【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 လောခ့်ဒေါင်းနဲ့ လမ်းပေါ်တက်လာတဲ့ ကျပ်တည်းမှုတွေ

ယခုရက်သတ္တပတ်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတကာသတင်းတွေမှာ အများစုစိတ်ဝင်စားစရာဖြစ်ခဲ့တဲ့ သတင်းတွေရှိခဲ့ပါတယ်။အမေရိကန်သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲသတင်းတွေ၊ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဆိုင်ရာ သတင်းတွေ၊ ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ဆက်နွယ်ပြီး တကျော့ပြန်လော့ခ်ဒေါင်းချလို့ ကျပ်တည်းမှုတွေဖြစ်လာတဲ့အတွက် ဆန္ဒပြမှုတွေ နိုင်ငံအချို့မှာဖြစ်တဲ့ သတင်းတွေက ယခုရက်သတ္တပတ်ရဲ့ ထိပ်တန်းသတင်းတွေဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီအပတ်ထဲ တခြားဖြစ်ခဲ့တာတွေလည်းရှိခဲ့ပါတယ်။နိုင်ဂျီးရီးယားမှာ ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြနေတဲ့ လူအုပ်ကို လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေက ပစ်ခတ်ခဲ့လို့ အများအပြားသေဆုံးခဲ့တဲ့သတင်း၊ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံတောင်ပိုင်း ကရာချီ ဆိပ်ကမ်းမြို့ရှိ လေးထပ်အဆောက်အအုံမှာ ပေါက်ကွဲလို့ သုံးဦးသေဆုံးပြီး ၁၅ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဗီယက်နမ် အလယ်ပိုင်းမှာ ရေလွှမ်းမိုးမှုဖြစ်လို့ လူ ၁၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့တဲ့သတင်း၊ အလက်စကာတောင်ပိုင်းမှာ  ပြင်းအား ၇ ဒသမ ၅ အဆင့်ရှိသည့် ငလျင်တစ်ခုလှုပ်ခတ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ အဇာဘိုင်ဂျန်နဲ့ အာမေးနီးယားနိုင်ငံအကြား အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး ထပ်မံသဘောတူညီချက် နှစ်ဘက်ပစ်ခတ်မှုတွေပြန်ဖြစ်လို့ ပျက်ပြယ်ခဲ့ရတဲ့သတင်းတွေက နေ့စဉ်စာမျက်နှာပေါ်မှာ နေရာယူခဲ့ပေမယ့် တစ်ပတ်အတွင်း သတိပြုမိခဲ့တာက ဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ဆက်နွယ်နေတဲ့ သတင်းတွေပါဘဲ။

ဒီထဲကနေ ပြန်လည်ပြင်းထန်လာတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့်  လော့ခ်ဒေါင်းချမှုတွေ၊ စည်းကမ်းတင်းကျပ်မှုတွေ ပြန်လုပ်လာလို့ နိုင်ငံအချို့မှာ ဆန္ဒပြသူတွေ လမ်းပေါ်တက်လာတဲ့ သတင်းတွေနဲ့ ကုသကာကွယ်ဆေးတွေ ဘယ်အခြေအနေကို ရောက်နေပြီလဲဆိုတာကို ပထမဆုံးတင်ပြချင်ပါတယ်။

ဗိုင်းရပ်စ်နှင့် သည်းမခံနိုင်မှု ပဋိပက္ခ

ကိုဗစ်ကူးစက်ကပ်ရောဂါ ကာလကြာရှည်လာသည်နှင့်အမျှ နိုင်ငံတိုင်း၏စီးပွားရေးက ယိုင်နဲ့လာသလို အခြားသော အထွေထွေမကျေနပ်မှုများ၊ အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်မှု၏ နောက်ဆက်တွဲလုယက်မှုများ၊ အမိန့်အာဏာဖီဆန်မှုများ၊ ကြာရှည်သည့် ကပ်ဘေးထိန်းချုပ်ပုံကို လက်မခံနိုင်တော့သည့် ဆန္ဒပြပွဲများ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့တာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။

ဒီရက်ထဲမှာ ကိုဗစ်ဒုတိယလှိုင်း ပိုမိုပြင်းထန်လာခဲ့လို့ ပြန်လည်ပိတ်ဆို့ခဲ့ရတဲ့နိုင်ငံတွေ အများအပြားရှိခဲ့ပါတယ်။ဒီရက်ထဲမှာ ပြင်သစ်၊ အီတလီနှင့် ဂျာမနီနိုင်ငံများ၌ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ နေ့စဉ်ကူးစက်မှုအရေအတွက် စံချိန်တင်မြင့်တက်လာနေပါတယ်။ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဆိုင်ရာ စည်းမျဉ်းများကို တင်းတင်းကျပ်ကျပ်ချမှတ်ရန် လိုအပ်နေတယ်လို့ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။ပထမလှိုင်းမှာ အထိနာခဲ့တဲ့ အီတလီနိုင်ငံဆိုရင် ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မှု များပြားလာလို့ ကန့်သတ်ချက်အသစ်တွေချခဲ့ရာမှာ အချိန်ကန့်သတ်ချက်နဲ့ စားသောက်ဆိုင်များနှင့် ဘားဆိုင်တွေဖွင့်ဖို့၊ အများပြည်သူစုဝေးတဲ့နေရာတွေ ပိတ်ဖို့အထိ ပါခဲ့ပါတယ်။
ပြင်သစ်ဆိုရင်လည်း ကူးစက်မှုတွေ ပြန်လည်ပြင်းထန်လာလို့ အောက်တိုဘာ ၁၇ ရက်ကစပြီး ပါရီနှင့် အခြားမြို့ကြီးရှစ်မြို့ရှိ ရုပ်ရှင်ရုံများ၊ ပြဇာတ်ရုံများနှင့် စားသောက်ဆိုင်များကို ည ၉ နာရီတွင် လုပ်ငန်းဆောင်ရွက်ခြင်းမှရပ်နားရန် ညွှန်ကြားခဲ့ပါတယ်။

ထိုင်းဆိုရင် ဒီရက်ထဲမှာ ပြည်ပခရီးသွားတွေကို ပြန်လည်လက်ခံတဲ့အထိ ရှိလာခဲ့ပါတယ်။ဒီအတွက် ထိုင်းအာဏာပိုင်တွေ ပြင်ဆင်ခဲ့ရတာ အများကြီးပါဘဲ။ဂျပန်ဆိုရင်လည်း ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် ကျဆင်းခဲ့တဲ့ တင်ပို့ကုန်များနှင့် သွင်းကုန်တွေ စက်တင်ဘာလက စပြီး ပြန်ကောင်းမွန်လာခဲ့တယ် ဆိုပါတယ်။တောင်ကိုရီးယားဆိုရင်လည်း ကားထုတ်လုပ်မှု၊ ပြည်ပသို့ တင်ပို့ရောင်းချမှုနှင့် ပြည်တွင်းရောင်းချမှုတွေ ကိုဗစ် စတင်ဖြစ်ခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအကြိမ် ပြန်လည်နာလန်ထူလာတာကို တွေ့လာရပါတယ်။အောက်တိုဘာ ၂၀ ရက်က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အစီရင်ခံစာအရဆိုရင် ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်မှုတန်ဖိုးက တတိယသုံးလပတ်မှာ ပြန်လည်တိုးတက်လာတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ဒါပေမယ့် ဒီအခြေအနေက မသေချာသေးပါဘူး။
ကမ္ဘာ့ကုန်သွယ်ရေးအဖွဲ့ (WTO) ရဲ့ ခန့်မှန်းမှုအရဆိုရင်  ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးက ကိုဗစ်-၁၉ ဒုတိယလှိုင်းကြောင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ် နှစ်လယ်လောက်မှ ပြန်ကောင်းမွန်လာမယ် ဆိုပါတယ်။

ကိုဗစ်ကြောင့်ကျဆင်းခဲ့တဲ့ စီးပွားရေးကို ပြန်လည်နှိုးထဖို့ နိုင်ငံတိုင်းအနေနဲ့ ဂျီဒီပီထဲကနေ စိုက်ထုတ်သုံးခဲ့ကြရာမှာ တချို့နိုင်ငံတွေက ဆယ်ဂဏန်းအထိသုံးခဲ့ကြပြီး တချို့နိုင်ငံတွေက ကမ္ဘာ့ဘဏ်၊ IMF နဲ့ ဒေသတွင်း ငွေကြေးစိုက်ထုတ်တဲ့ အေဒီဘီ၊ အီးယူ စတဲ့အဖွဲ့တွေဆီကနေ ငွေကြေးအကူအညီတွေ တောင်းလာကြတာ၊ ငွေကြေးတောင့်တင်းတဲ့ နိုင်ငံတွေက သူတို့ဩဇာအာဏာထူထောင်ဖို့ ကူညီငွေကမ်းလှမ်းကြတာတွေကိုလည်း တွေ့လာခဲ့ရပါတယ်။

ယခုရက်ထဲမှာ ဒီလိုတောင်းခံမှုတွေ ကမ်းလှမ်းမှုတွေ မြင်ခဲ့ရပါတယ်။အီတလီဝန်ကြီးချုပ် ဂူဆက်ပီ ကွန်တီဆိုရင် ကာလရှည်ရန်ပုံငွေဖြစ်တဲ့ ကိုဗစ်ကြောင့်ထိခိုက်တဲ့ ဥရောပစီးပွားရေးကို ကုစားမယ့် အီးယူအစီအမံထဲကနေ  ပြင်သစ်အတွက် စီးပွားရေးပြန်လည်နာလန်ထူရေး ရန်ပုံငွေပေးဖို့ ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ တောင်းဆိုခဲ့တာကို တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။တရုတ်၊ အမေရိကန် စတဲ့ စီးပွားရေးအားကောင်းတဲ့ နိုင်ငံတွေကတော့ ခုချိန်မှာ သူ့ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံတွေ မဟာမိတ်နိုင်ငံတွေကို ထောက်ပံ့မှုတွေလုပ်ပေးပြီး ဩဇာအာဏာတည်ဆောက်နေကြတာကို တွေ့နေရပါတယ်။

ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံထဲမှာ ပါဝင်တဲ့ ဂျပန်ဆိုရင် ပါလက်စတိုင်းက စားနပ်ရိက္ခာချို့တဲ့ ပြည်သူတွေအတွက် ကုလသမဂ္ဂ ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ်ကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂ ဒသမ ၈ သန်း ထောက်ပံ့ကူညီခဲ့ပါတယ်။ဒါ့အပြင် ပထမဆုံး ပင်လယ်ရပ်ခြားခရီးစဉ်အဖြစ် ဗီယက်နမ်နှင့် အင်ဒိုနီးရှားကိုသွားခဲ့တဲ့ ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်သစ် ဆူဂါယိုရှီဟီဒဲဆိုရင် ကိုဗစ်တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် အင်ဒိုနီးရှားကို ဒေါ်လာ ၄၇၃ သန်း ထုတ်ချေးဖို့ ကမ်းလှမ်းခဲ့သလို ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါတိုက်ဖျက်ရေး ခိုင်မာသေချာစေရန် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများနဲ့အတူ လက်တွဲကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်သွားမယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။

နိုင်ငံကြီးတွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေက ကိုဗစ် ဒါပေမယ့် ဒီလိုကုသကယ်ဆယ်မှုတွေက ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ အများစုဖြစ်တဲ့ ဆင်းရဲတဲ့လူတန်းစားကို ထိရောက်တဲ့ထောက်ပံ့မှုတွေ မဖြစ်ခဲ့ပါဘူး။သာမန်အချိန်မှာတောင်  စားဝတ်နေရေး ပြဿနာတက်နေတဲ့ ဝင်ငွေနည်းတွေအဖို့  အပြင်ထွက်အလုပ်လုပ်ခွင့်မရတဲ့ ကျပ်တည်းတဲ့ ကန့်သတ်မှုတွေအောက်မှာ ရှင်သန်ဖို့အတွက် အခက်ခဲရှိနေခဲ့ပါတယ်။အစိုးရတိုင်းရဲ့ ထောက်ပံ့ရေးအစီအစဉ်တွေက လူလတ်တန်းစားနဲ့ လုပ်ငန်းရှင်တွေကိုသာ ဦးတည်နေတဲ့အတွက် ကူးစက်ကပ်ရောဂါထိန်းချုပ်ဖို့ ဒီလိုကြာရှည်တဲ့ ကန့်သတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေက ထုထည်ကြီးတဲ့ ဝင်ငွေနည်းလူတန်းစားကို လမ်းပေါ်ထွက်လာစေခဲ့ပါတယ်။

လက်ဘနွန်မှာဆိုရင် နဂိုကတည်းက  စီးပွားရေးနှင့် ဘဏ္ဍာရေး အကျပ်အတည်းရင်ဆိုင်နေရတာမှာ ကိုဗစ်- ၁၉ ကပါ ထပ်ဖြစ်ခဲ့လို့ အဆိုးဆုံးအခြေအနေထိရောက်ခဲ့ပြီး အောက်တိုဘာ ၁၇ ရက်တွင် လူ ပေါင်းထောင်နှင့်ချီပြီး အစိုးရကို ဆန္ဒပြခဲ့ပါတယ်။အာဖဂန်နစ္စတန်မှာ ပါကစ္စတန်ကောင်စစ်ဝန်ရုံးမှာ ဗီဇာလျှောက်ရင်း လူအုပ်ပြိုကျလို့ လူ ၁၅ ဦးခန့် အနည်းဆုံးသေဆုံးခဲ့တာတွေဖြစ်ခဲ့သလို ထိုင်းမှာဆိုရင်လည်း ကပ်ရောဂါပြင်းထန်လာမှာကို မကြောက်ဘဲ ဘုရင်စနစ်နဲ့ လက်ရှိအစိုးရနုတ်ထွက်ပေးဖို့ ဆန္ဒပြမှုတွေဖြစ်နေပါတယ်။ဒါတွေက တင်းကျပ်တဲ့ ကျန်းမာရေးစည်းမျည်းတွေကို ကာလရှည်ခံလာရပြီးနောက်မှာ စည်းမျည်းညွှန်ကြားချက်တွေကို ဖီဆန်မှုတွေ ဥရောပ၊ အမေရိကနည်းတူ ကမ္ဘာ့တခြားနိုင်ငံတွေအထိ ကူးစက်လာနေတာဖြစ်ပါတယ်။ဒီအတွက် ကူးစက်ကပ်ဘေးကြောင့် သက်ရောက်တဲ့ နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုတွေကြောင့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေမှာ ဘယ်လိုအပြောင်းအလဲတွေဖြစ်လာဦးမလဲ။ဘယ်နိုင်ငံက စီးပွားရေးကပ်ဘေးက ရုန်းထွက်နိုင်မလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရဦးမှာဖြစ်ပါတယ်။

ကာကွယ်ဆေးနဲ့ မမျှော်လင့်ထားတဲ့ ဖြစ်ရပ်တွေ

အောက်တိုဘာ ၁၈ ရက်မှာ ဂျပန်နိုင်ငံ ကျိုတိုဆေးတက္ကသိုလ်သုတေသီတွေက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပိုးဟာ လူသားများရဲ့ အရေပြားပေါ်မှာ ကိုးနာရီကြာ ရှင်သန်နိုင်တယ်ဆိုတာကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ဒီအတွက် အရက်ပြန်ပါဝင်သော လက်သန့်ဆေးရည်များ အသုံးပြုခြင်းသည် ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါကူးစက်မှုကို ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရာတွင် အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိတယ်ဆိုပြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။တရုတ်ဆိုရင် နိုင်ငံရပ်ခြားမှရောက်ရှိလာသော ကုန်ပစ္စည်းများကို ပိုးသတ်ခြင်းဆောင်ရွက်ပြီးမှ ကိုင်တွယ်ကြဖို့ ထုတ်ပြန်သတိပေးထားတဲ့အထိပါဘဲ။

တွေ့ရှိမှုအသစ်သစ်တွေအရ ဒီကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကို ထိန်းချုပ်ဖို့အတွက် တစ်ခုတည်းသောနည်းလမ်းက ကာကွယ်ဆေးမြန်မြန်ထွက်ဖို့ တစ်ခုတည်းသာရှိတယ်ဆိုတာ သေချာလာခဲ့ပါတယ်။

တခြားတစ်ဘက်မှာတော့ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်မှု အစီအစဉ်တွေက မမျှော်လင့်တာတွေ ဖြစ်လာခဲ့တာရှိသလို ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိတဲ့ နိုင်ငံတချို့က ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်မှုတွေက မြန်ဆန်နေတဲ့အတွက် ပြဿနာရှိနေတာကိုလည်း တွေ့ရပါတယ်။

ဆေးအရည်အသွေးပိုင်းနဲ့ ဘေးကင်းလုံခြုံမှုကို ဦးစားပေးတဲ့ အနောက်နိုင်ငံတွေထဲက ဗြိတိန်ဆိုရင် ကူးစက်ကပ်ရောဂါ တစ်ဖန်ပြန်မြင့်တက်လာနေပြီးတဲ့အတွက် ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်မှုလုပ်ငန်းစဉ်တွေ မြန်ဆန်ဖို့အတွက် လုပ်ဆောင်နေတာကို မြင်တွေ့နေရပါတယ်။ဒီအပတ်ထဲမှာ ဗြိတိန်အစိုးရက ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်ဆေးတိုးတက်မှု အရှိန်မြင့်လာစေဖို့  လူငယ်စေတနာ့ဝန်ထမ်းများကို ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်စေပြီး စမ်းသပ်စေတဲ့ အစီအစဉ်ကို သုတေသနပြုလုပ်ဖို့အတွက် တော်ဝင်ကောလိပ်နှင့် အခြားသောတက္ကသိုလ် အဖွဲ့အစည်းများကို ဒေါ်လာ ၄၃ သန်းကျော် ထောက်ပံ့ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။

ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်ရာမှာ ကျွမ်းကျင်သူအချို့က ကာကွယ်ဆေးစမ်းသပ်မှုဖြစ်စဉ်ကို အလောတကြီးလုပ်ဆောင်ရန် မသင့်ဘူးဆိုပြီး သတိပေးနေခဲ့တဲ့  ရုရှားထုတ် Sputnik V ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်ဆေးကို နိုဝင်ဘာလအစောပိုင်းတွင် စတင်ဖြန့်ဝေမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ရုရှားလိုဘဲ တရုတ်ဆေးကုမ္ပဏီကြီးဖြစ်တဲ့ Sinopharm ဆိုရင် နိုင်ငံပေါင်း ၁၀ နိုင်ငံမှာ သူ့ရဲ့ ကာကွယ်ဆေးနှစ်မျိုးကို စမ်းသပ်နေရာမှာ အတော်လေးခရီးရောက်နေတဲ့အတွက် ဆေးပမာဏ တစ်ဘီလျံထုတ်လုပ်ဖို့ ပြင်ဆင်နေတယ်ဆိုပြီး ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

တချို့သောနိုင်ငံတွေမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကာကွယ်ဆေးကို စမ်းသပ်မှုတွေလုပ်နေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်ရာမှာ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများအပြား စောင့်မျှော်နေတဲ့အထဲ ပါဝင်တဲ့ အမေရိကန်ဆေးဝါးထုတ်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီ Pfizerဆိုရင် သူ့ရဲ့ ကိုဗစ်-၁၉ ကာကွယ်ဆေးစမ်းသပ်မှုကို ယခုရက်ထဲ ဂျပန်မှာစမ်းသပ်တော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ဒီကာကွယ်ဆေးတွေကို အမေရိကန်မှာ အရေးပေါ်အခြေအနေအတွက် ခွင့်ပြုချက်ရဖို့ နိုဝင်ဘာလထဲမှာ လျှောက်ထားဖို့ရှိနေတယ်ဆိုပါတယ်။တခြားထိပ်တန်းဆေးကုမ္ပဏီဖြစ်တဲ့ ဗြိတိန်အခြေစိုက် အက်ထရာဇီနီကာ ကုမ္ပဏီဆိုရင်လည်း သူထုတ်တဲ့ကာကွယ်ဆေးကို စမ်းသပ်မှုတွေလုပ်နေရာမှာ အတော်လေးခရီးရောက်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ဒါပေမယ့် ဘရာဇီးမှာလုပ်နေတဲ့ စမ်းသပ်မှုအတွင်း စမ်းသပ်ခံတစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ထုတ်ပြန်ချက်တွေမှာတော့ ဒါဟာ ကာကွယ်ဆေးကြောင့် မဟုတ်ဘဲ  ကာကွယ်ဆေးအာနိသင်မရှိတဲ့ ဆေးကို စမ်းသပ်စဉ် သေဆုံးခဲ့တာမဟုတ်လို့ ဆက်လက်စမ်းသပ်နေပါတယ်။ဒါ့အပြင် ရလဒ်တွေကောင်းနေတဲ့ အောက်စဖို့ဒ်တက္ကသိုလ်ထုတ် ကာကွယ်ဆေးဆိုရင် ဆေးအခြေအနေကောင်းနေတဲ့အတွက် အာဆီယံအတွက် ဖြန့်ဖြူးဖို့ ကိုဗစ်-၁၉ ရောဂါ ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်ရေး အခြေစိုက်စခန်းအဖြစ် ထိုင်းနိုင်ငံကို ရွေးချယ်ခဲ့နေတာတွေအထိ တိုးတက်လာတာတွေ ရှိနေပါတယ်။

ကာကွယ်ဆေးတွေမှာ ဒီလိုရှိနေသလိုပဲ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကုသဆေးမှာလည်း ပြောင်းလဲမှုတွေရှိနေပါတယ်။လတ်တလောမှာ ကုသဆေးအဖြစ်သုံးနေရတဲ့ remdesivir ကတော့ သုတေသနပြုမှုတွေ၊ စောင့်ကြည့်မှုတွေအရ အလုပ်မဖြစ်ဘူးလို့ WHO က ထုတ်ပြန်ခဲ့သလို ဒီကုသဆေးကို အများအပြားထုတ်နေတဲ့ အိန္ဒိယမှာဆိုရင်လည်း ဒီဆေးက ကုသရာမှာ ထိရောက်တဲ့ရလဒ်ကို မတွေ့ရဖူးလို့ အိန္ဒိယဆေးသုတေသနကောင်စီက ထုတ်ပြန်ခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။ဒါပေမယ့် အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်မှာ အမေရိကန် FDA က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကုသကာကွယ်ဆေးအတွက် ဒီဆေးကိုဘဲ ထိရောက်တဲ့ဆေးအဖြစ် ကြေညာခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့အတွက် ဒါဟာ အငြင်းပွားစရာဖြစ်လာပေမယ့် အမေရိကန် FDA ရဲ့ တင်းကြပ်တဲ့မူဝါဒတွေ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေကြောင့် သူတို့သုံးခွင့်ပေးတဲ့ဆေးက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရပြီး ရောဂါပြင်းထန်နေတဲ့သူတွေအတွက် အားထားရာဖြစ်လာပါတယ်။  

နိုင်ငံနဲ့ အဖွဲ့အစည်းအားလုံးကတော့ ကိုရိုနာကာကွယ်ဆေးကို မျှော်လင့်နေပြီး ထွက်ရှိလာရင် နိုင်ငံတကာကို လျင်လျင်မြန်မြန်မရောက်ဖို့ လေယာဉ် ၁၅၀၀၀ ခန့် သုံးရမယ်အထိ ဖြန်ချီဖို့ပြင်ဆင်နေကြပေမယ့် လက်ရှိ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးစနစ်အရ ဆေးတွေကို လိုအပ်တဲ့ အအေးခံစနစ် လိုအပ်ချက်ကြောင့် လူ ၃ ဘီလျံခန့် သုံးနိုင်တဲ့ဆေးကို ရရှိနိုင်ဖို့ လိုအပ်နေတယ်ဆိုပါတယ်။ဒီအတွက် ဆေးထွက်လာရင်ဖြစ်လာမယ့် အခက်အခဲတွေ၊ ပဋိပက္ခတွေ၊ နိုင်ငံတကာပြဿနာတွေကို မြင်တွေ့ရခွင့်ရှိနေပေမယ့် သေဆုံးသူထိုးတက်နေတဲ့ ကူးစက်ကပ်ဘေးအတွက် ကာကွယ်ဆေးက အရေးတကြီးဖြစ်နေတဲ့အတွက် ကာကွယ်ဆေး ကမ္ဘာတစ်ဝန်း သုံးစွဲခွင့်ရပြီးနောက် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးအခင်းအကျင်းက ဘယ်လိုဖြစ်လာမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

တရုတ်နဲ့ အနောက် အားပြိုင်မှုထဲက အာဆီယံဒေသ အခြေအနေ

ဒီရက်ပိုင်းမှာဘဲ အမေရိကန်ရဲ့ မဟာဗျူဟာ မဟာမိတ် ဂျပန်နိုင်ငံက ဝန်ကြီးချုပ်အသစ်က အစဉ်အလာ ဒေသတွင်းပြိုင်ဘက် တရုတ်နဲ့ ပြဿနာတွေရှိနေတဲ့ ဗီယက်နမ်နဲ့ အင်ဒိုနီးရှားကို သူ့ရဲ့ ပထမဆုံး ပြည်ပခရီးအဖြစ် သွားရောက်ခဲ့ပါတယ်။ဒီခရီးစဉ်အတွင်း အဆိုပါနိုင်ငံတွေရဲ့ ကိုဗစ်ကာကွယ်တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် ချေးငွေတွေပေးခဲ့သလို ဂျပန်လုပ်ငန်းရှင်တွေ တရုတ်ကနေ ပြောင်းရွှေ့လာရောက်လုပ်ကိုင်ဖို့အတွက်ပါ ပါဝင်ဆွေးနွေးခဲ့တယ် ဆိုပါတယ်။

အင်ဒိုသမ္မတ ဝီဒိုဒိုနဲ့ တွေ့ဆုံမှုမှာ အင်ဒို-ပစိဖိတ် ဒေသ၏ ရေကြောင်းနိုင်ငံများ နှစ်နိုင်ငံအကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ပိုမိုခိုင်မာစေရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ပြောခဲ့သလို ထူးခြားမှုအဖြစ် ဒေသတွင်းကိစ္စရပ်တွေမှာ ဂျပန်နိုင်ငံနှင့်အတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ မျှော်လင့်ကြောင်း ပြောခဲ့တာကိုလည်း တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ဒီခရီးစဉ်မှာ ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်က ကိုရိုနာကပ်ရောဂါကြောင့် စီးပွားရေးအကြီးအကျယ်ထိခိုက်ခဲ့တဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသို့ ယန်းငွေ ဘီလီယံ ၅၀ ချေးဖို့ ကတိကဝတ်ပြုခဲ့ပါတယ်။  

ဗီယက်နမ်ခရီးစဉ်မှာ ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်က လွတ်လပ်ပွင့်လင်းသော အင်ဒို-ပစိဖိတ် ဒေသတစ်ခုဖြစ်ပေါ်လာရေး လုံခြုံရေးမှာ အနီးကပ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ထူးထူးခြားခြား အောက်တိုဘာ ၂၀ ရက်မှာဘဲ  အမေရိကန်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးက နေတိုးအဖွဲ့ဝင် မဟာမိတ်နိုင်ငံတွေအပါအဝင် သူ့မဟာမိတ်နိုင်ငံတွေကို  ကာကွယ်ရေးဘတ်ဂျက် တိုးမြှင့်သုံးစွဲဖို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။အမေရိကန်အနေနဲ့ သူ့မဟာမိတ်တွေကို လက်ရှိ ကမ္ဘာ့အရေးတွေနဲ့ လာမယ့်၂၁ ရာစုအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားတဲ့အနေနဲ့ ကာကွယ်ရေးဘတ်ဂျက်ကို နိုင်ငံဂျီဒီပီရဲ့ ၂ ရာခိုင်နူန်းထက်မနည်း သုံးစွဲစေချင်တယ် ဆိုပါတယ်။ဒါဟာ စစ်ရေးအသုံးစရိတ်ကို တိုးမြှင့်စေတာမို့လို့ ကောင်းတဲ့အလားအလာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

ဒီရက်ထဲမှာဘဲ ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်မှာ နှစ်စဉ်ပြုလုပ်နေကျ အိန္ဒိယရဲ့ မာလာဘာရေတပ် လေ့ကျင့်မှုထဲ  တရုတ်နဲ့ ဆက်ဆံရေးအဆင်မပြေဖြစ်နေတဲ့ သြစတြေးလျနိုင်ငံ ပါဝင်မယ်ဆိုပြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ဒီစစ်ဆင်ရေးက အမေရိကန်၊ ဂျပန်နှင့် အိန္ဒိယ စတဲ့ သုံးနိုင်ငံ ရေတပ်လေ့ကျင့်မှုဖြစ်ပြီး ယခုလို ဩစတြေးလျှ ပါဝင်လာတဲ့အတွက် ဒေသတွင်း မဟာဗျူဟာမြောက် ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ “Quad” လေးနိုင်ငံစလုံးပါဝင်မယ့် ရေတပ်လေ့ကျင့်မှုပါ။ဒီလို စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှုတွေက ဒေသတွင်း ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်နေတဲ့ တရုတ်အတွက် သတိထားမိစရာ ကိစ္စတွေပါဘဲ။   

အနောက်အုပ်စုအနေနဲ့ တရုတ်ကို ပတ်လည်ဝန်းရံပြီး ထိန်းချုပ်ဖို့ကြိုးစားနေပြီး တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးရဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံ ခရီးစဉ်အပြီး မကြာခင် ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ အာဆီယံခရီးစဉ်ဖြစ်လာခဲ့တဲ့အတွက် အာဆီယံဒေသတွင်း နိုင်ငံတွေအနေနဲ့ တရုတ်နဲ့ အမေရိကန်ဦးဆောင်တဲ့ အနောက်အုပ်စု အားပြိုင်မှုထဲ ကြားညှပ်ဖို့သေချာနေသလို ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်မှုကိုပါ ထိခိုက်နိုင်ဖွယ်ရှိနေလို့ ကာကွယ်ဆေးထွက်ပေါ်အပြီး   ပြင်းထန်လာဖွယ်ရှိတဲ့ ဒေသတွင်းနဲ့ နိုင်ငံတကာအခင်းအကျင်းတွေမှာ ဘယ်လောက်ထိ အသုံးချခံရမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရတော့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလိုသတင်းတွေအပြင် အမေရိကန် တရားရေးဌာနက ဂူဂဲလ် အင်တာနက်ကုမ္ပဏီကို တရားစွဲလိုက်တဲ့သတင်း၊ ကုလသမဂ္ဂ၏ လက်နက်ကုန်သွယ်မှု ပိတ်ပင်မှုပြီးသွားလို့  လက်နက်ကုန်သွယ်မှု ပြန်လည်စတော့မယ်လို့ အီရန်က ပြောခဲ့တဲ့သတင်း၊ နိုင်ငံ့လုံခြုံရေးကို ထိခိုက်နိုင်သည့် ကုန်ပစ္စည်းများ ပြည်ပသို့တင်ပို့မှုကို ပိုမိုစည်းကမ်းတင်းကျပ်စွာ ထိန်းချုပ်သည့် ဥပဒေတစ်ရပ်ကို တရုတ်အာဏာပိုင်တွေက အတည်ပြုခဲ့တဲ့သတင်း၊ အင်္ဂါဂြိုဟ်နှင့် လကမ္ဘာပေါ် ခြေချနိုင်ရန် အလွန်နီးကပ်နေပြီဟု အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် ပြောကြားခဲ့တဲ့သတင်း၊ အစ္စရေးနိုင်ငံသို့ ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် အာရပ်စော်ဘွားများပြည်ထောင်စု (ယူအေအီး) နိုင်ငံမှ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့  တရားဝင်ခရီးသွားရောက်ခဲ့တဲ့ သတင်းတွေလည်း သတိပြဒမိစရာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

မင်းထက်
အောက်တိုဘာ - ၂၃

( Zawgyi )

ယခုရက္သတၱပတ္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံတကာသတင္းေတြမွာ အမ်ားစုစိတ္ဝင္စားစရာျဖစ္ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြရွိခဲ့ပါတယ္။အေမရိကန္သမၼတ ေ႐ြးေကာက္ပြဲသတင္းေတြ၊ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ဆိုင္ရာ သတင္းေတြ၊ ဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ဆက္ႏြယ္ၿပီး တေက်ာ့ျပန္ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်လို႔ က်ပ္တည္းမႈေတြျဖစ္လာတဲ့အတြက္ ဆႏၵျပမႈေတြ ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕မွာျဖစ္တဲ့ သတင္းေတြက ယခုရက္သတၱပတ္ရဲ႕ ထိပ္တန္းသတင္းေတြျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီအပတ္ထဲ တျခားျဖစ္ခဲ့တာေတြလည္းရွိခဲ့ပါတယ္။ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားမွာ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာဆႏၵျပေနတဲ့ လူအုပ္ကို လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြက ပစ္ခတ္ခဲ့လို႔ အမ်ားအျပားေသဆုံးခဲ့တဲ့သတင္း၊ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္း ကရာခ်ီ ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕ရွိ ေလးထပ္အေဆာက္အအုံမွာ ေပါက္ကြဲလို႔ သုံးဦးေသဆုံးၿပီး ၁၅ ဦး ထိခိုက္ဒဏ္ရာရရွိခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဗီယက္နမ္ အလယ္ပိုင္းမွာ ေရလႊမ္းမိုးမႈျဖစ္လို႔ လူ ၁၀၀ ေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့တဲ့သတင္း၊ အလက္စကာေတာင္ပိုင္းမွာ  ျပင္းအား ၇ ဒသမ ၅ အဆင့္ရွိသည့္ ငလ်င္တစ္ခုလႈပ္ခတ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ အဇာဘိုင္ဂ်န္နဲ႔ အာေမးနီးယားႏိုင္ငံအၾကား အပစ္ခတ္ရပ္စဲေရး ထပ္မံသေဘာတူညီခ်က္ ႏွစ္ဘက္ပစ္ခတ္မႈေတြျပန္ျဖစ္လို႔ ပ်က္ျပယ္ခဲ့ရတဲ့သတင္းေတြက ေန႔စဥ္စာမ်က္ႏွာေပၚမွာ ေနရာယူခဲ့ေပမယ့္ တစ္ပတ္အတြင္း သတိျပဳမိခဲ့တာက ဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ သတင္းေတြပါဘဲ။

ဒီထဲကေန ျပန္လည္ျပင္းထန္လာတဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္  ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်မႈေတြ၊ စည္းကမ္းတင္းက်ပ္မႈေတြ ျပန္လုပ္လာလို႔ ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕မွာ ဆႏၵျပသူေတြ လမ္းေပၚတက္လာတဲ့ သတင္းေတြနဲ႔ ကုသကာကြယ္ေဆးေတြ ဘယ္အေျခအေနကို ေရာက္ေနၿပီလဲဆိုတာကို ပထမဆုံးတင္ျပခ်င္ပါတယ္။

ဗိုင္းရပ္စ္ႏွင့္ သည္းမခံႏိုင္မႈ ပဋိပကၡ

ကိုဗစ္ကူးစက္ကပ္ေရာဂါ ကာလၾကာရွည္လာသည္ႏွင့္အမွ် ႏိုင္ငံတိုင္း၏စီးပြားေရးက ယိုင္နဲ႔လာသလို အျခားေသာ အေထြေထြမေက်နပ္မႈမ်ား၊ အလုပ္လက္မဲ့ျဖစ္မႈ၏ ေနာက္ဆက္တြဲလုယက္မႈမ်ား၊ အမိန႔္အာဏာဖီဆန္မႈမ်ား၊ ၾကာရွည္သည့္ ကပ္ေဘးထိန္းခ်ဳပ္ပုံကို လက္မခံႏိုင္ေတာ့သည့္ ဆႏၵျပပြဲမ်ား ျဖစ္ေပၚလာခဲ့တာကိုလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။

ဒီရက္ထဲမွာ ကိုဗစ္ဒုတိယလႈိင္း ပိုမိုျပင္းထန္လာခဲ့လို႔ ျပန္လည္ပိတ္ဆို႔ခဲ့ရတဲ့ႏိုင္ငံေတြ အမ်ားအျပားရွိခဲ့ပါတယ္။ဒီရက္ထဲမွာ ျပင္သစ္၊ အီတလီႏွင့္ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံမ်ား၌ ကိုဗစ္-၁၉ ေရာဂါ ေန႔စဥ္ကူးစက္မႈအေရအတြက္ စံခ်ိန္တင္ျမင့္တက္လာေနပါတယ္။ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ကလည္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ဆိုင္ရာ စည္းမ်ဥ္းမ်ားကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ခ်မွတ္ရန္ လိုအပ္ေနတယ္လို႔ သတိေပးခဲ့ပါတယ္။ပထမလႈိင္းမွာ အထိနာခဲ့တဲ့ အီတလီႏိုင္ငံဆိုရင္ ကိုဗစ္-၁၉ ကူးစက္မႈ မ်ားျပားလာလို႔ ကန႔္သတ္ခ်က္အသစ္ေတြခ်ခဲ့ရာမွာ အခ်ိန္ကန႔္သတ္ခ်က္နဲ႔ စားေသာက္ဆိုင္မ်ားႏွင့္ ဘားဆိုင္ေတြဖြင့္ဖို႔၊ အမ်ားျပည္သူစုေဝးတဲ့ေနရာေတြ ပိတ္ဖို႔အထိ ပါခဲ့ပါတယ္။
ျပင္သစ္ဆိုရင္လည္း ကူးစက္မႈေတြ ျပန္လည္ျပင္းထန္လာလို႔ ေအာက္တိုဘာ ၁၇ ရက္ကစၿပီး ပါရီႏွင့္ အျခားၿမိဳ႕ႀကီးရွစ္ၿမိဳ႕ရွိ ႐ုပ္ရွင္႐ုံမ်ား၊ ျပဇာတ္႐ုံမ်ားႏွင့္ စားေသာက္ဆိုင္မ်ားကို ည ၉ နာရီတြင္ လုပ္ငန္းေဆာင္႐ြက္ျခင္းမွရပ္နားရန္ ၫႊန္ၾကားခဲ့ပါတယ္။

ထိုင္းဆိုရင္ ဒီရက္ထဲမွာ ျပည္ပခရီးသြားေတြကို ျပန္လည္လက္ခံတဲ့အထိ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။ဒီအတြက္ ထိုင္းအာဏာပိုင္ေတြ ျပင္ဆင္ခဲ့ရတာ အမ်ားႀကီးပါဘဲ။ဂ်ပန္ဆိုရင္လည္း ကိုဗစ္-၁၉ ေၾကာင့္ က်ဆင္းခဲ့တဲ့ တင္ပို႔ကုန္မ်ားႏွင့္ သြင္းကုန္ေတြ စက္တင္ဘာလက စၿပီး ျပန္ေကာင္းမြန္လာခဲ့တယ္ ဆိုပါတယ္။ေတာင္ကိုရီးယားဆိုရင္လည္း ကားထုတ္လုပ္မႈ၊ ျပည္ပသို႔ တင္ပို႔ေရာင္းခ်မႈႏွင့္ ျပည္တြင္းေရာင္းခ်မႈေတြ ကိုဗစ္ စတင္ျဖစ္ခဲ့ၿပီးေနာက္ပိုင္း ပထမဆုံးအႀကိမ္ ျပန္လည္နာလန္ထူလာတာကို ေတြ႕လာရပါတယ္။ေအာက္တိုဘာ ၂၀ ရက္က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ကုလသမဂၢ အစီရင္ခံစာအရဆိုရင္ ၂၀၂၀ ျပည့္ႏွစ္ ကမာၻ႔ကုန္သြယ္မႈတန္ဖိုးက တတိယသုံးလပတ္မွာ ျပန္လည္တိုးတက္လာတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ဒီအေျခအေနက မေသခ်ာေသးပါဘူး။
ကမာၻ႔ကုန္သြယ္ေရးအဖြဲ႕ (WTO) ရဲ႕ ခန႔္မွန္းမႈအရဆိုရင္  ကမာၻ႔စီးပြားေရးက ကိုဗစ္-၁၉ ဒုတိယလႈိင္းေၾကာင့္ ၂၀၂၁ ခုႏွစ္ ႏွစ္လယ္ေလာက္မွ ျပန္ေကာင္းမြန္လာမယ္ ဆိုပါတယ္။

ကိုဗစ္ေၾကာင့္က်ဆင္းခဲ့တဲ့ စီးပြားေရးကို ျပန္လည္ႏႈိးထဖို႔ ႏိုင္ငံတိုင္းအေနနဲ႔ ဂ်ီဒီပီထဲကေန စိုက္ထုတ္သုံးခဲ့ၾကရာမွာ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြက ဆယ္ဂဏန္းအထိသုံးခဲ့ၾကၿပီး တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြက ကမာၻ႔ဘဏ္၊ IMF နဲ႔ ေဒသတြင္း ေငြေၾကးစိုက္ထုတ္တဲ့ ေအဒီဘီ၊ အီးယူ စတဲ့အဖြဲ႕ေတြဆီကေန ေငြေၾကးအကူအညီေတြ ေတာင္းလာၾကတာ၊ ေငြေၾကးေတာင့္တင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက သူတို႔ဩဇာအာဏာထူေထာင္ဖို႔ ကူညီေငြကမ္းလွမ္းၾကတာေတြကိုလည္း ေတြ႕လာခဲ့ရပါတယ္။

ယခုရက္ထဲမွာ ဒီလိုေတာင္းခံမႈေတြ ကမ္းလွမ္းမႈေတြ ျမင္ခဲ့ရပါတယ္။အီတလီဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဂူဆက္ပီ ကြန္တီဆိုရင္ ကာလရွည္ရန္ပုံေငြျဖစ္တဲ့ ကိုဗစ္ေၾကာင့္ထိခိုက္တဲ့ ဥေရာပစီးပြားေရးကို ကုစားမယ့္ အီးယူအစီအမံထဲကေန  ျပင္သစ္အတြက္ စီးပြားေရးျပန္လည္နာလန္ထူေရး ရန္ပုံေငြေပးဖို႔ ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ ေတာင္းဆိုခဲ့တာကို ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။တ႐ုတ္၊ အေမရိကန္ စတဲ့ စီးပြားေရးအားေကာင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ခုခ်ိန္မွာ သူ႔ပတ္ဝန္းက်င္ႏိုင္ငံေတြ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံေတြကို ေထာက္ပံ့မႈေတြလုပ္ေပးၿပီး ဩဇာအာဏာတည္ေဆာက္ေနၾကတာကို ေတြ႕ေနရပါတယ္။

ခ်မ္းသာတဲ့ႏိုင္ငံထဲမွာ ပါဝင္တဲ့ ဂ်ပန္ဆိုရင္ ပါလက္စတိုင္းက စားနပ္ရိကၡာခ်ိဳ႕တဲ့ ျပည္သူေတြအတြက္ ကုလသမဂၢ ကမာၻ႔စားနပ္ရိကၡာအစီအစဥ္ကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂ ဒသမ ၈ သန္း ေထာက္ပံ့ကူညီခဲ့ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ ပထမဆုံး ပင္လယ္ရပ္ျခားခရီးစဥ္အျဖစ္ ဗီယက္နမ္ႏွင့္ အင္ဒိုနီးရွားကိုသြားခဲ့တဲ့ ဂ်ပန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္သစ္ ဆူဂါယိုရွီဟီဒဲဆိုရင္ ကိုဗစ္တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ အင္ဒိုနီးရွားကို ေဒၚလာ ၄၇၃ သန္း ထုတ္ေခ်းဖို႔ ကမ္းလွမ္းခဲ့သလို ကိုဗစ္-၁၉ ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရး ခိုင္မာေသခ်ာေစရန္ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔အတူ လက္တြဲႀကိဳးပမ္းေဆာင္႐ြက္သြားမယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

ႏိုင္ငံႀကီးေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေတြက ကိုဗစ္ ဒါေပမယ့္ ဒီလိုကုသကယ္ဆယ္မႈေတြက ကမာၻ႔လူဦးေရရဲ႕ အမ်ားစုျဖစ္တဲ့ ဆင္းရဲတဲ့လူတန္းစားကို ထိေရာက္တဲ့ေထာက္ပံ့မႈေတြ မျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။သာမန္အခ်ိန္မွာေတာင္  စားဝတ္ေနေရး ျပႆနာတက္ေနတဲ့ ဝင္ေငြနည္းေတြအဖို႔  အျပင္ထြက္အလုပ္လုပ္ခြင့္မရတဲ့ က်ပ္တည္းတဲ့ ကန႔္သတ္မႈေတြေအာက္မွာ ရွင္သန္ဖို႔အတြက္ အခက္ခဲရွိေနခဲ့ပါတယ္။အစိုးရတိုင္းရဲ႕ ေထာက္ပံ့ေရးအစီအစဥ္ေတြက လူလတ္တန္းစားနဲ႔ လုပ္ငန္းရွင္ေတြကိုသာ ဦးတည္ေနတဲ့အတြက္ ကူးစက္ကပ္ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ ဒီလိုၾကာရွည္တဲ့ ကန႔္သတ္ပိတ္ဆို႔မႈေတြက ထုထည္ႀကီးတဲ့ ဝင္ေငြနည္းလူတန္းစားကို လမ္းေပၚထြက္လာေစခဲ့ပါတယ္။

လက္ဘႏြန္မွာဆိုရင္ နဂိုကတည္းက  စီးပြားေရးႏွင့္ ဘ႑ာေရး အက်ပ္အတည္းရင္ဆိုင္ေနရတာမွာ ကိုဗစ္- ၁၉ ကပါ ထပ္ျဖစ္ခဲ့လို႔ အဆိုးဆုံးအေျခအေနထိေရာက္ခဲ့ၿပီး ေအာက္တိုဘာ ၁၇ ရက္တြင္ လူ ေပါင္းေထာင္ႏွင့္ခ်ီၿပီး အစိုးရကို ဆႏၵျပခဲ့ပါတယ္။အာဖဂန္နစၥတန္မွာ ပါကစၥတန္ေကာင္စစ္ဝန္႐ုံးမွာ ဗီဇာေလွ်ာက္ရင္း လူအုပ္ၿပိဳက်လို႔ လူ ၁၅ ဦးခန႔္ အနည္းဆုံးေသဆုံးခဲ့တာေတြျဖစ္ခဲ့သလို ထိုင္းမွာဆိုရင္လည္း ကပ္ေရာဂါျပင္းထန္လာမွာကို မေၾကာက္ဘဲ ဘုရင္စနစ္နဲ႔ လက္ရွိအစိုးရႏုတ္ထြက္ေပးဖို႔ ဆႏၵျပမႈေတြျဖစ္ေနပါတယ္။ဒါေတြက တင္းက်ပ္တဲ့ က်န္းမာေရးစည္းမ်ည္းေတြကို ကာလရွည္ခံလာရၿပီးေနာက္မွာ စည္းမ်ည္းၫႊန္ၾကားခ်က္ေတြကို ဖီဆန္မႈေတြ ဥေရာပ၊ အေမရိကနည္းတူ ကမာၻ႔တျခားႏိုင္ငံေတြအထိ ကူးစက္လာေနတာျဖစ္ပါတယ္။ဒီအတြက္ ကူးစက္ကပ္ေဘးေၾကာင့္ သက္ေရာက္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးမတည္ၿငိမ္မႈေတြေၾကာင့္ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေတြမွာ ဘယ္လိုအေျပာင္းအလဲေတြျဖစ္လာဦးမလဲ။ဘယ္ႏိုင္ငံက စီးပြားေရးကပ္ေဘးက ႐ုန္းထြက္ႏိုင္မလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာျဖစ္ပါတယ္။

ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ မေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြ

ေအာက္တိုဘာ ၁၈ ရက္မွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ က်ိဳတိုေဆးတကၠသိုလ္သုေတသီေတြက ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ လူသားမ်ားရဲ႕ အေရျပားေပၚမွာ ကိုးနာရီၾကာ ရွင္သန္ႏိုင္တယ္ဆိုတာကို ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ဒီအတြက္ အရက္ျပန္ပါဝင္ေသာ လက္သန႔္ေဆးရည္မ်ား အသုံးျပဳျခင္းသည္ ကိုဗစ္-၁၉ ေရာဂါကူးစက္မႈကို ကာကြယ္ထိန္းခ်ဳပ္ရာတြင္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈရွိတယ္ဆိုၿပီး ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။တ႐ုတ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွေရာက္ရွိလာေသာ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို ပိုးသတ္ျခင္းေဆာင္႐ြက္ၿပီးမွ ကိုင္တြယ္ၾကဖို႔ ထုတ္ျပန္သတိေပးထားတဲ့အထိပါဘဲ။

ေတြ႕ရွိမႈအသစ္သစ္ေတြအရ ဒီကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔အတြက္ တစ္ခုတည္းေသာနည္းလမ္းက ကာကြယ္ေဆးျမန္ျမန္ထြက္ဖို႔ တစ္ခုတည္းသာရွိတယ္ဆိုတာ ေသခ်ာလာခဲ့ပါတယ္။

တျခားတစ္ဘက္မွာေတာ့ ကိုဗစ္ကာကြယ္ေဆးထုတ္လုပ္မႈ အစီအစဥ္ေတြက မေမွ်ာ္လင့္တာေတြ ျဖစ္လာခဲ့တာရွိသလို ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရွိတဲ့ ႏိုင္ငံတခ်ိဳ႕က ကာကြယ္ေဆးထုတ္လုပ္မႈေတြက ျမန္ဆန္ေနတဲ့အတြက္ ျပႆနာရွိေနတာကိုလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။

ေဆးအရည္အေသြးပိုင္းနဲ႔ ေဘးကင္းလုံၿခဳံမႈကို ဦးစားေပးတဲ့ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြထဲက ၿဗိတိန္ဆိုရင္ ကူးစက္ကပ္ေရာဂါ တစ္ဖန္ျပန္ျမင့္တက္လာေနၿပီးတဲ့အတြက္ ကာကြယ္ေဆးထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ျမန္ဆန္ဖို႔အတြက္ လုပ္ေဆာင္ေနတာကို ျမင္ေတြ႕ေနရပါတယ္။ဒီအပတ္ထဲမွာ ၿဗိတိန္အစိုးရက ကိုဗစ္-၁၉ ကာကြယ္ေဆးတိုးတက္မႈ အရွိန္ျမင့္လာေစဖို႔  လူငယ္ေစတနာ့ဝန္ထမ္းမ်ားကို ကိုဗစ္-၁၉ ကူးစက္ေစၿပီး စမ္းသပ္ေစတဲ့ အစီအစဥ္ကို သုေတသနျပဳလုပ္ဖို႔အတြက္ ေတာ္ဝင္ေကာလိပ္ႏွင့္ အျခားေသာတကၠသိုလ္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ေဒၚလာ ၄၃ သန္းေက်ာ္ ေထာက္ပံ့ဖို႔ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။

ကိုဗစ္ကာကြယ္ေဆး ထုတ္လုပ္ရာမွာ ကြၽမ္းက်င္သူအခ်ိဳ႕က ကာကြယ္ေဆးစမ္းသပ္မႈျဖစ္စဥ္ကို အေလာတႀကီးလုပ္ေဆာင္ရန္ မသင့္ဘူးဆိုၿပီး သတိေပးေနခဲ့တဲ့  ႐ုရွားထုတ္ Sputnik V ကိုဗစ္-၁၉ ကာကြယ္ေဆးကို ႏိုဝင္ဘာလအေစာပိုင္းတြင္ စတင္ျဖန႔္ေဝမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။႐ုရွားလိုဘဲ တ႐ုတ္ေဆးကုမၸဏီႀကီးျဖစ္တဲ့ Sinopharm ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၀ ႏိုင္ငံမွာ သူ႔ရဲ႕ ကာကြယ္ေဆးႏွစ္မ်ိဳးကို စမ္းသပ္ေနရာမွာ အေတာ္ေလးခရီးေရာက္ေနတဲ့အတြက္ ေဆးပမာဏ တစ္ဘီလ်ံထုတ္လုပ္ဖို႔ ျပင္ဆင္ေနတယ္ဆိုၿပီး ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။

တခ်ိဳ႕ေသာႏိုင္ငံေတြမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကာကြယ္ေဆးကို စမ္းသပ္မႈေတြလုပ္ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကာကြယ္ေဆးထုတ္လုပ္ရာမွာ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံအမ်ားအျပား ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနတဲ့အထဲ ပါဝင္တဲ့ အေမရိကန္ေဆးဝါးထုတ္လုပ္ေရးကုမၸဏီ Pfizerဆိုရင္ သူ႔ရဲ႕ ကိုဗစ္-၁၉ ကာကြယ္ေဆးစမ္းသပ္မႈကို ယခုရက္ထဲ ဂ်ပန္မွာစမ္းသပ္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ဒီကာကြယ္ေဆးေတြကို အေမရိကန္မွာ အေရးေပၚအေျခအေနအတြက္ ခြင့္ျပဳခ်က္ရဖို႔ ႏိုဝင္ဘာလထဲမွာ ေလွ်ာက္ထားဖို႔ရွိေနတယ္ဆိုပါတယ္။တျခားထိပ္တန္းေဆးကုမၸဏီျဖစ္တဲ့ ၿဗိတိန္အေျခစိုက္ အက္ထရာဇီနီကာ ကုမၸဏီဆိုရင္လည္း သူထုတ္တဲ့ကာကြယ္ေဆးကို စမ္းသပ္မႈေတြလုပ္ေနရာမွာ အေတာ္ေလးခရီးေရာက္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ဘရာဇီးမွာလုပ္ေနတဲ့ စမ္းသပ္မႈအတြင္း စမ္းသပ္ခံတစ္ဦး ေသဆုံးခဲ့ပါတယ္။ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြမွာေတာ့ ဒါဟာ ကာကြယ္ေဆးေၾကာင့္ မဟုတ္ဘဲ  ကာကြယ္ေဆးအာနိသင္မရွိတဲ့ ေဆးကို စမ္းသပ္စဥ္ ေသဆုံးခဲ့တာမဟုတ္လို႔ ဆက္လက္စမ္းသပ္ေနပါတယ္။ဒါ့အျပင္ ရလဒ္ေတြေကာင္းေနတဲ့ ေအာက္စဖို႔ဒ္တကၠသိုလ္ထုတ္ ကာကြယ္ေဆးဆိုရင္ ေဆးအေျခအေနေကာင္းေနတဲ့အတြက္ အာဆီယံအတြက္ ျဖန္႔ျဖဴးဖို႔ ကိုဗစ္-၁၉ ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးထုတ္လုပ္ေရး အေျခစိုက္စခန္းအျဖစ္ ထိုင္းႏိုင္ငံကို ေ႐ြးခ်ယ္ခဲ့ေနတာေတြအထိ တိုးတက္လာတာေတြ ရွိေနပါတယ္။

ကာကြယ္ေဆးေတြမွာ ဒီလိုရွိေနသလိုပဲ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကုသေဆးမွာလည္း ေျပာင္းလဲမႈေတြရွိေနပါတယ္။လတ္တေလာမွာ ကုသေဆးအျဖစ္သုံးေနရတဲ့ remdesivir ကေတာ့ သုေတသနျပဳမႈေတြ၊ ေစာင့္ၾကည့္မႈေတြအရ အလုပ္မျဖစ္ဘူးလို႔ WHO က ထုတ္ျပန္ခဲ့သလို ဒီကုသေဆးကို အမ်ားအျပားထုတ္ေနတဲ့ အိႏၵိယမွာဆိုရင္လည္း ဒီေဆးက ကုသရာမွာ ထိေရာက္တဲ့ရလဒ္ကို မေတြ႕ရဖူးလို႔ အိႏၵိယေဆးသုေတသနေကာင္စီက ထုတ္ျပန္ခဲ့တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ေအာက္တိုဘာ ၂၂ ရက္မွာ အေမရိကန္ FDA က ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကုသကာကြယ္ေဆးအတြက္ ဒီေဆးကိုဘဲ ထိေရာက္တဲ့ေဆးအျဖစ္ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ဒီလိုထုတ္ျပန္လိုက္တဲ့အတြက္ ဒါဟာ အျငင္းပြားစရာျဖစ္လာေပမယ့္ အေမရိကန္ FDA ရဲ႕ တင္းၾကပ္တဲ့မူဝါဒေတြ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းေတြေၾကာင့္ သူတို႔သုံးခြင့္ေပးတဲ့ေဆးက ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရၿပီး ေရာဂါျပင္းထန္ေနတဲ့သူေတြအတြက္ အားထားရာျဖစ္လာပါတယ္။  

ႏိုင္ငံနဲ႔ အဖြဲ႕အစည္းအားလုံးကေတာ့ ကို႐ိုနာကာကြယ္ေဆးကို ေမွ်ာ္လင့္ေနၿပီး ထြက္ရွိလာရင္ ႏိုင္ငံတကာကို လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္မေရာက္ဖို႔ ေလယာဥ္ ၁၅၀၀၀ ခန႔္ သုံးရမယ္အထိ ျဖန္ခ်ီဖို႔ျပင္ဆင္ေနၾကေပမယ့္ လက္ရွိ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးစနစ္အရ ေဆးေတြကို လိုအပ္တဲ့ အေအးခံစနစ္ လိုအပ္ခ်က္ေၾကာင့္ လူ ၃ ဘီလ်ံခန႔္ သုံးႏိုင္တဲ့ေဆးကို ရရွိႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္ေနတယ္ဆိုပါတယ္။ဒီအတြက္ ေဆးထြက္လာရင္ျဖစ္လာမယ့္ အခက္အခဲေတြ၊ ပဋိပကၡေတြ၊ ႏိုင္ငံတကာျပႆနာေတြကို ျမင္ေတြ႕ရခြင့္ရွိေနေပမယ့္ ေသဆုံးသူထိုးတက္ေနတဲ့ ကူးစက္ကပ္ေဘးအတြက္ ကာကြယ္ေဆးက အေရးတႀကီးျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ကာကြယ္ေဆး ကမာၻတစ္ဝန္း သုံးစြဲခြင့္ရၿပီးေနာက္ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရးအခင္းအက်င္းက ဘယ္လိုျဖစ္လာမလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

တ႐ုတ္နဲ႔ အေနာက္ အားၿပိဳင္မႈထဲက အာဆီယံေဒသ အေျခအေန

ဒီရက္ပိုင္းမွာဘဲ အေမရိကန္ရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာ မဟာမိတ္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံက ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အသစ္က အစဥ္အလာ ေဒသတြင္းၿပိဳင္ဘက္ တ႐ုတ္နဲ႔ ျပႆနာေတြရွိေနတဲ့ ဗီယက္နမ္နဲ႔ အင္ဒိုနီးရွားကို သူ႔ရဲ႕ ပထမဆုံး ျပည္ပခရီးအျဖစ္ သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ဒီခရီးစဥ္အတြင္း အဆိုပါႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ကိုဗစ္ကာကြယ္တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ေခ်းေငြေတြေပးခဲ့သလို ဂ်ပန္လုပ္ငန္းရွင္ေတြ တ႐ုတ္ကေန ေျပာင္းေ႐ႊ႕လာေရာက္လုပ္ကိုင္ဖို႔အတြက္ပါ ပါဝင္ေဆြးေႏြးခဲ့တယ္ ဆိုပါတယ္။

အင္ဒိုသမၼတ ဝီဒိုဒိုနဲ႔ ေတြ႕ဆုံမႈမွာ အင္ဒို-ပစိဖိတ္ ေဒသ၏ ေရေၾကာင္းႏိုင္ငံမ်ား ႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကား ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈ ပိုမိုခိုင္မာေစရန္ ဆႏၵရွိေၾကာင္း ေျပာခဲ့သလို ထူးျခားမႈအျဖစ္ ေဒသတြင္းကိစၥရပ္ေတြမွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံႏွင့္အတူ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္ေၾကာင္း ေျပာခဲ့တာကိုလည္း ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ဒီခရီးစဥ္မွာ ဂ်ပန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က ကို႐ိုနာကပ္ေရာဂါေၾကာင့္ စီးပြားေရးအႀကီးအက်ယ္ထိခိုက္ခဲ့တဲ့ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံသို႔ ယန္းေငြ ဘီလီယံ ၅၀ ေခ်းဖို႔ ကတိကဝတ္ျပဳခဲ့ပါတယ္။  

ဗီယက္နမ္ခရီးစဥ္မွာ ဂ်ပန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က လြတ္လပ္ပြင့္လင္းေသာ အင္ဒို-ပစိဖိတ္ ေဒသတစ္ခုျဖစ္ေပၚလာေရး လုံၿခဳံေရးမွာ အနီးကပ္ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ဖို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ထူးထူးျခားျခား ေအာက္တိုဘာ ၂၀ ရက္မွာဘဲ  အေမရိကန္ကာကြယ္ေရးဝန္ႀကီးက ေနတိုးအဖြဲ႕ဝင္ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံေတြအပါအဝင္ သူ႔မဟာမိတ္ႏိုင္ငံေတြကို  ကာကြယ္ေရးဘတ္ဂ်က္ တိုးျမႇင့္သုံးစြဲဖို႔ တိုက္တြန္းခဲ့ပါတယ္။အေမရိကန္အေနနဲ႔ သူ႔မဟာမိတ္ေတြကို လက္ရွိ ကမာၻ႔အေရးေတြနဲ႔ လာမယ့္၂၁ ရာစုအတြက္ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားတဲ့အေနနဲ႔ ကာကြယ္ေရးဘတ္ဂ်က္ကို ႏိုင္ငံဂ်ီဒီပီရဲ႕ ၂ ရာခိုင္ႏူန္းထက္မနည္း သုံးစြဲေစခ်င္တယ္ ဆိုပါတယ္။ဒါဟာ စစ္ေရးအသုံးစရိတ္ကို တိုးျမႇင့္ေစတာမို႔လို႔ ေကာင္းတဲ့အလားအလာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။

ဒီရက္ထဲမွာဘဲ ဘဂၤလားပင္လယ္ေအာ္မွာ ႏွစ္စဥ္ျပဳလုပ္ေနက် အိႏၵိယရဲ႕ မာလာဘာေရတပ္ ေလ့က်င့္မႈထဲ  တ႐ုတ္နဲ႔ ဆက္ဆံေရးအဆင္မေျပျဖစ္ေနတဲ့ ၾသစေၾတးလ်ႏိုင္ငံ ပါဝင္မယ္ဆိုၿပီး ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ဒီစစ္ဆင္ေရးက အေမရိကန္၊ ဂ်ပန္ႏွင့္ အိႏၵိယ စတဲ့ သုံးႏိုင္ငံ ေရတပ္ေလ့က်င့္မႈျဖစ္ၿပီး ယခုလို ဩစေၾတးလွ် ပါဝင္လာတဲ့အတြက္ ေဒသတြင္း မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္ ၫြန္႔ေပါင္းအဖြဲ႕ “Quad” ေလးႏိုင္ငံစလုံးပါဝင္မယ့္ ေရတပ္ေလ့က်င့္မႈပါ။ဒီလို စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈေတြက ေဒသတြင္း ကမာၻ႔အင္အားႀကီးႏိုင္ငံျဖစ္ေနတဲ့ တ႐ုတ္အတြက္ သတိထားမိစရာ ကိစၥေတြပါဘဲ။   

အေနာက္အုပ္စုအေနနဲ႔ တ႐ုတ္ကို ပတ္လည္ဝန္းရံၿပီး ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ႀကိဳးစားေနၿပီး တ႐ုတ္ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးရဲ႕ အာဆီယံႏိုင္ငံ ခရီးစဥ္အၿပီး မၾကာခင္ ဂ်ပန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ရဲ႕ အာဆီယံခရီးစဥ္ျဖစ္လာခဲ့တဲ့အတြက္ အာဆီယံေဒသတြင္း ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႔ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္ဦးေဆာင္တဲ့ အေနာက္အုပ္စု အားၿပိဳင္မႈထဲ ၾကားညႇပ္ဖို႔ေသခ်ာေနသလို ေဒသတြင္းတည္ၿငိမ္မႈကိုပါ ထိခိုက္ႏိုင္ဖြယ္ရွိေနလို႔ ကာကြယ္ေဆးထြက္ေပၚအၿပီး   ျပင္းထန္လာဖြယ္ရွိတဲ့ ေဒသတြင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာအခင္းအက်င္းေတြမွာ ဘယ္ေလာက္ထိ အသုံးခ်ခံရမလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုသတင္းေတြအျပင္ အေမရိကန္ တရားေရးဌာနက ဂူဂဲလ္ အင္တာနက္ကုမၸဏီကို တရားစြဲလိုက္တဲ့သတင္း၊ ကုလသမဂၢ၏ လက္နက္ကုန္သြယ္မႈ ပိတ္ပင္မႈၿပီးသြားလို႔  လက္နက္ကုန္သြယ္မႈ ျပန္လည္စေတာ့မယ္လို႔ အီရန္က ေျပာခဲ့တဲ့သတင္း၊ ႏိုင္ငံ့လုံၿခဳံေရးကို ထိခိုက္ႏိုင္သည့္ ကုန္ပစၥည္းမ်ား ျပည္ပသို႔တင္ပို႔မႈကို ပိုမိုစည္းကမ္းတင္းက်ပ္စြာ ထိန္းခ်ဳပ္သည့္ ဥပေဒတစ္ရပ္ကို တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြက အတည္ျပဳခဲ့တဲ့သတင္း၊ အဂၤါၿဂိဳဟ္ႏွင့္ လကမာၻေပၚ ေျခခ်ႏိုင္ရန္ အလြန္နီးကပ္ေနၿပီဟု အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ ေျပာၾကားခဲ့တဲ့သတင္း၊ အစၥေရးႏိုင္ငံသို႔ ပထမဆုံးအႀကိမ္အျဖစ္ အာရပ္ေစာ္ဘြားမ်ားျပည္ေထာင္စု (ယူေအအီး) ႏိုင္ငံမွ ကိုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕  တရားဝင္ခရီးသြားေရာက္ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြလည္း သတိျပဒမိစရာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

မင္းထက္
ေအာက္တိုဘာ - ၂၃