【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ဖြစ်လာမယ့် စစ်

ယခုရက်တွေထဲ ကမ္ဘာ့မီဒီယာတွေပေါ် တက်လာတဲ့ သတင်းတွေအားလုံးက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် သတင်းတွေချည်းပါဘဲ။ဒီလိုသတင်းတွေထဲမှာ အားလုံးဂရုစိုက်မိတာက အမေရိကန်က ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ချုပ် (WHO) ကို ထည့်ဝင်ပေးရမယ့် ထည့်ဝင်ကြေးကို ဆိုင်းငံ့လိုက်တာပါဘဲ။ဒါ့အပြင် အမေရိကန်သမ္မတက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး တရုတ်ကို စွပ်စွဲတိုက်ခိုက်ခဲ့သလို ခိုင်မာတဲ့အထောက်အထားရရင် ပြန်ပေးဆပ်ရမယ်ဆိုတဲ့အတွက် အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်ကြား နောက်ထပ်တင်းမာမှုဖြစ်လာမလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ်စရာတွေလည်း ဖြစ်လာပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုက အမေရိကန်နဲ့ အနောက်ဥရောပမှာ အရှိန်အဟုန်ကောင်းကောင်းနဲ့ ဆက်ကူးစက်နေပေမယ့် ဗိုင်းရပ်စ်ကုသကာကွယ်နိုင်တဲ့ဆေး စမ်းသပ်နေတဲ့သတင်းတွေ ထွက်လာသလို ဗိုင်းရပ်စ်နောက်ဆက်တွဲ စီးပွားရေးထိခိုက်မှုတွေအတွက် ပြင်ဆင်နေကြတဲ့ သတင်းတွေကလည်း စိတ်ဝင်စားစရာကောင်းခဲ့ပါတယ်။

ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် စစ်ပွဲလား/ပြင်းထန်တဲ့တင်းမာမှုလား

အမေရိကန်နိုင်ငံမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှု ခုနှစ်သိန်းနားကပ်လာပြီး သေဆုံးသူ လေးသောင်းနီးပါး ကပ်လာချိန်မှာ အမေရိကန်အတွက် ဒီဗိုင်းရပ်စ်က နိုင်ငံသားတွေအတွက် ကမ္ဘာစစ်တွေထက် ပိုအသေအပျောက်များတဲ့ စစ်ပွဲတစ်ခုအသွင် ဆောင်လာတာကို သတိထားမိလာပုံရပါတယ်။
ဒါကြောင့်လည်း ဗိုင်းရပ်စ်စတင်ပြန့်ပွားတဲ့ နေရာကစလို့ ဖြစ်စဉ်တွေကို ပြန်စစ်ဆေးဖို့ အမေရိကန်ဘက်က တောင်းဆိုမှုတွေ စခဲ့ပါတယ်။

ဧပြီ ၁၈ ရက်က အိမ်ဖြူတော်မှာပြုလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုမှာ တရုတ်ကတာဝန်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရင် နောက်ဆက်တွဲရလဒ်ကို ကြုံ တွေ့ရမယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ထရမ့် က “ဒါဟာ ထိန်းချုပ်လို့မရတော့ဘဲ ဖြစ်သွားတဲ့အမှားလား၊ တမင်တကာလုပ်လိုက်တာလား။ဒီ ၂ ခုအကြားမှာ အများကြီးခြားနားပါတယ်” လို့ ပြောခဲ့တဲ့အတွက် ထရမ့်အနေနဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပြန့်ပွားမှုအပေါ် တရုတ်နိုင်ငံကို သင်္ကာမကင်းဖြစ်နေပုံရပါတယ်။

ဝူဟန်မြို့ကနေ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် စတင်ကူးစက်ပြီးကတည်းက ပွင့်လင်းမြင်သာမှု အားနည်းတဲ့အတွက် တရုတ်အစိုးရကို ထရမ့်နဲ့ သူ့ရဲ့ အကြီးတန်းလက်ထောက်တွေက ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်ပြစ်တင်ခဲ့ကြသလို တရုတ်ရဲ့ ကူးစက်သေဆုံးမှုနှုန်းကိုလည်း သံသယရှိခဲ့ကြပါတယ်။တရုတ်ဘက်က အဆိုပါရက်ပိုင်းမှာဘဲ ကနဦးထုတ်ပြန်ထားတဲ့ သေဆုံးမှုနှုန်းထဲကို နောက်ထပ်ထည့်ပေါင်းခဲ့သလို ကူးစက်ခံရသူတွေကို နှစ်ရက်ဆက်တိုက်ပြန်တွေ့ကြောင်း ပြသခဲ့တဲ့အတွက် ပိုပြီးသင်္ကာမကင်းဖြစ်လာဟန်တူပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်အပေါ် ထရမ့် ရှုမြင်ပုံက အစောပိုင်းကာလမှာ သာမန်ဖျားနာမှုအဖြစ် ပေါ့ပေါ့တန်တန် သဘောထားခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုထားခဲ့တဲ့အတွက်လည်း ပြင်ဆင်မှုတွေမလုပ်ခဲ့တဲ့အပြင် တရုတ်နိုင်ငံကို ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာ တန်ဖိုးရှိသည့် နှာခေါင်းစည်းများနှင့် ဆေးဖက်ကာကွယ်ရေးသုံး ပစ္စည်းများကို အမေရိကန်ကုမ္ပဏီများက ဇန်နဝါရီနှင့် ဖေဖော်ဝါရီလအတွင်း ရောင်းချခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာ အစိုးရတိုက်တွန်းမှုနဲ့ ရောင်းချခဲ့တာဖြစ်ပြီး ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အကြံပေးတွေက အစိုးရကို အကာအကွယ်ပစ္စည်းများ လုံလောက်စွာလိုနေကြောင်း သတိပေးခဲ့ပေမယ့် ရောင်းချခဲ့တာပါ။

အမေရိကန်အစိုးရဘက်က အစောပိုင်းကထွက်လာတဲ့ သတင်းတွေဖြစ်တဲ့ ဝူဟန်မှာ လင်းနို့များကို ဓာတ်ခွဲခန်းသုတေသန လုပ်ဆောင်ရာမှ မတော်တဆပျံ့နှံ့သွားတယ်ဆိုတာကို မငြင်းဆိုထားခဲ့ပါဘူး။တရုတ်ဘက်ကတော့ ဒီသတင်းကို ထိုစဉ်ကတည်းက  အခြေအမြစ်မရှိဘူးလို့ ငြင်းဆိုထားခဲ့ပါတယ်။အမေရိကန်အနေနဲ့ ဒီလိုပြဿနာမှာ ကမ္ဘာကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) က ကိုင်တွယ်ပုံကို ကျေနပ်ပုံမရခဲ့ပါဘူး။အထူးသဖြင့် အီသီယိုပီးယားနိုင်ငံသား WHO ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ်အနေနဲ့ တရုတ်ကို ကြေညာပေးတယ်ဆိုပြီး သိပ်ကျေနပ်ပုံမရပါဘူး။ဒါကြောင့်လည်း ဧပြီ ၁၄ ရက်က ပြုလုပ်တဲ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ အမေရိကန်အစိုးရက ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ချုပ် (WHO) သို့ ရန်ပုံငွေထည့်ဝင်မှုကို ရပ်ဆိုင်းထားရန် ညွှန်ကြားခဲ့သလို WHO ၏ စီမံခန့်ခွဲမှု လွန်စွာမှားယွင်းခြင်းနှင့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ပျံ့နှံ့မှုအပေါ် ဖုံးကွယ်ထားမှုတို့နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြန်လည်သုံးသပ် လုပ်ဆောင်သွားမယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့ပါတယ်။ G7 ခေါ် စက်မှုထိပ်သီးနိုင်ငံ ၇ ခုရဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေကလည်း ဗွီဒီယိုကွန်ဖရန့်စင်းနဲ့ အစည်းအဝေးပြုလုပ်ပြီး WHO ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်တွေကို ပြန်လည်လေ့လာသုံးသပ်ပြီး ပြုပြင်မှုတွေဆောင်ရွက်ဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။

ထရမ့်အနေနဲ့ အမေရိကန်၏ အဓိကစီးပွားရေးပြိုင်ဖက်ဖြစ်တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံကို WHO က  ဘက်လိုက်ပြီး ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာပြဿနာကို ဖုံးကွယ်ရန် လုပ်ဆောင်ခဲ့တယ်ဆိုပြီး သုံးသပ်ထားတာရှိပါတယ်။တစ်နှစ်ကို ဒေါ်လာ သန်း ၄၀၀ ထည့်ဝင်ရတဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ ရန်ပုံငွေက WHO ဘတ်ဂျက်ရဲ့ ၁၄ ရာခိုင်နှုန်းထိရှိပြီး ဒီလိုအမေရိကန်ဘက်က လျှော့ချခဲ့ရင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ရဲ့ လုပ်ငန်းဆောင်တာတွေ ထိခိုက်ဖွယ်ရှိနေပါတယ်။တရုတ်ဘက်ကရော WHO ကပါ ကျန်းမာရေးပြဿနာကို နိုင်ငံရေးပြဿနာနဲ့ မရောထွေးဖို့ သတိပေးခဲ့ပါတယ်။

အမေရိကန်ဘက်က အဓိကထောက်ပြခဲ့တာက ခရီးသွားမှုတွေကို ထိန်းချုပ်ဖို့အတွက် WHO ကသာ လုပ်ဆောင်ခဲ့မယ်၊ ကပ်ရောဂါအဖြစ် ကြေညာခဲ့မယ်ဆိုရင် လူအသက်ပေါင်းများစွာနဲ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေရဲ့ စီးပွားရေးကို ကာကွယ်နိုင်မယ်လို့ဆိုပြီး WHO အနေနဲ့  တရုတ်ပြောတာကို ယုံခဲ့ပြီး တရုတ်အစိုးရရဲ့ လုပ်ရပ်တွေကိုလည်း ကာကွယ်ခဲ့တယ်လို့ အပြစ်တင်ခဲ့ပါတယ်။သုံးသပ်သူတွေကတော့ တရုတ်ဘက်က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် စတင်ပြန့်ပွားကူးစက်နေကြောင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် အစောပိုင်းကာလများက ထရမ့် က တရုတ်၏ဆောင်ရွက်ချက်များအပေါ် ရက်သတ္တပတ်များစွာ မကြာခဏချီးမွမ်းခဲ့သလို အမေရိကန်နိုင်ငံတွင်း ရောဂါဖြစ်ပွားမှုအန္တရာယ်ကိုလည်း လျှော့တွက်ပြောဆိုခဲ့တယ်လို့ ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။

ထရမ့်အနေနဲ့ ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုနဲ့ သေဆုံးသူအများဆုံးက သူ့နိုင်ငံဖြစ်နေတဲ့အပြင် မကြာခင်လာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ အနိုင်ရဖို့အတွက် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုကို ထိန်းနိုင်ဖို့က အရေးကြီးနေပါတယ်။ဒါ့အပြင် ဒီလိုသေဆုံးမှုများတဲ့ ကူးစက်ရောဂါပြဿနာမှာ စီမံခန့်ခွဲမှု အဆိုးဆုံးဖြစ်နေတဲ့ သူ့အစိုးရအပေါ် အပြစ်ပုံကျလာနိုင်တဲ့အတွက် ဒီပြဿနာကို ခေါင်းလှည့်ပေးဖို့ တရုတ်ကို အပြစ်ပုံချနေတာလားဆိုတာကိုလည်း ထည့်သွင်းတွက်ချက်ရဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။လက်ရှိမှာ တရုတ်ဘက်ကို ပြဿနာတွေအားလုံး ခေါင်းလှည့်ပေးနေပေမယ့် ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ပြည်တွင်းအသေအပျောက်နှုန်း စံချိန်တင်တက်နေတဲ့အချိန်မှာ ပြည်တွင်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို ပြန်လည်စတင်နိုင်ဖို့အတွက် စီမံနေခဲ့ပါတယ်။

ပြီးခဲ့သည့် လမှစပြီး အမေရိကန်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် အလုပ်လက်မဲ့ခံစားခွင့် လျှောက်ထားသူ သန်း ၂၀ ကျော်ရှိနေပြီး နိုင်ငံ၏ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ဟာ အိမ်တွင်းမှာနေထိုင်ရမည့် အမိန့်များကို လိုက်နာနေကြရပါတယ်။လက်ရှိမှာ ဒီအမိန့်ကြောင့် နိုင်ငံအဝှမ်းက ရာပေါင်းများစွာသော ပြည်သူတွေဟာ အပြင်မထွက်ရအမိန့် အဆုံးသတ်ပေးဖို့ ဧပြီ ၁၈ ရက်က လမ်းပေါ်ထွက် ဆန္ဒပြတာတွေ ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

ဟားဗက်တက္ကသိုလ်က ကျွမ်းကျင်သူတွေကတော အမေရိကန်အနေဖြင့် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ရန် လာမည့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်အထိ အကွာအဝေးအကန့်အသတ်ဖြင့်နေခြင်း (Social Distancing) ကို ကျင့်သုံးရနိုင်ကြောင်း  ပြောထားတာရှိပါတယ်။ယခုတစ်ခေါက်ဖြစ်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ဘေးက အမေရိကန်နဲ့တကွ ကမ္ဘာကို အထိနာစေခဲ့ပါတယ်။ကမ္ဘာ့မည်သည်နေရာမဆို ကူးစက်ပျံ့နှံ့နေတဲ့အတွက် တစ်ကမ္ဘာလုံး ထိခိုက်နေပေမယ့် စဖြစ်ခဲ့တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံက ဝူဟန်မြို့ကို ပြန်ဖွင့်ပေးလိုက်ပြီဖြစ်သလို မကြာမီက ဝူဟန်မြို့က သားငါးအစိုနှင့် တိရစ္ဆာန်အရှင်ရောင်းတဲ့ ဈေးကို ပြန်ဖွင့်ခဲ့လို့ ဩစတြေးလျဝန်ကြီးချုပ်ကိုယ်တိုင် ရှုတ်ချခဲ့တာတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီအတောအတွင်းမှာပဲ ဒီဗိုင်းရပ်စ်ပိုးဟာ တရုတ်အစိုးရကြေညာခဲ့သလို တိရစ္ဆာန်တွေက တဆင့်ကူးစက်တာမဟုတ်ဘဲ တရုတ်အစိုးရရဲ့ ဓာတ်ခွဲစမ်းသပ်ခန်းတစ်ခုကနေ ပေါ်ထွက်လာတာဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ သတင်းကို အမေရိကန်အရာရှိတွေက စုံစမ်းနေသလို နိုင်ငံအချို့ကလည်း ပြည်တွင်းမှာ လော့ခ်ဒေါင်းတွေ ဆက်တိုက်ချနေရတဲ့အတွက် ဖြစ်လာတဲ့ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးဆိုင်ရာ ဆုံးရှုံးမှုတွေအပေါ် တရားခံတစ်ခုခုကိုရှာဖို့ လိုနေတဲ့အချိန်ပါ။

ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုက ရှေ့ဆက်ရပ်ဆိုင်းဖွယ်မမြင်သလို အမေရိကန်ကလည်း သက်သေအခိုင်အမာရဖို့ တရုတ်မှာ သည်းသည်းမည်းမည်းရှာနေဖို့ရှိတဲ့အတွက် ကမ္ဘာကြီးအဖို့ ရောဂါကပ်ဘေးအပြီး ဘာတွေဆက်ဖြစ်လာဦးမလဲဆိုတာ ရင်မောမောနဲ့ ဆက်စောင့်ကြည့်ရဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ကိုဗစ်အလွန် စီးပွားရေး

ကိုဗစ်-၁၉ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုက ကမ္ဘာတစ်ဝန်း အားကောင်းမောင်းသန်ဖြစ်နေချိန်မှာ ဒီကူးစက်ကပ်ရောဂါကို ကာကွယ်ကုသတိုက်ခိုက်ဖို့ တစ်ဘက်ကပြင်ဆင်နေသလို တစ်ဘက်မှာလည်း စီးပွားရေးပျက်ကပ်ကို မရင်ဆိုင်ရအောင် နိုင်ငံအစိုးရတွေက ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် ရပ်ဆိုင်းထားရတဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို ပြန်လည်စတင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေကြပါတယ်။

ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး တည်ငြိမ်ဖို့အတွက် အထူးသဖြင့် ကမ္ဘာ့လူဦးရေအများဆုံး နိုင်ငံကြီးတွေဖြစ်တဲ့ တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ အင်ဒိုနီးရှား စတဲ့ နိုင်ငံတွေရှိရာ အာရှဒေသရဲ့ စီးပွားရေးတည်ငြိမ်မှုက အထူးအရေးပါ အရာရောက်ပါတယ်။မကြာမီက အာရှဒေသအတွက် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှုန်းကို နိုင်ငံတကာငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (IMF) က ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ဒီထဲမှာ ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် အာရှဒေသ၏ ဝန်ဆောင်မှုကဏ္ဍနှင့် ပို့ကုန်တင်ပို့မှုများကို ထိခိုက်ပြီး အာရှ၏ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှုန်းက နှစ် ၆၀ အတွင်း တိုးတက်မှုနှုန်း သုံညခန့်သာရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမယ့် လက်ရှိဖြစ်နေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင် အာရှ၏ စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှုန်းက ၇ ဒသမ ၆ ရာခိုင်နှုန်း ရှိနိုင်တယ်လို့ IMF က ခန့်မှန်းထားပေမယ့် ဒါဟာမသေချာဘူးလို့ ဆိုထားပါတယ်။

ဒီစီးပွားရေးပြဿနာက အာရှမှ မဟုတ်ပါဘူး။အနောက်ကမ္ဘာလို့ခေါ်တဲ့ ဥရောပနဲ့ အမေရိကလို နိုင်ငံတွေမှာလည်း ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ ပြဿနာပါ။နိုင်ငံရဲ့စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ရပ်ဆိုင်းထားရလို့ အတော်လေးကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါးဖြစ်နေတဲ့အတွက် စီးပွားရေးကို မဖြစ်မနေပြန်လည်စတင်ဖို့ ကြိုစားစီစဉ်နေရတာကို တွေ့ရပါ တယ်။ဒီအတွက် ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်တွေဘက်က ကန့်ကွက်မှုတွေရှိပေမယ့်  စီးပွားရေးပြိုလဲရင်ဖြစ်လာမယ့် အငတ်ဘေးကလည်းရှိနေတဲ့အတွက် လုပ်ငန်းတွေကို ဦးစားပေးအစီအစဉ်အလိုက် ပြန်လည်စတင်ဖို့ စီစဉ်လုပ်ဆောင်မှုတွေ စလုပ်လာကြပါတယ်။ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်က လေယာဉ်ပျက်ကျမှုတွေကြောင့် ထိုးရပ်ခဲ့ရတဲ့ ဘိုရင်းလေယာဉ်ကုမ္ပဏီတောင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုပြင်းထန်နေတဲ့ ယခုလိုကာလအတွင်းမှာ လုပ်ငန်းသုံးလေယာဉ်တွေ ထုတ်လုပ်ဖို့ ပြန်လည်စတင်မယ်ဆိုပြီး ထုတ်ပြန်ခဲ့တာကို တွေ့ရပါတယ်။

လုပ်ငန်းတွေချည်း ပြန်လည်စတင်ရုံမကပါဘူး။ငွေကြေးလည်ပတ်မှု ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်လာဖို့ စီးပွားရေးနိုးထမှုအဖြစ် ပြည်သူတွေသုံးစွဲမှု ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်စေဖို့ ပြည်သူလက်ထဲ ငွေကြေးထည့်ပေးတဲ့  စိုက်ထုတ်သုံးစွဲမှု အစီအစဉ်တွေကိုလည်း လုပ်ဆောင်လာကြာတာကို တွေ့ရပါတယ်။

အာရှတစ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ဂျပန်ကတော့ ဒီလိုကာလကြီးထဲမှာ သူ့နိုင်ငံသားတွေကို စီးပွားရေးကျဆင်းမှု သက်သာစေဖို့ နိုင်ငံသားတိုင်းကို ယန်းတစ်သိန်း (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၃၀) ပေးအပ်သွားမယ်ဆိုပြီး ဂျပန်ဝန်ကြီးချုပ်က ဧပြီ ၁၇ ရက်က ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ဂျပန်လိုဘဲ အမေရိကန်က ဧပြီ ၁၇ ရက်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်ပွားမှုကြောင့် အထိနာတဲ့ အမေရိကန် ခြံစိုက်တောင်သူတွေနဲ့ လယ်သမားတွေအတွက် ၁၉ ဘီလျံ သုံးစွဲမယ့် အစီအစဉ်ကို ထရမ့်အစိုးရက  ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ဒါ့အပြင် အခြားသောအစီအစဉ်တွေဖြစ်တဲ့ စီးပွားရေးပြန်လည်နိုးထမယ့် အစီအစဉ်တွေ၊ တစ်ဆင့်ခြင်း လော့ခ်ဒေါင်းချထားတာတွေကို ပြန်လွှတ်ပေးမယ့် အစီအစဉ်တွေကို ထရမ့်အစိုးရက ဆွဲနေခဲ့ပါတယ်။

စပိန်မှာတော့ ဝန်ကြီးချုပ်က လော့ခ်ဒေါင်းချထားတာကို တစ်ဆင့်ခြင်းရုတ်သိမ်းပြီး စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို ပြန်စဖို့လုပ်နေခဲ့ပေမယ့် နယ်မြေအတွင်း ကူးစက်မှုအခြေအနေကြောင့် ရုတ်သိမ်းတာတွေကို ကန့်ကွက်ခဲ့တာတွေရှိပါတယ်။ဒီကာလထဲမှာဘဲ စက်မှုလုပ်ငန်းတွေ ရပ်ဆိုင်းထားရတဲ့အတွက် ရေနံစိမ်းဝယ်လိုအား ထိုးကျခဲ့သလို ဆော်ဒီနဲ့ ရုရှားကြား ဖြစ်နေတဲ့ ရေနံထုတ်လုပ်မှုကိုယ်တာ လျှော့ချဖို့ အငြင်းပွားမှုနဲ့ စျေးနှုန်းပြိုင်ပွဲတွေကြောင့် ဒီကာလအတွင်း ကမ္ဘာ့ရေနံစျေးက ထိုးဆင်းခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမယ့် ဆော်ဒီအာရေဗျ၊ ရုရှားနှင့် အခြားရေနံစိမ်းထုတ်လုပ်သူများက တစ်နေ့လျှင် စည်ပေါင်း ၁၀ သန်းဝန်းကျင်ဖြင့် ရေနံထုတ်လုပ်မှုကိုလျှော့ချရန် သဘောတူပြီး နောက်မှာ ရေနံစျေးအနည်းငယ်ပြန်တက်လာတာကို တွေ့ရပါတယ်။ရောဂါကပ်ဘေးအပြီး စီးပွားရေးကပ်မဆိုက်ဖို့ လုပ်နေတဲ့ ကမ္ဘာတစ်ဝန်းအစီအစဉ်က ဘယ်လောက်ထိ ကမ္ဘာကိုအထောက်အကူဖြစ်မလဲ၊ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုကို ဟန့်တားနေတာ သွားထိခိုက်စေမလားဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။

မျှော်လင့်ချက်များနှင့် ကူးစက်ခံရသူ ၂ သန်းကျော်

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် စတင်ပြန့်ပွားကူးစက်မှု ၄ လဝန်းကျင်ရှိလာချိန်မှာ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း သေဆုံးသူအရေအတွက်က တစ်သိန်း ၆ သောင်းကျော်ထိ ရှိလာပါတယ်။ဒီ ၄ လတာကာလအတွင်းမှာ ဆေးသုတေသနပညာရှင်တွေက ကာကွယ်ဆေးနဲ့ ကုသဆေးကို အလျင်အမြန်ရဖို့ ကြိုးစားနေခဲ့ကြပါတယ်။

ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ အတည်မပြုနိုင်သေးတဲ့ သတင်းကောင်းတချို့ ကြားလာရပါတယ်။ပထမဦးစွာ ရောဂါစတင်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံက ဘေကျင်းမြို့အခြေစိုက် Sinovac Biotechနဲ့ China National Pharmaceutical Group လုပ်ငန်းခွဲဖြစ်တဲ့  Wuhan Institute of Biological Products ကနေ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါကုသရေးအတွက် စမ်းသပ်ကုသမှုတွင် အသုံးပြုရန်  ဆေးဝါး ၂ မျိုးကို ခွင့်ပြုခဲ့ပါတယ်။မတ်လအတွင်းကလည်း စစ်တပ်ဆေးသိပ္ပံနှင့် ဟောင်ကောင်မှတ်ပုံတင် ဇီဝနည်းပညာကုမ္ပဏီ CanSino Bio က ကာကွယ်ဆေးတစ်မျိုးကို စမ်းသပ်ခွင့်ပြုပေးခဲ့သလို အမေရိကန်ဆေးဝါးကုမ္ပဏီ Moderna ကလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ဆေးကို လူသားများတွင် စမ်းသပ်နေခဲ့တာတွေရှိပါတယ်။ယခုရက်သတ္တပတ်မှာ ထူးခြားတာက ဆေးကုမ္ပဏီဖြစ်တဲ့ Gilead Sciences ကနေ ထုတ်လုပ်တဲ့ remdesivir ဆိုတဲ့ စမ်းသပ်ဆေးဝါးက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူတွေကို စမ်းသပ်ကုသခဲ့ရာမှာ တစ်ပတ်အတွင်း ရလဒ်ကောင်းတွေရနေပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝန်း စမ်းသပ်နေကာ ဒီလကုန်မှာ စမ်းသပ်မှုရဲ့ရလဒ်တွေကို ထုတ်ပြန်နိုင်တော့မှာပါ။ပြီးခဲ့တဲ့ ဖေဖော်ဝါရီလကတည်းက ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) က ဒီဆေးနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကို ကုသနိုင်မည့်အလားအလာများ ပြသထားခဲ့တယ်လို့ ပြောထားခဲ့တာရှိပါတယ်။အိန္ဒိယမှာတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူတွေကို သွေးရည်ကြည်ကုထုံးနဲ့ ကုသပေးနေတာတွေရှိပါတယ်။
ဒီမှာလဲ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကနေ ပြန်ကောင်းလာသူတွေဆီက သွေးရည်ကြည်ယူရတဲ့အတွက် လိုသလောက်မရတဲ့အခက်အခဲ ရှိနေပါသေးတယ်။

တစ်ကမ္ဘာလုံး ကူးစက်ခံရသူ ၂ ဒသမ ၃ သန်းကျော် ရှိခဲ့ရာမှာ လူနာ ၆ သိန်းလောက် ပြန်ကောင်းခဲ့သလို ဂျာမနီမှာလည်း ကူးစက်မှုကို ထိန်းထားနိုင်တဲ့သတင်းတွေ ကြားလာရပါတယ်။လက်ရှိမှာ သေဆုံးသူအရေအတွက်က တစ်သိန်းခြောက်သောင်းရှိသလို အမေရိကန်၊ ပြင်သစ်တို့က စစ်လေယာဉ်တင်သင်္ဘောတွေအထိ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုတွေ ပျံ့နှံ့နေဆဲပါ။လူဦးရေ တစ်ဘီလျံကျော်ရှိတဲ့ အိန္ဒိယမှာ မေ ၃ ရက်အထိ လော့ခ်ဒေါင်းတိုးချထားသလို ပြင်သစ်ကလည်း မေ ၁၁ ရက်အထိ လော့ခ်ဒေါင်းကာလကို တိုးမြှင့်ထားပါတယ်။ဗြိတိန်မှာ ဝန်ကြီးချုပ်ကိုယ်တိုင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံနေရသလို တစ်နိုင်ငံလုံး အသွားအလာဖြတ်တောက်မှုသက်တမ်းကို နောက်ထက် ၂၁ ရက် ထပ်တိုးခဲ့ရပါတယ်။

စတင်ဖြစ်ခဲ့တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံမှာတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ဟူဘေပြည်နယ်အလယ်ပိုင်းမှာ ကူးစက်သူနဲ့ သေဆုံးသူမရှိပေမယ့် နိုင်င့ရပ်ခြားကပြန်လာသူတွေကြောင့် ထပ်တွေ့သူ နှစ်ရက်ဆက်တိုက်ရှိခဲ့ပါတယ်။အာဖရိကတိုက်မှာလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် သေဆုံးသူ တစ်ထောင်ကျော်ခဲ့နေပြီဖြစ်ပါတယ်။အာဖရိကလို ပူပြင်းတဲ့နေရာဒေသမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုက အံဩသင့်စရာကောင်းပေမယ့် ဒီကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်က အပူချိန် ၆၀ ဒီဂရီဆဲလ်စီးယက်စ် (၁၄၀ ဖာရင်ဟိုက်) ဖြင့် တစ်နာရီကြာ အပူပေးခဲ့ရာမှာတောင် ဆက်ပြီးပုံတူပွားနိုင်ဆဲ အခြေအနေရှိနေတယ်ဆိုတာ ပြင်သစ်သိပ္ပံပညာရှင်အဖွဲ့က ရှာဖွေတွေ့ရှိထားပါ တယ်။ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်က ဘယ်အခြေအနေမှာ ထိန်းချုပ်နိုင်မလဲဆိုတာ ရောဂါဗေဒပညာရှင်တွေ ရှာနေဆဲဖြစ်သလို ကုသဆေးတွေကိုလဲ ဆေးပညာရှင်တွေက ဖော်ထုတ်နေတာဖြစ်တဲ့အတွက် ဘယ်အချိန်မှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကို လူသားတွေ ဦးနှိမ်နိုင်မလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလိုသတင်းတွေအပြင် ယခုရက်ထဲဖြစ်ခဲ့တဲ့ ပါရှားပင်လယ်ကွေ့မှာ အမေရိကန်စစ်သေင်္ဘာတွေကို အီရန်အမြန်ရေယာဉ်တွေက တားမြစ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ ယူကရိန်းမြောက်ပိုင်းမှာ လောင်ကျွမ်းနေတဲ့ တောမီးက ချာနိုဘိုင်းလ် နျူကလီးယားဓာတ်အားပေးစက်ရုံဟောင်းအနီးအထိ ရောက်ရှိလာတဲ့သတင်း၊ ထရီပိုလီကို ဒရုန်းနဲ့တိုက်ခိုက်ခံရတဲ့အတွက် ၈ ဦးသေဆုံးသွားတဲ့သတင်း၊ အီဂျစ်မှာ အကြမ်းဖက်သမား ၈ ဦးကို စီးနင်းတိုက်ခိုက် သတ်ဖြတ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ အမေရိကန်တပ်စခန်းကို တိုက်ခိုက်ရန်ကြံစည်နေတဲ့ အိုက်အက်စ် အကြမ်းဖက်သမား တာဂျစ် ၅ ဦးကို ဂျာမနီရဲက ဖမ်းဆီးခဲ့တဲ့သတင်း၊ လက်ဘနွန်နှင့် နယ်စပ်အနီးရှိ ဆီးရီးယားပိုင်နက်အတွင်း သွားလာနေတဲ့ ဟစ်ဇ်ဘိုလာတပ်ဖွဲ့ ကားတစ်စီးကို အစ္စရေးက ဒရုန်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ အီဒလစ်ဒေသသို့ ထရပ်ကား ၅၆ စီးနဲ့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားတဲ့အကူအညီ ကုလသမဂ္ဂက ပေးပို့ခဲ့တဲ့သတင်း၊ အင်အား ၆.၉ မဂ္ဂနီကျု အဆင့်ရှိ ငလျင်တစ်ခု ဂျပန်ကမ်းရိုးတန်း အိုဂါဆာဝါရာကျွန်းစုကို ဗဟိုပြုကာ လှုပ်ခတ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ တောင်ကိုရီးယား ရွေးကောက်ပွဲမှာ သမ္မတ မွန်ဂျေအင်းရဲ့ အာဏာရပါတီ ဆက်လက်အနိုင်ရခဲ့တဲ့သတင်း၊ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုကာလအတွင်း နယူးဇီလန်ဝန်ကြီးချုပ်နဲ့ ဝန်ကြီးများ လစာလျှော့ယူတဲ့သတင်း၊ မဲခေါင်မြစ်ရေ စီးဆင်းမှုကို တရုတ်နိုင်ငံက ထိန်းချုပ်လိုက်တဲ့အတွက် ကျန်နိုင်ငံတွေ ရေရှားပါးမှုကြုံတွေ့နေရတဲ့သတင်း၊ အမေရိကန်မှာ လေဆင်နှာမောင်း တိုက်ခိုက်လို့ လူ ၃၂ ဦးသေဆုံးခဲ့တဲ့ သတင်းတွေလည်း ဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတာတင်ပြရင်း ယခုရက်သတ္တပတ် နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက်ကို ဒီမှာဘဲရပ်လိုက်ချင်ပါတယ်။

မာလင်း
ဧပြီ - ၂၀

( Zawgyi )

ယခုရက္ေတြထဲ ကမာၻ႔မီဒီယာေတြေပၚ တက္လာတဲ့ သတင္းေတြအားလုံးက ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ သတင္းေတြခ်ည္းပါဘဲ။ဒီလိုသတင္းေတြထဲမွာ အားလုံးဂ႐ုစိုက္မိတာက အေမရိကန္က ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (WHO) ကို ထည့္ဝင္ေပးရမယ့္ ထည့္ဝင္ေၾကးကို ဆိုင္းငံ့လိုက္တာပါဘဲ။ဒါ့အျပင္ အေမရိကန္သမၼတက ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္ကို စြပ္စြဲတိုက္ခိုက္ခဲ့သလို ခိုင္မာတဲ့အေထာက္အထားရရင္ ျပန္ေပးဆပ္ရမယ္ဆိုတဲ့အတြက္ အေမရိကန္နဲ႔ တ႐ုတ္ၾကား ေနာက္ထပ္တင္းမာမႈျဖစ္လာမလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ္စရာေတြလည္း ျဖစ္လာပါတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈက အေမရိကန္နဲ႔ အေနာက္ဥေရာပမွာ အရွိန္အဟုန္ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ဆက္ကူးစက္ေနေပမယ့္ ဗိုင္းရပ္စ္ကုသကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ေဆး စမ္းသပ္ေနတဲ့သတင္းေတြ ထြက္လာသလို ဗိုင္းရပ္စ္ေနာက္ဆက္တြဲ စီးပြားေရးထိခိုက္မႈေတြအတြက္ ျပင္ဆင္ေနၾကတဲ့ သတင္းေတြကလည္း စိတ္ဝင္စားစရာေကာင္းခဲ့ပါတယ္။

ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ စစ္ပြဲလား/ျပင္းထန္တဲ့တင္းမာမႈလား

အေမရိကန္ႏိုင္ငံမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈ ခုႏွစ္သိန္းနားကပ္လာၿပီး ေသဆုံးသူ ေလးေသာင္းနီးပါး ကပ္လာခ်ိန္မွာ အေမရိကန္အတြက္ ဒီဗိုင္းရပ္စ္က ႏိုင္ငံသားေတြအတြက္ ကမာၻစစ္ေတြထက္ ပိုအေသအေပ်ာက္မ်ားတဲ့ စစ္ပြဲတစ္ခုအသြင္ ေဆာင္လာတာကို သတိထားမိလာပုံရပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္လည္း ဗိုင္းရပ္စ္စတင္ျပန႔္ပြားတဲ့ ေနရာကစလို႔ ျဖစ္စဥ္ေတြကို ျပန္စစ္ေဆးဖို႔ အေမရိကန္ဘက္က ေတာင္းဆိုမႈေတြ စခဲ့ပါတယ္။

ဧၿပီ ၁၈ ရက္က အိမ္ျဖဴေတာ္မွာျပဳလုပ္တဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ က ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကပ္ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈမွာ တ႐ုတ္ကတာဝန္ရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရင္ ေနာက္ဆက္တြဲရလဒ္ကို ႀကဳံ ေတြ႕ရမယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ထရမ့္ က “ဒါဟာ ထိန္းခ်ဳပ္လို႔မရေတာ့ဘဲ ျဖစ္သြားတဲ့အမွားလား၊ တမင္တကာလုပ္လိုက္တာလား။ဒီ ၂ ခုအၾကားမွာ အမ်ားႀကီးျခားနားပါတယ္” လို႔ ေျပာခဲ့တဲ့အတြက္ ထရမ့္အေနနဲ႔ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ျပန႔္ပြားမႈအေပၚ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို သကၤာမကင္းျဖစ္ေနပုံရပါတယ္။

ဝူဟန္ၿမိဳ႕ကေန ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ စတင္ကူးစက္ၿပီးကတည္းက ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ အားနည္းတဲ့အတြက္ တ႐ုတ္အစိုးရကို ထရမ့္နဲ႔ သူ႔ရဲ႕ အႀကီးတန္းလက္ေထာက္ေတြက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေဝဖန္ျပစ္တင္ခဲ့ၾကသလို တ႐ုတ္ရဲ႕ ကူးစက္ေသဆုံးမႈႏႈန္းကိုလည္း သံသယရွိခဲ့ၾကပါတယ္။တ႐ုတ္ဘက္က အဆိုပါရက္ပိုင္းမွာဘဲ ကနဦးထုတ္ျပန္ထားတဲ့ ေသဆုံးမႈႏႈန္းထဲကို ေနာက္ထပ္ထည့္ေပါင္းခဲ့သလို ကူးစက္ခံရသူေတြကို ႏွစ္ရက္ဆက္တိုက္ျပန္ေတြ႕ေၾကာင္း ျပသခဲ့တဲ့အတြက္ ပိုၿပီးသကၤာမကင္းျဖစ္လာဟန္တူပါတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္အေပၚ ထရမ့္ ရႈျမင္ပုံက အေစာပိုင္းကာလမွာ သာမန္ဖ်ားနာမႈအျဖစ္ ေပါ့ေပါ့တန္တန္ သေဘာထားခဲ့ပါတယ္။ဒီလိုထားခဲ့တဲ့အတြက္လည္း ျပင္ဆင္မႈေတြမလုပ္ခဲ့တဲ့အျပင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို ေဒၚလာသန္းေပါင္းမ်ားစြာ တန္ဖိုးရွိသည့္ ႏွာေခါင္းစည္းမ်ားႏွင့္ ေဆးဖက္ကာကြယ္ေရးသုံး ပစၥည္းမ်ားကို အေမရိကန္ကုမၸဏီမ်ားက ဇန္နဝါရီႏွင့္ ေဖေဖာ္ဝါရီလအတြင္း ေရာင္းခ်ခဲ့ပါတယ္။ဒါဟာ အစိုးရတိုက္တြန္းမႈနဲ႔ ေရာင္းခ်ခဲ့တာျဖစ္ၿပီး က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အႀကံေပးေတြက အစိုးရကို အကာအကြယ္ပစၥည္းမ်ား လုံေလာက္စြာလိုေနေၾကာင္း သတိေပးခဲ့ေပမယ့္ ေရာင္းခ်ခဲ့တာပါ။

အေမရိကန္အစိုးရဘက္က အေစာပိုင္းကထြက္လာတဲ့ သတင္းေတြျဖစ္တဲ့ ဝူဟန္မွာ လင္းႏို႔မ်ားကို ဓာတ္ခြဲခန္းသုေတသန လုပ္ေဆာင္ရာမွ မေတာ္တဆပ်ံ႕ႏွံ႔သြားတယ္ဆိုတာကို မျငင္းဆိုထားခဲ့ပါဘူး။တ႐ုတ္ဘက္ကေတာ့ ဒီသတင္းကို ထိုစဥ္ကတည္းက  အေျခအျမစ္မရွိဘူးလို႔ ျငင္းဆိုထားခဲ့ပါတယ္။အေမရိကန္အေနနဲ႔ ဒီလိုျပႆနာမွာ ကမာၻက်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO) က ကိုင္တြယ္ပုံကို ေက်နပ္ပုံမရခဲ့ပါဘူး။အထူးသျဖင့္ အီသီယိုပီးယားႏိုင္ငံသား WHO ၫႊန္ၾကားေရးမႉးခ်ဳပ္အေနနဲ႔ တ႐ုတ္ကို ေၾကညာေပးတယ္ဆိုၿပီး သိပ္ေက်နပ္ပုံမရပါဘူး။ဒါေၾကာင့္လည္း ဧၿပီ ၁၄ ရက္က ျပဳလုပ္တဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲမွာ အေမရိကန္အစိုးရက ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (WHO) သို႔ ရန္ပုံေငြထည့္ဝင္မႈကို ရပ္ဆိုင္းထားရန္ ၫႊန္ၾကားခဲ့သလို WHO ၏ စီမံခန႔္ခြဲမႈ လြန္စြာမွားယြင္းျခင္းႏွင့္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈအေပၚ ဖုံးကြယ္ထားမႈတို႔နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ျပန္လည္သုံးသပ္ လုပ္ေဆာင္သြားမယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။ G7 ေခၚ စက္မႈထိပ္သီးႏိုင္ငံ ၇ ခုရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္ေတြကလည္း ဗြီဒီယိုကြန္ဖရန႔္စင္းနဲ႔ အစည္းအေဝးျပဳလုပ္ၿပီး WHO ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္ေတြကို ျပန္လည္ေလ့လာသုံးသပ္ၿပီး ျပဳျပင္မႈေတြေဆာင္႐ြက္ဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။

ထရမ့္အေနနဲ႔ အေမရိကန္၏ အဓိကစီးပြားေရးၿပိဳင္ဖက္ျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို WHO က  ဘက္လိုက္ၿပီး က်န္းမာေရးဆိုင္ရာျပႆနာကို ဖုံးကြယ္ရန္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့တယ္ဆိုၿပီး သုံးသပ္ထားတာရွိပါတယ္။တစ္ႏွစ္ကို ေဒၚလာ သန္း ၄၀၀ ထည့္ဝင္ရတဲ့ အေမရိကန္ရဲ႕ ရန္ပုံေငြက WHO ဘတ္ဂ်က္ရဲ႕ ၁၄ ရာခိုင္ႏႈန္းထိရွိၿပီး ဒီလိုအေမရိကန္ဘက္က ေလွ်ာ့ခ်ခဲ့ရင္ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ ထိခိုက္ဖြယ္ရွိေနပါတယ္။တ႐ုတ္ဘက္ကေရာ WHO ကပါ က်န္းမာေရးျပႆနာကို ႏိုင္ငံေရးျပႆနာနဲ႔ မေရာေထြးဖို႔ သတိေပးခဲ့ပါတယ္။

အေမရိကန္ဘက္က အဓိကေထာက္ျပခဲ့တာက ခရီးသြားမႈေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔အတြက္ WHO ကသာ လုပ္ေဆာင္ခဲ့မယ္၊ ကပ္ေရာဂါအျဖစ္ ေၾကညာခဲ့မယ္ဆိုရင္ လူအသက္ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ ကမာၻ႔ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ စီးပြားေရးကို ကာကြယ္ႏိုင္မယ္လို႔ဆိုၿပီး WHO အေနနဲ႔  တ႐ုတ္ေျပာတာကို ယုံခဲ့ၿပီး တ႐ုတ္အစိုးရရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြကိုလည္း ကာကြယ္ခဲ့တယ္လို႔ အျပစ္တင္ခဲ့ပါတယ္။သုံးသပ္သူေတြကေတာ့ တ႐ုတ္ဘက္က ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ စတင္ျပန႔္ပြားကူးစက္ေနေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ အေစာပိုင္းကာလမ်ားက ထရမ့္ က တ႐ုတ္၏ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ားအေပၚ ရက္သတၱပတ္မ်ားစြာ မၾကာခဏခ်ီးမြမ္းခဲ့သလို အေမရိကန္ႏိုင္ငံတြင္း ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈအႏၲရာယ္ကိုလည္း ေလွ်ာ့တြက္ေျပာဆိုခဲ့တယ္လို႔ ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။

ထရမ့္အေနနဲ႔ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈနဲ႔ ေသဆုံးသူအမ်ားဆုံးက သူ႔ႏိုင္ငံျဖစ္ေနတဲ့အျပင္ မၾကာခင္လာမယ့္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ အႏိုင္ရဖို႔အတြက္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈကို ထိန္းႏိုင္ဖို႔က အေရးႀကီးေနပါတယ္။ဒါ့အျပင္ ဒီလိုေသဆုံးမႈမ်ားတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါျပႆနာမွာ စီမံခန႔္ခြဲမႈ အဆိုးဆုံးျဖစ္ေနတဲ့ သူ႔အစိုးရအေပၚ အျပစ္ပုံက်လာႏိုင္တဲ့အတြက္ ဒီျပႆနာကို ေခါင္းလွည့္ေပးဖို႔ တ႐ုတ္ကို အျပစ္ပုံခ်ေနတာလားဆိုတာကိုလည္း ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္ရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။လက္ရွိမွာ တ႐ုတ္ဘက္ကို ျပႆနာေတြအားလုံး ေခါင္းလွည့္ေပးေနေပမယ့္ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ျပည္တြင္းအေသအေပ်ာက္ႏႈန္း စံခ်ိန္တင္တက္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ ျပည္တြင္းစီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ျပန္လည္စတင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ စီမံေနခဲ့ပါတယ္။

ၿပီးခဲ့သည့္ လမွစၿပီး အေမရိကန္မွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ အလုပ္လက္မဲ့ခံစားခြင့္ ေလွ်ာက္ထားသူ သန္း ၂၀ ေက်ာ္ရွိေနၿပီး ႏိုင္ငံ၏ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ဟာ အိမ္တြင္းမွာေနထိုင္ရမည့္ အမိန႔္မ်ားကို လိုက္နာေနၾကရပါတယ္။လက္ရွိမွာ ဒီအမိန႔္ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံအဝွမ္းက ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ ျပည္သူေတြဟာ အျပင္မထြက္ရအမိန႔္ အဆုံးသတ္ေပးဖို႔ ဧၿပီ ၁၈ ရက္က လမ္းေပၚထြက္ ဆႏၵျပတာေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

ဟားဗက္တကၠသိုလ္က ကြၽမ္းက်င္သူေတြကေတာ အေမရိကန္အေနျဖင့္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကပ္ေရာဂါကို ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းႏိုင္ရန္ လာမည့္ ၂၀၂၂ ခုႏွစ္အထိ အကြာအေဝးအကန႔္အသတ္ျဖင့္ေနျခင္း (Social Distancing) ကို က်င့္သုံးရႏိုင္ေၾကာင္း  ေျပာထားတာရွိပါတယ္။ယခုတစ္ေခါက္ျဖစ္တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေဘးက အေမရိကန္နဲ႔တကြ ကမာၻကို အထိနာေစခဲ့ပါတယ္။ကမာၻ႔မည္သည္ေနရာမဆို ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့အတြက္ တစ္ကမာၻလုံး ထိခိုက္ေနေပမယ့္ စျဖစ္ခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ဝူဟန္ၿမိဳ႕ကို ျပန္ဖြင့္ေပးလိုက္ၿပီျဖစ္သလို မၾကာမီက ဝူဟန္ၿမိဳ႕က သားငါးအစိုႏွင့္ တိရစာၦန္အရွင္ေရာင္းတဲ့ ေဈးကို ျပန္ဖြင့္ခဲ့လို႔ ဩစေၾတးလ်ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကိုယ္တိုင္ ရႈတ္ခ်ခဲ့တာေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီအေတာအတြင္းမွာပဲ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ တ႐ုတ္အစိုးရေၾကညာခဲ့သလို တိရစာၦန္ေတြက တဆင့္ကူးစက္တာမဟုတ္ဘဲ တ႐ုတ္အစိုးရရဲ႕ ဓာတ္ခြဲစမ္းသပ္ခန္းတစ္ခုကေန ေပၚထြက္လာတာျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ သတင္းကို အေမရိကန္အရာရွိေတြက စုံစမ္းေနသလို ႏိုင္ငံအခ်ိဳ႕ကလည္း ျပည္တြင္းမွာ ေလာ့ခ္ေဒါင္းေတြ ဆက္တိုက္ခ်ေနရတဲ့အတြက္ ျဖစ္လာတဲ့ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ ဆုံးရႈံးမႈေတြအေပၚ တရားခံတစ္ခုခုကိုရွာဖို႔ လိုေနတဲ့အခ်ိန္ပါ။

ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈက ေရွ႕ဆက္ရပ္ဆိုင္းဖြယ္မျမင္သလို အေမရိကန္ကလည္း သက္ေသအခိုင္အမာရဖို႔ တ႐ုတ္မွာ သည္းသည္းမည္းမည္းရွာေနဖို႔ရွိတဲ့အတြက္ ကမာၻႀကီးအဖို႔ ေရာဂါကပ္ေဘးအၿပီး ဘာေတြဆက္ျဖစ္လာဦးမလဲဆိုတာ ရင္ေမာေမာနဲ႔ ဆက္ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကိုဗစ္အလြန္ စီးပြားေရး

ကိုဗစ္-၁၉ ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈက ကမာၻတစ္ဝန္း အားေကာင္းေမာင္းသန္ျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ဒီကူးစက္ကပ္ေရာဂါကို ကာကြယ္ကုသတိုက္ခိုက္ဖို႔ တစ္ဘက္ကျပင္ဆင္ေနသလို တစ္ဘက္မွာလည္း စီးပြားေရးပ်က္ကပ္ကို မရင္ဆိုင္ရေအာင္ ႏိုင္ငံအစိုးရေတြက ကိုဗစ္-၁၉ ေၾကာင့္ ရပ္ဆိုင္းထားရတဲ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ျပန္လည္စတင္ဖို႔ ျပင္ဆင္ေနၾကပါတယ္။

ကမာၻ႔စီးပြားေရး တည္ၿငိမ္ဖို႔အတြက္ အထူးသျဖင့္ ကမာၻ႔လူဦးေရအမ်ားဆုံး ႏိုင္ငံႀကီးေတြျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္၊ အိႏၵိယ၊ အင္ဒိုနီးရွား စတဲ့ ႏိုင္ငံေတြရွိရာ အာရွေဒသရဲ႕ စီးပြားေရးတည္ၿငိမ္မႈက အထူးအေရးပါ အရာေရာက္ပါတယ္။မၾကာမီက အာရွေဒသအတြက္ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈႏႈန္းကို ႏိုင္ငံတကာေငြေၾကးရန္ပုံေငြအဖြဲ႕ (IMF) က ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ဒီထဲမွာ ကိုဗစ္-၁၉ ေၾကာင့္ အာရွေဒသ၏ ဝန္ေဆာင္မႈက႑ႏွင့္ ပို႔ကုန္တင္ပို႔မႈမ်ားကို ထိခိုက္ၿပီး အာရွ၏ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈႏႈန္းက ႏွစ္ ၆၀ အတြင္း တိုးတက္မႈႏႈန္း သုံညခန႔္သာရွိမယ္လို႔ ခန႔္မွန္းထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ လက္ရွိျဖစ္ေနတဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့မယ္ဆိုရင္ အာရွ၏ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈႏႈန္းက ၇ ဒသမ ၆ ရာခိုင္ႏႈန္း ရွိႏိုင္တယ္လို႔ IMF က ခန႔္မွန္းထားေပမယ့္ ဒါဟာမေသခ်ာဘူးလို႔ ဆိုထားပါတယ္။

ဒီစီးပြားေရးျပႆနာက အာရွမွ မဟုတ္ပါဘူး။အေနာက္ကမာၻလို႔ေခၚတဲ့ ဥေရာပနဲ႔ အေမရိကလို ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ျပႆနာပါ။ႏိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ ရပ္ဆိုင္းထားရလို႔ အေတာ္ေလးကို ဆိုးဆိုးဝါးဝါးျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ စီးပြားေရးကို မျဖစ္မေနျပန္လည္စတင္ဖို႔ ႀကိဳစားစီစဥ္ေနရတာကို ေတြ႕ရပါ တယ္။ဒီအတြက္ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အာဏာပိုင္ေတြဘက္က ကန႔္ကြက္မႈေတြရွိေပမယ့္  စီးပြားေရးၿပိဳလဲရင္ျဖစ္လာမယ့္ အငတ္ေဘးကလည္းရွိေနတဲ့အတြက္ လုပ္ငန္းေတြကို ဦးစားေပးအစီအစဥ္အလိုက္ ျပန္လည္စတင္ဖို႔ စီစဥ္လုပ္ေဆာင္မႈေတြ စလုပ္လာၾကပါတယ္။ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္က ေလယာဥ္ပ်က္က်မႈေတြေၾကာင့္ ထိုးရပ္ခဲ့ရတဲ့ ဘိုရင္းေလယာဥ္ကုမၸဏီေတာင္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈျပင္းထန္ေနတဲ့ ယခုလိုကာလအတြင္းမွာ လုပ္ငန္းသုံးေလယာဥ္ေတြ ထုတ္လုပ္ဖို႔ ျပန္လည္စတင္မယ္ဆိုၿပီး ထုတ္ျပန္ခဲ့တာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

လုပ္ငန္းေတြခ်ည္း ျပန္လည္စတင္႐ုံမကပါဘူး။ေငြေၾကးလည္ပတ္မႈ ပုံမွန္ျပန္ျဖစ္လာဖို႔ စီးပြားေရးႏိုးထမႈအျဖစ္ ျပည္သူေတြသုံးစြဲမႈ ပုံမွန္ျပန္ျဖစ္ေစဖို႔ ျပည္သူလက္ထဲ ေငြေၾကးထည့္ေပးတဲ့  စိုက္ထုတ္သုံးစြဲမႈ အစီအစဥ္ေတြကိုလည္း လုပ္ေဆာင္လာၾကာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။

အာရွတစ္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ ဂ်ပန္ကေတာ့ ဒီလိုကာလႀကီးထဲမွာ သူ႔ႏိုင္ငံသားေတြကို စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈ သက္သာေစဖို႔ ႏိုင္ငံသားတိုင္းကို ယန္းတစ္သိန္း (အေမရိကန္ေဒၚလာ ၉၃၀) ေပးအပ္သြားမယ္ဆိုၿပီး ဂ်ပန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က ဧၿပီ ၁၇ ရက္က ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ဂ်ပန္လိုဘဲ အေမရိကန္က ဧၿပီ ၁၇ ရက္မွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ျဖစ္ပြားမႈေၾကာင့္ အထိနာတဲ့ အေမရိကန္ ၿခံစိုက္ေတာင္သူေတြနဲ႔ လယ္သမားေတြအတြက္ ၁၉ ဘီလ်ံ သုံးစြဲမယ့္ အစီအစဥ္ကို ထရမ့္အစိုးရက  ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ဒါ့အျပင္ အျခားေသာအစီအစဥ္ေတြျဖစ္တဲ့ စီးပြားေရးျပန္လည္ႏိုးထမယ့္ အစီအစဥ္ေတြ၊ တစ္ဆင့္ျခင္း ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်ထားတာေတြကို ျပန္လႊတ္ေပးမယ့္ အစီအစဥ္ေတြကို ထရမ့္အစိုးရက ဆြဲေနခဲ့ပါတယ္။

စပိန္မွာေတာ့ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်ထားတာကို တစ္ဆင့္ျခင္း႐ုတ္သိမ္းၿပီး စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ျပန္စဖို႔လုပ္ေနခဲ့ေပမယ့္ နယ္ေျမအတြင္း ကူးစက္မႈအေျခအေနေၾကာင့္ ႐ုတ္သိမ္းတာေတြကို ကန႔္ကြက္ခဲ့တာေတြရွိပါတယ္။ဒီကာလထဲမွာဘဲ စက္မႈလုပ္ငန္းေတြ ရပ္ဆိုင္းထားရတဲ့အတြက္ ေရနံစိမ္းဝယ္လိုအား ထိုးက်ခဲ့သလို ေဆာ္ဒီနဲ႔ ႐ုရွားၾကား ျဖစ္ေနတဲ့ ေရနံထုတ္လုပ္မႈကိုယ္တာ ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ အျငင္းပြားမႈနဲ႔ ေစ်းႏႈန္းၿပိဳင္ပြဲေတြေၾကာင့္ ဒီကာလအတြင္း ကမာၻ႔ေရနံေစ်းက ထိုးဆင္းခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ ေဆာ္ဒီအာေရဗ်၊ ႐ုရွားႏွင့္ အျခားေရနံစိမ္းထုတ္လုပ္သူမ်ားက တစ္ေန႔လွ်င္ စည္ေပါင္း ၁၀ သန္းဝန္းက်င္ျဖင့္ ေရနံထုတ္လုပ္မႈကိုေလွ်ာ့ခ်ရန္ သေဘာတူၿပီး ေနာက္မွာ ေရနံေစ်းအနည္းငယ္ျပန္တက္လာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ေရာဂါကပ္ေဘးအၿပီး စီးပြားေရးကပ္မဆိုက္ဖို႔ လုပ္ေနတဲ့ ကမာၻတစ္ဝန္းအစီအစဥ္က ဘယ္ေလာက္ထိ ကမာၻကိုအေထာက္အကူျဖစ္မလဲ၊ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈကို ဟန႔္တားေနတာ သြားထိခိုက္ေစမလားဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ကူးစက္ခံရသူ ၂ သန္းေက်ာ္

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ စတင္ျပန႔္ပြားကူးစက္မႈ ၄ လဝန္းက်င္ရွိလာခ်ိန္မွာ ကမာၻတစ္ဝန္း ေသဆုံးသူအေရအတြက္က တစ္သိန္း ၆ ေသာင္းေက်ာ္ထိ ရွိလာပါတယ္။ဒီ ၄ လတာကာလအတြင္းမွာ ေဆးသုေတသနပညာရွင္ေတြက ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ ကုသေဆးကို အလ်င္အျမန္ရဖို႔ ႀကိဳးစားေနခဲ့ၾကပါတယ္။

ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ အတည္မျပဳႏိုင္ေသးတဲ့ သတင္းေကာင္းတခ်ိဳ႕ ၾကားလာရပါတယ္။ပထမဦးစြာ ေရာဂါစတင္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ေဘက်င္းၿမိဳ႕အေျခစိုက္ Sinovac Biotechနဲ႔ China National Pharmaceutical Group လုပ္ငန္းခြဲျဖစ္တဲ့  Wuhan Institute of Biological Products ကေန ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ေရာဂါကုသေရးအတြက္ စမ္းသပ္ကုသမႈတြင္ အသုံးျပဳရန္  ေဆးဝါး ၂ မ်ိဳးကို ခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။မတ္လအတြင္းကလည္း စစ္တပ္ေဆးသိပၸံႏွင့္ ေဟာင္ေကာင္မွတ္ပုံတင္ ဇီဝနည္းပညာကုမၸဏီ CanSino Bio က ကာကြယ္ေဆးတစ္မ်ိဳးကို စမ္းသပ္ခြင့္ျပဳေပးခဲ့သလို အေမရိကန္ေဆးဝါးကုမၸဏီ Moderna ကလည္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကာကြယ္ေဆးကို လူသားမ်ားတြင္ စမ္းသပ္ေနခဲ့တာေတြရွိပါတယ္။ယခုရက္သတၱပတ္မွာ ထူးျခားတာက ေဆးကုမၸဏီျဖစ္တဲ့ Gilead Sciences ကေန ထုတ္လုပ္တဲ့ remdesivir ဆိုတဲ့ စမ္းသပ္ေဆးဝါးက ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရသူေတြကို စမ္းသပ္ကုသခဲ့ရာမွာ တစ္ပတ္အတြင္း ရလဒ္ေကာင္းေတြရေနၿပီး ကမာၻတစ္ဝန္း စမ္းသပ္ေနကာ ဒီလကုန္မွာ စမ္းသပ္မႈရဲ႕ရလဒ္ေတြကို ထုတ္ျပန္ႏိုင္ေတာ့မွာပါ။ၿပီးခဲ့တဲ့ ေဖေဖာ္ဝါရီလကတည္းက ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ (WHO) က ဒီေဆးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကို ကုသႏိုင္မည့္အလားအလာမ်ား ျပသထားခဲ့တယ္လို႔ ေျပာထားခဲ့တာရွိပါတယ္။အိႏၵိယမွာေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံရသူေတြကို ေသြးရည္ၾကည္ကုထုံးနဲ႔ ကုသေပးေနတာေတြရွိပါတယ္။
ဒီမွာလဲ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကေန ျပန္ေကာင္းလာသူေတြဆီက ေသြးရည္ၾကည္ယူရတဲ့အတြက္ လိုသေလာက္မရတဲ့အခက္အခဲ ရွိေနပါေသးတယ္။

တစ္ကမာၻလုံး ကူးစက္ခံရသူ ၂ ဒသမ ၃ သန္းေက်ာ္ ရွိခဲ့ရာမွာ လူနာ ၆ သိန္းေလာက္ ျပန္ေကာင္းခဲ့သလို ဂ်ာမနီမွာလည္း ကူးစက္မႈကို ထိန္းထားႏိုင္တဲ့သတင္းေတြ ၾကားလာရပါတယ္။လက္ရွိမွာ ေသဆုံးသူအေရအတြက္က တစ္သိန္းေျခာက္ေသာင္းရွိသလို အေမရိကန္၊ ျပင္သစ္တို႔က စစ္ေလယာဥ္တင္သေဘၤာေတြအထိ ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈေတြ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနဆဲပါ။လူဦးေရ တစ္ဘီလ်ံေက်ာ္ရွိတဲ့ အိႏၵိယမွာ ေမ ၃ ရက္အထိ ေလာ့ခ္ေဒါင္းတိုးခ်ထားသလို ျပင္သစ္ကလည္း ေမ ၁၁ ရက္အထိ ေလာ့ခ္ေဒါင္းကာလကို တိုးျမႇင့္ထားပါတယ္။ၿဗိတိန္မွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကိုယ္တိုင္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ခံေနရသလို တစ္ႏိုင္ငံလုံး အသြားအလာျဖတ္ေတာက္မႈသက္တမ္းကို ေနာက္ထက္ ၂၁ ရက္ ထပ္တိုးခဲ့ရပါတယ္။

စတင္ျဖစ္ခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ဟူေဘျပည္နယ္အလယ္ပိုင္းမွာ ကူးစက္သူနဲ႔ ေသဆုံးသူမရွိေပမယ့္ ႏိုင္င့ရပ္ျခားကျပန္လာသူေတြေၾကာင့္ ထပ္ေတြ႕သူ ႏွစ္ရက္ဆက္တိုက္ရွိခဲ့ပါတယ္။အာဖရိကတိုက္မွာလည္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ေသဆုံးသူ တစ္ေထာင္ေက်ာ္ခဲ့ေနၿပီျဖစ္ပါတယ္။အာဖရိကလို ပူျပင္းတဲ့ေနရာေဒသမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈက အံဩသင့္စရာေကာင္းေပမယ့္ ဒီကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္က အပူခ်ိန္ ၆၀ ဒီဂရီဆဲလ္စီးယက္စ္ (၁၄၀ ဖာရင္ဟိုက္) ျဖင့္ တစ္နာရီၾကာ အပူေပးခဲ့ရာမွာေတာင္ ဆက္ၿပီးပုံတူပြားႏိုင္ဆဲ အေျခအေနရွိေနတယ္ဆိုတာ ျပင္သစ္သိပၸံပညာရွင္အဖြဲ႕က ရွာေဖြေတြ႕ရွိထားပါ တယ္။ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္က ဘယ္အေျခအေနမွာ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မလဲဆိုတာ ေရာဂါေဗဒပညာရွင္ေတြ ရွာေနဆဲျဖစ္သလို ကုသေဆးေတြကိုလဲ ေဆးပညာရွင္ေတြက ေဖာ္ထုတ္ေနတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကို လူသားေတြ ဦးႏွိမ္ႏိုင္မလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုသတင္းေတြအျပင္ ယခုရက္ထဲျဖစ္ခဲ့တဲ့ ပါရွားပင္လယ္ေကြ႕မွာ အေမရိကန္စစ္ေသဘၤာေတြကို အီရန္အျမန္ေရယာဥ္ေတြက တားျမစ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ ယူကရိန္းေျမာက္ပိုင္းမွာ ေလာင္ကြၽမ္းေနတဲ့ ေတာမီးက ခ်ာႏိုဘိုင္းလ္ န်ဴကလီးယားဓာတ္အားေပးစက္႐ုံေဟာင္းအနီးအထိ ေရာက္ရွိလာတဲ့သတင္း၊ ထရီပိုလီကို ဒ႐ုန္းနဲ႔တိုက္ခိုက္ခံရတဲ့အတြက္ ၈ ဦးေသဆုံးသြားတဲ့သတင္း၊ အီဂ်စ္မွာ အၾကမ္းဖက္သမား ၈ ဦးကို စီးနင္းတိုက္ခိုက္ သတ္ျဖတ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ အေမရိကန္တပ္စခန္းကို တိုက္ခိုက္ရန္ႀကံစည္ေနတဲ့ အိုက္အက္စ္ အၾကမ္းဖက္သမား တာဂ်စ္ ၅ ဦးကို ဂ်ာမနီရဲက ဖမ္းဆီးခဲ့တဲ့သတင္း၊ လက္ဘႏြန္ႏွင့္ နယ္စပ္အနီးရွိ ဆီးရီးယားပိုင္နက္အတြင္း သြားလာေနတဲ့ ဟစ္ဇ္ဘိုလာတပ္ဖြဲ႕ ကားတစ္စီးကို အစၥေရးက ဒ႐ုန္းျဖင့္ တိုက္ခိုက္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ အီဒလစ္ေဒသသို႔ ထရပ္ကား ၅၆ စီးနဲ႔ လူသားခ်င္းစာနာေထာက္ထားတဲ့အကူအညီ ကုလသမဂၢက ေပးပို႔ခဲ့တဲ့သတင္း၊ အင္အား ၆.၉ မဂၢနီက်ဳ အဆင့္ရွိ ငလ်င္တစ္ခု ဂ်ပန္ကမ္း႐ိုးတန္း အိုဂါဆာဝါရာကြၽန္းစုကို ဗဟိုျပဳကာ လႈပ္ခတ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ ေတာင္ကိုရီးယား ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာ သမၼတ မြန္ေဂ်အင္းရဲ႕ အာဏာရပါတီ ဆက္လက္အႏိုင္ရခဲ့တဲ့သတင္း၊ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈကာလအတြင္း နယူးဇီလန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္နဲ႔ ဝန္ႀကီးမ်ား လစာေလွ်ာ့ယူတဲ့သတင္း၊ မဲေခါင္ျမစ္ေရ စီးဆင္းမႈကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္တဲ့အတြက္ က်န္ႏိုင္ငံေတြ ေရရွားပါးမႈႀကဳံေတြ႕ေနရတဲ့သတင္း၊ အေမရိကန္မွာ ေလဆင္ႏွာေမာင္း တိုက္ခိုက္လို႔ လူ ၃၂ ဦးေသဆုံးခဲ့တဲ့ သတင္းေတြလည္း ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာတင္ျပရင္း ယခုရက္သတၱပတ္ ႏိုင္ငံတကာသတင္း သုံးသပ္ခ်က္ကို ဒီမွာဘဲရပ္လိုက္ခ်င္ပါတယ္။

မာလင္း
ဧၿပီ - ၂၀