【 နိုင်ငံတကာသတင်း သုံးသပ်ချက် 】 အကြင်နာတရားနှင့် ကပ်ရောဂါတိုက်ပွဲ

ယခုရက်သတ္တပတ်အတွင်းဖြစ်ခဲ့တဲ့ သတင်းတွေထဲမှာ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါဖြစ်တဲ့ ကိုဗစ် ၁၉ ကြောင့် သေဆုံးမှုသတင်းတွေနဲ့ အငြင်းအခုံတွေ၊ နိုင်ငံရေးပဋိပက္ခတွေ၊ စိတ်ပျက်အားလျော့ဖွယ်ရာသတင်းတွေနဲ့ ပြည်လျှမ်းခဲ့ပေမယ့် တစ်ဖက်မှာ ထူးထူးဆန်းဆန်း ကိုဗစ် ၁၉ ကြောင့် စက်ရုံအလုပ်ရုံတွေ ပိတ်လိုက်လို့ ကမ္ဘာ့သဘာ၀ပတ်ဝန်းကျင် ပြန်ကောင်းလာတာ၊ မထင်မှတ်ထားသူတွေ ပြန်လည်နလံထလာတာ၊ ကိုဗစ် ၁၉ ကြောင့် လူသားတွေကြား ပြန်လည်သွေးစည်းလာကြတဲ့ သတင်းတွေကလည်း သတင်းဖတ်သူတွေကို အဆိုးဆုံးထဲက အခြေအနေအဖြစ် စိတ်ခွန်အားတက်စေခဲ့ပါတယ်။

ဘယ်အထိကူးစက်ခဲ့ပြီလဲ

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုက ပြင်ပကမ္ဘာနဲ့ ကူးလူးဆက်သွယ်မှုနည်းလွန်းတဲ့ အမေဇုန်တောထဲက ယာနိုမာမီမျိုးနွယ်စုအထိ ရောက်ခဲ့တယ်ဆိုရင် တခြားကမ္ဘာနေရာတွေကို ရောက်ရှိပျံနှံနေတာကို အပြစ်ပြောစရာ မရှိသလောက်ပါဘဲ။ ဒီလိုနေရာအထိ ကူးစက်ခံရတဲ့အတွက် ထိတ်လန့်စရာပါ။ ဘရာဇီးကျန်းမာရေးဝန်ကြီးက လည်း ဒါတော်တော်လေးစိုးရိမ်စရာကောင်းပါတယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ဗိုင်းရပ်စ်က တစ်နေ့ထက်တစ်နေ့ ပိုသိလာရမယ့်အစား ပထမသိထာတာတွေနဲ့ ပြောင်းပြန်တွေ ဖြစ်လိုဖြစ် ၊ ထပ်ပြင်ရတာတွေနဲ့ စိတ်ရှုပ်စရာတွေ များခဲ့ပါတယ်။

လေ့လာချက်တစ်ခုမှာ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့(WHO)က ကြောင်များလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရ နိုင်ကြောင်း လေ့လာတွေ့ရှိချက်ကိုဖော်ပြခဲ့လို့ လူများနှင့်အိမ်မွေးတိရစ္ဆာန်များအကြားဗိုင်းရပ်စ်ကူး စက်မှုနှင့်ပတ် သက်ပြီး  ပိုမိုအသေးစိတ်ကျစွာဖြင့်လေ့လာကြည့်ရှုသွားသွားရမယ်လို့ ပြောခဲ့ပါတယ်။ ထူးထူးဆန်းဆန်း ယခုရက် ထဲမှာဘဲ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံထားရတဲ့ ကျားတစ်ကောင်ကို တွေ့ခဲ့ရပါတယ်။ဒီကျားက အမေရိကန်ပြည် ထောင်စု နယူးယော့ခ်မြို့ဘရွန့်ဇ်တိရစ္ဆာန်ရုံမှာရှိတဲ့ လေးနှစ်အရွယ်ကျားမ တစ်ကောင်ပါစစ်ဆေး ချက်တွေမှာ တော့ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံထားရသည့်တိရစ္ဆာန်ရုံဝန်ထမ်းတစ်ဦးထံကနေ ကူးတာလို့ ဆိုပါတယ်။

ဒီလိုကူးစက်မှုတွေမှာ ဒုက္ခပေးနေတာက ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အစွန်းရောက်ယုံကြည်မှုတွေပါ။ တောင် ကိုရီးယား၊ မလေးရှားဖြစ်စဉ်တွေမှာ ဒီလို ဖြစ်ရပ်က ထင်ထင်ရှားရှားမြင်ရပါတယ်။ဒါအပြင် လူစုလူဝေးနဲ့ မနေ သင့်တဲ့ ကိစ္စတွေကို တားမြစ်ဖို့ ပျက်ကွက်ခဲ့တဲ့ အတွက် အီတလီနဲ့စပိန်မှာ ကူးစက်နူန်းမြန်ဆန်ပြီး သေဆုံးမှုမြင့် တက်ခဲ့ရတာတွေက ဒီလို စုရုံးမှုတွေကပါ။ အခုလည်း ပါကစ္စတန်လာဟိုးမြို့မှာ  ပြီးခဲ့သည့်လမှာ အစ္စလာမ် ဘာ သာဝင်ထောင်နဲ့ချီ တက်ရောက်စုဝေးပွဲ ပြုလုပ်ခဲ့တာမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရသူတွေပါနေလို့ ပါကစ္စတန် အာဏာ ပိုင် တွေက တက်ရောက်ခဲ့သူတွေနဲ့ ထိစပ်ခဲ့တဲ့ သူတွေကိုလိုက်ရှာပြီး သီးသန့်ခွဲခြား စောင့်ကြည့်နေရတာမှာ လူနှစ်သောင်းလောက်ရှိနေပါပြီ။ ဒီဝတ်ပြုဆုတောင်းပွဲကို တရုတ်၊အင်ဒိုနီးရှား၊နိုင်ဂျီးရီးယားနှင့် အာဖဂန်နစ္စတန် စသည့်နိုင်ငံတွေကနေ လာရောက်ခဲ့ကြပြီး အစိုးရက ဖျက်သိမ်းဖို့ မေတ္တာရပ်ခံပေမယ့် လူတစ်သိန်းလောက်လာ ခဲ့မယ်ဆိုပြီး ပွဲကို ဆက်ကျင်းပခဲ့တာပါ။အခုတော့ အဆိုပါပွဲလာရောက်တဲ့ တခြားနိုင်ငံက လူတွေကိုပါ ဆက်သွယ် အကြောင်းကြားနေရပါပြီ။

လက်ရှိမှာပေါ့ဆမှုကြောင့် ပေးဆပ်လိုက်ရတဲ့ အသက်တွေ မနည်းတော့ပါဘူး။ နောက်ထပ် အစွန်း ရောက် တွေကြောင့် ဘယ်လောက်တောင် ကူးစက်ခံရသူတွေ မြင်ရဦးမလဲဆိုတာ စိတ်မသက်မသာနဲ့ စောင့် ကြည့်ရ ဦးမယ်အဖြစ်ပါဘဲ။

ကသောင်းကနင်းနေ့ရက်တွေနဲ့ မျှော်လင့်ချက်

ကမ္ဘာတစ်ဝန်းအရှိန်ကောင်းကောင်းနဲ့ဆက်ပျံနှံနေမယ်လို့ ကမ္ဘာကျန်းမာရေးအဖွဲ့အကြီးအကဲ တက် ဒရို့ရဲ့ပြောကြားချက်အတိုင်း ယူခရက်သတ္တပတ်မှာ အရှိန်ကောင်းကောင်းနဲ့ ဆက်ပျံနှံခဲ့ပါတယ်။ ကမ္ဘာတစ်ဝန်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုနဲ့ သေဆုံးမှုက ဧပြီ ၁၂ ရက်အထိ ကူးစက်ခံရသူပေါင်း ၁.၈ သန်း (၁၈၅၇၃၅၄ ဦး)၊ သေ ဆုံးသူ တစ်သိန်းတစ်သောင်း(၁၁၄၃၆၇ဦး)ရှိခဲ့ကာ ပြန်ကောင်းလာခဲ့သူပေါင်း လေးသိန်းကျော် (၄၂၈၇၃၅ဦး) ရှိခဲ့ ပါတယ်။

အမေရိကန်မှာ သေဆုံးသူ ၂၂၁၁၅ ဦးနဲ့ ကမ္ဘာအများဆုံးဖြစ်ခဲ့ကာ ကူးစက်ခံရသူပေါင်းမှာလည်း ငါး သိန်းကျော် (၅၆၀၄၃၃ဦး)ထိ ရှိခဲ့ပါတယ်။ ယခင်က အဆိုးဆုံးကူးစက်ပျံနှံခဲ့တဲ့ အီတလီသေဆုံးနူန်းထက် ပိုများ သွားခဲ့ပါတယ်။ ယခုတစ်ပတ်အတွင်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုကို ဟန့်တားဖို့နိုင်ငံအတော်များများက ကြိုးစားလုပ်ကိုင်ခဲ့ရပါတယ်။ ဂျပန်ကတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုကိုထိန်းချုပ်နိုင်ရေးအတွက် ကမ္ဘာ့အခြား နေရာတွေလိုတင်းကြပ်တဲ့အဝင်အထွက်ပိတ် လော့ခ်ဒေါင်းလိုမဟုတ်ဘဲ  တစ်လကြာတဲ့ နိုင်ငံတော်အရေးပေါ်အခြေအနေကို ဧပြီ ၇ ရက်မှာ ကြေညာခဲ့ပါတယ်။

လူ၄၀ သေဆုံးပြီး ကူးစက်ခံရသူ၂၅၇၉ ဦးရှိတဲ့ အိမ်နီးချင်းထိုင်းမှာ  ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုကိုဟန့်တားထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့အတွက် လူစုလူဝေးတွေမဖြစ်စေဖို့ ရည်ရွယ်ပြီး အရက်သေစာရောင်းချမှု ကိုပိတ်ခဲ့သလို နိုင်ငံအတွင်း အရေးပေါ်အခြေအနေကိုကြေညာခဲ့ပါတယ်။ဒါဟာလည်း အရက် စစ်စစ် (အီသိုင်းလ် အယ်လ်ကိုဟော) ကို သောက်ရင် ဗိုင်းရပ်စ်ကိုသတ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အယူအဆမှားတွေပေါ် ထွက်လာခဲ့တဲ့ အတွက် ပါဒါပေမယ့် အရက်စစ်စစ်က အဆိပ်ဖြစ်စေပြီး တချို့လူတွေအတွက် အသက်သေဆုံးမှုတွေ ထိဖြစ်စေပါတဲ့ အတွက် တားမြစ်ခဲ့ရတဲ့ အထိဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။   

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရမှုကို  ထိတ်လန့်တာလား၊ အခွင့်အရေးအဖြစ် မှတ်ယူတာလား မသိပါဘူး။ ချီကာဂိုမြို့ ကွတ်ကောင်တီကအကျဉ်းထောင်က အကျဉ်းသား ၄၅၀၀  ခန့်ကတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူး စက်ပြန့် ပွား မှုတွေဖြစ်နေတဲ့အတွက်ရောဂါကူးစက်မှာစိုးလို့ အကျဉ်းထောင်က လွှတ်ပေးဖို့ ဒါမှမဟုတ် ရွှေ့ပြောင်းပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။

တစ်ဖက်မှာ ဒီလိုကူးစက်ခံရမှုတွေရှိသလို တစ်ဖက်မှာလည်း ဒီရောဂါကို ကာကွယ်တိုက်ဖျက်နိုင်ဖို့  အသဲအသန်ကြိုးပမ်းနေတာကိုတွေရပါတယ်။ လောလောဆယ်မှာ ဒီဗိုင်းရပ်စ်ကိုခုခံကာကွယ်တိုက်ဖျက်နိုင် တယ်ဆိုတဲ့ ဂျပန်ဖူဂျီဖလင်ကုမ္ပဏီကထုတ်တဲ့ တုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးAvigan ကို ဂျပန်နိုင်ငံအစိုးရက ကမ္ဘာ နိုင်ငံပေါင်း ၂၀ ကို အခမဲ့ပေးဖို့ စီစဉ်နေတာကိုလည်းတွေ့ရပါတယ်။ဒီထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံပါဝင်သလို ဥရောပနိုင်ငံ တွေလည်းပါဝင်ပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် စတင်ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံ  ဝူဟန်မြို့က ဝူဟန်တက္ကသိုလ်နှင့် တရုတ်ရှိအခြားသော အဖွဲ့အစည်းများမှ သုတေသီများက ဒီဆေးကို သုံးစွဲခဲ့ပြီး အတန့်အသင်ထက်ပိုတဲ့ အတွက် ထောက်ခံချက် ပေးခဲ့ တာပါ။ လောလောဆယ်မှာ ဒီဆေးရယ်၊HIV ကာကွယ်ဆေးနဲ့ ပိုးသတ်ဆေးတွဲဖက်တဲ့ ဆေးပေါင်းရယ်ကို သုံးပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကာကွယ်ဆေးအဖြစ် သုံးနေကြတာပါ။ အာဖရိကနဲ့အိန္ဒိယမှာတော့   ကွီးနိုင်းလို ဆေးတွေကို သုံးစွဲပြီး ကုသနေတာတွေ ရှိနေပါတယ်။ ဒီရက်ထဲမှာပဲ  ထိုင်ဝမ်-ဒိန်းမတ် ဖက်စပ်ကုမ္ပဏီတစ်ခုက COVID-19 ဗိုင်းရပ်စ်ကို ၁၂ မိနစ်အတွင်းစမ်းသပ်စစ်ဆေးပေးနိုင်တဲ့ ပစ္စည်းကိုတီထွင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ဆေး ရှာဖွေရေးပိုင်းတွင် ဦးဆောင်လုပ်ကိုင်နေသော ဗြိတိန် သုတေသန ပညာရှင်အဖွဲ့တစ်ခုကတော့ ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာဘဲ သတင်းကောင်းတစ်ခုကိုကြေညာခဲ့ပါတယ်။ဒါကတော့ လာမည့် စက်တင်ဘာလမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ဆေးတစ်မျိုးကို ထုတ်လုပ်နိုင်ဖို့ အသင့်ဖြစ်လာနိုင် တယ် လို့ ပြောခဲ့တာပါ။ ဗြိတိန်အစိုးရကလည်း ဒီလိုဆေးသန်းပေါင်းများစွာထုတ်လုပ်ဖို့ ငွေကြေးထောက်ပံ့ ဖို့ရှိတယ် ဆိုပါတယ်။အစောပိုင်းကတော့ ကာကွယ်ဆေးထုတ်ဖို့ ၁၈ လထိကြာနိုင်တယ်ဆိုပေမယ့် နောက်ပိုင်းမှာ ယခုလို့ သတင်းကောင်းထွက်လာတာပါ။ဒီလိုကာကွယ်ဆေးထုတ်ဖို့ လိုတဲ့ ငွေကြေးကို စိုက်ထုတ်ပေးမယ့်သူတွေလဲ ရှိနေပါတယ်။ Gates ဖောင်ဒေးရှင်းထူထောင်ခဲ့တဲ့ မိုက်ခရိုဆော့ဖ်ပူးတွဲတည်ထောင်သူဘီလျံနာသူဌေး ဘီလ်ဂိတ် က ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်မယ့် စက်ရုံ ၇ ခုတည်ဆောက်ဖို့ ငွေကြေးစိုက်ထုတ် သွားမယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့တာ ရှိပါတယ်။ဂိတ်ရဲ့ရည်ရွယ်ချက်ကတော့ အစိုးရဆီကနေ အထောက်အပံ့ယူနေရင် အဆင့်ဆင့် ကြာနေ မှာစိုးလို့ ပိုမိုလျင်မြန်စွာဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်တာပါ။ Twitter တည်ထောင်သူ Jack Dorsey ကတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် တိုက်ဖျက်ရေးအတွက် ကန်ဒေါ်လာ ၁ ဘီလျံ လှူဒါန်းမယ်ဆိုပြီး ကတိပြုခဲ့ပါတယ်။

ထင်မှတ်ထားသလို ကာကွယ်ဆေးထွက်လာဖို့ ကမ္ဘာပြည်သူတွေက အားကိုးတကြီးမျှော်နေကြတာပါ။ အစောဆုံးပေါ်ထွက်လာလေ သေဆုံးမှုလျော့နည်းလာမှာ ဖြစ်မှာမို့ သတင်းကောင်း ဘယ်တော့ကြားရမလဲဆိုတာ စောင့်ကြည့်ရတော့မှာဖြစ်ပါတယ်။

ကိုဗစ်ကြောင့် ပြောင်းလဲလာမယ့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးအခင်းအကျင်း

ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ သတင်းတစ်ပုဒ်တက်လာခဲ့ပါတယ်။ ဒါက ဂျပန်ဘက်ကနေထွက်လာတဲ့ သ တင်းပါ။ သတင်းဖော်ပြချက်တွေမှာတော့ တရုတ်နိုင်ငံကနေ ဂျပန်ကုမ္ပဏီတွေ ထွက်လာဖို့ အတွက် ဂျပန်အစိုးရ က အမေရိကန်ဒေါ်လာ၂ ဒသမ ၂ ဘီလျံကို သုံးစွဲမယ်ဆိုတဲ့ သတင်းပါဘဲ။

မူလသတင်းမှာတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါကြောင့် စီးပွားရေးဆုံးရှုံးနစ်နာခဲ့မှုများကို  ပြန်လည် ဦးမော့လာစေဖို့  ဂျပန်အစိုးရကနေ ဂျီဒီပီရဲ့ ၂၀ ရာခိုင်နူန်းနဲ့ ညီမျှတဲ့ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉၉၃ ဘီလျံကို သုံးစွဲဖို့ အစီအစဉ် ထဲက အစီအစဉ်တစ်ခုပါ။ အကြောင်းပြချက်တွေမှာတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် တရုတ် နိုင်ငံမှာ ရှိတဲ့ ဂျပန်နိုင်ငံ အတွက် အရေးကြီးတဲ့ ထောက်ပံ့ရေးလမ်းကြောင်းကွင်းဆက်တွေ ပြတ်တောက်ခဲ့တဲ့ အတွက် နောင်မဖြစ်အောင် တရုတ်နိုင်ငံမှာရှိတဲ့ ဂျပန်ထုတ်လုပ်ရေးကုမ္ပဏီတွေကို နိုင်ငံထဲ ပြန်လာဖို့နဲ့ တရုတ်မဟုတ် သည့် တခြား နေရာသစ်များရှာဖွေဖို့ အမိန့်ပေးခဲ့တာကို အကောင်အထည်ဖော်ဖို့ပါ။ ဒီလိုဖြစ်ရပ်နောက်မှာ တခြားသောအကြောင်းအခြင်းတစ်ရပ်လည်းရှိနေပါတယ်။ ဒါက အိုလံပစ်ပြိုင်ပွဲပါဘဲ။ဘေကျင်း အိုလံပစ်ထက် သာအောင် စီစဉ်ထားတဲ့ တိုကျိုအိုလံပစ်ကို ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ရွေ့လိုက်ရတဲ့ အတွက်လည်း ဂျပန်က တရုတ်အပေါ် မကျေနပ်ချက်ကရှိနေတာပါ။ ဗြိတိန်ကလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကပ်ရောဂါအကျပ်အတည်းပြီးဆုံး ရင် တရုတ်နဲ့ နည်းပညာကိစ္စတွေ၊ အခြားမဟာဗျူဟာကျတဲ့ ကိစ္စတွေမှာ ပြန်လည်သုံးသပ်ဖို့ရှိတယ်လို့ သတင်းတွေထွက်နေတာရှိပါတယ်။ဒါအပြင် ဗြိတိန်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒအကြံပေးအဖွဲ့ The Henry Jackson Society  က လည်း ယခုရက်ထဲမှာဘဲ ထုတ်ပြန်ချက်တစ်ခုကိုထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကပ်ရောဂါ စတင် ဖြစ် ခဲ့တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံကနေ G7 ထိပ်သီးနိုင်ငံများအနေဖြင့် အနည်းဆုံး ပေါင် ၃.၂ ( အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၆.၅) ထရီလျံလျော်ကြေးတောင်းသင့်တယ် ဆိုပြီး အကြံပေးခဲ့တာတွေ ရှိပါတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ကျန်းမာရေးသာမက အခြားသော ကဏ္ဍနယ်ပယ်တွေမှာပါထိခိုက်ခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန် ကားအာမခံကုမ္ပဏီတွေဆိုရင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါဖြစ်ပွားနေစဉ်ကာလအတွင်း လူအများက မော်တော်ယာဉ်အသုံးပြုမှု လျော့နည်းလာလို့ ကားအာမခံထားသူများကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၈၀၀ ပြန်ပေး အပ်မယ်လို့ ယခုရက်ထဲမှာ ကြေညာခဲ့ပါတယ်။

တခြားတစ်ဖက်မှာလည်း လုပ်ငန်းတွေရပ်ဆိုင်းတဲ့ အတွက် အလုပ်သမားတွေ အလုပ်လက်မဲဖြစ်ရတာ အများကြီးပါဘဲ။ နိုင်ငံတကာ ပရဟိတအဖွဲ့ အစည်းကြီးတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Oxfamက ဆိုရင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက် ရောဂါကြောင့် လူပေါင်း သန်း ၅၀၀ ခန့် ဆင်းရဲတွင်းသို့ ကျရောက်နိုင်တယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့ပါတယ်။ကမ္ဘာ့ဘဏ်က လည်း ပြီးခဲ့တဲ့ အပတ်ကတည်းက လက်ရှိအခြေအနေထက်ပိုဆိုးလာခဲ့ရင် အရှေ့အာရှနှင့်ပစိဖိတ်ဒေသ တစ်ခု တည်း မှာ လူဦးရေ ၁၁ သန်းခန့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုနှင့်ကြုံရနိုင် တယ်ဆိုပြီး ပြောခဲ့တာရှိပါတယ်။ ဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် နိုင်ငံတိုင်း ထိခိုက်မှုက ဆိုးတဲ့ အတွက် ပြင်ဆင်မှုတွေ တက်သုတ်ရိုက်လု်ပနေရသလို ဒီကပ်ရောဂါပြီးတာနဲ့ အလျင်အမြန် စီးပွားရေး ပြန်နိူးထဖို့ ဘာတွေ လုပ်မလဲဆိုတာက အစ ကူမရေးအစီအစဉ်တွေကို ရေးဆွဲနေရ တာပါ။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်သူ ၆၂၅၀၀  ကျော်ရှိပြီး သေဆုံးသူ ၃၈၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ အီရန်တောင် ယခုရက်သတ္တပတ်ထဲမှာ နိုင်ငံတကာငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့IMF ထံကနေ အရေးပေါ်ချေးငွေ အမေရိ ကန် ဒေါ်လာ ငါးဘီလျံတောင်းခံခဲ့တာကိုတွေ့ရပါတယ်။ ဒါကို IMFက ထုတ်ချေးဖို့ အတည်မပြု သေးပါဘူး။ ဒါပေမယ့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းနိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်တဲ့ တူနီးရှားကို အရေးပေါ်ချေးငွေ ဒေါ်လာ ၇၄၅ သန်း ထုတ် ချေး ဖို့ ဧပြီ ၁၀ ရက်က အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်။ ဘာတွေဖြစ်လာဦးမလဲဆိုတာမသိသေးပါဘူး။
မြင်သာနေတဲ့အခင်းအကျင်းကတော့ ကမ္ဘာမှာ နောက်ထပ် စီးပွားရေးကပ်ဆိုက်မှုကို မြင်တွေ့ရဖို့ရှိနေတာပါဘဲ။

အဆိုးထဲက အကောင်း

စက်မှုထွန်းကားလာမှုနဲ့ လူတွေရဲ့ စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့နေထိုင်မှုတွေကြောင့် ကမ္ဘာကြီးညစ်ညမ်းလာနေရ တာကြာပါပြီ။ယခုဖြစ်နေတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းစက်ရုံအလုပ်ရုံတွေ ပိတ်ရတဲ့ အခါအဆိုပါ စက်ရုံ အလုပ်ရုံတွေကနေထွက်ရှိတဲ့ မီးခိုးတွေနဲ့ စက်ရုံထွက် ကာဗွန်ဒိုင်အောက်ဆိုက်တွေ လျော့ကျမှုက ထိုး ကျခဲ့ပါတယ်။  ဒီအကျိုးဆက်က စက်ရုံအလုပ်ရုံတွေ ထွန်းကားတဲ့ ဒေသတွေမှာ သိသိသာသာ မြင်သာခဲ့ ပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းပန်ဂျက်ဘ်ပြည်နယ်မှာဆိုရင် ဒေသခံပြည်သူတွေဟာ ဆယ်စုနှစ်သုံးခုအတွင်းမြင် တွေ့ နိုင်ခြင်းမရှိခဲ့သည့် ဟိမဝန္တာတောင်တန်းကို ပြန်မြင်လာရပါတယ်။ ဒီဒေသနဲ့ ဟိမဝန္တာတောင်တန်းက မိုင် ၁၀၀ ကွာဝေးပါတယ်။

မှတ်ချက်တွေမှာတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုကိုတိုက်ဖျက်ရန် စက်မှုလုပ်ငန်းများပိတ်ခြင်း၊ ကား သွားလာမှုကန့်သတ်ခြင်း၊ လေကြောင်းလိုင်း ခရီးစဉ်များဖျက်သိမ်းခြင်းများကြောင့် မြို့ပေါင်း ၈၅ ခုမှာ လေထု ညစ်ညမ်းမှုများလျော့နည်းကာ လေထုအရည်အသွေး တိုး တက်လာတာလို့ သဘာ၀ပတ်ဝန်းကျင်ပညာရှင်တွေက ဆိုပါတယ်။ ဒီလို လော့ခ်ဒေါင်းချတာတွေကြောင့် မြိုထဲမှာ မြင်ရခဲ့တဲ့ သတ္တဝါတွေတောင် မြိုထဲဝင်လာတာတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။ အိန္ဒိယက လူစည်ကားပြီးဘဏ္ဍာရေးမြို့တော်ဖြစ်တဲ့ မွမ်ဘိုင်းမှာ ဒေါင်းတွေက ပါကင်ထိုးထားတဲ့ ကားတွေပေါ်မှာဆင်းသက်နားနေကြသလို  ရာနဲ့ချီတဲ့ မျောက်တွေနဲ့ နယူးဒေလီက သမ္မတအိမ်တော် အနီးဝန်း ကျင် လမ်းတွေမှာ ပြည့်နေခဲ့ပါတယ်။

အိန္ဒိယလိုဘဲ အမေရိကန်နဲ့ အီတလီ၊ပြင်သစ်၊စပိန်နိုင်ငံတွေမှာ လောခ်ဒေါင်းကြောင့် တောထဲက သတ္တဝါ တွေ မြိုထဲ ဝင်လာသလို လူတွေအစာကြွေးနေတဲ့ နေရာက သတ္တဝါတွေလည်းလာနေတဲ့ လူတွေမလာတဲ့ အတွက် မြို့ထဲထိ အစာရှာထွက်လာတာကိုလည်းတွေ့လာရပါတယ်။အကာသ ဂြိုဟ်တုကနေ မြင်ရတဲ့ ပုံတွေအရ ကမ္ဘာ့ လေထုက ယခင်ကထက် ရှင်းလင်းခဲ့သလို ပို့ပြီးသန့်စင်လာခဲ့ပါတယ်။

ဒီရက်ထဲမှာဘဲ ဘရာဇီးက အသက် ၉၇ နှစ်အရွယ် ရှိတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံထားရတဲ့ အမျိုးသမီး ကြီးတစ်ဦး ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါကို ဆယ်ရက်ကျော်တိုက်ခိုက်ခုခံခဲ့အပြီးမှာ ရောဂါပျောက်ကင်းလို့  ဧပြီ ၁၂ ရက်မှာ ဆေးရုံက ဆင်းခွင့်ရခဲ့ပါတယ်။ ဧပြီ ၈ ရက်မှာတော့ တစ်ကမ္ဘာလုံးကိုကူးစက်ပျံ့နှံ့တဲ့ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်စတင်ဖြစ်ပွား ပေါ်ပေါက်ရာ ဝူဟန်မြို့မှာ အခြေအနေတွေ ကောင်းလာခဲ့တဲ့ အတွက် နှစ်လကျော်ကြာအဝင်အထွက်ပိတ်ထား တာကိုအာဏာပိုင်တွေကပြန်လည်ရုပ်သိမ်းခဲ့လို့ ရောဂါဖြစ်စဉ် ပိတ်မိနေတဲ့ အလည်ရောက်နေတဲ့ ထောင်ပေါင်း များစွာသောတရုတ်နိုင်ငံသားတွေ ပြန်လည်ထွက်ခွာခဲ့ပါတယ်။  ဒါဟာလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် စိတ်ဓာတ်လဲပြိုအားလျော့နေသူတို့အတွက် သတင်းကောင်းပါဘဲ။

သဘာ၀တရားနဲ့ သယံဇာတကို အလွန်အကျွံလုပ်ဆောင်သုံးစွဲမှုတွေကြောင့် ဖြစ်လာတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်း ရပ်စ်ကြောင့် လူတွေ သိန်းနဲ့ချီသေဆုံးခဲ့ရတာ ဝမ်းနည်းကြေကွဲစရာ ကောင်းပေမယ့် ဒီမှာဘဲရပ်နေလို့ မရပေါဘူး။ ဒီဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် သေဆုံးသူရပ်တန့်အောင် ကာကွယ်ဆေးတွေ ကုသဆေးတွေ ပေါ်လာဖို့ လိုသလို ထပ်ပြီး ကပ်ရောဂါဆိုးတွေ ထပမပေးပေါက်အောင် ပျက်စီးနေခဲ့တဲ့ သဘာ၀ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေကို ပြန် တည်ဆောက်ထိန်းသိမ်းဖို့ လည်း အရေးတကြီးလိုနေပြီဆိုတာ ယခု ကူးစက်ကပ်ရောဂါက ပြနေပါတယ်။

ယခုရက်သတ္တပတ်မှာ ဒီလို သတင်းတွေဖြစ်ခဲ့တဲ့ အပြင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်အကြောင်းပထမဆုံး သတိပေး ခဲ့သည့် တရုတ်ဆရာဝန် Li Wenliang ကို တရုတ်အာဏာပိုင်တွေက အာဇာနည်ဘွဲ့ ချီးမြှင့်ခဲ့တဲ့ သတင်း၊ တရုတ် ကမ်းခြေစောင့်တပ်က ဗီယက်နမ် ငါး ဖမ်းလှေ တစ်စီးကိုတိုက်ခိုက်မှုမှာ ဗီယက်နမ်ဘက်က ရှိတယ်လို့ ဖိလစ်ပိုင် ကပြောလိုက်တဲ့ သတင်း၊ သမ္မတ ဒေါ် နယ် ထရမ့်က လပေါ်တွင် ဓာတ်သတ္တုတူးဖော်ရေး၊ ဥက္ကာပျံများမှ သတ္တု ထုတ်ရေးကိုခွင့်ပြုတဲ့ တစ်ချက်လွှတ် အမိန့် တော်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ကမ္ဘာလေကြောင်း လိုင်း များက ကိုဗစ် ၁၉ ကြောင့်ဖြစ်လာတဲ့ ဆုံးရှုံးမှု အတွက် ကယ်တင်ပေးဖို့ အစိုးရတွေကို တောင်းဆိုခဲ့တဲ့ သတင်း၊ ကိုဗစ် ၁၉ တိုက်ဖျက်မှုအတွက် အီရန် ကို ကူညီမယ်လို့ အမေရိကန်ရဲ့ကမ်းလှမ်းချက်အပေါ် အီရန်ခေါင်းဆောင် သံသယဝင်တဲ့ သတင်း၊မြောက်ကိုရီး ယား ခေါင်းဆောင်ထံ အမေရိကန်သမ္မတထရမ့်က ကိုဗက်-၁၉ တိုက်ဖျက် ရေးအတွက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ ကမ်း လှမ်းတဲ့ သတင်း၊ ဂီနီမှာ ပြည်သူဆန္ဒခံယူပွဲမတိုင်မီ  အစိုးရရုံးတွေ၊ စာ သင်ကျောင်းတွေ ၊ရဲစခန်းတွေ မီးရှို့ ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရတဲ့ သတင်းတွေလည်း ဖြစ်ခဲ့တယ်ဆိုတာ တင်ပြရင်း ယခုရက် သတ္တပတ်နိုင်ငံတကာ သတင်းသုံး သပ်ချက်ကို ဖော်ပြလိုက်ပါတယ်။

မင်းထက်
ဧပြီ - ၁၃

( Zawgyi )

ယခုရက္သတၱပတ္အတြင္းျဖစ္ခဲ့တဲ့ သတင္းေတြထဲမွာ ကမာၻ႔ကပ္ေရာဂါျဖစ္တဲ့ ကိုဗစ္ ၁၉ ေၾကာင့္ ေသဆုံးမႈသတင္းေတြနဲ႔ အျငင္းအခုံေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးပဋိပကၡေတြ၊ စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ့ဖြယ္ရာသတင္းေတြနဲ႔ ျပည္လွ်မ္းခဲ့ေပမယ့္ တစ္ဖက္မွာ ထူးထူးဆန္းဆန္း ကိုဗစ္ ၁၉ ေၾကာင့္ စက္႐ုံအလုပ္႐ုံေတြ ပိတ္လိုက္လို႔ ကမာၻ႔သဘာ၀ပတ္ဝန္းက်င္ ျပန္ေကာင္းလာတာ၊ မထင္မွတ္ထားသူေတြ ျပန္လည္နလံထလာတာ၊ ကိုဗစ္ ၁၉ ေၾကာင့္ လူသားေတြၾကား ျပန္လည္ေသြးစည္းလာၾကတဲ့ သတင္းေတြကလည္း သတင္းဖတ္သူေတြကို အဆိုးဆုံးထဲက အေျခအေနအျဖစ္ စိတ္ခြန္အားတက္ေစခဲ့ပါတယ္။

ဘယ္အထိကူးစက္ခဲ့ၿပီလဲ

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈက ျပင္ပကမာၻနဲ႔ ကူးလူးဆက္သြယ္မႈနည္းလြန္းတဲ့ အေမဇုန္ေတာထဲက ယာႏိုမာမီမ်ိဳးႏြယ္စုအထိ ေရာက္ခဲ့တယ္ဆိုရင္ တျခားကမာၻေနရာေတြကို ေရာက္ရွိပ်ံႏွံေနတာကို အျပစ္ေျပာစရာ မရွိသေလာက္ပါဘဲ။ ဒီလိုေနရာအထိ ကူးစက္ခံရတဲ့အတြက္ ထိတ္လန႔္စရာပါ။ ဘရာဇီးက်န္းမာေရးဝန္ႀကီးက လည္း ဒါေတာ္ေတာ္ေလးစိုးရိမ္စရာေကာင္းပါတယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ဗိုင္းရပ္စ္က တစ္ေန႔ထက္တစ္ေန႔ ပိုသိလာရမယ့္အစား ပထမသိထာတာေတြနဲ႔ ေျပာင္းျပန္ေတြ ျဖစ္လိုျဖစ္ ၊ ထပ္ျပင္ရတာေတြနဲ႔ စိတ္ရႈပ္စရာေတြ မ်ားခဲ့ပါတယ္။

ေလ့လာခ်က္တစ္ခုမွာ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႕(WHO)က ေၾကာင္မ်ားလည္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံရ ႏိုင္ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္ကိုေဖာ္ျပခဲ့လို႔ လူမ်ားႏွင့္အိမ္ေမြးတိရစာၦန္မ်ားအၾကားဗိုင္းရပ္စ္ကူး စက္မႈႏွင့္ပတ္ သက္ၿပီး  ပိုမိုအေသးစိတ္က်စြာျဖင့္ေလ့လာၾကည့္ရႈသြားသြားရမယ္လို႔ ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ထူးထူးဆန္းဆန္း ယခုရက္ ထဲမွာဘဲ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံထားရတဲ့ က်ားတစ္ေကာင္ကို ေတြ႕ခဲ့ရပါတယ္။ဒီက်ားက အေမရိကန္ျပည္ ေထာင္စု နယူးေယာ့ခ္ၿမိဳ႕ဘ႐ြန႔္ဇ္တိရစာၦန္႐ုံမွာရွိတဲ့ ေလးႏွစ္အ႐ြယ္က်ားမ တစ္ေကာင္ပါစစ္ေဆး ခ်က္ေတြမွာ ေတာ့ ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံထားရသည့္တိရစာၦန္႐ုံဝန္ထမ္းတစ္ဦးထံကေန ကူးတာလို႔ ဆိုပါတယ္။

ဒီလိုကူးစက္မႈေတြမွာ ဒုကၡေပးေနတာက ဘာသာေရးဆိုင္ရာ အစြန္းေရာက္ယုံၾကည္မႈေတြပါ။ ေတာင္ ကိုရီးယား၊ မေလးရွားျဖစ္စဥ္ေတြမွာ ဒီလို ျဖစ္ရပ္က ထင္ထင္ရွားရွားျမင္ရပါတယ္။ဒါအျပင္ လူစုလူေဝးနဲ႔ မေန သင့္တဲ့ ကိစၥေတြကို တားျမစ္ဖို႔ ပ်က္ကြက္ခဲ့တဲ့ အတြက္ အီတလီနဲ႔စပိန္မွာ ကူးစက္ႏူန္းျမန္ဆန္ၿပီး ေသဆုံးမႈျမင့္ တက္ခဲ့ရတာေတြက ဒီလို စု႐ုံးမႈေတြကပါ။ အခုလည္း ပါကစၥတန္လာဟိုးၿမိဳ႕မွာ  ၿပီးခဲ့သည့္လမွာ အစၥလာမ္ ဘာ သာဝင္ေထာင္နဲ႔ခ်ီ တက္ေရာက္စုေဝးပြဲ ျပဳလုပ္ခဲ့တာမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံရသူေတြပါေနလို႔ ပါကစၥတန္ အာဏာ ပိုင္ ေတြက တက္ေရာက္ခဲ့သူေတြနဲ႔ ထိစပ္ခဲ့တဲ့ သူေတြကိုလိုက္ရွာၿပီး သီးသန႔္ခြဲျခား ေစာင့္ၾကည့္ေနရတာမွာ လူႏွစ္ေသာင္းေလာက္ရွိေနပါၿပီ။ ဒီဝတ္ျပဳဆုေတာင္းပြဲကို တ႐ုတ္၊အင္ဒိုနီးရွား၊ႏိုင္ဂ်ီးရီးယားႏွင့္ အာဖဂန္နစၥတန္ စသည့္ႏိုင္ငံေတြကေန လာေရာက္ခဲ့ၾကၿပီး အစိုးရက ဖ်က္သိမ္းဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံေပမယ့္ လူတစ္သိန္းေလာက္လာ ခဲ့မယ္ဆိုၿပီး ပြဲကို ဆက္က်င္းပခဲ့တာပါ။အခုေတာ့ အဆိုပါပြဲလာေရာက္တဲ့ တျခားႏိုင္ငံက လူေတြကိုပါ ဆက္သြယ္ အေၾကာင္းၾကားေနရပါၿပီ။

လက္ရွိမွာေပါ့ဆမႈေၾကာင့္ ေပးဆပ္လိုက္ရတဲ့ အသက္ေတြ မနည္းေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္ထပ္ အစြန္း ေရာက္ ေတြေၾကာင့္ ဘယ္ေလာက္ေတာင္ ကူးစက္ခံရသူေတြ ျမင္ရဦးမလဲဆိုတာ စိတ္မသက္မသာနဲ႔ ေစာင့္ ၾကည့္ရ ဦးမယ္အျဖစ္ပါဘဲ။

ကေသာင္းကနင္းေန႔ရက္ေတြနဲ႔ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္

ကမာၻတစ္ဝန္းအရွိန္ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ဆက္ပ်ံႏွံေနမယ္လို႔ ကမာၻက်န္းမာေရးအဖြဲ႕အႀကီးအကဲ တက္ ဒ႐ို႕ရဲ႕ေျပာၾကားခ်က္အတိုင္း ယူခရက္သတၱပတ္မွာ အရွိန္ေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ဆက္ပ်ံႏွံခဲ့ပါတယ္။ ကမာၻတစ္ဝန္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈနဲ႔ ေသဆုံးမႈက ဧၿပီ ၁၂ ရက္အထိ ကူးစက္ခံရသူေပါင္း ၁.၈ သန္း (၁၈၅၇၃၅၄ ဦး)၊ ေသ ဆုံးသူ တစ္သိန္းတစ္ေသာင္း(၁၁၄၃၆၇ဦး)ရွိခဲ့ကာ ျပန္ေကာင္းလာခဲ့သူေပါင္း ေလးသိန္းေက်ာ္ (၄၂၈၇၃၅ဦး) ရွိခဲ့ ပါတယ္။

အေမရိကန္မွာ ေသဆုံးသူ ၂၂၁၁၅ ဦးနဲ႔ ကမာၻအမ်ားဆုံးျဖစ္ခဲ့ကာ ကူးစက္ခံရသူေပါင္းမွာလည္း ငါး သိန္းေက်ာ္ (၅၆၀၄၃၃ဦး)ထိ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ယခင္က အဆိုးဆုံးကူးစက္ပ်ံႏွံခဲ့တဲ့ အီတလီေသဆုံးႏူန္းထက္ ပိုမ်ား သြားခဲ့ပါတယ္။ ယခုတစ္ပတ္အတြင္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္မႈကို ဟန႔္တားဖို႔ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားက ႀကိဳးစားလုပ္ကိုင္ခဲ့ရပါတယ္။ ဂ်ပန္ကေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈကိုထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ေရးအတြက္ ကမာၻ႔အျခား ေနရာေတြလိုတင္းၾကပ္တဲ့အဝင္အထြက္ပိတ္ ေလာ့ခ္ေဒါင္းလိုမဟုတ္ဘဲ  တစ္လၾကာတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အေရးေပၚအေျခအေနကို ဧၿပီ ၇ ရက္မွာ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။

လူ၄၀ ေသဆုံးၿပီး ကူးစက္ခံရသူ၂၅၇၉ ဦးရွိတဲ့ အိမ္နီးခ်င္းထိုင္းမွာ  ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔မႈကိုဟန႔္တားထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ လူစုလူေဝးေတြမျဖစ္ေစဖို႔ ရည္႐ြယ္ၿပီး အရက္ေသစာေရာင္းခ်မႈ ကိုပိတ္ခဲ့သလို ႏိုင္ငံအတြင္း အေရးေပၚအေျခအေနကိုေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ဒါဟာလည္း အရက္ စစ္စစ္ (အီသိုင္းလ္ အယ္လ္ကိုေဟာ) ကို ေသာက္ရင္ ဗိုင္းရပ္စ္ကိုသတ္ႏိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အယူအဆမွားေတြေပၚ ထြက္လာခဲ့တဲ့ အတြက္ ပါဒါေပမယ့္ အရက္စစ္စစ္က အဆိပ္ျဖစ္ေစၿပီး တခ်ိဳ႕လူေတြအတြက္ အသက္ေသဆုံးမႈေတြ ထိျဖစ္ေစပါတဲ့ အတြက္ တားျမစ္ခဲ့ရတဲ့ အထိျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။   

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံရမႈကို  ထိတ္လန႔္တာလား၊ အခြင့္အေရးအျဖစ္ မွတ္ယူတာလား မသိပါဘူး။ ခ်ီကာဂိုၿမိဳ႕ ကြတ္ေကာင္တီကအက်ဥ္းေထာင္က အက်ဥ္းသား ၄၅၀၀  ခန႔္ကေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူး စက္ျပန႔္ ပြား မႈေတြျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ေရာဂါကူးစက္မွာစိုးလို႔ အက်ဥ္းေထာင္က လႊတ္ေပးဖို႔ ဒါမွမဟုတ္ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းေပးဖို႔ ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။

တစ္ဖက္မွာ ဒီလိုကူးစက္ခံရမႈေတြရွိသလို တစ္ဖက္မွာလည္း ဒီေရာဂါကို ကာကြယ္တိုက္ဖ်က္ႏိုင္ဖို႔  အသဲအသန္ႀကိဳးပမ္းေနတာကိုေတြရပါတယ္။ ေလာေလာဆယ္မွာ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ကိုခုခံကာကြယ္တိုက္ဖ်က္ႏိုင္ တယ္ဆိုတဲ့ ဂ်ပန္ဖူဂ်ီဖလင္ကုမၸဏီကထုတ္တဲ့ တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆးAvigan ကို ဂ်ပန္ႏိုင္ငံအစိုးရက ကမာၻ ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၀ ကို အခမဲ့ေပးဖို႔ စီစဥ္ေနတာကိုလည္းေတြ႕ရပါတယ္။ဒီထဲမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံပါဝင္သလို ဥေရာပႏိုင္ငံ ေတြလည္းပါဝင္ပါတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ စတင္ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ  ဝူဟန္ၿမိဳ႕က ဝူဟန္တကၠသိုလ္ႏွင့္ တ႐ုတ္ရွိအျခားေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားမွ သုေတသီမ်ားက ဒီေဆးကို သုံးစြဲခဲ့ၿပီး အတန႔္အသင္ထက္ပိုတဲ့ အတြက္ ေထာက္ခံခ်က္ ေပးခဲ့ တာပါ။ ေလာေလာဆယ္မွာ ဒီေဆးရယ္၊HIV ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ ပိုးသတ္ေဆးတြဲဖက္တဲ့ ေဆးေပါင္းရယ္ကို သုံးၿပီး ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကာကြယ္ေဆးအျဖစ္ သုံးေနၾကတာပါ။ အာဖရိကနဲ႔အိႏၵိယမွာေတာ့   ကြီးႏိုင္းလို ေဆးေတြကို သုံးစြဲၿပီး ကုသေနတာေတြ ရွိေနပါတယ္။ ဒီရက္ထဲမွာပဲ  ထိုင္ဝမ္-ဒိန္းမတ္ ဖက္စပ္ကုမၸဏီတစ္ခုက COVID-19 ဗိုင္းရပ္စ္ကို ၁၂ မိနစ္အတြင္းစမ္းသပ္စစ္ေဆးေပးႏိုင္တဲ့ ပစၥည္းကိုတီထြင္မိတ္ဆက္ခဲ့ပါတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကာကြယ္ေဆး ရွာေဖြေရးပိုင္းတြင္ ဦးေဆာင္လုပ္ကိုင္ေနေသာ ၿဗိတိန္ သုေတသန ပညာရွင္အဖြဲ႕တစ္ခုကေတာ့ ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာဘဲ သတင္းေကာင္းတစ္ခုကိုေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ဒါကေတာ့ လာမည့္ စက္တင္ဘာလမွာ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကာကြယ္ေဆးတစ္မ်ိဳးကို ထုတ္လုပ္ႏိုင္ဖို႔ အသင့္ျဖစ္လာႏိုင္ တယ္ လို႔ ေျပာခဲ့တာပါ။ ၿဗိတိန္အစိုးရကလည္း ဒီလိုေဆးသန္းေပါင္းမ်ားစြာထုတ္လုပ္ဖို႔ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ ဖို႔ရွိတယ္ ဆိုပါတယ္။အေစာပိုင္းကေတာ့ ကာကြယ္ေဆးထုတ္ဖို႔ ၁၈ လထိၾကာႏိုင္တယ္ဆိုေပမယ့္ ေနာက္ပိုင္းမွာ ယခုလို႔ သတင္းေကာင္းထြက္လာတာပါ။ဒီလိုကာကြယ္ေဆးထုတ္ဖို႔ လိုတဲ့ ေငြေၾကးကို စိုက္ထုတ္ေပးမယ့္သူေတြလဲ ရွိေနပါတယ္။ Gates ေဖာင္ေဒးရွင္းထူေထာင္ခဲ့တဲ့ မိုက္ခ႐ိုေဆာ့ဖ္ပူးတြဲတည္ေထာင္သူဘီလ်ံနာသူေဌး ဘီလ္ဂိတ္ က ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကာကြယ္ေဆးထုတ္လုပ္မယ့္ စက္႐ုံ ၇ ခုတည္ေဆာက္ဖို႔ ေငြေၾကးစိုက္ထုတ္ သြားမယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တာ ရွိပါတယ္။ဂိတ္ရဲ႕ရည္႐ြယ္ခ်က္ကေတာ့ အစိုးရဆီကေန အေထာက္အပံ့ယူေနရင္ အဆင့္ဆင့္ ၾကာေန မွာစိုးလို႔ ပိုမိုလ်င္ျမန္စြာေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ဖို႔ ရည္႐ြယ္တာပါ။ Twitter တည္ေထာင္သူ Jack Dorsey ကေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ တိုက္ဖ်က္ေရးအတြက္ ကန္ေဒၚလာ ၁ ဘီလ်ံ လႉဒါန္းမယ္ဆိုၿပီး ကတိျပဳခဲ့ပါတယ္။

ထင္မွတ္ထားသလို ကာကြယ္ေဆးထြက္လာဖို႔ ကမာၻျပည္သူေတြက အားကိုးတႀကီးေမွ်ာ္ေနၾကတာပါ။ အေစာဆုံးေပၚထြက္လာေလ ေသဆုံးမႈေလ်ာ့နည္းလာမွာ ျဖစ္မွာမို႔ သတင္းေကာင္း ဘယ္ေတာ့ၾကားရမလဲဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။

ကိုဗစ္ေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲလာမယ့္ ကမာၻ႔စီးပြားေရးအခင္းအက်င္း

ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ သတင္းတစ္ပုဒ္တက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါက ဂ်ပန္ဘက္ကေနထြက္လာတဲ့ သ တင္းပါ။ သတင္းေဖာ္ျပခ်က္ေတြမွာေတာ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကေန ဂ်ပန္ကုမၸဏီေတြ ထြက္လာဖို႔ အတြက္ ဂ်ပန္အစိုးရ က အေမရိကန္ေဒၚလာ၂ ဒသမ ၂ ဘီလ်ံကို သုံးစြဲမယ္ဆိုတဲ့ သတင္းပါဘဲ။

မူလသတင္းမွာေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကပ္ေရာဂါေၾကာင့္ စီးပြားေရးဆုံးရႈံးနစ္နာခဲ့မႈမ်ားကို  ျပန္လည္ ဦးေမာ့လာေစဖို႔  ဂ်ပန္အစိုးရကေန ဂ်ီဒီပီရဲ႕ ၂၀ ရာခိုင္ႏူန္းနဲ႔ ညီမွ်တဲ့ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၉၉၃ ဘီလ်ံကို သုံးစြဲဖို႔ အစီအစဥ္ ထဲက အစီအစဥ္တစ္ခုပါ။ အေၾကာင္းျပခ်က္ေတြမွာေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံမွာ ရွိတဲ့ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အတြက္ အေရးႀကီးတဲ့ ေထာက္ပံ့ေရးလမ္းေၾကာင္းကြင္းဆက္ေတြ ျပတ္ေတာက္ခဲ့တဲ့ အတြက္ ေနာင္မျဖစ္ေအာင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ဂ်ပန္ထုတ္လုပ္ေရးကုမၸဏီေတြကို ႏိုင္ငံထဲ ျပန္လာဖို႔နဲ႔ တ႐ုတ္မဟုတ္ သည့္ တျခား ေနရာသစ္မ်ားရွာေဖြဖို႔ အမိန႔္ေပးခဲ့တာကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔ပါ။ ဒီလိုျဖစ္ရပ္ေနာက္မွာ တျခားေသာအေၾကာင္းအျခင္းတစ္ရပ္လည္းရွိေနပါတယ္။ ဒါက အိုလံပစ္ၿပိဳင္ပြဲပါဘဲ။ေဘက်င္း အိုလံပစ္ထက္ သာေအာင္ စီစဥ္ထားတဲ့ တိုက်ိဳအိုလံပစ္ကို ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ေ႐ြ႕လိုက္ရတဲ့ အတြက္လည္း ဂ်ပန္က တ႐ုတ္အေပၚ မေက်နပ္ခ်က္ကရွိေနတာပါ။ ၿဗိတိန္ကလည္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကပ္ေရာဂါအက်ပ္အတည္းၿပီးဆုံး ရင္ တ႐ုတ္နဲ႔ နည္းပညာကိစၥေတြ၊ အျခားမဟာဗ်ဴဟာက်တဲ့ ကိစၥေတြမွာ ျပန္လည္သုံးသပ္ဖို႔ရွိတယ္လို႔ သတင္းေတြထြက္ေနတာရွိပါတယ္။ဒါအျပင္ ၿဗိတိန္ႏိုင္ငံျခားေရးမူဝါဒအႀကံေပးအဖြဲ႕ The Henry Jackson Society  က လည္း ယခုရက္ထဲမွာဘဲ ထုတ္ျပန္ခ်က္တစ္ခုကိုထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကပ္ေရာဂါ စတင္ ျဖစ္ ခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကေန G7 ထိပ္သီးႏိုင္ငံမ်ားအေနျဖင့္ အနည္းဆုံး ေပါင္ ၃.၂ ( အေမရိကန္ေဒၚလာ ၆.၅) ထရီလ်ံေလ်ာ္ေၾကးေတာင္းသင့္တယ္ ဆိုၿပီး အႀကံေပးခဲ့တာေတြ ရွိပါတယ္။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးသာမက အျခားေသာ က႑နယ္ပယ္ေတြမွာပါထိခိုက္ခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ ကားအာမခံကုမၸဏီေတြဆိုရင္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါျဖစ္ပြားေနစဥ္ကာလအတြင္း လူအမ်ားက ေမာ္ေတာ္ယာဥ္အသုံးျပဳမႈ ေလ်ာ့နည္းလာလို႔ ကားအာမခံထားသူမ်ားကို အေမရိကန္ေဒၚလာ သန္း ၈၀၀ ျပန္ေပး အပ္မယ္လို႔ ယခုရက္ထဲမွာ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။

တျခားတစ္ဖက္မွာလည္း လုပ္ငန္းေတြရပ္ဆိုင္းတဲ့ အတြက္ အလုပ္သမားေတြ အလုပ္လက္မဲျဖစ္ရတာ အမ်ားႀကီးပါဘဲ။ ႏိုင္ငံတကာ ပရဟိတအဖြဲ႕ အစည္းႀကီးတစ္ခုျဖစ္တဲ့ Oxfamက ဆိုရင္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္ ေရာဂါေၾကာင့္ လူေပါင္း သန္း ၅၀၀ ခန႔္ ဆင္းရဲတြင္းသို႔ က်ေရာက္ႏိုင္တယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့ပါတယ္။ကမာၻ႔ဘဏ္က လည္း ၿပီးခဲ့တဲ့ အပတ္ကတည္းက လက္ရွိအေျခအေနထက္ပိုဆိုးလာခဲ့ရင္ အေရွ႕အာရွႏွင့္ပစိဖိတ္ေဒသ တစ္ခု တည္း မွာ လူဦးေရ ၁၁ သန္းခန႔္ ဆင္းရဲမြဲေတမႈႏွင့္ႀကဳံရႏိုင္ တယ္ဆိုၿပီး ေျပာခဲ့တာရွိပါတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတိုင္း ထိခိုက္မႈက ဆိုးတဲ့ အတြက္ ျပင္ဆင္မႈေတြ တက္သုတ္႐ိုက္လု္ပေနရသလို ဒီကပ္ေရာဂါၿပီးတာနဲ႔ အလ်င္အျမန္ စီးပြားေရး ျပန္ႏိူးထဖို႔ ဘာေတြ လုပ္မလဲဆိုတာက အစ ကူမေရးအစီအစဥ္ေတြကို ေရးဆြဲေနရ တာပါ။

ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္သူ ၆၂၅၀၀  ေက်ာ္ရွိၿပီး ေသဆုံးသူ ၃၈၀၀ ေက်ာ္ရွိတယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ထားတဲ့ အီရန္ေတာင္ ယခုရက္သတၱပတ္ထဲမွာ ႏိုင္ငံတကာေငြေၾကးရန္ပုံေငြအဖြဲ႕IMF ထံကေန အေရးေပၚေခ်းေငြ အေမရိ ကန္ ေဒၚလာ ငါးဘီလ်ံေတာင္းခံခဲ့တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ဒါကို IMFက ထုတ္ေခ်းဖို႔ အတည္မျပဳ ေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္တဲ့ တူနီးရွားကို အေရးေပၚေခ်းေငြ ေဒၚလာ ၇၄၅ သန္း ထုတ္ ေခ်း ဖို႔ ဧၿပီ ၁၀ ရက္က အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဘာေတြျဖစ္လာဦးမလဲဆိုတာမသိေသးပါဘူး။
ျမင္သာေနတဲ့အခင္းအက်င္းကေတာ့ ကမာၻမွာ ေနာက္ထပ္ စီးပြားေရးကပ္ဆိုက္မႈကို ျမင္ေတြ႕ရဖို႔ရွိေနတာပါဘဲ။

အဆိုးထဲက အေကာင္း

စက္မႈထြန္းကားလာမႈနဲ႔ လူေတြရဲ႕ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ေနထိုင္မႈေတြေၾကာင့္ ကမာၻႀကီးညစ္ညမ္းလာေနရ တာၾကာပါၿပီ။ယခုျဖစ္ေနတဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ကမာၻတစ္ဝန္းစက္႐ုံအလုပ္႐ုံေတြ ပိတ္ရတဲ့ အခါအဆိုပါ စက္႐ုံ အလုပ္႐ုံေတြကေနထြက္ရွိတဲ့ မီးခိုးေတြနဲ႔ စက္႐ုံထြက္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုက္ေတြ ေလ်ာ့က်မႈက ထိုး က်ခဲ့ပါတယ္။  ဒီအက်ိဳးဆက္က စက္႐ုံအလုပ္႐ုံေတြ ထြန္းကားတဲ့ ေဒသေတြမွာ သိသိသာသာ ျမင္သာခဲ့ ပါတယ္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းပန္ဂ်က္ဘ္ျပည္နယ္မွာဆိုရင္ ေဒသခံျပည္သူေတြဟာ ဆယ္စုႏွစ္သုံးခုအတြင္းျမင္ ေတြ႕ ႏိုင္ျခင္းမရွိခဲ့သည့္ ဟိမဝႏၲာေတာင္တန္းကို ျပန္ျမင္လာရပါတယ္။ ဒီေဒသနဲ႔ ဟိမဝႏၲာေတာင္တန္းက မိုင္ ၁၀၀ ကြာေဝးပါတယ္။

မွတ္ခ်က္ေတြမွာေတာ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ ကူးစက္မႈကိုတိုက္ဖ်က္ရန္ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ားပိတ္ျခင္း၊ ကား သြားလာမႈကန႔္သတ္ျခင္း၊ ေလေၾကာင္းလိုင္း ခရီးစဥ္မ်ားဖ်က္သိမ္းျခင္းမ်ားေၾကာင့္ ၿမိဳ႕ေပါင္း ၈၅ ခုမွာ ေလထု ညစ္ညမ္းမႈမ်ားေလ်ာ့နည္းကာ ေလထုအရည္အေသြး တိုး တက္လာတာလို႔ သဘာ၀ပတ္ဝန္းက်င္ပညာရွင္ေတြက ဆိုပါတယ္။ ဒီလို ေလာ့ခ္ေဒါင္းခ်တာေတြေၾကာင့္ ၿမိဳထဲမွာ ျမင္ရခဲ့တဲ့ သတၱဝါေတြေတာင္ ၿမိဳထဲဝင္လာတာေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ အိႏၵိယက လူစည္ကားၿပီးဘ႑ာေရးၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္တဲ့ မြမ္ဘိုင္းမွာ ေဒါင္းေတြက ပါကင္ထိုးထားတဲ့ ကားေတြေပၚမွာဆင္းသက္နားေနၾကသလို  ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ ေမ်ာက္ေတြနဲ႔ နယူးေဒလီက သမၼတအိမ္ေတာ္ အနီးဝန္း က်င္ လမ္းေတြမွာ ျပည့္ေနခဲ့ပါတယ္။

အိႏၵိယလိုဘဲ အေမရိကန္နဲ႔ အီတလီ၊ျပင္သစ္၊စပိန္ႏိုင္ငံေတြမွာ ေလာခ္ေဒါင္းေၾကာင့္ ေတာထဲက သတၱဝါ ေတြ ၿမိဳထဲ ဝင္လာသလို လူေတြအစာေႂကြးေနတဲ့ ေနရာက သတၱဝါေတြလည္းလာေနတဲ့ လူေတြမလာတဲ့ အတြက္ ၿမိဳ႕ထဲထိ အစာရွာထြက္လာတာကိုလည္းေတြ႕လာရပါတယ္။အကာသ ၿဂိဳဟ္တုကေန ျမင္ရတဲ့ ပုံေတြအရ ကမာၻ႔ ေလထုက ယခင္ကထက္ ရွင္းလင္းခဲ့သလို ပို႔ၿပီးသန႔္စင္လာခဲ့ပါတယ္။

ဒီရက္ထဲမွာဘဲ ဘရာဇီးက အသက္ ၉၇ ႏွစ္အ႐ြယ္ ရွိတဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံထားရတဲ့ အမ်ိဳးသမီး ႀကီးတစ္ဦး ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါကို ဆယ္ရက္ေက်ာ္တိုက္ခိုက္ခုခံခဲ့အၿပီးမွာ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းလို႔  ဧၿပီ ၁၂ ရက္မွာ ေဆး႐ုံက ဆင္းခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ဧၿပီ ၈ ရက္မွာေတာ့ တစ္ကမာၻလုံးကိုကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႔တဲ့ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္စတင္ျဖစ္ပြား ေပၚေပါက္ရာ ဝူဟန္ၿမိဳ႕မွာ အေျခအေနေတြ ေကာင္းလာခဲ့တဲ့ အတြက္ ႏွစ္လေက်ာ္ၾကာအဝင္အထြက္ပိတ္ထား တာကိုအာဏာပိုင္ေတြကျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းခဲ့လို႔ ေရာဂါျဖစ္စဥ္ ပိတ္မိေနတဲ့ အလည္ေရာက္ေနတဲ့ ေထာင္ေပါင္း မ်ားစြာေသာတ႐ုတ္ႏိုင္ငံသားေတြ ျပန္လည္ထြက္ခြာခဲ့ပါတယ္။  ဒါဟာလည္း ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ စိတ္ဓာတ္လဲၿပိဳအားေလ်ာ့ေနသူတို႔အတြက္ သတင္းေကာင္းပါဘဲ။

သဘာ၀တရားနဲ႔ သယံဇာတကို အလြန္အကြၽံလုပ္ေဆာင္သုံးစြဲမႈေတြေၾကာင့္ ျဖစ္လာတဲ့ ကို႐ိုနာဗိုင္း ရပ္စ္ေၾကာင့္ လူေတြ သိန္းနဲ႔ခ်ီေသဆုံးခဲ့ရတာ ဝမ္းနည္းေၾကကြဲစရာ ေကာင္းေပမယ့္ ဒီမွာဘဲရပ္ေနလို႔ မရေပါဘူး။ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ေသဆုံးသူရပ္တန႔္ေအာင္ ကာကြယ္ေဆးေတြ ကုသေဆးေတြ ေပၚလာဖို႔ လိုသလို ထပ္ၿပီး ကပ္ေရာဂါဆိုးေတြ ထပမေပးေပါက္ေအာင္ ပ်က္စီးေနခဲ့တဲ့ သဘာ၀ပတ္ဝန္းက်င္အေျခအေနကို ျပန္ တည္ေဆာက္ထိန္းသိမ္းဖို႔ လည္း အေရးတႀကီးလိုေနၿပီဆိုတာ ယခု ကူးစက္ကပ္ေရာဂါက ျပေနပါတယ္။

ယခုရက္သတၱပတ္မွာ ဒီလို သတင္းေတြျဖစ္ခဲ့တဲ့ အျပင္ ကို႐ိုနာဗိုင္းရပ္စ္အေၾကာင္းပထမဆုံး သတိေပး ခဲ့သည့္ တ႐ုတ္ဆရာဝန္ Li Wenliang ကို တ႐ုတ္အာဏာပိုင္ေတြက အာဇာနည္ဘြဲ႕ ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့တဲ့ သတင္း၊ တ႐ုတ္ ကမ္းေျခေစာင့္တပ္က ဗီယက္နမ္ ငါး ဖမ္းေလွ တစ္စီးကိုတိုက္ခိုက္မႈမွာ ဗီယက္နမ္ဘက္က ရွိတယ္လို႔ ဖိလစ္ပိုင္ ကေျပာလိုက္တဲ့ သတင္း၊ သမၼတ ေဒၚ နယ္ ထရမ့္က လေပၚတြင္ ဓာတ္သတၱဳတူးေဖာ္ေရး၊ ဥကၠာပ်ံမ်ားမွ သတၱဳ ထုတ္ေရးကိုခြင့္ျပဳတဲ့ တစ္ခ်က္လႊတ္ အမိန႔္ ေတာ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ကမာၻေလေၾကာင္း လိုင္း မ်ားက ကိုဗစ္ ၁၉ ေၾကာင့္ျဖစ္လာတဲ့ ဆုံးရႈံးမႈ အတြက္ ကယ္တင္ေပးဖို႔ အစိုးရေတြကို ေတာင္းဆိုခဲ့တဲ့ သတင္း၊ ကိုဗစ္ ၁၉ တိုက္ဖ်က္မႈအတြက္ အီရန္ ကို ကူညီမယ္လို႔ အေမရိကန္ရဲ႕ကမ္းလွမ္းခ်က္အေပၚ အီရန္ေခါင္းေဆာင္ သံသယဝင္တဲ့ သတင္း၊ေျမာက္ကိုရီး ယား ေခါင္းေဆာင္ထံ အေမရိကန္သမၼတထရမ့္က ကိုဗက္-၁၉ တိုက္ဖ်က္ ေရးအတြက္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ဖို႔ ကမ္း လွမ္းတဲ့ သတင္း၊ ဂီနီမွာ ျပည္သူဆႏၵခံယူပြဲမတိုင္မီ  အစိုးရ႐ုံးေတြ၊ စာ သင္ေက်ာင္းေတြ ၊ရဲစခန္းေတြ မီးရႈိ႕ ဖ်က္ဆီးခံခဲ့ရတဲ့ သတင္းေတြလည္း ျဖစ္ခဲ့တယ္ဆိုတာ တင္ျပရင္း ယခုရက္ သတၱပတ္ႏိုင္ငံတကာ သတင္းသုံး သပ္ခ်က္ကို ေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။

မင္းထက္
ဧၿပီ - ၁၃