【 တစ်ပတ်အတွင်း နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 အာရပ်ကမ္ဘာနဲ့ အမေရိကန်ဗျူဟာ
ယခုတစ်ပတ် နိုင်ငံတကာသတင်းတွေထဲမှာ သတိထားစရာဖြစ်ခဲ့တာက အစ္စလာမ်အစွန်းရောက်တွေ အားကောင်းတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ ဆက်တိုက်ဆိုသလို အသေခံဗုံးခွဲမှု သတင်းတွေနဲ့ အီရန်ဘက်က ယူရေနီယံ သန့်စင်တာကို လိုတာထက်ပိုပြီး လုပ်ဆောင်လာတဲ့ သတင်းတွေ၊ ကမ္ဘာ့ရာသီဥတု အပြောင်းအလဲကြောင့် ထိခိုက်ဆုံးရှုံးမှုတွေ ယခုရက်ပိုင်း ပိုဖြစ်လာတဲ့ သတင်းတွေပါဘဲ။
ဒီသတင်းတွေက ယခုတစ်ပတ်မှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ ပြင်သစ်မှာ လုပ်ခဲ့တဲ့ ယောကျ်ားများက မိန်းမများကို သတ်ဖြတ်မှုနှုန်း မြင့်မားနေတာကို ဆန္ဒပြတဲ့ သတင်း၊ ဖိလစ်ပိုင်ရဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါးစစ်ပွဲအတွင်း အသတ်ခံရသူတွေအတွက် စုံစမ်းစစ်ဆေးပေးဖို့ နိုင်ငံနှစ်ဒါဇင်ကျော်က ကုလသမဂ္ဂကို တောင်းဆိုခဲ့တဲ့ သတင်း၊ မက္ကာကို ဘုရားဖူးပြီးပြန်လာတဲ့ ပြန်လာတဲ့ ပါကစ္စတန်နိုင်ငံသားနှစ်ဦးကို လာဟိုးအပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်မှာ လူနှစ်ဦးက သေနတ်နဲ့ ပစ်သတ်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံမြောက်ပိုင်း ဂျမူးနဲ့ ကတ်ရှ်မီးယားပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းက မီတာ ၁၅၀ အနက်ရှိတဲ့ ချောက်တစ်ခုထဲ ခရီးသည် ၅၀ ကျော် တင်ဆောင်လာတဲ့ ကားကျခဲ့လို့ ခရီးသည် ၃၄ ဦး သေဆုံးတဲ့ သတင်း၊ ဟွန်ဒူးရပ်စ် ကမ်းလွန်မှာ ငါးဖမ်းသင်္ဘောတစ်စင်း နစ်မြုပ်လို့ လူ ၂၆ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့တဲ့ သတင်း၊ သတ္တုတွင်းနှင့် ကျောက်မီးသွေးတူးဖော်ရေး ဘီလျံနာသူဌေးတစ်ဦး အပါအဝင် အမေရိကန်နိုင်ငံသား ခုနစ်ဦး တင်ဆောင်လာတဲ့ ရဟတ်ယာဉ်တစ်စင်း ဘဟားမားစ်နိုင်ငံ ဂရင်းကေးကျွန်းအနီး ပျက်ကျခဲ့တဲ့ သတင်းတွေထဲ ထူးထူးခြားခြား သတိထားစရာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
ပိုပြင်းထန်လာတဲ့ အာရပ်ပြည်တွင်းစစ်တွေ
အာရပ်ကမ္ဘာမှာ စစ်ပွဲတွေဖြစ်တာ ဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ချီပြီး ဖြစ်နေတာ ကြာပါပြီ။ရေနံထွက်တဲ့ အချိန်ကစပြီး ဖြစ်တယ်ဆိုပေမယ့် ဟိုယခင်ကတည်းက ဒီဒေသက နယ်မြေလုပွဲတွေနဲ့ စစ်မဖြစ်တဲ့ ကာလဆိုတာ အတော်ရှားပါတယ်။လူမျိုးစုအစွဲကြီးတဲ့ ဒီဒေသမှာ လက်ရှိအချိန်ဖြစ်နေတဲ့ စစ်ပွဲက လေးငါးခုရှိပါတယ်။ယီမင်၊ ဆီးရီးယား၊ လစ်ဗျားနဲ့ ထုံးစံအတိုင်း အစ္စရေးနဲ့ ပါလက်စတိုင်း၊ ပြီးတော့ အမေရိကန်နဲ့ တည်နေတဲ့ အီရန်။လတ်တလောမှာတော့ လစ်ဗျားတိုက်ပွဲတွေက သတင်းမီဒီယာတွေ ရှေ့တန်းကို ရောက်လာပါတယ်။
ဇူလိုင် ၃ ရက်က လစ်ဗျားနိုင်ငံ ထရီပိုလီကို လေကြောင်းကနေ ခါလီဖာဟာဖ်တာရဲ့ တပ်တွေက ဆင်နွှဲခဲ့တဲ့အတွက် ဒုက္ခသည် ၄၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ထရီပိုလီလေဆိပ်တစ်ခုက ဂိုထောင်ကို လေကြောင်းကနေ တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာမှာ ဂိုထောင်ကို တိုက်ရိုက်ထိမှန်ခဲ့ပြီး သေဆုံးသူတွေ ဂိုထောင်ထဲ ပြန့်ကြဲတဲ့အထိ အဖြစ်က ဆိုးခဲ့ပါတယ်။
သေဆုံးသူ ၄၀ နီးပါးရှိသလို ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူ အရေအတွက်ကလည်း မနည်းပါဘူး။လူ ၇၀ ကျော်ထိ ရှိပါတယ်။
သူပုန်တွေလိုခေါ်တဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ခါလီဖာဟာဖ်တာ ရဲ့ တပ်တွေကတော့ သူတို့ ပစ်ခတ်တာ အစိုးရအခြေစိုက်စခန်းလို့ ဆိုပါတယ်။ထိမှန်သူတွေထဲက ကျန်ခဲ့သူတွေကတော့ ပြည်သူ့စစ်တွေက သူတို့ကို ဒီလိုဂိုထောင်မှာထားပြီး လက်နက်ထုတ်လုပ်တဲ့ အလုပ်ရုံတွေမှာခိုင်းဖို့ ဆွဲကာ နေရာချထားတယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ကုလနဲ့ အထောက်အကူပေးတဲ့ အဖွဲ့တွေကတော့ အီးယူက ထောက်ခံထားတဲ့ ထရီပိုလီ အစိုးရကို ဒုက္ခသည်တွေကို ရှေ့တန်းစခန်း အနီးနားမှာ နေရာချထားပေးလို့ အပြစ်တင်ခဲ့ပါတယ်။လစ်ဗျား ပြည်တွင်းစစ်ပွဲ တကျော့ပြန် ပြန်ဖြစ်တာ ခါလီဖာဘက်က ထရီပိုလီကို သိမ်းမယ်လို့ ကြွေးကြော်ပြီး ပြန်တိုက်လာတဲ့ အချိန်ကစရင် သုံးလရှိပါပြီ။ဒီကာလအတွင်းမှာ စစ်ပွဲအတွင်း ပိတ်မိပြီးသေရတဲ့ အရပ်သားအရေတွက်က မနည်းတော့ပါဘူး။ဒီတိုက်ပွဲကြောင့် ကုလ ထောက်ခံတဲ့ လစ်ဗျား အစိုးရက ရွှေ့ပြောင်းအခြေချ နေထိုင်သူများအတွက် ဖွင့်လှစ်ထားတဲ့ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းတွေကို လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အကြောင်းပြချက်နဲ့ ပိတ်သိမ်းမယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
အမေရိကန် ဝင်စွက်ဖက်တဲ့ ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် ဖွတ်ဖွတ်ညက်ညက်ကြေနေတဲ့ အာဖဂန်မှာတော့ အမေရိကန်နဲ့ တလီဘန်တပ်ဖွဲ့တွေ ကာတာနိုင်ငံမှာ ဆွေးနွေးနေတာမှာ အတော်လေး ခရီးရောက်လာခဲ့ပြီ ဖြစ်ပါတယ်။အထူးသဖြင့် အမေရိကန်တပ်တွေ အာဖဂန်ကနေ ထွက်ခွာတဲ့အခါ တပ်နေရာချထားမှုတွေ၊ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ညှိနိူင်းမှုက မပြီးပြတ်သေးတာပါ။ဒီအတောအတွင်း တာလီဘန်တွေက အာဖဂန်မှာ သူတို့အခန်းကဏ္ဍ ဘယ်လောက်ကြီးတယ်ဆိုတာ ပြသဖို့ အသေခံဗုံးခွဲမှုတွေ တိုက်ခိုက်သတ်ဖြတ်မှုတွေ ယခုတစ်ပတ်အတွင်း ဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။
ဇူလိုင် ၁ ရက်အစောပိုင်းက အာဖဂန်မြို့တော် ကဘူးလ်မှာ အင်အားပြင်းထန်သည့် ကားဗုံးဖောက်ခွဲ တိုက်ခိုက်မှုပြုလုပ်ခဲ့လို့ ကလေး ၅၀ ထက်မနည်း အပါအဝင် လူ ၁၀ဝ နီးပါး ဒဏ်ရာရခဲ့ပါတယ်။ဇူလိုင် ၇ ရက်မှာ ဂါဇနီပြည်နယ်ထဲ တာလီဘန် အစ္စလာမ်တိုက်ခိုက်ရေးသမားတွေက ကားဗုံးဖောက်ခွဲလို့ အနည်းဆုံး အာဖဂန်နစ္စတန် လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ဝင် ရှစ်ဦးနှင့် အရပ်သားလေးဦး သေဆုံးကာ အရပ်သား ၅၀ ကျော် ဒဏ်ရာရခဲ့ပါတယ်။ဇူလိုင် ၅ ရက် အစောပိုင်းကလည်း အာဖဂန်မြောက်ပိုင်း ဖာယက်ဘ်ပြည်နယ် ကာဝါဂျာဆာ ဘတ်ပုရှ်ခရိုင်ထဲက ဈေးကို တာလီဘန်တွေက မော်တာနဲ့ ပစ်ခတ်ခဲ့လို့ လူ ၁၄ ဦး သေဆုံးပြီး ၃၉ ဦး ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရခဲ့ပါတယ်။
အာဖဂန်တွင်ပဲ ဖြစ်နေသလားဆို မဟုတ်ပါဘူး။ဆူဒန်မှာလည်း အာဏာသိမ်း စစ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေက ပိုပိုဆိုးလာတဲ့အတွက် စစ်ဘက်က အတိုက်အခံ အရပ်သားတွေနဲ့ ပြန်ညှိနိူင်းလာရပါတယ်။ဇူလိုင် ၃ ရက်မှာ ကာကွယ်ရေးကောင်စီနှင့် ဆန္ဒထုတ်ဖော်သူ ခေါင်းဆောင်များအကြား လုံခြုံရေးကောင်စီ တစ်ရပ်ကို ဖွဲ့စည်းပြီး စစ်ဘက်နှင့် အရပ်သားများ သုံးနှစ်စီ အလှည့်ကျ ခေါင်းဆောင်အကြီးအကဲ နေရာကို တာဝန်ယူဆောင်ရွက်မယ့် အစီအစဉ်ကို သဘောတူခဲ့ကြပါတယ်။ဒီလိုသဘောတူခဲ့တဲ့အတွက် အတိုက်အခံတွေဘက်က ဇူလိုင် ၁၄ မှာ တစ်နိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ ပြုလုပ်ဖို့ စီစဉ်ထားတဲ့ အာဏာဖီဆန်ရေးနေ့ အစီအစဉ်ကို ဖျက်သိမ်းပေးခဲ့ပါတယ်။
ဒီလို ဖြစ်ရပ်တွေ အာရပ်ကမ္ဘာမှာ ဖြစ်နေတဲ့အပြင် တခြားသတင်းတွေဖြစ်တဲ့ တူနီးရှားမှာ မကြာခဏ တိုက်ခိုက်မှုတွေဖြစ်လို့ ဝန်ကြီးချုပ်က လုံခြုံရေးစိုးရိမ်မှုများ အကြောင်းပြပြီး အစိုးရရုံးတွေမှာ အမျိုးသမီးတွေ ဘာသာရေးဓလေ့ဆိုင်ရာ မျက်နှာဖုံးအုပ် ဝတ်ဆင်မှုကို ယခုတစ်ပတ်ထဲ တားမြစ်လိုက်တဲ့ သတင်း၊ ဆာဘားပြည်နယ် ဆမ်ပေါ်နာ ကမ်းလွန်မှာ တံငါသည်တွေ ငါးဗုံးခွဲလို့ တရုတ်နိုင်ငံသား ခရီးသွားနှစ်ဦးနှင့် မလေးရှား ရေငုပ်လမ်းညွှန်တစ်ဦး သေဆုံးခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ရေနစ်သေဆုံးခဲ့သော အာဖရိက ရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူ ၁၄ ဦးရဲ့ အလောင်းတွေ တူနီးရှား ကမ်းခြေစောင့်တပ်ဖွဲ့က ဆယ်ယူရရှိခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ဟူသီစစ်သွေးကြွအုပ်စုက ယီမင်နိုင်ငံ မာရစ်ဘ်ပြည်နယ်ရှိ ပြည်နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး နေအိမ်ကို ဒုံးကျည်တစ်စင်းဖြင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ကယ်ဆယ်ထားသော ရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူ ၄၁ ဦး တင်ဆောင်လာတဲ့ သင်္ဘောတစ်စင်း အီတလီအစိုးရ တားမြစ်ချက်ကို ဆန့်ကျင်ပြီး အီတလီဆိပ်ကမ်းကို ဆိုက်ကပ်ခဲ့တဲ့ သတင်းတွေလည်း ယခုတစ်ပတ်မှာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
ခေါင်းလောင်းသံ ပိုမြည်လာတဲ့ သဘာဝဘေး
ယခုတလော ကမ္ဘာအနှံ့မှာ ငလျင်တွေလှုပ်ခတ်တာ အတော်လေးစိပ်နေပါတယ်။အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ကယ်လီဖိုးနီးယားပြည်နယ်မှာ ဇူလိုင် ၄ ရက်နေ့က ပြင်းအား ၆.၄ မဂ္ဂနီကျုရှိ ငလျင်တစ်ခု လှုပ်ခဲ့ပါတယ်။အဲဒီနေ့က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့ လွတ်လပ်ရေးနေ့ပါ။ထုတ်ပြန်ချက်တွေမှာတော့ ငလျင်ဟာ ဆယ်စုနှစ်နှစ်ခု ကာလထဲမှာ အပြင်းဆုံးငလျင် ဖြစ်တယ်ဆိုပါတယ်။ငလျင်ဗဟိုချက်က လော့စ်အိန်ဂျလိစ်မြို့ မြောက်ဘက် ကီလိုမီတာ ၂၀ဝ အကွာမှာ လှုပ်ခဲ့ပြီး ငလျင်ဗဟိုချက်နဲ့ အနီးတစ်ဝိုက် မီးလောင်မှုတွေ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပါတယ်။
၁၉၉၉ ခုနှစ်က လှုပ်ခဲ့တဲ့ ငလျင်နောက်ပိုင်း ဒုတိယအပြင်းဆုံးဖြစ်တဲ့ ဒီငလျင်ကြောင့် ကာလီဖိုးနီးယား ပြည်နယ်တစ်ဝန်း ပျက်စီးဆုံးရှုံးမှုတွေ ရှိခဲ့ပြီး လူ ၂၀ ခန့် ဒဏ်ရာရခဲ့ပါတယ်။ဇူလိုင် ၇ ရက်မှာတော့ ငလျင်နိုင်ငံလို့ အမည်တွင်တဲ့ နိုင်ငံတွေထဲက တစ်နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ အင်ဒိုနီးရှားမှာ ပြင်းအား ၆ ဒသမ ၉ အဆင့်ရှိ အားပြင်းငလျင်တစ်ခု လှုပ်ခဲ့လို့ သေဆုံး၊ ပျက်စီးမှုတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ငလျင်ဗဟိုချက်က ဆူလာဝေစီနဲ့ မာလူကူ ကျွန်းစုအကြားက မာနာဒိုမြို့ အရှေ့တောင်ဘက် မိုလက်ကာ ပင်လယ်ထဲ မြောက်အောက် ၂၄ ကီလိုမီတာ အနက်ကို ဗဟိုပြုလှုပ်ခတ်ခဲ့လို့ အရေးပေါ် ဆူနာမီသတိပေးချက်တစ်ရပ် ရုတ်တရက် ထုတ်ခဲ့ရပါတယ် ပစိဖိတ်မီးစက်ကွင်းလို့ ခေါ်တဲ့ ပစိဖိတ်သမုဒ္ဒရာ ပတ်လည်တစ်လျှောက် ဒီနှစ်ထဲမှာ အတော်လေးလှုပ်ခတ်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ဒါဟာ သတိထားရမယ့် အခြေအနေပါဘဲ။
ငလျင်တွေလိုဘဲ သဘာဝဘေးမှာ အဖျက်အဆီးကြီးမားတဲ့ နောက်ထပ်ဘေးတစ်ခုကတော့ ရေဘေးပါဘဲ။ယခုတစ်ပတ်ထဲမှာ အိန္ဒိယမှာ ရေဘေးနှစ်ခု ကြုံခဲ့ပါတယ်။ဇူလိုင် ၂ ရက်က အိန္ဒိယ အနောက်ဘက် မဟာရာ့ရှ်ထရာပြည်နယ် ရတ်နာဂီရိခရိုင်မှာ ညပိုင်းက ရေကာတာတစ်ခု ကျိုးပေါက်ခဲ့ရာ လူကိုးဦးသေဆုံးပြီး ၁၅ ဦး ပျောက်ဆုံးခဲ့ပါတယ်။ဒီမတိုင်မီက အဆိုပါဒေသမှာ မိုးသည်းထန်စွာ ဆက်တိုက်ရွာခဲ့ပါတယ်။မိုးသည်းထန်စွာရွာလို့ဘဲ ဇူလိုင် ၂ ရက်မှာ မွမ်ဘိုင်းမြို့မှာ နံရံတစ်ခု ပြိုကျခဲ့ပြီး လူ ၂၁ ဦးထက်မနည်း သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။မိုးသည်းထန်စွာရွာသွန်းလို့ ဒေသခံ သန်း ၂၀ နေထိုင်တဲ့ အိမ်ရာတွေ ရေနစ်မြုပ်ခဲ့လို့ အာဏာပိုင်တွေက ဇူလိုင် ၃ ရက်ကို ရုံးပိတ်ရက်အဖြစ် ကြေညာခဲ့ရသလို ဒေသခံတွေ အပြင်မထွက်ဖို့ အကြံပြုရတဲ့အထိ ရေကြီးခဲ့ပါတယ်။
ရေကြီးချိန်မှာဘဲ တရုတ်ဘက်မှာတော့ လေဆင်နှာမောင်း တိုက်လို့ လူခြောက်ဦးသေဆုံးပြီး ၁၉၀ ကျော် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပါတယ်။ဇူလိုင် ၄ ရက်ကဖြစ်တဲ့ ဒီဖြစ်စဉ်မှာ လေတိုက်နှုန်း တစ်စက္ကန့်ကို ၂၃ မီတာနဲ့ တိုက်ခတ်ခဲ့ပြီး ၁၅ မိနစ်ကြာမြင့်တဲ့ တိုက်ခတ်မှုအတွင်း မြို့အနောက်ပိုင်း စက်မှုလုပ်ငန်းရှိရာ အဝန်းအဝိုင်းနှင့် အိမ်နီးချင်း လူနေရပ်ကွက်တွေ ဆိုးဆိုးရွားရွား ပျက်စီးခဲ့ပါတယ်။လေဆင်နှာမောင်းကြောင့် နေအိမ်နဲ့ တိုက်ခန်း ၄၃၀ဝ ကျော် ပျက်စီးပြီး စိုက်ခင်းဟက်တာ ၁၀ဝ ခန့်လည်း ပျက်စီးဆုံးရှုံးခဲ့ပါတယ်။မိုးသည်းထန် ရေကြီးလို့ စိုက်ခင်းတွေပျက်ရသလို မိုးခေါင်လို့ တရုတ်နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း ဟီဘေးပြည်နယ်ထဲမှာ ပြင်းထန်တဲ့ မိုးခေါင်မှုကြောင့် သီးနှံစိုက်ခင်း ၇၉၃ ၃၃၃ ဟက်တာ (၃၁၇၃၃၃ ဧက) ထိခိုက်ပျက်စီးခဲ့ပါတယ်။
ထိုင်းမှာတော့ အစိုးရက သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ပျက်စီးမှုကို ပြန်ထိန်းသိမ်းဖို့ လုပ်ဆောင်မှုတွေ တိုးမြှင့်လာနေပါတယ်။ မကြာခင်ကမှ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ဆက်အရွေးခံရတဲ့ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဟောင်း ပရာယုဒ်ချန်အိုချာ က ထိုင်းနိုင်ငံတစ်ဝန်းမှာ တစ်ခါသုံး ပလတ်စတစ်ခွက်တွေ၊ သစ်သီးရည်စုပ် ပလတ်စတစ် စုပ်တံများ၊ အပူထိန်းဖော့ဖြူဘူးများ၊ ၃၆ မိုက်ခရွန်အောက် ပါးလွှာတဲ့ ပလတ်စတစ်အိတ် အသုံးပြုတာကို ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာ အဆုံးသတ်မယ် ဆိုပါတယ်။
တစ်နေ့ထက်တစ်နေ့ သဘာဝဘေးက ပိုပြင်းထန်လာပါတယ်။ရှေ့ဆက် ဘာတွေဆက်ဖြစ်ဦးမလဲ၊ ဘာတွေ ပိုပြီးအခြေအနေဆိုးလာဦးမလဲဆိုတာ ဆက်စောင့်ကြည့်ရဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီသတင်းတွေအပြင် ဓားစာခံအဖြစ် ရက် ၂၀ ခန့် ဖမ်းဆီးခံရတဲ့ ကလေးငယ် ကိုးဦး အပါအဝင် ဗဟိုအမေရိကမှ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူ ၂၄ ဦး ကို မက္ကဆီကို အာဏာပိုင်တွေက ကယ်တင်နိုင်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ တရုတ်နိုင်ငံအပေါ် ကျင့်သုံးတဲ့ သမ္မတ ထရမ့် ရဲ့ မူဝါဒအပေါ် အမေရိကန်ပညာရှင်များ အပါအဝင် အစိုးရအဖွဲ့ ထိပ်တန်းအရာရှိဟောင်းတွေက ဆန့်ကျင်တဲ့ အိတ်ဖွင့်ပေးစာ တစ်စောင်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ဖလော်ရီဒါပြည်နယ် ဈေးဝယ်စင်တာတစ်ခုမှာ အင်အားပြင်းပေါက်ကွဲမှုတစ်ခု ဖြစ်ပွားလို့ လူ ၂၁ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့တဲ့ သတင်း၊ အမေရိကန် လွတ်လပ်ရေးနေ့ အခမ်းအနားမှာ သမ္မတ ထရမ့် က လကမ္ဘာပေါ် လူလွှတ်မယ့် အစီအစဉ်နဲ့ အင်္ဂါဂြိဟ်ပေါ် အမေရိကန်အလံ စိုက်မယ့် အစီအစဉ်ကို ပြောကြားခဲ့တဲ့ သတင်းတွေလည်း ယခုတစ်ပတ် သတင်းတွေထဲ အများပြည်သူကို စိတ်ဝင်စားစေခဲ့ပါတယ်။
ယူရေနီယံနဲ့ အီရန်
အမေရိကန်ရဲ့ ပိတ်ပင်မှုတွေ၊ တားမြစ်မှုတွေ ရှိနေလို့ ရုန်းကန်နေရတာတွေရှိနေတဲ့ အီရန်အတွက် ဗြိတိန်နိုင်ငံ၏ ပိုင်နက်နယ်မြေဖြစ်တဲ့ ဂျီဘရော်လ်တာဒေသ ကမ်းလွန်ကိုဖြတ်တဲ့ ရေနံတင်သင်္ဘောကို ဗြိတိန်က ဖမ်းဆီးခဲ့တဲ့အတွက် အီရန်နိုင်ငံ ဒေါသူပုန်ထခဲ့ပါတယ်။အီရန်ဟာ အခုနောက်ပိုင်းမှာ လက်နက်တွေ အဆင့်မြင့်လာသလို ရုရှားနဲ့လည်း ပိုမ်ုနီးကပ်လာတဲ့အတွက် နည်းပညာမြင့် လက်နက်တွေ ပို့ထုတ်လာနိုင်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ဒီအတွက် နျူကလီးယားလက်နက်ထိ ပိုင်ဆိုင်လာနိုင်တဲ့ အခြေအနေရှိလို့ အမေရိကန်က ပိုသတိထား ကိုင်တွယ်ပိတ်ဆို့နေတာဖြစ်ပြီး လက်တွေ့မှာတော့ အီရန်ကို ထိန်းချုပ်ဖို့ မလွယ်ပါဘူး။အီရန် ရေနံတင်သင်္ဘောကို ဗြိတိန်က ဖမ်းဆီးခဲ့တဲ့အတွက် အီရန်ရဲ့ မဟာဗျူဟာ မဟာမိတ် ရုရှားဘက်က ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။
လက်ရှိ အီရန်ရဲ့ နျူကလီးယား အစီအစဉ်ကလည်း အီးယူနဲ့ အမေရိကန်ရဲ့ ကန်သတ်ချက်တွေကို ဆက်ဖောက်ပြီး ရှေ့တိုးမယ့်အနေအထား ရှိခဲ့ပါတယ်။အီရန်ဘက်က ခပ်မာမာထန်ထန်ဘဲ ယူရေနီယံ သန့်စင်မှုတွေကို ၂၀၁၅ အီရန် နျူကလီးယား သဘောတူညီချက်မှာ ကန့်သတ်ထားတဲ့ အဆင့်ထက် ကျော်လွန်တိုးမြှင့်ပြီး လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာဘဲ ကြေညာခဲ့ပါတယ်။သတင်းတွေအရတော့ နျူကလီးယား လောင်စာစက်ရုံတွေအတွက် လောင်စာထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့ ယူရေနီယံ သန့်စင်မှုတွေကို ၅ ရာခိုင်နူန်းအထိ တိုးလာနိုင်ဖွယ် ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်ကတည်းက အီရန်နိုင်ငံအပေါ် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုတွေ မလျှော့ချပေးဘူးဆိုရင် ယူရေနီယံ သန့်စင်တာကို ပိုလုပ်ဆောင်သွားမယ်လို့ အီရန်သမ္မတ ဟာဆန်ရိုဟာနီ က ခြိမ်းခြောက်ထားပါတယ်။တစ်ဘက်မှာတော့ အီရန်သမ္မတ ဟက်ဆန်ရိုဟာနီ ထံ ပြင်သစ်သမ္မတ မက်ကရွန် က ဖုန်းခေါ်ဆိုခဲ့ပြီး နျူဆွေးနွေးပွဲ ပြန်လည်စတင်ရေး အခြေအနေများ လေ့လာဖို့ နှစ်နိုင်ငံ သဘောတူညီခဲ့တယ် ဆိုပါတယ်။နိုင်ငံတကာ အဏုမြူစွမ်းအင် အေဂျင်စီ (IAEA) ကတော့ အီရန်၏ နျူကလီးယားစီမံကိန်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး အုပ်ချုပ်ရေးမှူးများ ဘုတ်အဖွဲ့အစည်းအဝေး ဇူလိုင် ၁၀ ရက်မှာ ကျင်းပမယ်လို့ ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။
အမေရိကန် တောင်းဆိုမှုနဲ့ ကျင်းပမယ့် ဒီအစည်းအဝေးမှာ သန့်စင်ပြီး ယူရေနီယံ ၃၀၀ ကီလိုဂရမ်အထိသာ ထားရှိရေး ကန့်သတ်ချက်ကို ချိုးဖောက်ခဲ့တဲ့ အီရန်အရေးကို အဓိကထားဆွေးနွေးဖို့ ရှိနေပါတယ်။အီရန်ကတော့ အမေရိကန်ရဲ့ အီရန်ကို အထီးကျန်အောင် လုပ်ဆောင်နေမှုကို ဒီလိုပမာဏတိုးပြီး သန့်စင်တာနဲ့ အီရန်ဘက်က ဆန္ဒပြတာလို့ဆိုပြီး အမေရိကန်အနေနဲ့ တားဆီးပိတ်ဆို့မှုကို ဖြေလျှော့ပေးရင် ယင်းချိုးဖောက်မှုများကို နာရီပိုင်းအတွင်း ပြောင်းပြန်လှန်ကာ လိုက်နာမယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။
လာမည့် ဇူလိုင် ၁၀ ရက် ဆွေးနွေးပွဲမတိုင်ခင် ဘာတွေပြောင်းလဲမှုရှိလာမလဲ၊ ဘာတွေဆက်ဖြစ်လာဦးမလဲဆိုတာ ဆက်စောင့်ကြည့်ရဦးမှာပါ။
ယခုတစ်ပတ်ထဲ ဒီလိုသတင်းတွေအပြင် နိုင်ငံရေးလွန်ဆွဲပွဲတွေ ဖြစ်နေတဲ့ ဗင်နီဇွဲလားနိုင်ငံမှာ အစိုးရက စည်းရုံးမှုလုပ်တဲ့အနေနဲ့ တရုတ်က ပေးပို့လှူဒါန်းထားတဲ့ ဘတ်စ်ကား အစီး ၂၀၀၀ ကို နိုင်ငံတွင်း ပို့ဆောင်ရေးကဏ္ဍမှာ သုံးမယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ရုရှားမှာတော့ ဘရင်ခ်ပင်လယ်ထဲ သုတေသနလုပ်နေတဲ့ ရေနက်သွား သုတေသန ရေငုပ်သင်္ဘောတစ်စင်း ဒီတစ်ပတ်ထဲ မီးလောင်ခဲ့ပါတယ်။ဒီမီးလောင်မှုမှာ သင်္ဘောသား ၁၄ ဦး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။သေဆုံးသူတွေထဲမှာ အဆင့်မြင့်ပုဂ္ဂိုလ်တွေ ပါဝင်ခဲ့တဲ့အတွက် ဒီခရီးစဉ်က သာမန်လေ့လာရေး သုတေသနကိစ္စတော့ မဟုတ်လောက်ပါဘူး။ရုရှားဘက်ကတော့ သာမန်ပင်လယ်ကြမ်းပြင် လေ့လာတဲ့ ခရီးစဉ်အဖြစ်သာ အကြောင်းပြခဲ့ပါတယ်။လိပ်ခဲတည်းလည်းဖြစ်နေတဲ့ ဇွန်၂၃ ရက်ကတည်းက မြောက်ကိုရီးယားမှာ ပျောက်ဆုံးခဲ့တဲ့ သြစတြေးလျကျောင်းသား ပြဿနာဟာ ဇူလိုင် ၄ ရက်မှာ ဒီကျောင်းသား ပြန်လွတ်လာခဲ့တာနဲ့အတူ တင်းမာမှုက လျော့နည်းခဲ့ပါတယ်။အဆိုပါ အဖမ်းခံရသူဟာ ဘလော့ကနေ လှိူ့ဝှက်တဲ့ သာမန် မြောက်ကိုရီးယားတွေရဲ့ ဘဝကို နေ့စဉ်တင်တယ် ဆိုပါတယ်။မြောက်ကိုရီးယားဘက်ကတော့ ဒါဟာ သူလှိူလုပ်လို့ ဖမ်းတာလို့ ပြောခဲ့ပေမယ့် မြောက်ကိုရီးယား အချုပ်စခန်း ရောက်တဲ့သူတိုင်း ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ထိခိုက်လေ့ရှိလို့ အဖမ်းခံရတဲ့ ကျောင်းသား ဘာတွေဆက်ဖြစ်မလဲ ဆိုတာတွေ တင်ပြရင်း ယခုတစ်ပတ် နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက်ကို ဒီမှာဘဲ ရပ်လိုက်ချင်ပါတယ်။
မင်းထက်
ဇူလိုင် - ၈
( Zawgyi )
ယခုတစ္ပတ္ ႏိုင္ငံတကာသတင္းေတြထဲမွာ သတိထားစရာျဖစ္ခဲ့တာက အစၥလာမ္အစြန္းေရာက္ေတြ အားေကာင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ဆက္တိုက္ဆိုသလို အေသခံဗုံးခြဲမႈ သတင္းေတြနဲ႔ အီရန္ဘက္က ယူေရနီယံ သန႔္စင္တာကို လိုတာထက္ပိုၿပီး လုပ္ေဆာင္လာတဲ့ သတင္းေတြ၊ ကမာၻ႔ရာသီဥတု အေျပာင္းအလဲေၾကာင့္ ထိခိုက္ဆုံးရႈံးမႈေတြ ယခုရက္ပိုင္း ပိုျဖစ္လာတဲ့ သတင္းေတြပါဘဲ။
ဒီသတင္းေတြက ယခုတစ္ပတ္မွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျပင္သစ္မွာ လုပ္ခဲ့တဲ့ ေယာက်္ားမ်ားက မိန္းမမ်ားကို သတ္ျဖတ္မႈႏႈန္း ျမင့္မားေနတာကို ဆႏၵျပတဲ့ သတင္း၊ ဖိလစ္ပိုင္ရဲ႕ မူးယစ္ေဆးဝါးစစ္ပြဲအတြင္း အသတ္ခံရသူေတြအတြက္ စုံစမ္းစစ္ေဆးေပးဖို႔ ႏိုင္ငံႏွစ္ဒါဇင္ေက်ာ္က ကုလသမဂၢကို ေတာင္းဆိုခဲ့တဲ့ သတင္း၊ မကၠာကို ဘုရားဖူးၿပီးျပန္လာတဲ့ ျပန္လာတဲ့ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံသားႏွစ္ဦးကို လာဟိုးအျပည္ျပည္ဆိုင္ရာေလဆိပ္မွာ လူႏွစ္ဦးက ေသနတ္နဲ႔ ပစ္သတ္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ အိႏၵိယႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္း ဂ်မူးနဲ႔ ကတ္ရွ္မီးယားျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္းက မီတာ ၁၅၀ အနက္ရွိတဲ့ ေခ်ာက္တစ္ခုထဲ ခရီးသည္ ၅၀ ေက်ာ္ တင္ေဆာင္လာတဲ့ ကားက်ခဲ့လို႔ ခရီးသည္ ၃၄ ဦး ေသဆုံးတဲ့ သတင္း၊ ဟြန္ဒူးရပ္စ္ ကမ္းလြန္မွာ ငါးဖမ္းသေဘၤာတစ္စင္း နစ္ျမဳပ္လို႔ လူ ၂၆ ဦးထက္မနည္း ေသဆုံးခဲ့တဲ့ သတင္း၊ သတၱဳတြင္းႏွင့္ ေက်ာက္မီးေသြးတူးေဖာ္ေရး ဘီလ်ံနာသူေဌးတစ္ဦး အပါအဝင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား ခုနစ္ဦး တင္ေဆာင္လာတဲ့ ရဟတ္ယာဥ္တစ္စင္း ဘဟားမားစ္ႏိုင္ငံ ဂရင္းေကးကြၽန္းအနီး ပ်က္က်ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြထဲ ထူးထူးျခားျခား သတိထားစရာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ပိုျပင္းထန္လာတဲ့ အာရပ္ျပည္တြင္းစစ္ေတြ
အာရပ္ကမာၻမွာ စစ္ပြဲေတြျဖစ္တာ ဆယ္စုႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီၿပီး ျဖစ္ေနတာ ၾကာပါၿပီ။ေရနံထြက္တဲ့ အခ်ိန္ကစၿပီး ျဖစ္တယ္ဆိုေပမယ့္ ဟိုယခင္ကတည္းက ဒီေဒသက နယ္ေျမလုပြဲေတြနဲ႔ စစ္မျဖစ္တဲ့ ကာလဆိုတာ အေတာ္ရွားပါတယ္။လူမ်ိဳးစုအစြဲႀကီးတဲ့ ဒီေဒသမွာ လက္ရွိအခ်ိန္ျဖစ္ေနတဲ့ စစ္ပြဲက ေလးငါးခုရွိပါတယ္။ယီမင္၊ ဆီးရီးယား၊ လစ္ဗ်ားနဲ႔ ထုံးစံအတိုင္း အစၥေရးနဲ႔ ပါလက္စတိုင္း၊ ၿပီးေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ တည္ေနတဲ့ အီရန္။လတ္တေလာမွာေတာ့ လစ္ဗ်ားတိုက္ပြဲေတြက သတင္းမီဒီယာေတြ ေရွ႕တန္းကို ေရာက္လာပါတယ္။
ဇူလိုင္ ၃ ရက္က လစ္ဗ်ားႏိုင္ငံ ထရီပိုလီကို ေလေၾကာင္းကေန ခါလီဖာဟာဖ္တာရဲ႕ တပ္ေတြက ဆင္ႏႊဲခဲ့တဲ့အတြက္ ဒုကၡသည္ ၄၀ ေက်ာ္ ေသဆုံးခဲ့ပါတယ္။ထရီပိုလီေလဆိပ္တစ္ခုက ဂိုေထာင္ကို ေလေၾကာင္းကေန တိုက္ခိုက္ခဲ့ရာမွာ ဂိုေထာင္ကို တိုက္႐ိုက္ထိမွန္ခဲ့ၿပီး ေသဆုံးသူေတြ ဂိုေထာင္ထဲ ျပန႔္ႀကဲတဲ့အထိ အျဖစ္က ဆိုးခဲ့ပါတယ္။
ေသဆုံးသူ ၄၀ နီးပါးရွိသလို ထိခိုက္ဒဏ္ရာရသူ အေရအတြက္ကလည္း မနည္းပါဘူး။လူ ၇၀ ေက်ာ္ထိ ရွိပါတယ္။
သူပုန္ေတြလိုေခၚတဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ခါလီဖာဟာဖ္တာ ရဲ႕ တပ္ေတြကေတာ့ သူတို႔ ပစ္ခတ္တာ အစိုးရအေျခစိုက္စခန္းလို႔ ဆိုပါတယ္။ထိမွန္သူေတြထဲက က်န္ခဲ့သူေတြကေတာ့ ျပည္သူ႔စစ္ေတြက သူတို႔ကို ဒီလိုဂိုေထာင္မွာထားၿပီး လက္နက္ထုတ္လုပ္တဲ့ အလုပ္႐ုံေတြမွာခိုင္းဖို႔ ဆြဲကာ ေနရာခ်ထားတယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ကုလနဲ႔ အေထာက္အကူေပးတဲ့ အဖြဲ႕ေတြကေတာ့ အီးယူက ေထာက္ခံထားတဲ့ ထရီပိုလီ အစိုးရကို ဒုကၡသည္ေတြကို ေရွ႕တန္းစခန္း အနီးနားမွာ ေနရာခ်ထားေပးလို႔ အျပစ္တင္ခဲ့ပါတယ္။လစ္ဗ်ား ျပည္တြင္းစစ္ပြဲ တေက်ာ့ျပန္ ျပန္ျဖစ္တာ ခါလီဖာဘက္က ထရီပိုလီကို သိမ္းမယ္လို႔ ေႂကြးေၾကာ္ၿပီး ျပန္တိုက္လာတဲ့ အခ်ိန္ကစရင္ သုံးလရွိပါၿပီ။ဒီကာလအတြင္းမွာ စစ္ပြဲအတြင္း ပိတ္မိၿပီးေသရတဲ့ အရပ္သားအေရတြက္က မနည္းေတာ့ပါဘူး။ဒီတိုက္ပြဲေၾကာင့္ ကုလ ေထာက္ခံတဲ့ လစ္ဗ်ား အစိုးရက ေ႐ႊ႕ေျပာင္းအေျခခ် ေနထိုင္သူမ်ားအတြက္ ဖြင့္လွစ္ထားတဲ့ ထိန္းသိမ္းေရးစခန္းေတြကို လုံၿခဳံေရးဆိုင္ရာ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ ပိတ္သိမ္းမယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
အေမရိကန္ ဝင္စြက္ဖက္တဲ့ ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ ဖြတ္ဖြတ္ညက္ညက္ေၾကေနတဲ့ အာဖဂန္မွာေတာ့ အေမရိကန္နဲ႔ တလီဘန္တပ္ဖြဲ႕ေတြ ကာတာႏိုင္ငံမွာ ေဆြးေႏြးေနတာမွာ အေတာ္ေလး ခရီးေရာက္လာခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။အထူးသျဖင့္ အေမရိကန္တပ္ေတြ အာဖဂန္ကေန ထြက္ခြာတဲ့အခါ တပ္ေနရာခ်ထားမႈေတြ၊ လုံၿခဳံေရးဆိုင္ရာ ကိစၥေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ညႇိႏိူင္းမႈက မၿပီးျပတ္ေသးတာပါ။ဒီအေတာအတြင္း တာလီဘန္ေတြက အာဖဂန္မွာ သူတို႔အခန္းက႑ ဘယ္ေလာက္ႀကီးတယ္ဆိုတာ ျပသဖို႔ အေသခံဗုံးခြဲမႈေတြ တိုက္ခိုက္သတ္ျဖတ္မႈေတြ ယခုတစ္ပတ္အတြင္း ဆက္တိုက္လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။
ဇူလိုင္ ၁ ရက္အေစာပိုင္းက အာဖဂန္ၿမိဳ႕ေတာ္ ကဘူးလ္မွာ အင္အားျပင္းထန္သည့္ ကားဗုံးေဖာက္ခြဲ တိုက္ခိုက္မႈျပဳလုပ္ခဲ့လို႔ ကေလး ၅၀ ထက္မနည္း အပါအဝင္ လူ ၁၀ဝ နီးပါး ဒဏ္ရာရခဲ့ပါတယ္။ဇူလိုင္ ၇ ရက္မွာ ဂါဇနီျပည္နယ္ထဲ တာလီဘန္ အစၥလာမ္တိုက္ခိုက္ေရးသမားေတြက ကားဗုံးေဖာက္ခြဲလို႔ အနည္းဆုံး အာဖဂန္နစၥတန္ လုံၿခဳံေရးတပ္ဖြဲ႕ဝင္ ရွစ္ဦးႏွင့္ အရပ္သားေလးဦး ေသဆုံးကာ အရပ္သား ၅၀ ေက်ာ္ ဒဏ္ရာရခဲ့ပါတယ္။ဇူလိုင္ ၅ ရက္ အေစာပိုင္းကလည္း အာဖဂန္ေျမာက္ပိုင္း ဖာယက္ဘ္ျပည္နယ္ ကာဝါဂ်ာဆာ ဘတ္ပုရွ္ခ႐ိုင္ထဲက ေဈးကို တာလီဘန္ေတြက ေမာ္တာနဲ႔ ပစ္ခတ္ခဲ့လို႔ လူ ၁၄ ဦး ေသဆုံးၿပီး ၃၉ ဦး ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရခဲ့ပါတယ္။
အာဖဂန္တြင္ပဲ ျဖစ္ေနသလားဆို မဟုတ္ပါဘူး။ဆူဒန္မွာလည္း အာဏာသိမ္း စစ္အစိုးရကို ဆန႔္က်င္တဲ့ ဆႏၵျပပြဲေတြက ပိုပိုဆိုးလာတဲ့အတြက္ စစ္ဘက္က အတိုက္အခံ အရပ္သားေတြနဲ႔ ျပန္ညႇိႏိူင္းလာရပါတယ္။ဇူလိုင္ ၃ ရက္မွာ ကာကြယ္ေရးေကာင္စီႏွင့္ ဆႏၵထုတ္ေဖာ္သူ ေခါင္းေဆာင္မ်ားအၾကား လုံၿခဳံေရးေကာင္စီ တစ္ရပ္ကို ဖြဲ႕စည္းၿပီး စစ္ဘက္ႏွင့္ အရပ္သားမ်ား သုံးႏွစ္စီ အလွည့္က် ေခါင္းေဆာင္အႀကီးအကဲ ေနရာကို တာဝန္ယူေဆာင္႐ြက္မယ့္ အစီအစဥ္ကို သေဘာတူခဲ့ၾကပါတယ္။ဒီလိုသေဘာတူခဲ့တဲ့အတြက္ အတိုက္အခံေတြဘက္က ဇူလိုင္ ၁၄ မွာ တစ္ႏိုင္ငံလုံး အတိုင္းအတာနဲ႔ ျပဳလုပ္ဖို႔ စီစဥ္ထားတဲ့ အာဏာဖီဆန္ေရးေန႔ အစီအစဥ္ကို ဖ်က္သိမ္းေပးခဲ့ပါတယ္။
ဒီလို ျဖစ္ရပ္ေတြ အာရပ္ကမာၻမွာ ျဖစ္ေနတဲ့အျပင္ တျခားသတင္းေတြျဖစ္တဲ့ တူနီးရွားမွာ မၾကာခဏ တိုက္ခိုက္မႈေတြျဖစ္လို႔ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္က လုံၿခဳံေရးစိုးရိမ္မႈမ်ား အေၾကာင္းျပၿပီး အစိုးရ႐ုံးေတြမွာ အမ်ိဳးသမီးေတြ ဘာသာေရးဓေလ့ဆိုင္ရာ မ်က္ႏွာဖုံးအုပ္ ဝတ္ဆင္မႈကို ယခုတစ္ပတ္ထဲ တားျမစ္လိုက္တဲ့ သတင္း၊ ဆာဘားျပည္နယ္ ဆမ္ေပၚနာ ကမ္းလြန္မွာ တံငါသည္ေတြ ငါးဗုံးခြဲလို႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံသား ခရီးသြားႏွစ္ဦးႏွင့္ မေလးရွား ေရငုပ္လမ္းၫႊန္တစ္ဦး ေသဆုံးခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ေရနစ္ေသဆုံးခဲ့ေသာ အာဖရိက ေ႐ႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်သူ ၁၄ ဦးရဲ႕ အေလာင္းေတြ တူနီးရွား ကမ္းေျခေစာင့္တပ္ဖြဲ႕က ဆယ္ယူရရွိခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ဟူသီစစ္ေသြးႂကြအုပ္စုက ယီမင္ႏိုင္ငံ မာရစ္ဘ္ျပည္နယ္ရွိ ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉး ေနအိမ္ကို ဒုံးက်ည္တစ္စင္းျဖင့္ တိုက္ခိုက္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ကယ္ဆယ္ထားေသာ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်သူ ၄၁ ဦး တင္ေဆာင္လာတဲ့ သေဘၤာတစ္စင္း အီတလီအစိုးရ တားျမစ္ခ်က္ကို ဆန႔္က်င္ၿပီး အီတလီဆိပ္ကမ္းကို ဆိုက္ကပ္ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြလည္း ယခုတစ္ပတ္မွာ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။
ေခါင္းေလာင္းသံ ပိုျမည္လာတဲ့ သဘာဝေဘး
ယခုတေလာ ကမာၻအႏွံ႔မွာ ငလ်င္ေတြလႈပ္ခတ္တာ အေတာ္ေလးစိပ္ေနပါတယ္။အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ကယ္လီဖိုးနီးယားျပည္နယ္မွာ ဇူလိုင္ ၄ ရက္ေန႔က ျပင္းအား ၆.၄ မဂၢနီက်ဳရွိ ငလ်င္တစ္ခု လႈပ္ခဲ့ပါတယ္။အဲဒီေန႔က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ လြတ္လပ္ေရးေန႔ပါ။ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြမွာေတာ့ ငလ်င္ဟာ ဆယ္စုႏွစ္ႏွစ္ခု ကာလထဲမွာ အျပင္းဆုံးငလ်င္ ျဖစ္တယ္ဆိုပါတယ္။ငလ်င္ဗဟိုခ်က္က ေလာ့စ္အိန္ဂ်လိစ္ၿမိဳ႕ ေျမာက္ဘက္ ကီလိုမီတာ ၂၀ဝ အကြာမွာ လႈပ္ခဲ့ၿပီး ငလ်င္ဗဟိုခ်က္နဲ႔ အနီးတစ္ဝိုက္ မီးေလာင္မႈေတြ ျဖစ္ေပၚခဲ့ပါတယ္။
၁၉၉၉ ခုႏွစ္က လႈပ္ခဲ့တဲ့ ငလ်င္ေနာက္ပိုင္း ဒုတိယအျပင္းဆုံးျဖစ္တဲ့ ဒီငလ်င္ေၾကာင့္ ကာလီဖိုးနီးယား ျပည္နယ္တစ္ဝန္း ပ်က္စီးဆုံးရႈံးမႈေတြ ရွိခဲ့ၿပီး လူ ၂၀ ခန႔္ ဒဏ္ရာရခဲ့ပါတယ္။ဇူလိုင္ ၇ ရက္မွာေတာ့ ငလ်င္ႏိုင္ငံလို႔ အမည္တြင္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြထဲက တစ္ႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ အင္ဒိုနီးရွားမွာ ျပင္းအား ၆ ဒသမ ၉ အဆင့္ရွိ အားျပင္းငလ်င္တစ္ခု လႈပ္ခဲ့လို႔ ေသဆုံး၊ ပ်က္စီးမႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ငလ်င္ဗဟိုခ်က္က ဆူလာေဝစီနဲ႔ မာလူကူ ကြၽန္းစုအၾကားက မာနာဒိုၿမိဳ႕ အေရွ႕ေတာင္ဘက္ မိုလက္ကာ ပင္လယ္ထဲ ေျမာက္ေအာက္ ၂၄ ကီလိုမီတာ အနက္ကို ဗဟိုျပဳလႈပ္ခတ္ခဲ့လို႔ အေရးေပၚ ဆူနာမီသတိေပးခ်က္တစ္ရပ္ ႐ုတ္တရက္ ထုတ္ခဲ့ရပါတယ္ ပစိဖိတ္မီးစက္ကြင္းလို႔ ေခၚတဲ့ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ ပတ္လည္တစ္ေလွ်ာက္ ဒီႏွစ္ထဲမွာ အေတာ္ေလးလႈပ္ခတ္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ဒါဟာ သတိထားရမယ့္ အေျခအေနပါဘဲ။
ငလ်င္ေတြလိုဘဲ သဘာဝေဘးမွာ အဖ်က္အဆီးႀကီးမားတဲ့ ေနာက္ထပ္ေဘးတစ္ခုကေတာ့ ေရေဘးပါဘဲ။ယခုတစ္ပတ္ထဲမွာ အိႏၵိယမွာ ေရေဘးႏွစ္ခု ႀကဳံခဲ့ပါတယ္။ဇူလိုင္ ၂ ရက္က အိႏၵိယ အေနာက္ဘက္ မဟာရာ့ရွ္ထရာျပည္နယ္ ရတ္နာဂီရိခ႐ိုင္မွာ ညပိုင္းက ေရကာတာတစ္ခု က်ိဳးေပါက္ခဲ့ရာ လူကိုးဦးေသဆုံးၿပီး ၁၅ ဦး ေပ်ာက္ဆုံးခဲ့ပါတယ္။ဒီမတိုင္မီက အဆိုပါေဒသမွာ မိုးသည္းထန္စြာ ဆက္တိုက္႐ြာခဲ့ပါတယ္။မိုးသည္းထန္စြာ႐ြာလို႔ဘဲ ဇူလိုင္ ၂ ရက္မွာ မြမ္ဘိုင္းၿမိဳ႕မွာ နံရံတစ္ခု ၿပိဳက်ခဲ့ၿပီး လူ ၂၁ ဦးထက္မနည္း ေသဆုံးခဲ့ပါတယ္။မိုးသည္းထန္စြာ႐ြာသြန္းလို႔ ေဒသခံ သန္း ၂၀ ေနထိုင္တဲ့ အိမ္ရာေတြ ေရနစ္ျမဳပ္ခဲ့လို႔ အာဏာပိုင္ေတြက ဇူလိုင္ ၃ ရက္ကို ႐ုံးပိတ္ရက္အျဖစ္ ေၾကညာခဲ့ရသလို ေဒသခံေတြ အျပင္မထြက္ဖို႔ အႀကံျပဳရတဲ့အထိ ေရႀကီးခဲ့ပါတယ္။
ေရႀကီးခ်ိန္မွာဘဲ တ႐ုတ္ဘက္မွာေတာ့ ေလဆင္ႏွာေမာင္း တိုက္လို႔ လူေျခာက္ဦးေသဆုံးၿပီး ၁၉၀ ေက်ာ္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရရွိခဲ့ပါတယ္။ဇူလိုင္ ၄ ရက္ကျဖစ္တဲ့ ဒီျဖစ္စဥ္မွာ ေလတိုက္ႏႈန္း တစ္စကၠန႔္ကို ၂၃ မီတာနဲ႔ တိုက္ခတ္ခဲ့ၿပီး ၁၅ မိနစ္ၾကာျမင့္တဲ့ တိုက္ခတ္မႈအတြင္း ၿမိဳ႕အေနာက္ပိုင္း စက္မႈလုပ္ငန္းရွိရာ အဝန္းအဝိုင္းႏွင့္ အိမ္နီးခ်င္း လူေနရပ္ကြက္ေတြ ဆိုးဆိုး႐ြား႐ြား ပ်က္စီးခဲ့ပါတယ္။ေလဆင္ႏွာေမာင္းေၾကာင့္ ေနအိမ္နဲ႔ တိုက္ခန္း ၄၃၀ဝ ေက်ာ္ ပ်က္စီးၿပီး စိုက္ခင္းဟက္တာ ၁၀ဝ ခန႔္လည္း ပ်က္စီးဆုံးရႈံးခဲ့ပါတယ္။မိုးသည္းထန္ ေရႀကီးလို႔ စိုက္ခင္းေတြပ်က္ရသလို မိုးေခါင္လို႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ေျမာက္ပိုင္း ဟီေဘးျပည္နယ္ထဲမွာ ျပင္းထန္တဲ့ မိုးေခါင္မႈေၾကာင့္ သီးႏွံစိုက္ခင္း ၇၉၃ ၃၃၃ ဟက္တာ (၃၁၇၃၃၃ ဧက) ထိခိုက္ပ်က္စီးခဲ့ပါတယ္။
ထိုင္းမွာေတာ့ အစိုးရက သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ပ်က္စီးမႈကို ျပန္ထိန္းသိမ္းဖို႔ လုပ္ေဆာင္မႈေတြ တိုးျမႇင့္လာေနပါတယ္။ မၾကာခင္ကမွ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ ဆက္အေ႐ြးခံရတဲ့ ထိုင္းဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေဟာင္း ပရာယုဒ္ခ်န္အိုခ်ာ က ထိုင္းႏိုင္ငံတစ္ဝန္းမွာ တစ္ခါသုံး ပလတ္စတစ္ခြက္ေတြ၊ သစ္သီးရည္စုပ္ ပလတ္စတစ္ စုပ္တံမ်ား၊ အပူထိန္းေဖာ့ျဖဴဘူးမ်ား၊ ၃၆ မိုက္ခ႐ြန္ေအာက္ ပါးလႊာတဲ့ ပလတ္စတစ္အိတ္ အသုံးျပဳတာကို ၂၀၂၂ ခုႏွစ္မွာ အဆုံးသတ္မယ္ ဆိုပါတယ္။
တစ္ေန႔ထက္တစ္ေန႔ သဘာဝေဘးက ပိုျပင္းထန္လာပါတယ္။ေရွ႕ဆက္ ဘာေတြဆက္ျဖစ္ဦးမလဲ၊ ဘာေတြ ပိုၿပီးအေျခအေနဆိုးလာဦးမလဲဆိုတာ ဆက္ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဒီသတင္းေတြအျပင္ ဓားစာခံအျဖစ္ ရက္ ၂၀ ခန႔္ ဖမ္းဆီးခံရတဲ့ ကေလးငယ္ ကိုးဦး အပါအဝင္ ဗဟိုအေမရိကမွ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်သူ ၂၄ ဦး ကို မကၠဆီကို အာဏာပိုင္ေတြက ကယ္တင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအေပၚ က်င့္သုံးတဲ့ သမၼတ ထရမ့္ ရဲ႕ မူဝါဒအေပၚ အေမရိကန္ပညာရွင္မ်ား အပါအဝင္ အစိုးရအဖြဲ႕ ထိပ္တန္းအရာရွိေဟာင္းေတြက ဆန႔္က်င္တဲ့ အိတ္ဖြင့္ေပးစာ တစ္ေစာင္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ဖေလာ္ရီဒါျပည္နယ္ ေဈးဝယ္စင္တာတစ္ခုမွာ အင္အားျပင္းေပါက္ကြဲမႈတစ္ခု ျဖစ္ပြားလို႔ လူ ၂၁ ဦး ဒဏ္ရာရရွိခဲ့တဲ့ သတင္း၊ အေမရိကန္ လြတ္လပ္ေရးေန႔ အခမ္းအနားမွာ သမၼတ ထရမ့္ က လကမာၻေပၚ လူလႊတ္မယ့္ အစီအစဥ္နဲ႔ အဂၤါၿဂိဟ္ေပၚ အေမရိကန္အလံ စိုက္မယ့္ အစီအစဥ္ကို ေျပာၾကားခဲ့တဲ့ သတင္းေတြလည္း ယခုတစ္ပတ္ သတင္းေတြထဲ အမ်ားျပည္သူကို စိတ္ဝင္စားေစခဲ့ပါတယ္။
ယူေရနီယံနဲ႔ အီရန္
အေမရိကန္ရဲ႕ ပိတ္ပင္မႈေတြ၊ တားျမစ္မႈေတြ ရွိေနလို႔ ႐ုန္းကန္ေနရတာေတြရွိေနတဲ့ အီရန္အတြက္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံ၏ ပိုင္နက္နယ္ေျမျဖစ္တဲ့ ဂ်ီဘေရာ္လ္တာေဒသ ကမ္းလြန္ကိုျဖတ္တဲ့ ေရနံတင္သေဘၤာကို ၿဗိတိန္က ဖမ္းဆီးခဲ့တဲ့အတြက္ အီရန္ႏိုင္ငံ ေဒါသူပုန္ထခဲ့ပါတယ္။အီရန္ဟာ အခုေနာက္ပိုင္းမွာ လက္နက္ေတြ အဆင့္ျမင့္လာသလို ႐ုရွားနဲ႔လည္း ပိုမ္ုနီးကပ္လာတဲ့အတြက္ နည္းပညာျမင့္ လက္နက္ေတြ ပို႔ထုတ္လာႏိုင္ေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။ဒီအတြက္ န်ဴကလီးယားလက္နက္ထိ ပိုင္ဆိုင္လာႏိုင္တဲ့ အေျခအေနရွိလို႔ အေမရိကန္က ပိုသတိထား ကိုင္တြယ္ပိတ္ဆို႔ေနတာျဖစ္ၿပီး လက္ေတြ႕မွာေတာ့ အီရန္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။အီရန္ ေရနံတင္သေဘၤာကို ၿဗိတိန္က ဖမ္းဆီးခဲ့တဲ့အတြက္ အီရန္ရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာ မဟာမိတ္ ႐ုရွားဘက္က ျပစ္တင္ရႈတ္ခ်ခဲ့ပါတယ္။
လက္ရွိ အီရန္ရဲ႕ န်ဴကလီးယား အစီအစဥ္ကလည္း အီးယူနဲ႔ အေမရိကန္ရဲ႕ ကန္သတ္ခ်က္ေတြကို ဆက္ေဖာက္ၿပီး ေရွ႕တိုးမယ့္အေနအထား ရွိခဲ့ပါတယ္။အီရန္ဘက္က ခပ္မာမာထန္ထန္ဘဲ ယူေရနီယံ သန႔္စင္မႈေတြကို ၂၀၁၅ အီရန္ န်ဴကလီးယား သေဘာတူညီခ်က္မွာ ကန႔္သတ္ထားတဲ့ အဆင့္ထက္ ေက်ာ္လြန္တိုးျမႇင့္ၿပီး လုပ္ေဆာင္ေနတယ္လို႔ ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာဘဲ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။သတင္းေတြအရေတာ့ န်ဴကလီးယား ေလာင္စာစက္႐ုံေတြအတြက္ ေလာင္စာထုတ္လုပ္ႏိုင္ဖို႔ ယူေရနီယံ သန႔္စင္မႈေတြကို ၅ ရာခိုင္ႏူန္းအထိ တိုးလာႏိုင္ဖြယ္ ရွိတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
ၿပီးခဲ့တဲ့ သီတင္းပတ္ကတည္းက အီရန္ႏိုင္ငံအေပၚ ဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈေတြ မေလွ်ာ့ခ်ေပးဘူးဆိုရင္ ယူေရနီယံ သန႔္စင္တာကို ပိုလုပ္ေဆာင္သြားမယ္လို႔ အီရန္သမၼတ ဟာဆန္႐ိုဟာနီ က ၿခိမ္းေျခာက္ထားပါတယ္။တစ္ဘက္မွာေတာ့ အီရန္သမၼတ ဟက္ဆန္႐ိုဟာနီ ထံ ျပင္သစ္သမၼတ မက္က႐ြန္ က ဖုန္းေခၚဆိုခဲ့ၿပီး န်ဴေဆြးေႏြးပြဲ ျပန္လည္စတင္ေရး အေျခအေနမ်ား ေလ့လာဖို႔ ႏွစ္ႏိုင္ငံ သေဘာတူညီခဲ့တယ္ ဆိုပါတယ္။ႏိုင္ငံတကာ အဏုျမဴစြမ္းအင္ ေအဂ်င္စီ (IAEA) ကေတာ့ အီရန္၏ န်ဴကလီးယားစီမံကိန္းႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးမ်ား ဘုတ္အဖြဲ႕အစည္းအေဝး ဇူလိုင္ ၁၀ ရက္မွာ က်င္းပမယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။
အေမရိကန္ ေတာင္းဆိုမႈနဲ႔ က်င္းပမယ့္ ဒီအစည္းအေဝးမွာ သန႔္စင္ၿပီး ယူေရနီယံ ၃၀၀ ကီလိုဂရမ္အထိသာ ထားရွိေရး ကန႔္သတ္ခ်က္ကို ခ်ိဳးေဖာက္ခဲ့တဲ့ အီရန္အေရးကို အဓိကထားေဆြးေႏြးဖို႔ ရွိေနပါတယ္။အီရန္ကေတာ့ အေမရိကန္ရဲ႕ အီရန္ကို အထီးက်န္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေနမႈကို ဒီလိုပမာဏတိုးၿပီး သန႔္စင္တာနဲ႔ အီရန္ဘက္က ဆႏၵျပတာလို႔ဆိုၿပီး အေမရိကန္အေနနဲ႔ တားဆီးပိတ္ဆို႔မႈကို ေျဖေလွ်ာ့ေပးရင္ ယင္းခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ားကို နာရီပိုင္းအတြင္း ေျပာင္းျပန္လွန္ကာ လိုက္နာမယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
လာမည့္ ဇူလိုင္ ၁၀ ရက္ ေဆြးေႏြးပြဲမတိုင္ခင္ ဘာေတြေျပာင္းလဲမႈရွိလာမလဲ၊ ဘာေတြဆက္ျဖစ္လာဦးမလဲဆိုတာ ဆက္ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာပါ။
ယခုတစ္ပတ္ထဲ ဒီလိုသတင္းေတြအျပင္ ႏိုင္ငံေရးလြန္ဆြဲပြဲေတြ ျဖစ္ေနတဲ့ ဗင္နီဇြဲလားႏိုင္ငံမွာ အစိုးရက စည္း႐ုံးမႈလုပ္တဲ့အေနနဲ႔ တ႐ုတ္က ေပးပို႔လႉဒါန္းထားတဲ့ ဘတ္စ္ကား အစီး ၂၀၀၀ ကို ႏိုင္ငံတြင္း ပို႔ေဆာင္ေရးက႑မွာ သုံးမယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။႐ုရွားမွာေတာ့ ဘရင္ခ္ပင္လယ္ထဲ သုေတသနလုပ္ေနတဲ့ ေရနက္သြား သုေတသန ေရငုပ္သေဘၤာတစ္စင္း ဒီတစ္ပတ္ထဲ မီးေလာင္ခဲ့ပါတယ္။ဒီမီးေလာင္မႈမွာ သေဘၤာသား ၁၄ ဦး ေသဆုံးခဲ့ပါတယ္။ေသဆုံးသူေတြထဲမွာ အဆင့္ျမင့္ပုဂၢိဳလ္ေတြ ပါဝင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ဒီခရီးစဥ္က သာမန္ေလ့လာေရး သုေတသနကိစၥေတာ့ မဟုတ္ေလာက္ပါဘူး။႐ုရွားဘက္ကေတာ့ သာမန္ပင္လယ္ၾကမ္းျပင္ ေလ့လာတဲ့ ခရီးစဥ္အျဖစ္သာ အေၾကာင္းျပခဲ့ပါတယ္။လိပ္ခဲတည္းလည္းျဖစ္ေနတဲ့ ဇြန္၂၃ ရက္ကတည္းက ေျမာက္ကိုရီးယားမွာ ေပ်ာက္ဆုံးခဲ့တဲ့ ၾသစေၾတးလ်ေက်ာင္းသား ျပႆနာဟာ ဇူလိုင္ ၄ ရက္မွာ ဒီေက်ာင္းသား ျပန္လြတ္လာခဲ့တာနဲ႔အတူ တင္းမာမႈက ေလ်ာ့နည္းခဲ့ပါတယ္။အဆိုပါ အဖမ္းခံရသူဟာ ဘေလာ့ကေန လွိူ႔ဝွက္တဲ့ သာမန္ ေျမာက္ကိုရီးယားေတြရဲ႕ ဘဝကို ေန႔စဥ္တင္တယ္ ဆိုပါတယ္။ေျမာက္ကိုရီးယားဘက္ကေတာ့ ဒါဟာ သူလွိူလုပ္လို႔ ဖမ္းတာလို႔ ေျပာခဲ့ေပမယ့္ ေျမာက္ကိုရီးယား အခ်ဳပ္စခန္း ေရာက္တဲ့သူတိုင္း ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ထိခိုက္ေလ့ရွိလို႔ အဖမ္းခံရတဲ့ ေက်ာင္းသား ဘာေတြဆက္ျဖစ္မလဲ ဆိုတာေတြ တင္ျပရင္း ယခုတစ္ပတ္ ႏိုင္ငံတကာသတင္း သုံးသပ္ခ်က္ကို ဒီမွာဘဲ ရပ္လိုက္ခ်င္ပါတယ္။
မင္းထက္
ဇူလိုင္ - ၈
