပီး စုေဝးပြဲတက္ေရာက္လာသူမ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းခဲ့ၾကပါတယ္။

ထရမ့္ရဲ႕ ဆႏၵျပသူေတြကို စစ္တပ္သုံးၿပီးႏွိမ္ႏွင္းမယ့္ အႀကံအစည္ကို စစ္တပ္ဘက္က လက္မခံပါဘူး။ထရမ့္လက္ထက္ ႏုတ္ထြက္ခဲ့တဲ့ ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးဆိုရင္ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ေဝဖန္ခဲ့ပါတယ္။ျပည္သူေတြကို စစ္တပ္သုံးၿပီးႏွိမ္ႏွင္းမွာကို လက္မခံခဲ့တာပါ။ထရမ့္အေနနဲ႔ မၾကာမီကဘဲ တပ္အခ်ိဳ႕ကို ျပန္႐ုပ္သိမ္းခဲ့ပါတယ္။ေ႐ြးေကာက္ပြဲကနီးလာသလို ဒီမိုကရက္တစ္ေတြဘက္က ထရမ့္နဲ႔ ယွဥ္ၿပိဳင္ဖို႔ လူေ႐ြးၿပီးပါၿပီ။ဒီအခ်ိန္မွာ ထရမ့္အေနနဲ႔ ဥေရာပမွာ ဂ်ာမနီအဓိပတိ မာကယ္လ္ က သူ႔ကို ဂ်ီဆဲဗင္းပြဲတက္ဖို႔ ျငင္းဆန္မႈေတြရွိလာသလို ကိုဗစ္ ၁၉ ေၾကာင့္ ေသဆုံးမႈကလည္း အခုထိမရပ္ေသးပါဘူး။တ႐ုတ္နဲ႔ ကုန္သြယ္ေရးစစ္ပြဲက မၿပီးေသးတဲ့အတြက္ ထရမ့္အတြက္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲသာမႏိုင္ခဲ့ရင္ ယခုျပႆနာေတြက သူ႔ကိုျပန္ပတ္လာႏိုင္စရာရွိသလို ရီပတ္ဘလီကင္ေတြအတြက္လည္း ေနာက္ထပ္အမည္ဆိုးတစ္ခုတြင္လာစရာ ရွိပါတယ္။ဒီအတြက္ ထရမ့္ ဘာလုပ္မလဲ၊ ရီပတ္ဘလီကင္ေတြႀကီးစိုးတဲ့ အေမရိကန္ကြန္ဂရက္က ထရမ့္ဘက္ကို မဲတင္းၿပီး ထရမ့္ေပၚလစီအတိုင္း ဆက္သြားမလားဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မွာပါ။

အဆိုပါသတင္းမ်ားအျပင္  ဘာကီနာဖာဆိုႏိုင္ငံမွာ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕ တိုက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ အနည္းဆုံး လူ ၃၅ ေယာက္ ေသဆုံးခဲ့ရတဲ့သတင္း၊ အီတလီမွာ ဆႏၵျပပြဲကေန အၾကမ္းမႈအသြင္ ေျပာင္းလဲလာတဲ့သတင္း၊ သက္ႀကီးပိုင္းဆႏၵျပသူကို တြန္းလွဲခဲ့တဲ့ ရဲတပ္ဖြဲ႕ဝင္ႏွစ္ဦးကို အေရးယူခဲ့တဲ့သတင္း၊ အၾကမ္းဖက္ဆႏၵျပမႈေၾကာင့္ အေမရိကန္မွာ လူ ၄၀၀၀ ခန႔္ ရဲတပ္ဖြဲ႕က ဖမ္းဆီးထားတဲ့သတင္း စတဲ့သတင္းေတြကလည္း ယခုရက္အတြင္း သတင္းဖတ္သူေတြကို စိတ္ဝင္စားေစခဲ့တယ္ဆိုတာ တင္ျပရင္း…။

မင္းထက္
ဇြန္ - ၈