【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 ရုရှားကို ရန်စလိုက်တဲ့ ထရမ့်

ယခုရက်သတ္တပတ်သတင်းတွေထဲမှာ အများအာရုံစိုက်မိခဲ့တဲ့သတင်းက ရုရှားက ဥရောပမှာ လုပ်ဆောင်နေတဲ့ ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်း ကုမ္ပဏီတွေကို ပိတ်ဆို့လိုက်တဲ့ သတင်းပါဘဲ။ဒီသတင်းအပေါ်  စွမ်းအင်လိုအပ်ချက်များတဲ့ ဥရောပနဲ့ ရောင်းချမယ့် ရုရှားက အပြင်းအထန်ကန့်ကွတ်မှုတွေရှိတဲ့အတွက် ဘာတွေဆက်ဖြစ်မလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်စရာဖြစ်လာပါတယ်။အိမ်နီးချင်း အိန္ဒိယမှာ ဖြစ်နေတဲ့ ဆန္ဒပြမှုသတင်းတွေကလည်း ယခုရက်သတ္တပတ်မှာ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း စောင့်ကြည့်စရာသတင်းပါဘဲ။

ဒီလိုသတင်းတွေအပြင် အာဖဂန်နစ္စတန် ရွေးကောက်ပွဲမှာတော့ လက်ရှိသမ္မတ အာရှတ်ဖ်ဂါနီ က ဦးဆောင်နေတဲ့အတွက် ဒုတိယသက်တမ်းကို ဆက်လက်ဦးဆောင်သွားဖို့ရှိတဲ့သတင်း၊ ကျူးဘားမှာ နှစ် ၄၀ ကျော်အတွင်း ပထမဆုံးအဖြစ် ဝန်ကြီးချုပ်တစ်ဦး ခန့်အပ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ မကာအိုဒေသ၏ ခေါင်းဆောင်သစ် ဟိုလတ်ဆန်း တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်၏ ရှေ့မှောက်တွင် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဆေးလိပ်သောက်သူ အမျိုးသားအရေအတွက် ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ကျဆင်းလာနေတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ကြီး WHO က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ ခရစ္စမတ်အားလပ်ရက်အတွင်း စေနိုင်သော သပိတ်မှောက်ခြင်းများ ဆိုင်းငံ့ကြရန် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အလုပ်သမားသမဂ္ဂများကို ပြင်သစ်သမ္မတ ပန်ကြားခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဗြိတိန်ဝန်ကြီးချုပ် ဘောရစ်ဂျွန်ဆင် ကို အမေရိကန်သမ္မတက အိမ်ဖြူတော်သို့ နှစ်သစ်မှာ လာရောက်လည်ပတ်ရန် ဖိတ်ကြားထားတဲ့သတင်းတွေလည်း ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

အိန္ဒိယအရေး သတိထားဖွယ်  

အိန္ဒိယမှာဖြစ်တဲ့ ဒီပြဿနာက အခုထိမငြိမ်းသေးပါဘူး။လူအသေအပျောက်တွေကလည်း များနေဆဲဖြစ်ကာ လူ့အဖွဲအစည်းနှစ်ခုကြား ထိပ်တိုက်တွေ့မှာကို စိုးရိမ်လာရတဲ့အနေအထားကို ရောက်လာပါတယ်။မကြာမီက ပြဋ္ဌာန်းခဲ့တဲ့  မွတ်စလင်များကို ဆန့်ကျင့်သည့် နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့် ဥပဒေကြောင့် နိုင်ငံအတွင်း ဆန္ဒပြမတည်ငြိမ်မှုများဖြစ်နေပြီး အကြီးဆုံးဗလီများတွင် လူထောင်ပေါင်းများစွာ စုရုံးမှုများရှိနေပါတယ်။

အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွင်း နေထိုင်တဲ့ အိမ်နီးချင်း ပါကစ္စတန်၊ အာဖဂန်နစ္စတန်နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတို့မှ ဖိစီးနှိပ်စက်ခံ လူနည်းစုများကို နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့် အလွယ်တကူပေးထားသော်လည်း မွတ်စလင်မဟုတ်သူများ ဖြစ်ရမည်ဆိုထားတဲ့အတွက် ယခုကဲ့သို့ မတည်မငြိမ် ဆန္ဒပြမှုများ ဖြစ်ပွားနေတာပါ။မွတ်ဆလင်တို့အပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံတယ်လို့ ရှုမြင်ခြင်းခံနေရတဲ့ အငြင်းပွားဥပဒေသစ်ကြောင့် ပေါ်ပေါက်လာတဲ့ ဆူပူဆန္ဒပြပွဲများအတွင်း သေဆုံးသူဦးရေက ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်အထိ ဦး‌ရေ ၂၀ အထိ ရှိလာပါတယ်။

ဆန္ဒပြသူတွေက ဗလီကြီးတွေမှာ စုရုံးပြီးဆန္ဒပြနေတဲ့အတွက် နှိမ်နှင်းရတာ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့တွေအတွက် ခက်ခဲနေပါတယ်။ဖမ်းဆီးထားတဲ့ အရေအတွက်က ငါးထောင်ကျော်နေသလို သေဆုံးသူအရေအတွက်ကလည်း တစ်ရက်ထက် တစ်ရက် တိုးလာနေပါတယ်။ဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းတဲ့ အာဏာပါတီဖြစ်တဲ့ BJP ပါတီဘက်ကတော့  ဒီဥပဒေက အိန္ဒိယနိုင်ငံထဲ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေကနေ ရွှေ့ပြောင်းဝင်ရောက်သူတွေထဲက ဘာသာမတူလို့ ခွဲခြားဆက်ဆံခံရတဲ့ လူနည်းစုတွေကို အကာအကွယ်ပေးတာလို့ ကာကွယ်ပြောခဲ့ပါတယ်။

အရှိန်တက်လာတဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေကို ဟန့်တားဖို့  အိန္ဒိယအစိုးရက နယူးဒေလီရှိ အကြီးမားဆုံး ဂျာမေဗလီ နေရာအပါအဝင် နေရာအများစုမှာ အင်တာနက်နဲ့ ဖုန်းအဆက်အသွယ်များကို ဖြတ်တောက်ခဲ့ပြီး လူစုရုံးခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမယ့် မွတ်ဆလင်တွေက တားမြစ်မိန့်များကို အာခံဖီဆန်ကြပြီး နိုင်ငံအနှံ့ ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။နယူးဒေလီရှိ ဘူတာရုံ ၁၉ ခု ပိတ်ထားရကာ အဓိကလမ်းမကြီးများလည်း ပိတ်ထားရသလို ရဲနှင့် ဆန္ဒပြသူများ ထိပ်တိုက်တွေ့ကြတာတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။အသေအပျောက်တိုးလာသလို ဖမ်းဆီခံရသူအရေအတွက်ကလည်း တိုးလာတဲ့အတွက် မိုဒီအစိုးရအတွက် ခက်ခဲ့တဲ့စိန်ခေါ်မှုပါဘဲ။ဒေသတွင်းမှာ အစ္စလာမ်အစွန်းရောက်တွေရဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတိုးလာချိန်မှာ ယခုလိုဖြစ်လာတဲ့ ပြဿနာက  ဒေသတွင်းကို မတည်မငြိမ်ဖြစ်စေတာ အမှန်ပါဘဲ။

အစ္စလာမ်နိုင်ငံအများစု ပတ်ဝန်းကျင်နိုင်ငံဖြစ်နေတဲ့ အိန္ဒိယအတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်လို ဒေသတွင်း လူဦးရေပေါက်ကွဲမှုကို ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ နိုင်ငံ၊ ပါကစ္စတန် အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံတွေလို မတည်မငြိမ်ဖြစ်နေတဲ့ နိုင်ငံတွေနဲ့ ထိစပ်နေတဲ့အတွက် သာမန်ရွှေ့ပြောင်းဒုက္ခသည်ထက်ပိုတဲ့ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တွေ ဝင်ရောက်မှုကို ထိန်းချုပ်တာ ဖြစ်တယ်လို့ဆိုပေမယ့် အစ္စလာမ်နိုင်ငံအများစု ကြီးစိုးနေတဲ့ ကမ္ဘာမှာ ဒီပြဿနာက ကိုင်တွယ်ရခက်ခဲတဲ့ ပြဿနာပါဘဲ။အမှားအယွင်းမခံတဲ့ ဒီပြဿာနကို အစ္စလာမ်ဘာသာဝင် သန်း ၂၀၀ ကျော်ရှိတဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ ခေါင်းဆောင်တွေ ဘယ်လိုထိန်းချုပ်မလဲ၊ ပြည်တွင်းလူဦးရေအချိုးအစားကို ထိခိုက်လာတဲ့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေက စီးဝင်လာတဲ့ အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်အများစုကို ဘယ်လိုတားဆီးမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရဦးမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီလိုသတင်းတွေက ယခုရက်သတ္တပတ်မှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ ဟွန်ဒူးရပ်စ်နိုင်ငံက အကျဉ်းထောင်တစ်ခုမှာ အဓိကရုဏ်းဖြစ်ပွားလို့ အကျဉ်းသား ၂၂ ဦး သေဆုံးပြီး အခြား ၁၈ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့တဲ့သတင်း၊ ၂၀၀၉ ခုနှစ်က ဖိလစ်ပိုင်တောင်ပိုင်းမှာ ဖြစ်ခဲ့တဲ့ လူ ၅၈ ဦးကို ပစ်သတ်ခဲ့သည့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုမှာ ပါဝင်ခဲ့သူတွေကို ထောင်ဒဏ် နှစ် ၃၀ စီ ချမှတ်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း အသတ်ခံရသည့် ဂျာနယ်လစ်အရေအတွက် ၂၀၁၉ မှာ ၄၈ ဦးထိ ရှိတယ်လို့ နယ်စည်းမခြားသတင်းထောက်များအဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ ပြင်သစ်လူမျိုး ခွဲစိတ်ဆရာဝန်တစ်ယောက် နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကျော်အတွင်း ကလေးငယ် ၃၅၀ ခန့်ကို လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာအကြမ်းဖက်မှု ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့သတင်း၊ ဆီးရီးယားမှာ စစ်တပ်နဲ့ အတိုက်အခံ လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများအကြား ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ၂၄ နာရီကြာ တိုက်ပွဲများမှာ လူ ၆၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့တဲ့သတင်း၊ မော်စကိုမြို့လယ်ခေါင် ဗဟိုလုံခြုံရေးဌာနချုပ် (FSB) အနီးမှာ လက်နက်ကိုင်တစ်ဦး၏ ပစ်ခတ်မှုကြောင့် FSB အရာရှိတစ်ဦး သေဆုံးသွားခဲ့တဲ့ သတင်းတွေထဲ သတိထားစောင့်ကြည့်စရာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှု တာဝန်ယူသူနဲ့ တာဝန်မဲ့သူ

ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲ သတင်းတွေထဲမှာ စောင့်ကြည့်နေရတဲ့သတင်းက ဩစတြေးလျှ တောမီးသတင်းနဲ့ စံချိန်တင် နေ့အပူချိန် သတင်းပါဘဲ။ဒီသတင်းလိုဘဲ နောက်ထပ်သတိထားစရာ သတင်းက ကမ္ဘာ့သံလိုက်ဝင်ရိုးစွန်း ရုရှား ဆိုက်ဘေးရီးယားဘက်ကို ပြောင်းရွှေ့နေတဲ့ သတင်းပါဘဲ။  

ရာသီဥတု ပူပြင်းမှုကြောင့် စက်တင်ဘာလကတည်းက ဩစတြေးလျနိုင်ငံမှာ တောမီးတွေ စတင်လောင်ကျွမ်းခဲ့ရာမှာ ယခုရက်ထဲ စံချိန်တင် အပူလှိုင်းကြောင့် တောမီးများ အရှိန်မြှင့်လောင်ကျွမ်းခဲ့တဲ့အတွက် နယူးဆောက်ဝေးပြည်နယ်မှာ (၇) ရက်တာ အရေးပေါ်အခြေအနေတစ်ရပ်ကို ကြေညာခဲ့ရပါတယ်။နယူးဆောက်ဝေးပြည်နယ်မှာ ရက်သတ္တပေါင်းများစွာ တောမီးပေါင်း ၁၀၀ ကျော် လောင်ကျွမ်းခဲ့တဲ့အတွက် ဆစ်ဒနီကိုတောင် မီးခိုးတွေက ဖုံးခဲ့ပါတယ်။တောမီးလောင်နေတဲ့အချိန်မှာ အပူလှိုင်းတွေက လာတဲ့အတွက် လောင်နေတဲ့ တောမီးတွေကို ပိုပြီးအရှိန်ရစေခဲ့လို့ ဆစ်ဒနီမြို့လယ်မှာ ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ရက်က အမြင့်ဆုံးအပူချိန် ၄၂ ဒီဂရီဆဲလ်စီးယပ်နဲ့ အနောက်ပိုင်း ဆင်ခြေဖုံးရပ်ကွက်များတွင် (၄၅) ဒီဂရီဆဲလ်စီးယပ်ထိ ရှိခဲ့ပါတယ်။တောမီးတွေကြောင့် လေပြင်းတွေတိုက်ခဲ့ရာမှာ တစ်နာရီကို ကီလိုမီတာ ၁၀၀ (မိုင် ၆၀) နှုန်း ထတိုက်ခတ်နိုင်ခဲ့တဲ့ အခြေအနေထိ ရောက်ခဲ့ပါတယ်။

ဒီဇင်ဘာ ၁၇ ရက်က ဩစတြေးလျှတစ်ဝန်း အပူချိန်က စံချိန်တင်ခဲ့ပါတယ်။ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလက တင်ထားခဲ့သော ၄၀ ဒသမ ၃ ဒီဂရီဆဲလ်စီးယပ်ကို ကျော်လွန်ပြီး နိုင်ငံတစ်ဝန်း ပျမ်းမျှအပူချိန်သည် စံချိန်တင် ၄၀ ဒသမ ၉ ဒီဂရီဆဲလ်စီးယပ်အထိ ရောက်ရှိခဲ့တဲ့အတွက် သတိအတော်လေးထားစရာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာ ဩစတြေးလျှလို နိုင်ငံအတွက် အရေးပေါ်အခြေအနေပါဘဲ။သူ့နိုင်ငံအတွက် နွေရာသီမရောက်သေးခင်မှာ ရာသီဥတုက စံချိန်တင်အပူဖြစ်နေတဲ့အတွက် ရင်လေးစရာပါ။

နိုင်ငံအတွင်း ဒီလိုဖြစ်နေချိန်မှာ သြစတြေးလျ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သူက အမေရိကန်ကို အပန်းဖြေခရီးထွက်နေလို့ မီဒီယာတွေက ဝိုင်းပြီးအပြစ်တင်ခဲ့ပါတယ်။ဒီလိုသွားမိတဲ့အတွက် သြစတြေးလျ ဝန်ကြီးချုပ်ကိုယ်တိုင် တရားဝင်ပြန်တောင်းပန်ပြီး တောမီးငြှိမ်းနေတဲ့သူတွေဆီသွားပြီး အားပေးတာတွေ လုပ်ပြခဲ့ရပါတယ်။ဒီလို ရာသီဥတုဘေးက ဩစတြေးလျှတစ်ခုတည်း မဟုတ်ပါဘူး။ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှာ ဖြစ်နေတာပါ။ရုရှားမှာဆို ရာစုနှစ် တစ်ခုကျော်အတွင်း အပူနွေးဆုံး ဒီဇင်ဘာလကို ကြုံတွေ့နေရပါတယ်။မော်စကိုမှာ ယခုလိုအနွေးဆုံးရာသီဥတုကို ကြုံတွေ့နေရတဲ့အတွက် နွေဦးပန်းတွေဖြစ်တဲ့ တောင်ဇလပ်ပန်း၊ နှင်းခေါင်းလောင်းပန်း၊ ကုံကုမံပန်းနှင့် ခရစ္စမတ်နှင်းဆီပန်းတွေ မော်စကိုတက္ကသိုလ် ရုက္ခဗေဒဥယျာဉ်မှာ ပွင့်ခဲ့ပါတယ်။

မော်စကိုမြို့တော်မှာ ပုံမှန်ဆို ဒီဇင်ဘာလလယ်မှာ နှင်းထုကြီးတွေနဲ့ ဖုံးလွှမ်းနေလေ့ရှိလို့ ဆောင်းရာသီ အားကစားလှုပ်ရှားမှုတွေ လုပ်ကြရတာပါ။ဒီဇင်ဘာ ၁၈ ရက်မှာ မော်စကိုအပူချိန်က ၅ ဒဿမ ၄ ဒီဂရီဆဲလ်စီးယပ်ရှိခဲ့လို့ အမြင့်ဆုံးလေထုအပူချိန်အဖြစ် စံချိန်သစ်တင်ခဲ့တဲ့အထိပါဘဲ။ရုရှား မိုးလေဝသဌာနကတော့ ဒီထက်ပိုနွေးလာနိုင်တယ်လို့ သတိပေးထားပါတယ်။ထူးခြားမှုတစ်ခုကတော့ သိပ္ပံပညာရှင်များဘက်ကနေ ကမ္ဘာ့သံလိုက်စက်ကွင်းဝင်ရိုးက ပုံမှန်သဘာဝဖြစ်စဉ်အတိုင်း မဟုတ်ဘဲ တစ်နှစ်လျှင် ၃၄ မိုင်ခန့်နှုန်းဖြင့် ဆိုက်ဘေးရီးယားဆီသို့ ရွေ့လျှားနေခဲ့တယ်ဆိုတာပါဘဲ။မြောက်ဝင်ရိုးစွန်း သံလိုက်စက်ကွင်းသည် ၁၈၃၁ ခုနှစ်မှ စတင်ကာ ကနေဒီယန် အာတိတ်ဒေသမှ ရုရှားဆီသို့ တဖြေးဖြေးချင်း ရွေ့လျှားနေခဲ့ရာမှာ တစ်နှစ်ကို မိုင် ၁၄၀၀ နှုန်းကနေ တဖြည်းဖြည်းလျော့ကျလာခဲ့တာပါ။ဒီအတွက် သိပ္ပံပညာရှင်တွေ ဇဝေဇဝါဖြစ်နေဆဲပါ။

ဒီလို ကမ္ဘာကြီးပူနွေးမှု၊ ရာသီဥတုတွေ အပြောင်းအလဲ ထင်ထင်ရှားရှားဖြစ်နေတာတွေအတွက် ကမ္ဘာ့သိပ္ပံပညာရှင်တွေနဲ့ မိုးလေဝသပညာရှင်တွေကတော့  ကာဗွန်ဓာတ်ငွေ့တွေကြောင့်လို့ အဓိကထောက်ပြခဲ့ပေမယ့် ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင် ကတော့ ကမ္ဘာ့ရာသီဥတုပြောင်းလဲခြင်းကို ဖြစ်စေသော အကြောင်းရင်းများကို မည်သူမှမသိနိုင်ဘူးလို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ပူတင် ကတော့ စကြဝဠာဗေဒဆိုင်ရာ သဘာဝဖြစ်စဉ်များကြောင့် ကမ္ဘာကြီးပူနွေးလာမှု၊ ယင်းရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုတွေ ဖြစ်လာနိုင်တယ်ဆိုပြီး သံသယရှိနေတာပါ။သူကတော့ လူတို့ပြုလုပ်လို့၊ လူကြောင့်ဖြစ်ရတာလို့ ခံယူထားပုံမရပါဘူး။ရုရှားလို ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးနိုင်ငံက ရာသီဥတုအပေါ် ဒီလိုမထင်ပေမယ့် လျှပ်စစ်ကားထုတ်လုပ်တဲ့  Tesla ကတော့ သူ့ရဲ့ နည်းပညာအားလုံးကို ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် အထောက်အကူဖြစ်ဖို့ ဘယ်သူမဆို ယူသုံးခွင့်ပေးလိုက်ခဲ့တာကတော့ သတင်းကောင်းတစ်ခုပါဘဲ။

စက်မှုနိုင်ငံထဲက တစ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ ရုရှားနိုင်ငံရဲ့သမ္မတက ဒီလိုခံယူထားသလို အမေရိကန်လို နိုင်ငံကလည်း ရေနံထွက်ကုန်လို ဓာတုရုပ်ကြွင်းတွေ အသုံးချတာကို ပိုလာတဲ့အတွက် ကမ္ဘာ့ရာသီဥတု ကမောက်ကမဖြစ်စဉ်က စိုးရိမ်စရာပါ။ရှေ့လျှောက် ဘာတွေဆက်ဖြစ်လာဦးမလဲဆိုတာ ရင်တမမနဲ့ ဆက်စောင့်ကြည့်နေရဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရုရှားကို ထိပ်ခေါက်တဲ့ ထရမ့်

ကမ္ဘာ့အရေးတွေမှာ မကြာခဏဆိုသလို ထိပ်တိုက်တွေ့လေ့ရှိတဲ့ အမေရိကန်နဲ့ ရုရှားကြား ယခုတစ်ခါမှာတော့ အမေရိကန်ဘက်ကနေ ထိုးစစ်စတင်လိုက်ပါတယ်။ရုရှားဘက်က သူ့နိုင်ငံထဲကနေထွက်တဲ့ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့ကို ယူကရိန်းကို ဖြတ်ကျော်စရာမလိုဘဲ ဥရောပ အထူးသဖြင့် ဂျာမနီ၊ ပြင်သစ်၊ အီတလီ စတဲ့ ဥရောပနောက်ခြမ်းကို ပို့ဖို့အတွက် ပိုက်လိုင်းစီမံကိန်းတစ်ခု ဖော်ဆောင်နေတာကြာပါပြီ။လုပ်ငန်းပြီးမြောက်တဲ့ ရာခိုင်နူန်းက ၉၀ ဝန်းကျင်လောက် ရှိပြီဆိုပါတယ်။

မကြာမီကတော့ အမေရိကန်ဘက်ကနေ ရုရှား ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းမှာ ပါဝင်ပတ်သက်သည့် ကုမ္ပဏီများကို အရေးယူပိတ်ဆို့ခဲ့ပါတယ်။အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် အတည်ပြုတဲ့ ပိတ်ဆို့မှုကို ဂျာမနီနှင့် ရုရှားက ဒေါသတကြီး တုံ့ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ဒီရေအောက်ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းက ဥရောပကို ရုရှားက နေစွမ်းအင် ထောက်ပံ့မှုပေးမယ့် စီမံကိန်းဖြစ်သလို ဥရောပအတွက်လည်း စွမ်းအင်အတွက် မတည်ငြိမ်တဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်းကို မှီခိုနေရတာကို လျှော့ချနိုင်မယ့် အချက်ပါဘဲ။

ပင်လယ်ရေအောက်ပိုင်းလိုင်းဖြစ်သော Nord Stream 2 တည်ဆောက်သည့် ကုမ္ပဏီများကို ပစ်မှတ်ထားတဲ့ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေက ဒီပိုက်လိုင်းစီမံကိန်းကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေသလို အဟန့်အတားလဲ ဖြစ်စေပါတယ်။အမေရိကန်ကတော့ ဒီပိုက်လိုင်းကို မြင်ပုံက ဥရောပမှာ ရုရှားရဲ့ ဩဇာအာဏာကို ပိုမိုစေသလို ဥရောပရဲ့ အသက်စွမ်းအင်ကို ရုရှား၏ ချုပ်ကိုင်မှုရှိလာမှာကို စိုးရိမ်နေတာပါ။ဒါ့အပြင် ဥရောပကို ရောင်းချနေတဲ့ စွမ်းအင်လောင်စာဆီစျေးကွက် ဝေစုကို ထိခိုက်လာနိုင်တာကိုလည်း ထည့်တွေးမိပုံရပါတယ်။

ဒီလိုပိတ်ဆို့တဲ့အတွက် ကြားထဲကနေ အမြတ်ထွက်တာက ယူကရိန်းပါ။ ယခုနှစ်ကုန်မှာ သက်တမ်းကုန်ဆုံးမယ့် နယ်မြေဖြတ်ကျော်ပြီး ဓာတ်ငွေ့တင်ပို့မှုကို ထပ်ပြီးသက်တမ်းတိုးခဲ့တာပါဘဲ ၅ နှစ်ကြာ ဒီသက်တမ်းတိုးခြင်းအတွက် ရုရှားဆီကနေ ပထမနှစ်မှာ ဓာတ်ငွေ့ ၆၅ ဘီလျံ ကုဗမီတာ ဝယ်ယူနိုင်မှာဖြစ်ပြီး  နောက်နှစ်မှာ ဓာတ်ငွေ့ ၄၀ ဘီလျံ ဝယ်ယူနိုင်မှာပါ။ဒါ့အပြင် ဓာတ်ငွေ့ဖြတ်သန်း သယ်ဆောင်ခကလည်း ယခုလက်ရှိထက် ပိုရမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အမေရိကန်ရဲ့ ပိတ်ဆို့မှုက ရုရှားကို အထိနာစေပါတယ်။ယူကရိန်းကိုဖြတ်ပြီး ပို့နေရတဲ့ သဘာ၀ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းအပေါ် မှီခိုနေရမှုကို လျှော့ချလိုနေတဲ့အတွက် ဘောလတစ်ပင်လယ်ကိုဖြတ်ပြီး ဒီရေအောက်ပိုက်လိုင်းကို ဖောက်လုပ်ခဲ့တာပါ။ဂျာမနီနဲ့ ရုရှားကို အဓိကဆက်သွယ်ပို့လွှတ်မယ့်  ဒီရေအောက်ပိုက်လိုင်းသာပြီးခဲ့ရင် ယူကရိန်းအပေါ် မှီခိုနေရတဲ့အပေါ် ရုရှားက လျှော့ချမှာသေချာနေပါတယ်။ဒီအတွက်လည်း ယူကရိန်းက ၁၀ နှစ်သက်တမ်းတိုးချင်တာကို ၅ နှစ်သာသက်တမ်းတိုးတာကိုကြည့်ရင် သိနိုင်ပါတယ်။ရုရှားရဲ့ ဒီလိုလုပ်ကိုင်မှုအပေါ် အမေရိကန်က ဝင်ဖျက်တဲ့အတွက် လောလောဆယ်မှာ ယူကရိန်းတောင်းတာကို ရုရှားက ပေးလိုက်ရပါတယ်။ဒီအတွက် ရုရှားဘက်က ဘာတွေပြန်လုပ်ဦးမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရဦးမှာဖြစ်ပါတယ်။

ဒီသတင်းတွေက အာကာသတပ်ဖွဲ့ ဖွဲ့စည်းရေး အသုံးစရိတ် ဘတ်ဂျက်ကို အမေရိကန်သမ္မတ ထရမ့် လက်မှတ်ရေးထိုး အတည်ပြုလိုက်တဲ့သတင်း၊ အီရန်သမ္မတ ဟတ်ဆန် ရိုဟာနီ က အမေရိကန်ရဲ့ စီးပွားရေးအကြမ်းဖက်ဝါဒကို မွတ်စလင်နိုင်ငံတွေ စုစည်းတိုက်ခိုက်ဖို့ တိုက်တွန်းလိုက်တဲ့သတင်း၊ အမေရိကန်သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့် ကို ပုဒ်မနှစ်ခုဖြင့် တရားစွဲဆိုနိုင်ရေးအတွက် အောက်လွှတ်တော်က မဲခွဲအတည်ပြုလိုက်တဲ့သတင်း စတဲ့ အမေရိကန်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ သတင်းတွေထဲ စောင့်ကြည့်စရာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

မင်းထက်
ဒီဇင်ဘာ - ၂၃

( Zawgyi )

ယခုရက္သတၱပတ္သတင္းေတြထဲမွာ အမ်ားအာ႐ုံစိုက္မိခဲ့တဲ့သတင္းက ႐ုရွားက ဥေရာပမွာ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ဓာတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္း ကုမၸဏီေတြကို ပိတ္ဆို႔လိုက္တဲ့ သတင္းပါဘဲ။ဒီသတင္းအေပၚ  စြမ္းအင္လိုအပ္ခ်က္မ်ားတဲ့ ဥေရာပနဲ႔ ေရာင္းခ်မယ့္ ႐ုရွားက အျပင္းအထန္ကန႔္ကြတ္မႈေတြရွိတဲ့အတြက္ ဘာေတြဆက္ျဖစ္မလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္စရာျဖစ္လာပါတယ္။အိမ္နီးခ်င္း အိႏၵိယမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ ဆႏၵျပမႈသတင္းေတြကလည္း ယခုရက္သတၱပတ္မွာ ကမာၻတစ္ဝန္း ေစာင့္ၾကည့္စရာသတင္းပါဘဲ။

ဒီလိုသတင္းေတြအျပင္ အာဖဂန္နစၥတန္ ေ႐ြးေကာက္ပြဲမွာေတာ့ လက္ရွိသမၼတ အာရွတ္ဖ္ဂါနီ က ဦးေဆာင္ေနတဲ့အတြက္ ဒုတိယသက္တမ္းကို ဆက္လက္ဦးေဆာင္သြားဖို႔ရွိတဲ့သတင္း၊ က်ဴးဘားမွာ ႏွစ္ ၄၀ ေက်ာ္အတြင္း ပထမဆုံးအျဖစ္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္တစ္ဦး ခန႔္အပ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ မကာအိုေဒသ၏ ေခါင္းေဆာင္သစ္ ဟိုလတ္ဆန္း တ႐ုတ္သမၼတ ရွီက်င့္ဖ်င္၏ ေရွ႕ေမွာက္တြင္ က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုခဲ့တဲ့သတင္း၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ အမ်ိဳးသားအေရအတြက္ ကမာၻတစ္ဝန္း က်ဆင္းလာေနတယ္လို႔ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ႀကီး WHO က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ ခရစၥမတ္အားလပ္ရက္အတြင္း ေစႏိုင္ေသာ သပိတ္ေမွာက္ျခင္းမ်ား ဆိုင္းငံ့ၾကရန္ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရး အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားကို ျပင္သစ္သမၼတ ပန္ၾကားခဲ့တဲ့သတင္း၊ ၿဗိတိန္ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ေဘာရစ္ဂြၽန္ဆင္ ကို အေမရိကန္သမၼတက အိမ္ျဖဴေတာ္သို႔ ႏွစ္သစ္မွာ လာေရာက္လည္ပတ္ရန္ ဖိတ္ၾကားထားတဲ့သတင္းေတြလည္း ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

အိႏၵိယအေရး သတိထားဖြယ္  

အိႏၵိယမွာျဖစ္တဲ့ ဒီျပႆနာက အခုထိမၿငိမ္းေသးပါဘူး။လူအေသအေပ်ာက္ေတြကလည္း မ်ားေနဆဲျဖစ္ကာ လူ႔အဖြဲအစည္းႏွစ္ခုၾကား ထိပ္တိုက္ေတြ႕မွာကို စိုးရိမ္လာရတဲ့အေနအထားကို ေရာက္လာပါတယ္။မၾကာမီက ျပ႒ာန္းခဲ့တဲ့  မြတ္စလင္မ်ားကို ဆန႔္က်င့္သည့္ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ ဥပေဒေၾကာင့္ ႏိုင္ငံအတြင္း ဆႏၵျပမတည္ၿငိမ္မႈမ်ားျဖစ္ေနၿပီး အႀကီးဆုံးဗလီမ်ားတြင္ လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ စု႐ုံးမႈမ်ားရွိေနပါတယ္။

အိႏၵိယႏိုင္ငံအတြင္း ေနထိုင္တဲ့ အိမ္နီးခ်င္း ပါကစၥတန္၊ အာဖဂန္နစၥတန္ႏွင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံတို႔မွ ဖိစီးႏွိပ္စက္ခံ လူနည္းစုမ်ားကို ႏိုင္ငံသားျဖစ္ခြင့္ အလြယ္တကူေပးထားေသာ္လည္း မြတ္စလင္မဟုတ္သူမ်ား ျဖစ္ရမည္ဆိုထားတဲ့အတြက္ ယခုကဲ့သို႔ မတည္မၿငိမ္ ဆႏၵျပမႈမ်ား ျဖစ္ပြားေနတာပါ။မြတ္ဆလင္တို႔အေပၚ ခြဲျခားဆက္ဆံတယ္လို႔ ရႈျမင္ျခင္းခံေနရတဲ့ အျငင္းပြားဥပေဒသစ္ေၾကာင့္ ေပၚေပါက္လာတဲ့ ဆူပူဆႏၵျပပြဲမ်ားအတြင္း ေသဆုံးသူဦးေရက ဒီဇင္ဘာ ၂၂ ရက္အထိ ဦး‌ေရ ၂၀ အထိ ရွိလာပါတယ္။

ဆႏၵျပသူေတြက ဗလီႀကီးေတြမွာ စု႐ုံးၿပီးဆႏၵျပေနတဲ့အတြက္ ႏွိမ္ႏွင္းရတာ လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ေတြအတြက္ ခက္ခဲေနပါတယ္။ဖမ္းဆီးထားတဲ့ အေရအတြက္က ငါးေထာင္ေက်ာ္ေနသလို ေသဆုံးသူအေရအတြက္ကလည္း တစ္ရက္ထက္ တစ္ရက္ တိုးလာေနပါတယ္။ဥပေဒကို ျပ႒ာန္းတဲ့ အာဏာပါတီျဖစ္တဲ့ BJP ပါတီဘက္ကေတာ့  ဒီဥပေဒက အိႏၵိယႏိုင္ငံထဲ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြကေန ေ႐ႊ႕ေျပာင္းဝင္ေရာက္သူေတြထဲက ဘာသာမတူလို႔ ခြဲျခားဆက္ဆံခံရတဲ့ လူနည္းစုေတြကို အကာအကြယ္ေပးတာလို႔ ကာကြယ္ေျပာခဲ့ပါတယ္။

အရွိန္တက္လာတဲ့ ဆႏၵျပပြဲေတြကို ဟန႔္တားဖို႔  အိႏၵိယအစိုးရက နယူးေဒလီရွိ အႀကီးမားဆုံး ဂ်ာေမဗလီ ေနရာအပါအဝင္ ေနရာအမ်ားစုမွာ အင္တာနက္နဲ႔ ဖုန္းအဆက္အသြယ္မ်ားကို ျဖတ္ေတာက္ခဲ့ၿပီး လူစု႐ုံးခြင့္ကို ပိတ္ပင္ခဲ့ပါတယ္။ဒါေပမယ့္ မြတ္ဆလင္ေတြက တားျမစ္မိန႔္မ်ားကို အာခံဖီဆန္ၾကၿပီး ႏိုင္ငံအႏွံ႔ ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါတယ္။နယူးေဒလီရွိ ဘူတာ႐ုံ ၁၉ ခု ပိတ္ထားရကာ အဓိကလမ္းမႀကီးမ်ားလည္း ပိတ္ထားရသလို ရဲႏွင့္ ဆႏၵျပသူမ်ား ထိပ္တိုက္ေတြ႕ၾကတာေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။အေသအေပ်ာက္တိုးလာသလို ဖမ္းဆီခံရသူအေရအတြက္ကလည္း တိုးလာတဲ့အတြက္ မိုဒီအစိုးရအတြက္ ခက္ခဲ့တဲ့စိန္ေခၚမႈပါဘဲ။ေဒသတြင္းမွာ အစၥလာမ္အစြန္းေရာက္ေတြရဲ႕ ၿခိမ္းေျခာက္မႈတိုးလာခ်ိန္မွာ ယခုလိုျဖစ္လာတဲ့ ျပႆနာက  ေဒသတြင္းကို မတည္မၿငိမ္ျဖစ္ေစတာ အမွန္ပါဘဲ။

အစၥလာမ္ႏိုင္ငံအမ်ားစု ပတ္ဝန္းက်င္ႏိုင္ငံျဖစ္ေနတဲ့ အိႏၵိယအတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္လို ေဒသတြင္း လူဦးေရေပါက္ကြဲမႈကို ရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ ႏိုင္ငံ၊ ပါကစၥတန္ အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံေတြလို မတည္မၿငိမ္ျဖစ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႔ ထိစပ္ေနတဲ့အတြက္ သာမန္ေ႐ႊ႕ေျပာင္းဒုကၡသည္ထက္ပိုတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ေတြ ဝင္ေရာက္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္တာ ျဖစ္တယ္လို႔ဆိုေပမယ့္ အစၥလာမ္ႏိုင္ငံအမ်ားစု ႀကီးစိုးေနတဲ့ ကမာၻမွာ ဒီျပႆနာက ကိုင္တြယ္ရခက္ခဲတဲ့ ျပႆနာပါဘဲ။အမွားအယြင္းမခံတဲ့ ဒီျပႆာနကို အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ သန္း ၂၀၀ ေက်ာ္ရွိတဲ့ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ေခါင္းေဆာင္ေတြ ဘယ္လိုထိန္းခ်ဳပ္မလဲ၊ ျပည္တြင္းလူဦးေရအခ်ိဳးအစားကို ထိခိုက္လာတဲ့ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြက စီးဝင္လာတဲ့ အစၥလာမ္ဘာသာဝင္အမ်ားစုကို ဘယ္လိုတားဆီးမလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုသတင္းေတြက ယခုရက္သတၱပတ္မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ဟြန္ဒူးရပ္စ္ႏိုင္ငံက အက်ဥ္းေထာင္တစ္ခုမွာ အဓိက႐ုဏ္းျဖစ္ပြားလို႔ အက်ဥ္းသား ၂၂ ဦး ေသဆုံးၿပီး အျခား ၁၈ ဦး ဒဏ္ရာရရွိခဲ့တဲ့သတင္း၊ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္က ဖိလစ္ပိုင္ေတာင္ပိုင္းမွာ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ လူ ၅၈ ဦးကို ပစ္သတ္ခဲ့သည့္ အစုလိုက္အၿပဳံလိုက္ သတ္ျဖတ္မႈမွာ ပါဝင္ခဲ့သူေတြကို ေထာင္ဒဏ္ ႏွစ္ ၃၀ စီ ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ ကမာၻတစ္ဝန္း အသတ္ခံရသည့္ ဂ်ာနယ္လစ္အေရအတြက္ ၂၀၁၉ မွာ ၄၈ ဦးထိ ရွိတယ္လို႔ နယ္စည္းမျခားသတင္းေထာက္မ်ားအဖြဲ႕က ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ ျပင္သစ္လူမ်ိဳး ခြဲစိတ္ဆရာဝန္တစ္ေယာက္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၀ ေက်ာ္အတြင္း ကေလးငယ္ ၃၅၀ ခန႔္ကို လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာအၾကမ္းဖက္မႈ က်ဴးလြန္ခဲ့တဲ့သတင္း၊ ဆီးရီးယားမွာ စစ္တပ္နဲ႔ အတိုက္အခံ လက္နက္ကိုင္အုပ္စုမ်ားအၾကား ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ၂၄ နာရီၾကာ တိုက္ပြဲမ်ားမွာ လူ ၆၀ ေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့တဲ့သတင္း၊ ေမာ္စကိုၿမိဳ႕လယ္ေခါင္ ဗဟိုလုံၿခဳံေရးဌာနခ်ဳပ္ (FSB) အနီးမွာ လက္နက္ကိုင္တစ္ဦး၏ ပစ္ခတ္မႈေၾကာင့္ FSB အရာရွိတစ္ဦး ေသဆုံးသြားခဲ့တဲ့ သတင္းေတြထဲ သတိထားေစာင့္ၾကည့္စရာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈ တာဝန္ယူသူနဲ႔ တာဝန္မဲ့သူ

ယခုရက္သတၱပတ္ထဲ သတင္းေတြထဲမွာ ေစာင့္ၾကည့္ေနရတဲ့သတင္းက ဩစေၾတးလွ် ေတာမီးသတင္းနဲ႔ စံခ်ိန္တင္ ေန႔အပူခ်ိန္ သတင္းပါဘဲ။ဒီသတင္းလိုဘဲ ေနာက္ထပ္သတိထားစရာ သတင္းက ကမာၻ႔သံလိုက္ဝင္႐ိုးစြန္း ႐ုရွား ဆိုက္ေဘးရီးယားဘက္ကို ေျပာင္းေ႐ႊ႕ေနတဲ့ သတင္းပါဘဲ။  

ရာသီဥတု ပူျပင္းမႈေၾကာင့္ စက္တင္ဘာလကတည္းက ဩစေၾတးလ်ႏိုင္ငံမွာ ေတာမီးေတြ စတင္ေလာင္ကြၽမ္းခဲ့ရာမွာ ယခုရက္ထဲ စံခ်ိန္တင္ အပူလႈိင္းေၾကာင့္ ေတာမီးမ်ား အရွိန္ျမႇင့္ေလာင္ကြၽမ္းခဲ့တဲ့အတြက္ နယူးေဆာက္ေဝးျပည္နယ္မွာ (၇) ရက္တာ အေရးေပၚအေျခအေနတစ္ရပ္ကို ေၾကညာခဲ့ရပါတယ္။နယူးေဆာက္ေဝးျပည္နယ္မွာ ရက္သတၱေပါင္းမ်ားစြာ ေတာမီးေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ ေလာင္ကြၽမ္းခဲ့တဲ့အတြက္ ဆစ္ဒနီကိုေတာင္ မီးခိုးေတြက ဖုံးခဲ့ပါတယ္။ေတာမီးေလာင္ေနတဲ့အခ်ိန္မွာ အပူလႈိင္းေတြက လာတဲ့အတြက္ ေလာင္ေနတဲ့ ေတာမီးေတြကို ပိုၿပီးအရွိန္ရေစခဲ့လို႔ ဆစ္ဒနီၿမိဳ႕လယ္မွာ ဒီဇင္ဘာ ၁၉ ရက္က အျမင့္ဆုံးအပူခ်ိန္ ၄၂ ဒီဂရီဆဲလ္စီးယပ္နဲ႔ အေနာက္ပိုင္း ဆင္ေျခဖုံးရပ္ကြက္မ်ားတြင္ (၄၅) ဒီဂရီဆဲလ္စီးယပ္ထိ ရွိခဲ့ပါတယ္။ေတာမီးေတြေၾကာင့္ ေလျပင္းေတြတိုက္ခဲ့ရာမွာ တစ္နာရီကို ကီလိုမီတာ ၁၀၀ (မိုင္ ၆၀) ႏႈန္း ထတိုက္ခတ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ အေျခအေနထိ ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီဇင္ဘာ ၁၇ ရက္က ဩစေၾတးလွ်တစ္ဝန္း အပူခ်ိန္က စံခ်ိန္တင္ခဲ့ပါတယ္။ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလက တင္ထားခဲ့ေသာ ၄၀ ဒသမ ၃ ဒီဂရီဆဲလ္စီးယပ္ကို ေက်ာ္လြန္ၿပီး ႏိုင္ငံတစ္ဝန္း ပ်မ္းမွ်အပူခ်ိန္သည္ စံခ်ိန္တင္ ၄၀ ဒသမ ၉ ဒီဂရီဆဲလ္စီးယပ္အထိ ေရာက္ရွိခဲ့တဲ့အတြက္ သတိအေတာ္ေလးထားစရာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ဒါဟာ ဩစေၾတးလွ်လို ႏိုင္ငံအတြက္ အေရးေပၚအေျခအေနပါဘဲ။သူ႔ႏိုင္ငံအတြက္ ေႏြရာသီမေရာက္ေသးခင္မွာ ရာသီဥတုက စံခ်ိန္တင္အပူျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ရင္ေလးစရာပါ။

ႏိုင္ငံအတြင္း ဒီလိုျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ၾသစေၾတးလ် ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္သူက အေမရိကန္ကို အပန္းေျဖခရီးထြက္ေနလို႔ မီဒီယာေတြက ဝိုင္းၿပီးအျပစ္တင္ခဲ့ပါတယ္။ဒီလိုသြားမိတဲ့အတြက္ ၾသစေၾတးလ် ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကိုယ္တိုင္ တရားဝင္ျပန္ေတာင္းပန္ၿပီး ေတာမီးျငႇိမ္းေနတဲ့သူေတြဆီသြားၿပီး အားေပးတာေတြ လုပ္ျပခဲ့ရပါတယ္။ဒီလို ရာသီဥတုေဘးက ဩစေၾတးလွ်တစ္ခုတည္း မဟုတ္ပါဘူး။ကမာၻတစ္ဝန္းမွာ ျဖစ္ေနတာပါ။႐ုရွားမွာဆို ရာစုႏွစ္ တစ္ခုေက်ာ္အတြင္း အပူေႏြးဆုံး ဒီဇင္ဘာလကို ႀကဳံေတြ႕ေနရပါတယ္။ေမာ္စကိုမွာ ယခုလိုအေႏြးဆုံးရာသီဥတုကို ႀကဳံေတြ႕ေနရတဲ့အတြက္ ေႏြဦးပန္းေတြျဖစ္တဲ့ ေတာင္ဇလပ္ပန္း၊ ႏွင္းေခါင္းေလာင္းပန္း၊ ကုံကုမံပန္းႏွင့္ ခရစၥမတ္ႏွင္းဆီပန္းေတြ ေမာ္စကိုတကၠသိုလ္ ႐ုကၡေဗဒဥယ်ာဥ္မွာ ပြင့္ခဲ့ပါတယ္။

ေမာ္စကိုၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ပုံမွန္ဆို ဒီဇင္ဘာလလယ္မွာ ႏွင္းထုႀကီးေတြနဲ႔ ဖုံးလႊမ္းေနေလ့ရွိလို႔ ေဆာင္းရာသီ အားကစားလႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ၾကရတာပါ။ဒီဇင္ဘာ ၁၈ ရက္မွာ ေမာ္စကိုအပူခ်ိန္က ၅ ဒႆမ ၄ ဒီဂရီဆဲလ္စီးယပ္ရွိခဲ့လို႔ အျမင့္ဆုံးေလထုအပူခ်ိန္အျဖစ္ စံခ်ိန္သစ္တင္ခဲ့တဲ့အထိပါဘဲ။႐ုရွား မိုးေလဝသဌာနကေတာ့ ဒီထက္ပိုေႏြးလာႏိုင္တယ္လို႔ သတိေပးထားပါတယ္။ထူးျခားမႈတစ္ခုကေတာ့ သိပၸံပညာရွင္မ်ားဘက္ကေန ကမာၻ႔သံလိုက္စက္ကြင္းဝင္႐ိုးက ပုံမွန္သဘာဝျဖစ္စဥ္အတိုင္း မဟုတ္ဘဲ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ၃၄ မိုင္ခန႔္ႏႈန္းျဖင့္ ဆိုက္ေဘးရီးယားဆီသို႔ ေ႐ြ႕လွ်ားေနခဲ့တယ္ဆိုတာပါဘဲ။ေျမာက္ဝင္႐ိုးစြန္း သံလိုက္စက္ကြင္းသည္ ၁၈၃၁ ခုႏွစ္မွ စတင္ကာ ကေနဒီယန္ အာတိတ္ေဒသမွ ႐ုရွားဆီသို႔ တေျဖးေျဖးခ်င္း ေ႐ြ႕လွ်ားေနခဲ့ရာမွာ တစ္ႏွစ္ကို မိုင္ ၁၄၀၀ ႏႈန္းကေန တျဖည္းျဖည္းေလ်ာ့က်လာခဲ့တာပါ။ဒီအတြက္ သိပၸံပညာရွင္ေတြ ဇေဝဇဝါျဖစ္ေနဆဲပါ။

ဒီလို ကမာၻႀကီးပူေႏြးမႈ၊ ရာသီဥတုေတြ အေျပာင္းအလဲ ထင္ထင္ရွားရွားျဖစ္ေနတာေတြအတြက္ ကမာၻ႔သိပၸံပညာရွင္ေတြနဲ႔ မိုးေလဝသပညာရွင္ေတြကေတာ့  ကာဗြန္ဓာတ္ေငြ႕ေတြေၾကာင့္လို႔ အဓိကေထာက္ျပခဲ့ေပမယ့္ ႐ုရွားသမၼတ ဗလာဒီမာ ပူတင္ ကေတာ့ ကမာၻ႔ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းကို ျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို မည္သူမွမသိႏိုင္ဘူးလို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ပူတင္ ကေတာ့ စၾကဝဠာေဗဒဆိုင္ရာ သဘာဝျဖစ္စဥ္မ်ားေၾကာင့္ ကမာၻႀကီးပူေႏြးလာမႈ၊ ယင္းရာသီဥတု ေျပာင္းလဲမႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္ဆိုၿပီး သံသယရွိေနတာပါ။သူကေတာ့ လူတို႔ျပဳလုပ္လို႔၊ လူေၾကာင့္ျဖစ္ရတာလို႔ ခံယူထားပုံမရပါဘူး။႐ုရွားလို ကမာၻ႔အင္အားႀကီးႏိုင္ငံက ရာသီဥတုအေပၚ ဒီလိုမထင္ေပမယ့္ လွ်ပ္စစ္ကားထုတ္လုပ္တဲ့  Tesla ကေတာ့ သူ႔ရဲ႕ နည္းပညာအားလုံးကို ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ အေထာက္အကူျဖစ္ဖို႔ ဘယ္သူမဆို ယူသုံးခြင့္ေပးလိုက္ခဲ့တာကေတာ့ သတင္းေကာင္းတစ္ခုပါဘဲ။

စက္မႈႏိုင္ငံထဲက တစ္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ ႐ုရွားႏိုင္ငံရဲ႕သမၼတက ဒီလိုခံယူထားသလို အေမရိကန္လို ႏိုင္ငံကလည္း ေရနံထြက္ကုန္လို ဓာတု႐ုပ္ႂကြင္းေတြ အသုံးခ်တာကို ပိုလာတဲ့အတြက္ ကမာၻ႔ရာသီဥတု ကေမာက္ကမျဖစ္စဥ္က စိုးရိမ္စရာပါ။ေရွ႕ေလွ်ာက္ ဘာေတြဆက္ျဖစ္လာဦးမလဲဆိုတာ ရင္တမမနဲ႔ ဆက္ေစာင့္ၾကည့္ေနရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

႐ုရွားကို ထိပ္ေခါက္တဲ့ ထရမ့္

ကမာၻ႔အေရးေတြမွာ မၾကာခဏဆိုသလို ထိပ္တိုက္ေတြ႕ေလ့ရွိတဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ ႐ုရွားၾကား ယခုတစ္ခါမွာေတာ့ အေမရိကန္ဘက္ကေန ထိုးစစ္စတင္လိုက္ပါတယ္။႐ုရွားဘက္က သူ႔ႏိုင္ငံထဲကေနထြက္တဲ့ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ကို ယူကရိန္းကို ျဖတ္ေက်ာ္စရာမလိုဘဲ ဥေရာပ အထူးသျဖင့္ ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္၊ အီတလီ စတဲ့ ဥေရာပေနာက္ျခမ္းကို ပို႔ဖို႔အတြက္ ပိုက္လိုင္းစီမံကိန္းတစ္ခု ေဖာ္ေဆာင္ေနတာၾကာပါၿပီ။လုပ္ငန္းၿပီးေျမာက္တဲ့ ရာခိုင္ႏူန္းက ၉၀ ဝန္းက်င္ေလာက္ ရွိၿပီဆိုပါတယ္။

မၾကာမီကေတာ့ အေမရိကန္ဘက္ကေန ႐ုရွား ဓာတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းမွာ ပါဝင္ပတ္သက္သည့္ ကုမၸဏီမ်ားကို အေရးယူပိတ္ဆို႔ခဲ့ပါတယ္။အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ အတည္ျပဳတဲ့ ပိတ္ဆို႔မႈကို ဂ်ာမနီႏွင့္ ႐ုရွားက ေဒါသတႀကီး တုံ႔ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ဒီေရေအာက္ဓာတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းက ဥေရာပကို ႐ုရွားက ေနစြမ္းအင္ ေထာက္ပံ့မႈေပးမယ့္ စီမံကိန္းျဖစ္သလို ဥေရာပအတြက္လည္း စြမ္းအင္အတြက္ မတည္ၿငိမ္တဲ့ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းကို မွီခိုေနရတာကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္မယ့္ အခ်က္ပါဘဲ။

ပင္လယ္ေရေအာက္ပိုင္းလိုင္းျဖစ္ေသာ Nord Stream 2 တည္ေဆာက္သည့္ ကုမၸဏီမ်ားကို ပစ္မွတ္ထားတဲ့ ပိတ္ဆို႔အေရးယူမႈေတြက ဒီပိုက္လိုင္းစီမံကိန္းကို အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစသလို အဟန႔္အတားလဲ ျဖစ္ေစပါတယ္။အေမရိကန္ကေတာ့ ဒီပိုက္လိုင္းကို ျမင္ပုံက ဥေရာပမွာ ႐ုရွားရဲ႕ ဩဇာအာဏာကို ပိုမိုေစသလို ဥေရာပရဲ႕ အသက္စြမ္းအင္ကို ႐ုရွား၏ ခ်ဳပ္ကိုင္မႈရွိလာမွာကို စိုးရိမ္ေနတာပါ။ဒါ့အျပင္ ဥေရာပကို ေရာင္းခ်ေနတဲ့ စြမ္းအင္ေလာင္စာဆီေစ်းကြက္ ေဝစုကို ထိခိုက္လာႏိုင္တာကိုလည္း ထည့္ေတြးမိပုံရပါတယ္။

ဒီလိုပိတ္ဆို႔တဲ့အတြက္ ၾကားထဲကေန အျမတ္ထြက္တာက ယူကရိန္းပါ။ ယခုႏွစ္ကုန္မွာ သက္တမ္းကုန္ဆုံးမယ့္ နယ္ေျမျဖတ္ေက်ာ္ၿပီး ဓာတ္ေငြ႕တင္ပို႔မႈကို ထပ္ၿပီးသက္တမ္းတိုးခဲ့တာပါဘဲ ၅ ႏွစ္ၾကာ ဒီသက္တမ္းတိုးျခင္းအတြက္ ႐ုရွားဆီကေန ပထမႏွစ္မွာ ဓာတ္ေငြ႕ ၆၅ ဘီလ်ံ ကုဗမီတာ ဝယ္ယူႏိုင္မွာျဖစ္ၿပီး  ေနာက္ႏွစ္မွာ ဓာတ္ေငြ႕ ၄၀ ဘီလ်ံ ဝယ္ယူႏိုင္မွာပါ။ဒါ့အျပင္ ဓာတ္ေငြ႕ျဖတ္သန္း သယ္ေဆာင္ခကလည္း ယခုလက္ရွိထက္ ပိုရမယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

အေမရိကန္ရဲ႕ ပိတ္ဆို႔မႈက ႐ုရွားကို အထိနာေစပါတယ္။ယူကရိန္းကိုျဖတ္ၿပီး ပို႔ေနရတဲ့ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ပိုက္လိုင္းအေပၚ မွီခိုေနရမႈကို ေလွ်ာ့ခ်လိုေနတဲ့အတြက္ ေဘာလတစ္ပင္လယ္ကိုျဖတ္ၿပီး ဒီေရေအာက္ပိုက္လိုင္းကို ေဖာက္လုပ္ခဲ့တာပါ။ဂ်ာမနီနဲ႔ ႐ုရွားကို အဓိကဆက္သြယ္ပို႔လႊတ္မယ့္  ဒီေရေအာက္ပိုက္လိုင္းသာၿပီးခဲ့ရင္ ယူကရိန္းအေပၚ မွီခိုေနရတဲ့အေပၚ ႐ုရွားက ေလွ်ာ့ခ်မွာေသခ်ာေနပါတယ္။ဒီအတြက္လည္း ယူကရိန္းက ၁၀ ႏွစ္သက္တမ္းတိုးခ်င္တာကို ၅ ႏွစ္သာသက္တမ္းတိုးတာကိုၾကည့္ရင္ သိႏိုင္ပါတယ္။႐ုရွားရဲ႕ ဒီလိုလုပ္ကိုင္မႈအေပၚ အေမရိကန္က ဝင္ဖ်က္တဲ့အတြက္ ေလာေလာဆယ္မွာ ယူကရိန္းေတာင္းတာကို ႐ုရွားက ေပးလိုက္ရပါတယ္။ဒီအတြက္ ႐ုရွားဘက္က ဘာေတြျပန္လုပ္ဦးမလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီသတင္းေတြက အာကာသတပ္ဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္းေရး အသုံးစရိတ္ ဘတ္ဂ်က္ကို အေမရိကန္သမၼတ ထရမ့္ လက္မွတ္ေရးထိုး အတည္ျပဳလိုက္တဲ့သတင္း၊ အီရန္သမၼတ ဟတ္ဆန္ ႐ိုဟာနီ က အေမရိကန္ရဲ႕ စီးပြားေရးအၾကမ္းဖက္ဝါဒကို မြတ္စလင္ႏိုင္ငံေတြ စုစည္းတိုက္ခိုက္ဖို႔ တိုက္တြန္းလိုက္တဲ့သတင္း၊ အေမရိကန္သမၼတ ေဒၚနယ္ထရမ့္ ကို ပုဒ္မႏွစ္ခုျဖင့္ တရားစြဲဆိုႏိုင္ေရးအတြက္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္က မဲခြဲအတည္ျပဳလိုက္တဲ့သတင္း စတဲ့ အေမရိကန္နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ သတင္းေတြထဲ ေစာင့္ၾကည့္စရာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။

မင္းထက္
ဒီဇင္ဘာ - ၂၃