【 နိုင်ငံတကာဆောင်းပါး 】 ဝေဖန်မှုများနဲ့ အမေရိကန်၏ ဂါဇာမူဝါဒ

အစ္စရေး-ပါလက်စတိုင်းစစ်ပွဲမှာ ဘိုင်ဒင်အစိုးရအဖွဲ့ရဲ့ ရပ်တည်ချက်ဟာ နိုင်ငံတကာမှာသာမက ပြည် တွင်းမှာပါ အကျပ်အတည်းစတွေနေရပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ 

 

အောက်တိုဘာ နောက်ဆုံးပတ်အတွင်း ဘိုင်ဒင်နဲ့ အမေရိ ကန် မွတ်စလင် အုပ်စုများကြား မတွေ့ဆုံမီ နာရီပိုင်းအလိုမှာ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ အများအပြားက မွတ်ဆလင် အသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့ ဘိုင်ဒင်အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ရဲ့ အကြောင်းပြချက်များကို လက်ခံမည်မဟုတ်ကြောင်း ရှင်းရှင်း လင်းလင်းဖြစ်စေရန် အစည်းအဝေးကို သပိတ်မှောက်ဖို့ တောင်းဆိုခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေထွက်လာခဲ့တာကို Middle East Eye သတင်းဌာနက ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

 

ဘိုင်ဒင်အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ဟာ ကျွမ်းကျင်သူတွေက ပါလက်စတိုင်းလူမျိုးများကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုလို့ ပြောနေပေမယ့် ၎င်း၏ မတုန်မလှုပ်ထောက်ခံမှုကြောင့် ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဝေဖန်ခံနေရတာဖြစ်ပါတယ်။ ဟား မတ်စ်တို့၏ အောက်တိုဘာ ၇ ရက်တိုက်ခိုက်မှုနောက်ပိုင်း ဂါဇာကမ်း မြောင်ဒေသသို့  ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်မှု စတင် ကတည်းက အစ္စရေး၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ကလေး ၃၅၀၀ ကျော်နှင့် အမျိုးသမီးများ အပါအဝင် ပါလက်စတိုင်း ၉၂၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့သည်။

 

ထိုစစ်ပွဲအတွင်းကလေးငယ်သေဆုံးမှုအရေအတွက်သည် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်အတွင်းသေဆုံးခဲ့သည့် ကလေး ငယ်အရေအတွက် သုံးထောင်ဝန်းကျင်ထက် ပိုများခဲ့သည်။ အစ္စရေး၏ပြင်းထန်သော တိုက်ခိုက်မှုကို တားမြစ်ရန် အမေရိကန်အနေဖြင့် ပျက်ကွက်နေသည်ဟု အာရပ်ကမ္ဘာ့က ရှုမြင်ခဲ့သည်။ထို့ကြောင့် အောက်တိုဘာလအတွင်း စစ်ပွဲစတင်ချိန်က အရှေ့အလယ်ပိုင်းသို့ လာရောက်ဖို့ကြိုးစားသော အမေရိကန်သမ္မတဘိုင်ဒင်ကို အာရပ်နိုင်ငံများ ကငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ယခုရက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဘလင်ကန် အာရပ်နှစ်နိုင်ငံသို့ သွားရောက်နေသည်။ ထို့အတွက် ဂါဇာအရေးအပေါ် အမေရိကန်က အာရုံစိုက်နေကြောင်းကို ကမ္ဘာသို့ ပြသနေသည်။သို့သော် ထိုခရီးစဉ် ကို အာရပ်ကမ္ဘာ့က သံသယရှိသည်။

 

အောက်တိုဘာလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် CNN အင်တာဗျူးတွင် အမေရိကန်အိမ်ဖြူတော် အမျိုးသား လုံခြုံ ရေးကောင်စီ မဟာဗျူဟာ ညှိနှိုင်းရေးမှူး ဂျွန်ကာဘီက လက်ရှိတွင် ဂါဇာအပစ်အခတ်ရပ်စဲမှုသည် အချိန် မကျ သေးကြောင်း ၊ အစ္စရေးသည် မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ပိုင်ခွင့်ရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ အမေရိကန်အနေဖြင့် အစ္စရေးကို ဂါဇာအား သိမ်းယူခွင့်မပြုသော်လည်း အီရန်ဩဇာခံ ဟားမတ်စ်ကို ချေမှုန်းရာတွင် အစွမ်းကုန် သတ် ဖြတ်ခွင့်ပေးထားသည့်သဘောဖြစ်နေသည်။ ထို့အတွက် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားခြင်းဆိုသည်ကို ၎င်း ၏ အနီးကပ်ဆုံးမဟာမိတ် အစ္စရေးအထိနာခဲ့သည့် ယခုဖြစ်ရပ်တွင် ထည့်သွင်းစဉ်းစားခြင်းမရှိသည်ကို တွေ့ရသည်။

 

နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် တောင်းဆိုနေချိန်တွင်၊ ဝါရှင် တန်က အစ္စရေးသည် "မိမိကိုယ်ကို ကာကွယ်ပိုင်ခွင့်ရှိသည်" ဟု ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ပြောဆိုခြင်းဖြင့် ဂါဇာ တင်းမာမှုများတွင် မီးလောင်ရာလေပင့် ဖြည့်သွင်းနေခဲ့သည်။ 

 

ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာ ပါလက်စတိုင်း-အစ္စရေး ပဋိပက္ခသည် ပါလက်စတိုင်းနယ်မြေကို သိမ်းပိုက်မှုတွင် အမြစ်တွယ်နေပြီး အစ္စရေး၏ "မိမိကိုယ်ကို ခုခံကာ ကွယ်ပိုင်ခွင့်" ပေးအပ်ခြင်းသည် ပြဿနာကို ပိုမိုဆိုးရွားစေမည်ဖြစ်ပြီး ဂါဇာတွင် ကြီးမားသော စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှု များ ဖြစ်ပေါ်စေမည် ဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်ကို ယခုဖြစ်ရပ်များက ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ပြသနေခဲ့သည်။

 

အစ္စရေးတိုက်ခိုက်မှုများသည် အရပ်ဘက်အဆောက်အအုံများသို့ တမင်ဦးတည်လာနေသည်။ အစ္စရေး စစ်တပ် (IDF)က အဆိုပါအဆောက်အဦများအောက်တွင် ဟားမတ်စ်များ၏ မြေအောက်ဌာနချုပ်နှင့် ဥမင်လှိုဏ် ခေါင်း များရှိသည်ဟု အကြောင်းပြသည်။ထိုအကြောင်းပြချက်ဖြင့် အောက်တိုဘာ ၁၇ ရက်က Al-Ahli al-Arabi ဆေး ရုံမှာ ပေါက်ကွဲမှုဖြစ်ရာ လူပေါင်း ၄၇၁ ဦး သေဆုံးသည်။ အောက်တိုဘာ ၁၉ ရက်တုန်းက ရိုက်တာရရှိခဲ့တဲ့ အ မေရိကန် ထောက်လှမ်းရေး အစီရင်ခံစာထဲမှာတော့ “အမျိုးအစားခွဲခြားသိရခြင်းမရှိတဲ့ အဲဒီဗုံးပေါက်ကွဲမှု အတွက် အစ္စရေးမှာ တာဝန်ရှိကြောင်း” ဆုံးဖြတ်ထားတာတွေ့ရပြီး “လူပေါင်း ၁၀၀ မှ ၃၀၀ အထိ သေဆုံးခဲ့ တယ်”လို့ ခန့်မှန်းခဲ့သည်။

 

အောက်တိုဘာ ၃၁နှင့် နိုဝင်ဘာ ၁ရက်တွင်  ဂါဇာ၏အကြီးဆုံး ဒုက္ခသည်စခန်း ဂျာဘာလီယာကို အစ္စရေး က ဒုံးကျည်ဖြင့် နှစ်ရက်ဆက်တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ ပါလက်စတိုင်းသား ၁၉၅ ဦးသေဆုံးပြီး ၇၇၇ ဦး ဒဏ်ရာရရှိကာ ၁၂၀ ပျောက်ဆုံးခဲ့သည်။ ထို့အတွက် ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးတာဝန်ရှိသူများက အစ္စရေးကို စစ်ရာဇဝတ်မှု သဘော သက်ရောက်နိုင်သည်ဟု သတိပေးထားသည်။သို့သော် အစ္စရေးက ဂရုမထား။ နိုဝင်ဘာ ၃ ရက်ညနေပိုင်းတွင် ဂါ ဇာရှိ အကြီးဆုံးဆေးရုံရှီဖာရှေ့ရပ်ထားသည့် အီဂျစ်သို့ သွားမည့် လူနာတင်ယာဉ်တန်းကို အစ္စရေးကလေ ကြောင်း မှတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လူ ၁၅ ဦး သေဆုံးပြီး ၆၀ ဦး ဒဏ် ရာရခဲ့သည်။ထို့အတွက် အစ္စရေးစစ်တပ်က “ဟားမတ်စ်အ ကြမ်းဖက်ဆဲလ်”က အသုံးပြုနေတဲ့ လူနာတင်ယာဉ်များဟု စွပ်စွဲခဲ့ကာ ထိုယာဉ်များဖြင့် လက်နက်လွှဲပြောင်းခြင်း၊ လူသယ်ထုတ်ခြင်းများပြုလုပ်ကြောင်း ပြောခဲ့သည်။ ထို့ပြင် ရှီဖာဆေးရုံကို ဟားမတ်စ်များက ဌာနချုပ်အဖြစ်အ သုံးပြုနေကြောင်း ပြောခဲ့သည်။

 

ကုလက ဂါဇာ တွင် တိုက်ခိုက်မှုများကို တားမြစ်ရန်အတွက် အဆိုများမှာ အမေရိကန်နှင့် ရုရှားတို့၏ ကန့်ကွက်မှုများကြောင့် အ ထွေထွေညီလာခံတွင် အတည်မဖြစ်ခဲ့။ ဂါဇာကို ထောက်ပံ့ရေးပစ္စည်းများ ရောက် သွားစေရေးအတွက် အစ္စရေး-ဟားမာ့စ်စစ်ပွဲ၌ လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီပေးရေးလမ်းကြောင်းနှင့် ယာယီအပစ်ရပ်စဲရေးတို့ လုပ်ဆောင်ရန် အောက်တိုဘာ ၂၆ ရက်တွင် ဥရောပသမဂ္ဂ(အီးယူ)ခေါင်းဆောင်များ က တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ထိုဖြစ်ရပ်များသည် အစ္စရေးကို အမေရိကန်ကြောင့် ဟန့်တားလို့မရနိုင်ခြင်းကိုပြနေသည်။

 

သို့သော် ဂျော်ဒန် စသည့်နိုင်ငံပေါင်း ၄၈ နိုင်ငံက ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံသို့ ဆုံးဖြတ်ချက် မူကြမ်းတင်ပြခဲ့ပြီး ကြာရှည်၍ စဉ်ဆက်မပြတ်သော လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု စစ်ရပ်စဲရေးအား ချက် ချင်းဖော်ဆောင်၍ ဂါဇာဒေသပြည်သူများအား အခြေခံပစ္စည်းနှင့်ဝန်ဆောင်မှုများ ချက်ချင်းထောက်ပံ့ပေးကာ ပြည်သူနှင့်နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများအား ကာကွယ်ပေးရန်တိုက်တွန်းခဲ့သည်။ အဆိုပါဆုံးဖြတ်ချက် မူ ကြမ်းမှာ အမေရိကန်စသည့်နိုင်ငံများ၏ ကန့်ကွက်ခြင်းခံရသော်လည်း နောက်ဆုံးတွင် ထောက်ခံမဲ ၁၂၀ မဲ အများစုဖြင့် အတည်ပြုခဲ့သည်။

 

ပါလက်စတိုင်းအရပ်သားများအပေါ် ပြင်းထန်စွာတိုက်ခိုက်နေသည့် အစ္စရေးကို ထောက်ပံ့ ရန် အတွက် အမေရိကန်အောက်လွှတ်တော်သည် နိုဝင်ဘာလ ၂ ရက်နေ့က အစ္စရေးအတွက် ကန်ဒေါ်လာ ၁၄.၅ ဘီလီယံ တန် ဖိုးရှိသော အကူအညီပေးရေးဥပဒေကြမ်းကို ထောက်ခံမဲ ၂၂၆ မဲနှင့် ကန့်ကွက်မဲ ၁၉၆ မဲဖြင့် အတည်ပြုခဲ့ သည်။ထို သည်မှာ ဂါဇာစစ်ပွဲသည် ပို၍ရှည်ကြာတော့မည်ကိုပြနေခဲ့သည်။ အမေရိကန် အစိုးရသည် အစ္စရေးနှင့် ဟားမက်စ် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ဖြစ်ပွား နေသည့်စစ်ပွဲတွင် အစ္စရေးကို စစ်ရေးအကူ အညီများ ပေးမည်ဖြစ်သလို အစ္စရေးနှင့် အတူ ရပ်တည်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ သို့သော်လည်း စစ်ပွဲထဲသို့ အမေရိကန်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ စေလွှတ်မည်မဟုတ် ကြောင်း အမေရိကန်အစိုးရ တာဝန်ရှိသူများက ထုတ်ဖော် ပြောဆိုထားသည်။

အဆုံးစွန်ထိတော့ ဒေသတွင်းမှာ အပြစ်မဲ့ အရပ်သား ထောင်ပေါင်းများစွာ ဒုက္ခရောက်နေတယ်ဆိုတဲ့ အချက်ကို အမေရိကန်က လျစ်လျူရှုပြီး စစ်မှန်တဲ့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ဘယ်တုန်းကမှ မတောင်းဆိုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ တူရကီသမ္မတအာဒိုဂန်က အမေရိကန်ဦးဆောင်သော အနောက်အုပ်စုသည် ဂါဇာကမ်းမြောင် ဒေသ တွင် ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသည့် ဒုက္ခများကို နောက်ကွယ်မှတရားခံဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

 

ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးပွဲများ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးသည် အရေးတကြီး လိုအပ်နေချိန်တွင် ဂါဇာရှိ ဒေသခံများကို ကူညီရန် အမေရိကန်၏ တွက်ချက်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ ယခုဖြစ်ရပ်များကြောင့် ပိုသတိထားရ တော့မည်ဟု နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ဆိုလေသည်။

 

လင်းသစ်အောင်